Alþýðublaðið - 11.02.1944, Qupperneq 6

ALÞYÐUBLAÐIÐ
FSstudagur 11. iebrúwr 194
Tendraður eldurínn „eilífi".
Á myndinni sést de Gaulle við minningarathöfn í Algier á
vopnahlésdaginn 1(1. nóvember s. 1. Er hann að tendra hinn
eilífa eld, til minningar um óþekkla hermanninn. Annars
er hinn „eilífi eldur“ á gröf óþekkta hermannsins í París.
Með honum er Giraud hershöfingi.
Bíðendur eiga byr...
Fram. á 6. síðu.
ir til að íhuga vandlega hverja
viðbáru ag svara henni með
sæmilegum rökum og ró.
„Róið, íslendingar, nú er lag^-1
segja gáfaðir guðspjallamenn
og einlægir áhugamenn í sjálf-
stæðismáli voru, sem enginn vé-
fengir, að vilji þjóð vorri allt
hið bezta. Þótt ég sé ekki sæ-
garpur, þykist ég vita, að slíkt
ráð sé ágætt, er barizt er við
ólög og óða sjóa. En er víst, að
ekki geti staðið svo á, að vafa-
samur drengskapur sé að sæta
alltaf lagi í stjórnmálum? Lag-
ið, sem hór er átt við, er sann-
kallað Hitler-lag. Ég verð að
játa, hvað sem það kann að
kosta mig, að það hugnar mér
ekki, að sæta Hitler-laginu,
einkum þar sem ég sé enga
hættu á að bíða og dag-
vaxandi líkur eru á, að biöin
verði ekki tilfinnanlega löng.
Nógu sýnist og að sinna í inn-
anlandsmálunum, ekki sízt dýr-
tíðartröllinu, svo ófrækilega
sem stjórn og þingi hefir gengið
glíman við það flagð' Munum
fornan orðskvið, er hljóðar svo:
„Bíðendr eigu byr, en bráðir
andróða.”
Mór lízt það ekki alls kostar
gæfuvænleg kennd, er býr und-
ír þessum mikla hi'aða, sem for-
ingjar vorir vilja hafa á lausn
sjálfstæðismálsins. Sú kennd er
ótti við að vér komum ekki máli
voru fram fyrir hinum miklu
rökstólum, er Danir eru aftur
orðnir frjáls þjóð. „Ég þori ekki
að bíða,“ sagði greindur hrað-
skilnaðarmaður, merkur og
mætur við mig í haust. Hann
óttaðist bersýnilega, að vér
kæmum ekki máli voru fram,
ef vér ynnum þar ekki fullnað-
arsigur fyrir ófriðarlok.
Annars má benda á það þeim,
sem tortryggja Dani, að ekkert
myndi megna að sameina þjóð
vora sem það, að þeir hefðu ó-
sanngirni í frammi við oss eða
vildu vefja og tefja lausn sjálf-
stæðismáísins, er vér hefðum
beðið eftir frelsi þeirra. Og ein-
hug þjóðarinnar í sjálfstæðis-
málinu virðast hraðskilnaðar-
menn telja mikilvægan, sízt
mega vera án hans.
Oss, sem hér erum kallaðir
hvorki heitir eða kaldir, held-
ur hálfvolgir og hikandi, er eng-
in sæla búin af slíku meðal
flestra stjórmálaforingja vorra,
sem hér eru sammála, þótt þeir
verði mjög ósammála um allt
milli himins og jarðar, þá er
Beveridge, Kiljan og fiallacber.
vér neyðumst til að hefja nýja
sjálfstæðisbaráttu eftir stofnun
lýðveldis vors. En vér hlítum
slíku rólegir. Hik og hægð ' er
á stundum réttarvænlegra en
hikleysið, hraðinn og blindur
ákafinn. Lögskilnaðarmönnum
þykir fróðlegt að heyra álit ann-
arra á þeim atriðum, þar sem
þeir geta ekki, sökum sannfær-
ingar sinnar, fylgt fjöldanum að
máli. Af þeirri ástæðu birti ég
hér, með leyfi viðtakanda, ör-
fá orð úr bréfi, sem borizt hefir
hingað til lands frá Stokkhólmi.
Ekki má skilja svo, sem ég ætl-
ist til, að vér íslendingar 1 sjálf-
stæðismálinu förum eftir skoð-
un og skilningi annarra þjóða á
gerðum vorum og samþykktum.
Én það sakar ekki að kynnast
slíku. ,,Háttvirtum“ alþingis-
mönnum þykir mikilsvert að
kynnast áliti mikilsvirtra kjós-
enda', þótt þeir séu .hins vegar
hundnir við sannfæring sína og
samvizku. Þeir, sem fjarlægir
eru, geta og verið hlutlægari,
óhlutdrægari í dómum en hinir
sem eru í hita bardagans.
Bréfritarinn er gerla kunnug-
ur mörgum menntuðum Svíum,
íluggáfaður og menntaður í
bezta lagi og róttækur í skoð-
unum. Ég þykist hafa ástæðu til
að ætla, að hann sé vel metinn .
í búðurn Þjóðviljans og her- |
sveita hans. Bréfritari notar
sterkt orð um framkomu þjóðar-
innar við Dani í sjálfstæðismál-
inu, kveður sér illa getast að
öllu „athæfi okkar heima í sam-
bandsmálinu.“ Síðan segir hann:
„Ekki svo að skilja, að ég hafi
nokkuð á móti því, áð landið
verði sjálfstætt lýðveldi, en það
minnsía væri að sýna lit á kurt-
eisi gagnvart Dönum, sem nú
berjast gegn ofurefli og standa
sig prýðilega, en þó auðvitað
mjög .að .þeim .kreppt .um
margt.“ .... „ísland hefir beð-
ið mikinn álitshnekki hér uti
í sambandi við síná meðhöndl-
un á sjálfstæðismálinu, og skrif
Moggans um, að það séu aðeins
Danir, sem séu sárir út í ís-
Iendinga, er haugalýgi.“
Er ekki hugsanlegt, að það
séu fleiri en menntaðir Svíar,
er líta þannig á framkomu vora,
og sá ,,álitshnekkir“ geti oíð-
ið hinu unga og smáa lýðveldi
voru dýrari en því er holt og
þarft? Höfum vér efni á því,
að á oss varpi minnsta skugga
af grunsemd um, að vér höld-
um eigi samninga, er vér höf-
um gert „vitandi vits,“ af fús-
MENNINGAR- og fræðslu-
samband Alþýðu (M.F.A.),
hefir fyrir okkrum dögum látið
frá sér fara mefka bók eftir Sir.
William Beveridge, sem fjallar
aðallega urn tillögur hans um al-
hliða tryggingarkerfi eða áætlun
Beveridge um-félagslegt öryggi,
eins og hún hefir verið nefnd
um heim allan. Tillögur þessar
hafa alls staðar vakið fádæma at
hygli og skýrsla Beveridge hef-
ir verið meira rædd en nokkuð
annað sambærilegt rit, sem út
hefir komið. Róttækir menn um
allan heim, sem unna umbótum
og þjóðfélagslegum framförum,
hafa fagnað tillögum Beveridge
af heilum hug og brezka stjórn-
in hefir hlotið þung ámæli fyrir
tómlæti sitt til þess að undirbúa
framkvæmd tillagnanna.
Þjóðviljinn hefir hingað til
gefið þessum tillögum mjög lít-
in gaum, enda þótt kommúnist-
ar í seinni tíð þykist mjög hlynnt
ir umbótum á alþýðutryggingar
löggjöfinni. Hafa þeir að vísu
ekki lagt neitt af viti til þeirra
mála ennþá.
En nú bregður svo undarlega
við, þegar M.F.A. sendir út þetta
merka fræðslurit um tillögur
Beveridge að einn af stjórnar-
mönnum Bókaútgáfufélags Máls
og menningar, skáldið Halldór
Kiljan Laxness, veður fram á
ritvöllunn örfáum dögum eftir
útgáfu bókarinnar, og skrifar
gegn henni og tillögunum 1 heild
hina svæsnustu níðgrein. Aðal-
niðurstaða þessa nýja sérfræð-
ings Þjóðviljans í tryggingarmál
um er sú að tillögurnar séu
„skottulækningar og kratismi“
og höfundur þeirra „flón“.
Aumingja Beveridge, að fá
svona útreið hjá þessum andans
jöfri Kommúnistaflokksins á ís-
landi. Þegar tillögur hans birt-
ust fékk hann tilmæli frá nærri
því hverri einustu borg í föður-
landi sínu um að koma þangað
til þess að halda erindi um þær.
Það hefir sýnilega vantað þar
speking á borð við Kiljan, til
þess að vara fólkið við því að
taka mark á þessu „flóni“.
Aðalásökun Kiljans gegn Be-
veridge verðist vera sú, að hann
hafi ekki sýnt fram á, hvernig
eigi að útrýma atvinnuleysinu.
En þegar Beveridge ritaði
skýrslu sína um almannatrygg-
ingar haf ði honum alls ekki ver-
ið íalið þetta verkefni. Kiljan
segir í grein sinni:
,,-Hitt verður ekki ljóst af á-
ætlun Beveridge, hvers vegna
atvinnulausir menn eiga endi-
lega að vera hálf önnur millj-
ón . . . .“ og síðar á áætlunin að
ganga út á það fyrst og fremst
„að skipuleggja þjáningarlítið
atvinnuleysi upp að ákveðnu
marki ár og síð, — í þessu til-
felli handa einni milljón og 500
þús. mönnum í Bretlandi.“
En Beveridge segir sjálfur
um þá forsendu sína að gera ráð
fyrir tryggingum gegn atvinnu-
leysi að hún sé gerð í varnar-
skyni: „hún felur ekki 1 sér
neinn spádóm um það, að at-
vinnuleysingjar verði 10 af
hundraði eða nokkur annar á-
kveðinn hundraðshluti“.
„Ef það reynist kleift að
halda atvinnuleysingjum innan
við 10 af hundraði, og til þess
eru skynsamlegar líkur, verður
fé afgangs í tryggingarsjóðnum,
sem þá má nota í öðrum til-
gangi.“
Og þeir sem lesa bókina sjá
að Beveridge er mjög bjart-
sýnn á það að takast muni að
koma í veg fyrir atvinnuleysi
eftir stríðið. Sama skoðun kom
mjög greinilega í Ijós í grein
eftir hann, sem birtist nýlega í
Alþýðublaðinu. Þá hafði brízka
stjórnin fyrir nokkru falið hon-
um að framkvæma rannsókn,
um vilja og fullkomnu frjáls-
ræði?
Akureyri, 27. jan. 1944.
Sigurður Guðmundsson.
og gera tillögur til þess að
koma í veg fyrir atvinnuleysi
eftir stríðið. Því verki hefur
hann enn ekki lokið og því of
snemmt að fella palladóma um
þær tillögur. En faitt er aðeins
fíflska af versta tagi, að gagn-
rýna tillögur um almannatrygg
ingar á þeim grundvelli, að þær
leysi ekki til fullnustu vanda-
mál atvinnuleysisins. Það var
alls ekki það verkefni, sem
fyrir lá.
En annars er engin ástæða til
að rökræða við Kiljan um ! <■-1*a
mál. Ekkert í grein hans ber
þess vott, að hann hafi hið
minnsta við á því, sem hann er
að tala um með svo miklum
spekingssvip. Sennilega hefir
hann alls ekki lesið bókina, sem
hann er að skrifa um, eða þá
a. m. k. aðeins hrafl úr henni.
Ýmislegt í grein hans gæti Lent
til þess.
Beveridge-tillögurnar voru
ræddar ítarlega í brezka þing-
inu 16.—18. febr. 1943. I urn-
ræðunum tók m. a. þátt einn af
leiðtogum brezka kommúnisca-
flokksins, Mr. Gallacher, eini
þingmaður flokksins sem stend-
ur.
Og herra Gallacher var ekk-
ert myrkur í máli, frekar en
Kiljan. En niðurstöður hans
voru dálítið á annan veg.
Niðurlagið á ræðu hans hljóð
ar svo:
„Ég ætla ekki að fara út í
einstök málsatriði skýrslun-
ar, en mörg þeirra geta orðið
til umræðu síðar, en ég ætl-
ast til þess að stjórnin hafi
forustuna fyrir fólkinu í
þessu landi í stað þess að dratt
ast á eftir því. Ég ætlast til
þess að þeir meðlimir stjórn-
arinnar, sem eru úr Verka-
mannaflokkinum, manni sig
upp og tali fyrir munn allrar
alþýðunnar í landinu. Verka-
lýðshreyfingin vill að Bever-
idge tillögurnar nái fram að
ganga, samvinnuhreyfingin
vill það, Verkamannaflokkur
inn vill það, Kommúnista-
flokkurinn vill það frjálslyndi
flokkurinn og hluti af íhalds
flokknum vilja það einnig.
Það er augljóst mál að megin
þorri þjóðarinnar, sem þess-
ari hreyfingu eru fulltrúar
fyrir, vill að áætlunin nái
fram að ganga. Stjórninni ber
því að taka forustuna fyrir
fólkinu og bera fram heildar-
áætlun, sem umræður geti far
ið fram um, og taka við þeim
breytingiun, sem nauðsynleg
ar kunna að reynast. Geri
liún þetta þá er hún um leið
að stuðla að því að upp úr
þessum hræðilega ófriði rísi
vonin um frelsun til handa
þjóðinni.í þessu landi um ó-
komna tíma.“
Þannig talaði Mr. Gallacher
um „kratismann" í Beveridge
itillögunum, verkalýðshreyfingin
vill fá hann, sjálfur Kommún-
istaflokkurinn vill fá hann, öll
þjóðinn þráir „kratismann“.
Hvor þeirra er nú á réttu
línunni herra Kiljan eða Mr.
Gallacher, eða hefir línan
breytzt -síðan í fyrra? Eða er
frumhlaup Kiljans gegn Bever-
idge aðeins vottur sjúklegs hat-
urs á keppinautinum, sem stend
ur að útgáfu bókarinnar, eða ef
til vill hið sanna innræti komm
únistans, þegar hann gleymir að
breiða yfir sig sauðagæruna?
Kári.
Angifsingar,
sem birtastjjeiga í
Alpýðublaðijia,
vefða að vesra
komnar til Auglýs-
ingaskrifstofunnar
i Alþýðuhusinu,
(gengið inn fráj
Hverfisgötu)j
fyrir kl. 7 að kvöldL
SKmi 4IMISe
VIKUR
HOLSTEINN
EINANGRUNAR-
PLÖTUR
Fyrirliggjandi.
PÉTDR PÉTÐRSSOR
Glerslipun & speglagerð
Sími 1219. Hafnarstræti 7,
Skoðun barnshafandi kvenna,
fer fram á mánudögum og mið-
vikudögum kl. 1—2.
Elonar flogvélar
sabnað.
Frh. af 6. síðu.
leggja tundurdufl. Aftur varfif
hlé. Síðan heyrðist í annarri
Hún var frá okkur, en það var
ekki ,,Johnny“, heldur ein úr
seinni hópnum, en kom snemma
heim af einhverjum ástæðum.
Lendingarljósin kviknuðu og
bifreiðastjórarnir á stökkvi-
liðsbifreiðinni og sjúkrabifreið
inni hituðu upp vélarnar í
vögnunum, en stöðvuðu þær
aftur, en flugvélin hafði lent
heilu og höldnu. Við biðum.
Við stóðum ýmist hjá sjúkra-
bifreiðarstjóranum, sem nú var
orðinn þögull, eða þá að við £ór-
um í eldhúsið og hlýjuðum
okkur við ofninn. í hvert
skipti, sem heyrðist í flugvél,
hlupu nokkrir okkar kæru-
leysislega að dyrunum og
horfðu upp í loftið, en flug-
deildarforinginn fór niður í
skotgröfina til þess að síma til
aðalskrifstofunnar. ,,Johnny“
var alvarlega á eftir áætlun,
Hinir flugmennirnir töluðu
hughreystandi hver við annan.
Þeir fullvissuðu hver annan
um, að allt væri í lagi með Ir-
ann. Ef til vill hafði hann lent
í óveðri og loftskeytatækin bil—
að, sögðu þeir. Hann mundi
bráðum skil sér, fullyrtu þeir
ákveðið. En þeir vissu, eins og
við reyndar allir, að vonin var
hverfandi lítil.
Þegar liðinn var sá tími,
sem eldsneyti flugvélarinnar
gat enzt, urðu menn að játa,
hvernig komið var. Einn eða
tveir (menn urðu þögulir, en.
einn eða tveir aðrir hækkuðu
róminn. Bílarnir voru komnir
til þess að flytja flugmennina
til svefnskála|ina. Matsveinn-
'inn dró síðasta steikarbitann
út úr ofninum. Það var ákveðið
að svo eða svo margir menn
skyldu vera á verði á flugvell-
inum, þangað til klukkan svo>
eða svo margt, ef til kæmi, að
flugvélin kæmi aftur. Bílstjór-
arnir settu vélarnar í vögnum
sínum í gang með vissu milli-
bili, til þess að halda þeim
heitum. Fyrsta verk flugdeild-
arforingjans að morgni vrði
það að fara til næsta þorps
og færa hinni ungu konu írans
fregnina, en hún bjó þar, af því
hún vildi vera nálægt honum.
Þetta er það, sem átt er við,
þegar tilkynnt er: „Einnar flug
vélar úr strandvarnarliðinu er
saknað úr leiðangri í gær-
kvöldi.“