Alþýðublaðið - 27.01.1944, Blaðsíða 6

'IJi
feLÞYÐUBLAÐIÐ
Fimmtudagur 27. janúar 1944.
Slálvegur.
Á myndinni sést Walter Bates; eftirlitsmaður þjóðvega í Darien,
Connectieut í Bandaríkjunum, sýna fallegri frú nýja gatnagerð.
Er yfirtborð vegarins gert úr stálmöskva og er mjög fljótlegt að
leggja slíka vegi, sem þykja ódýrir og endingargóðir, en frúin
hefir áhuga á slíkum vegum^ því hún á faltegan bíl,
Hæstaréltardómur
út af skuldamáli.
Dánarbú Karvels
Jénssonar gegn
Agli Ragnars.
Q ÍÐAST LIÍÐINN mánudag
var kveðinn upp í hæsta-
rétti dómur í málinu, dánarbú
Karvels Jónssonar gegn Agli
Ragnars.
Niðurstöður og dómur hæsta
réttar eru á þessa leið:
fíéraðsdóminn hefir uppkveðið
Guðmundur Hannesson bæjar-
fógeti á Siglufirði.
Áfrýjandi, sem skotið hefir
máli þessu til hæstréttar með
stefnu 19. apríl f. á., krefst þess
aðallega, að stefndi verði dæpad
ur til þess að greiða honum kr.
5654.50 með 5% ársvöxtum frá
4. sept. 1942 til greiðsludags,
en til vara 21% af kr. 450.56
að viðbættum 5% ársvöxtum
frá 30. sept. 1936 til upphafs
nauðasamnings, 20. okt. 1939,
eða kr. 1088.64 ásamt 5% árs-
vöxtum frá þeim degi til
greiðsludags. Svo krefst hann
og málskostnaðar úr hendi
stefnda bæði í héraði og fyrir
hæstarétti eftir mati dómsins.
Stefndi krefst aðallega, að
honum verði dæmt að greiða
21% af kr. 4508.56 eða 946.80,
en til vara kr. 1088.64 ásamt
5% ársvöxtum af hvorri upp-
hæðinni, sem dæmd yrði, frá
4. sept. 1942 til greiðsludags.
Þá krefst hann málskostnaðar
úr hendi áfrýjanda fyrir hæsta-
rétti eftir mati dómsins.
Það er ágreiningslaust, að
hlnn 30. sept. 1936 skuldaði á-
frýjandi Óskari Halldórssyni,
útgerðarmanni, kr. 4508.56, og
skyldu vextir greiðast af skuld
þessari. Með yfirlýsingu 2. maí
1937 tók stefndi að sér greiðslu
skuldarinnar og veðsetti áfrýj-
anda til tryggingar efndum af
sinni hálfu 300 tómar síldar-
tunnur og 50 tunnur af salti, er
voru geymdar hjá þriðja manni,
og átti áfrýjandi rétt á að fá
veðið afhent, ef stefndi greiddi
ekki skuldina fyrir 20. júlí 1937
Yfirlýsing þessi var ekki þing-
lesin og ekki verður séð, að
igeymslumaður hafði haft vörslu
muna þessara fyrir áfrýj-
anda. Stofnuðust því með yfir-
lýsingunni hvorki sjálfsvörslu-
veð, handveð né önnur hlut-
bundin réttindi yfir framan-
greindum verðmætum. Hinn 20.
október 1939 leitaði stefndi
nauðasamninga við lánar-
drottna sína. Tókust þeir á þá
leið, að stefndi skyldi greiða
21% af almennum kröfum, og
voru samningarnir staðfestir í
skiptaréttl 13. marz 1940. Nauða
samningarnir náðu til kröfu á-
frýjanda, enda þótt hann lýsti
henni ekki eða hann kæmi á
annan hátt fram meðan á samn-
ingunum stóð, sbr. 2. málsgr.
37. gr. laga nr. 19 frá 1924.
Átti því áfrýjandi sem al-
mennur kröfuhafi rétt á að 21%
af kröfu sinni, eins og hún var
að viðbættum vöxtum við upp-
haf nauðasamninganna. Þessi
hundraðshluti kröfunnar nem-
ur samkvæmt reikningi um-
boðsmanna aðilja kr. 1088.64.
Ber að dæma stefnda til að
greiða þá upphæð ásamt vöxt-
um frá 13. apríl 1940, en þá
var skuldin eindöguð sam-
kvæmt nauðasamningunum.
Eftir þessum úrslitum þykir
rétt, að stefndi greiði áfrýjanda
kr. 1200.00 í málskostnað fyrir
báðum dómum.
Því dæmist rétt vera:
Stefndi, Egill Ragnars, greiði
stefnandanum, dánarbúi
Karvels Jónssonar, kr. 1088.64
með 5% ársvöxtum frá'13. apríl
1940 til greiðsludags og kr.
1200.00 í málskostnað í héraði
og fyrir hæstarétti.
Dóminum ber að fullnægja
að yiðlagðri aðför að lögum.
Piltarnlr, sem brulust
inn um áramótin,
dæmdir.
PILTARNIR, sem frömdu
innbrot og þjófnaði um
áramótin, hafa nú verið dæmd-
ir. Aðallega voru þetta tveir
piltar, sem höfðu frámið inn-
brot og þjófnað. En auk þess
voru fimm aðrir piltar þátttak-
endur í nokkrum innbrotum.
Tveir piltanna voru dæmdir
í eins árs fangelsi hvor. Dóm-
arnir eru skilorðsbundnir og
skal barnaverndarnefnd hafa
eftirlits með piltunum næstu 5
ár. Hún ákveður dvalarstað
þeirra og störf og hefir eftirlit
með hegðun þeirra.
Þrír piltanna voru dæmdir í
þriggja mánaða fangelsi hver.
Var sá dómur einnig skilorðs-
bundinn.
Tveir piltanna voru 16 ára
gamlir. Þeir voru ekki dæmdir
Nokkur minningarorð um
Jón Árnason lækni
á Kónaskeri.
AÐ munu ekki lengur
vera talin nein stór eða
furðuleg tíðindi, þó að sú fregn
berist, að íslenzkur læknir hafi
fallið frá á bezta aldri, því’
fróðir menn telja, að lækna-
stéttinn nái lægri meðalaldri en
aðrar stéttir hér á landi. En
þrátt fyrir það, er fráfall góðs
héraðsíæknis á bezta aldri, ein
hin mesta harmafregn fyrir
það hérað, sem hefir orðið fyr-
ir því, að missa lækni sinn,
ekki sízt nú á dögum, þegar
erfiðlega gengur að fá mann í
manns stað, og viðkomandi
hérað má búast við því, að
verða læknislaust svo misser-
um skiptir á eftir. Hver sá, er
veikist, verður að deyja drottni
sínum þar sem hann er kom-
inn, án læknishjálpar, ef hann
réttir ekki við af eigin mætti.
En hætt er við undir slíkum
kringumstæðum, að ýmsir fylgi
lækni sínum eftir, yfir landa-
mærin miklu, þar sem hann er
ekki lengur til staðar, til að
rétta hjálpandi hönd þeim, sem
veikur verður.
Það var því í sannleika mikil
harmafregn fyrir Öxarfjarðar-
hérað, er lát Jóns Árnasonar,
héraðslæknis á Kópaskeri, bar
að höndum, en hann andaðist
að heimili sínu eftir stutta legu
hinn 10. þessa mánaðar. Hann
var enn á bezta aldri og virtist
allhraustur svo að segja fram
til síðustu stundar, svo að
andlát hans kom öllum að ó-
vörum. Jón læknir Árnason var
stórbrotinn gáfumaður og mik-
ilhæfur, duglegur héraðslækn-
ir og skyldurækinn, svo að
mér er ljúft og skylt að minn-
ast hans með nokkrum orðum.
Hann var fæddur að Garði í
Mývatnssveit hinn 10. okt.
1889 og ólst þar upp, að nokkru
leyti hjá foreldrum sínum, en
að nokkru leyti hjá barnlaus-
um hjónum, sem voru þar í
húsmennsku. Hétu fósturfor-
eldrar hans Anna Jónsdóttir og
Sigurður, og var Sigurður þessi
bróðir Jóns Guðmundssonar, er
lengi var verzlunarstjóri á
Siglufirði, kenndur við ,Gránu‘-
félagið. Mun þetta hafa verið ’
Jóni til láns, því foreldrar hans
voru ekki efnaðir, en börnin
mörg.- Þjóðkunnast þeirra
Garðsystkina er skáldkonan
Þura í Garði. En öll voru þessi
börn þeirra Garðshjóna vel
gefin, sem kallað er.
Þau Garðshjón, Árni Jóns-
son og Guðbjörg Stefánsdóttir,
foreldrar Jóns læknis, voru af
góðu bergi brotin. Einkum var
Guðbjörg og systkyni hennar,
á orði fyrir fjölhæfar gáfur.
Hjálmar fiðluleikari mun hafa
verið þeirra þekktastur, og
hagyrðingur var hann með af-
brigðum góður, þó hann héldi
því lítið á lofti.
Jón var snemma bráðgjör og
karlmenni hið mesta. Þótti
hann afburða liðsmaður að
hvaða verki, sem hann gekk,
o'g reyndi oft mjög á það í
fjallgöngum og eftirleitum á
hinum víðlendu og hættulegu
Mývatnsöræfum. Sagði hann
mér oft frá ýmsum sögulegum
svaðilförum frá þeim árum.
Lítils háttar undirbúningsnáms
naut hann á þessum árum, en
fjarri fór því, að hann hugsaði
til langskólanáms. Og þegar
hann vorið 1910 fór til Ákur-
eyrar og tók þar próf upp í 2.
bekk Gagnfræðaskólans, þá
nærri 21 árs að haldi, mun
honum enn ekki hafa komið til
hugar, að hann væri með þessu
að ganga út á embættismanna -
en mál þeirra send dómsmála-
ráðuneytinu til athugunar.
Piltarnir, sem hlutu dóm, voru
allir 17 og 18 ára gamlir.
Jón Árnason.
brautina. Þrátt fyrir aldurinn,
gekk bonum námið í bezta lagi,
og við gagnfræðaprófið vovið
1912, tók hann eitt hið bezta
próf í íslenzku, sem tekið var
við skólann í tíð Stefáns
skólameistara. Næstu þrjá vet-
ur stundaði hann nám við
Menntaskólann, en á sumrura
vann hann ýmist í kaupavinnu
eða við síld á Siglufirði.
Stúdentspróf tók hann vorið
1915, og ákvað að sigla um
haustið til Háskólans í Kaup-
mannahöfn og stunda þar nor-
ræn fræði, því að þeim verk-
efnum stefndi hugurinn allur.
Síðan fór hann norður til að
vinna sér inn farareyri. Þegar
hann kom hingað um haustið,
var dvalarleyfið við Hafnar-
háskólann þegar fengið, en
skipsferð var engin fáanleg á
næstunni, því betta var á með-1
an fyrri heimsstyrjöldin geis-
aði, og allt í óvissu um allar
siglingar. Þótti honum illa
standa hagur sinn, og var dap- _
ur mjög dag hvern, að því
hann sjálfur sagði mér. Liðu
svo nokkrir dagar, að hann sá
engin úrræði. Gekk hann þá á
hverjum morgni nokkurn spöl
út úr bænum og hugsaði ráð
sitt. Mætti hann þá eitt sinn
Böðvari heitnum Kristjánssyni,
Menntaskólakennara, og sagði
honum allt eins og var, og
spurði hann ráða. Böðvar ráð-
lagði honum að hætta við
Hafnarferðina og byrja bá
þegar nám við Háskóla íslands.
Þetta ráð tók Jón, fór samdæg-
urs niður í skrifstofu Háskól-
ans, og lét innrita sig í lækna-
deildina. En fjarri fór því, að
þessi ráðabreytni væri með öllu
sársaukalaus fyrir hann. Þegar
hann einu sinni var snúinn við,
var hann ekki í vafa um
stefnuna. Hann stundaði há-
skólanámið af hinu mesta
kappi, og gengdi oft læknis-
störfum að sumrinu, síðari ár-
in, sem hann var í skóla. M.
a. var hann bæði í Keflavík
og á Hofsósi, í forföllum ann-
arra lækna.
í ársbyrjun 1921, lauk hann
prófi við háskólann og sigldi
samstundis til framhaldsnáms,
en hann kom aftur snemma
sumars. Var hann þá þegar
skipaður læknir í Öxarfjarðar-
héraði og kom hann þangað á
miðju ári árið 1921, og dvaldi
þar æ síðan.
Hann var góður læknir og
skyldurækinn, afburða dugleg-
ur ferðamaður og lét ekkert
hindra sig á hverju sem gekk.
Álit hans í héraði fór alltaf
vaxandi, og er það fremur fá-
títt með lækna. Venjulega er
þeim tekið fyrst með kostum
og kynjum, en þegar árin
fjölga, fer dálætið venjulega
að minnka. Þetta sýnir m. a.
að Jón læknir var óvenjulegur
maður á ýmsa lund. Og öllum
þeim, sem til þekkja, ber sam-
an um, að öruggastur var
hann, þegar mest á reyndi.
Persónulega hafði sá, er þetta
ritar, mestar mætur á Jóni
lækni vegna hins mikla áhuga,
sem hann hafði á þjóðlegurn
fræðum. Hann stundaði mikið
þjóðfræði og ættfræði og vona
ég að eitthvað liggi eftir hann
skráð í þeirri grein. Hann var
afburða hagur á íslenzkt mál,
og eru skýrslur hans til land-
læknis glöggt vitni um það. —
Þær skýrslur voru ekki þurrr
fróðleikur, heldur fróðleikur
og skemmtilestur í senn, enda
hafði hann alveg sérstakt lag
á því að fræða og skemmta í
einu. Tel ég það ekkert oflof
þó ég segi: að mér fannst hann
vera með allra skemmtileg-
ustu mönnum, sem ég hefi
kynnzt. Smásögur og skrítlur
hafði hann ávallt á hraðbergi,
ef svo bar undir, vanalega úr
íslenzku þjóðlífi, og sagði þær
manna bezt.
Jón læknir var að ýmsu
leyti maður sérkennilegur í
háttum og tilsvörum, svo að
um hann mynduðust þjóðsögur,
er sumar flugu víðs vegar um
land. Sjálfur gjörði hann ekk-
ert til að koma í veg fyrir það,
nema síður væri, og hafði
gaman af. En slíkt ber helzt
við, er mikilhæfir og stórbrotn-
ir menn eiga í hlut, sem þora
að bjóða ‘almenningsálitinu
byrginn.
Á háskólaárum sínum kvænt-
ist Jón Valgerði Sveinsdóttur,
frá Felli í Sléttuhlíð, hinni á-
gætustu búkonu, og var hjóna-
band þeirra hið farsælasta.
Komust þau í góð efni, eign-
uðust 7 mannvænleg börn, og
lifa 6 þeirra.
í Öxarfjarðarhéraði- mun
Jóns læknis lengi minnzt. sem
eins hins ágætasta manns, er
þar hefir lifað og starfað.
í dag verður hann borinn til
grafar, og verður honum fylgt
þangað af héraðsbúum, sem
syrgja lækni sinn og sakna
hans, er var skemmtilegur
félagi og heilbrivður, gáfaður
og stórbrotinn maður, sem eng-
inn gleymir, þó leiðirnar skilji.
Benjamín Sigvaldason.
Friðarfrelsisflokkvirinn
heldur almennan fræðsluút-
breiðslufund í húsinu, Aðal
stræti 12, uppi, fimmtudags-
kvöldið 27. janúar, kl. 9. -—-
Fundarefni: Lýðveldisstjórn
in, forsetakjörið.
Friðarfrelsisforsetinn, lýsir
því yfir, að gefnu tilefni, að
ég verð frambjóðandi við
væntanlega forsetakosningu á
íslandi. Drægi ég mig til
baka ótilneyddur, „væri það
svik gegn íslenzka lýðræðis-
ríkinu, aðdáendum mínum,
fylgifólki og friðarvinum.‘‘
Jóh. Kr. Jóhannesson.
Smekklásar
Hengilásar.
Slippfélagið