Alþýðublaðið - 20.02.1944, Blaðsíða 2

V
i*Ml .«S '*0s«iwsf«jaw®i
Sonnuúagur 20. febrúár 1944»
! Dagsbrúnardéilán:
• ©
ræða ylð
SÁTTASEMJARI ríkisins, Jónaían Hallvarðsson, ásamt
sáttanefndinni, en hún er skipuð þeim Emil Jónssyni
alþingismanni, Pétri Magnússyni alþingismanni og Brynj-
ólfi Bjarnásyni alþingismanni, hefir nú hafið samkomulags-
tilraunir milli Dagsbrúnar og Vinnuveitendafélagsins.
Mun sáttasemjari hafa rætt við aðila á föstudag og eitt-
hvað í gær. f dag kl. 10 f. h. mun stjórn Dagsbrúnar og
samninganefnd bennar mæta til viðtals hjá sáttasemjara.
Þá ræddi ríkisstjórnin og í gær við stjórn Dagsbrúnar og var
forseti Alþýðusambandsins einnig viðstaddur þær viðræður.
Einbagnr meðal
armanna i vlnnn
Alhliða stuðniogur Alþýðusainbandsins‘
Skipaskoðunarstjóri myndi bafa sam-
þykkt stórbreytingar á skipinu án þess
að fyrir honum lægju teikningar af
máttarviðum skipsins!
RÍKISSTJÓRNIN afhenti blöðunum í gær útdrátt úr
skýrslu um rannsókn þá, sem sjódómur Reykjavíkur,
en hann var skipaður þeim Árna Tryggvasyni borgardóm-
ara, Jóni Axel Pétuússyni, hafnsögumanni og Hafsteini
Bergþórssyni útgerðarmanni, framkvæmdi á orsökum Þor-
móðsslyssins, aðfaranótt 18. febrúar 1943.
VERKAMANNAFÉLAG
IÐ DAGSBRÚN hélt
fjölmennan fund á föstudags-
kvöld til þess að ræða um
vinnudeiluna og aðstöðu fé-
Jagsins.
Ríkti mikill einhugur á fund
inum og gerði hann eftirfarandi
samþykkt:
. .Fjölmenn ur fundur Verka-
mannafélalgsins Dagsbrun löi
febrúar 1944 lýsir yfir sam-
þykki sínu við -þá framkomu fé-
lagsstjórnar og aðstoðarnefnd-
ar, að halda fast við samnings-
uppkast félagsins, sem miðað er
við, að samningar takizt án verk
falls. Ef atvinnurekendur hins-
vegar néyða félagið út í verk-
fall fyrir hinu sanngjarna og
réttláta samningstilboði þess,
er fyrir liggur, áskilur félagið
sér rétt til að endurskoða samn-
ingstilboðið með tilliti til þess
tjóns, er atvinnurekendur
myndu baka verkamönnum
með því að neyða þá til vinnu-
stöðvunar.“
Guðgeir Jónsson forseti Al-
þýðusamibandsins mætti á fund-
inum og lýsti yfir fullum stuðn-
ingi Alþýðusambandsins við fé-
lagið i yfirstandandi deilu.
Gaf hann á fundinum eftirfar
andi yfirlýsingu:
„Um leið og Alþýðusamband
ið ítrekar yfiriýsingar sínar um
stuðning við hinar sanngjörnu
iröfur Verkam.fél. Dagsbrúnar
og skírskotar til hréfs sambands
ins i!2. febr. s. 1. til sambands-
félaga í Rvík og nágrenni, sam-
þykkir miðstjórnin að leggja
fyrir stéttafélög Alþýðusam-
bandsins eftirfarandi:
1. Sérhvert sambandsfélag
sjái um að meðlimir þess taki
ekki upp verk, sem Dagsbrún-
armenn kynnu að leggja niður
vegna deilunnar, né vinni að
afgreiðslu flutningstækja á sjó
eður landi í bága við hagsmuni
Dagsbrúnarmarma, ef til vinnu
stöðvunar kæmi.
2. Sambandsfél. séu við því
búin, hvenær sem á þyrfti að
halda og Alþýðusambandið legg
ur svo fyrir, að hefja virka sam-
úðarbaráttu með Dagsbrún.
3. Sambandsfélögin um land
■allt, foúi sig þegar í stað undir
fjársöfnun til styrktar Dags-
brúnarmönnum, með lilliti til
ihugsanlegrar vinnustöðvunar.
SamJbandstjórn samþykkir
að fela skrifstofu sambandsins
og forseta, að undirbúa fjár-
söfnunina. Fé því, sem safnað
verður sé úthlutað af þar til
kjörinni nefnd Dagsbrúnar.“
Ennfremur voru eftirfarandi
samþykktir gerðar:
„Um leið og fundurinn lýsir
ánægju sinni yfir því, að stjórn
félagsins skuli hafa tilnefnt
fjölmennt eftirlitslið vegna yf-
irvofandi verkfalls og tilkynnt
•lögreglustjóra þessa ákvörðun,
felur fundurinn stjórn félags-
ins, eftirlitsliðinu og öllum fé-
lagsmönnum að halda í heiðri'
öll ákvæði vinnulöggjafarínn-
ar og ákvarðanir félagsins varð
andi verkfallið og stuðla að
því, að verkfallið, fari fram á
fullkomlega skipulegan og frið-
samlegan hátt.“
„Til þess að efla samheldni og
samhjálp verkamanna í þéirri
deilu, sem yfir vofir, samþykk-
\r fundurinn, að þeir meðlimir
Dagsbrúnar og aðrir verka-
menn, sem ekki þurfa að leggja
niður vinnu, greiði vikulegt
gjald til slyrktar verkfalls-
mönnum."
„Fjölmennur fundur í Vmf.
Dagsbrún sendir stjórn Alþýðu-
sambands íslands bróðurlegar
kveðjur og þakkar henni fyrir
þá ómetalegu aðstoð, er hún
hefir veitt Dagsbrún.
Fundurinn fullvissar stjórn
Alþýðusámbandsirís um, að
hún getur hvenær sem er reitt
sig á fylgi Dagsbrúnar í bar-
áttu Alþýðúsambands íslands
fyrir hagsmunum íslenzkrar
alþýðu og þjóðarinnar í heild.“
Éftirfarandi tillaga frá Guð-
mundi Jónssyni var samþykkt
einróma.
„Fundur í Vmf. Dagsbrún
haldinn 18. febr. 1944, lýsir
því yfir, að hann ber fullt
traust til stjórnar félagsins, að
leysa deilu þá, er nú fer í hönd
með fullum sóma fyrir félagið
í heild og til hagsbóta fyrir
hvern einstakan félagsmann.“
Skýrsla þessi hefir nú legið
hjá stjórnarráðinu, lengst af
hjá dómsmálaráðherra, í hálft
ár og hafa ítrekaðar kröfur ver
ið bornar fram um birtingu
hennar.
Útdrátturinn úr skýrslunni
er svohljóðandi:
V/s Þormóður (fyrst e/s
Acsendent, síðar e/s Alda) var
tréskip (úr eik), smíðað í
Lowstoft árið 1919, 101 ,brúttó‘
smálest að stærð. Karl Friðriks-
son, útgerðarmaður og Jakob
Jónsson, skipstjóri, Akureyri,
keyptu skipið í Yarmouth á
Englandi um mánaðamótin maí
júní 1939, og var kaupverðið
£400-0-0. Jakob og tveir aðrir
skipstjórar skoðuðu skipið í
Yarmouth áður en kaupin voru
ráðin og fundu þeir ekkert at-
hugavert við skipið. Eigendur
leituðu leyfis atvinnu- og sam-
göngumálaráðuneytisins til
kaupa á skipinu, og leyfði ráðu-
neytið það með bréfi dags. 8.
ágúst 1939, að því tilskildu, að
skipaskoðun ríkisins teldi skip-
ið fullnægja gildandi ákvæðum
um öryggi skipa. — Skipinu
var síðan siglt hingað til lands,
og gekk sú ferð vel. Skipið var
búið til síldveiða um sumarið
1939 og bar þá ekki á neinu,
nema hvað leki kom fram við
,,skammdekk“. Um haustið fór
skipið eina ferð til Skotlands
og varð þá enn vart þessa leka.
Skipið lá síðan um kyrrt á Ak-
ureyri þar'til í janúar 1940, að
það fór til Hafnarfjarðar. Ætl-
ins og síðan hafa eftirlit með
framkvæmd verksins, en í ráð-
um um breytingar voru þeir
Ólaftir B. Björnsson útgerðar-
maður á Akranesi, Gísli Jóns-
son, eftirlitsmaður skipa og
véla, og starfsmaður hans, Er-
lingur Þorkelsson, vélstjóri.
Með bréfi, dags. 1. marz 1941,
sendi skrifstofa Gísla Jónsson-
ar skipaskoðunarstjóra upp-
drátt af nokkrum hluta hinna
fyrirhuguðu breytinga og ósk-
aði þess jafnframt, að skipa-
skoðunarstjóri léti sem fyrst
vita, hvort hin nýja yfirbygg-
ing' og fyrirkomulag hennar
mætti vera eins og þar var ráð
fyrir gert. Þessu bréfi svaraði
skipaskoðunarstjóri aldrei; tel-
ur það þafa mislagst hjá sér,
eins og nánar greinir í fram-
burði hans fyrir dóminum, en
kveðst annars búast við því, að
hann hefði samþykkt uppdrátt-
inn, og víst er um það, að skipa-
skoðunarmaðurinn Pétur Otta-
son hafði eftirlit með aðgerð-
unum, og verður ekki séð, að
hann hafi haft neitt að athuga
við hina fyrirhuguðu breytingu
eða framkvæmd hennar. enda
fékk skipið haffæriskírteini eft
ir breytinguna, eins og lög
standa til.
Það var Slippfélagið í
Reykjavík, h.f. Hamar og s.f.
Stálsmiðjan, sem önnuðust að-
gerðir þær, er hér um ræðir,
en þær voru í stórum dráttum
þessar: Vélarreisn (,,keis“),
stýrishús og eldfoús voru tekin
í burtu og nýtt sett í staðinn.
unin var, að það flytti ísfisk til | Var hin nýja yfirbygging Ö11
Englands, en í fyrstu erðinm , hr járni og miklum mun hærri
breytbt
263 stig.
Kauplagsnefnd og
hagstofan hafa reilsnað
út vísitöluna fyrir febrúar-
mánuð.
Breytist vísitalan ekki frá
því, sem hún var síðasta
mánuð og er því 263 stig.
varð það fyrir áfalli, laskaðist
yfirbyggingin, sjór og kolasalli
komst í farminn og varð skipið
að snúa aftur til íslands. Gert
var við þetta 1 Hafnarfirði,
byggt nýtt stýrishús á skipið
og fremri hluti . vélarreisnar
(,,keis“) endurnýjaður. Skipið
stundaði síðan veiðar hér við
land og fór nokkrar ferðir með
fisk til Englands, án þess að
nokkuð sérstakt kæmi fyrir, en
! um haustið 1940 seldi h.f. Unn-
ur, sem keypt hafði skipið af
Karli , Friðrikssyni og Jakobi
Jónssyni, firmanu Bjarna Ól-
afssyni & Co. á Akranesi skip-
ið fyrir 65 þús. kr.
Stérbreytingar gerð-
ar á shipiiin.
Skipið hafði frá upphafi ver-
ið með gufuvél, en hinir nýju
eigendur, sem ætluðu skipið til
fiskflutninga, ákváðu nú að
setja ,,diesel“ vél i þa^, til þess
að farrými þess notaðist betur.
Meðan beðið var eftir vél þess-
ari, átti að fara þrjár ferðir
með fisk til Englands (um
haustið 1940), en vegna þess
að léka varð vart í skipinu,
var hætt við að fara fleiri en
tvær ferðir, og skipinu síðan
lagt, þar til aðgerðirnar á
skipinu hófust í janúar 1941.
Skrifstofa Gísla Jónssonar hér
í bæ, tók að sér að gera teikn-
ingar af breytingum þeim, er
gera átti á skipinu, fá þær sam-
þykktar af skipaskoðun rikis-
Sámníngar «m sölu
kjöls og fisks undir-
rilaSir í gær.
Sama verð og í
fyrra.
en hin eldri, eins og teikning-
arnar bera með sér. Nýr hval-
bakur úr tré var settur á skip-
ið, aðal-þilfar endurnýjað að
miklu leyti og nýtt bátaþilfar
sett. Innsúð (,,garnering“) var
endurnýjuð að miklu leyti.
Gufuvélin og ketillinh, ásamt
útbúnaði, voru tekin burtu og
og ný 240 ha. Lister „diesel“
vél og 16 ha. Lister hjálparvél
settar í staðinn, svo og fjórir
olíugeymar, er tóku alls 12 þús.
litra, í framanvert vélarrúm.
Langbönd voru sett í lestina til
styrktar, en bönd skipsins, húf-
sýjur og byrðingur var að öllu
leyti óbreytt. Þessum aðgerð-
um öllum var ekki lokið fyrr
en í júlí 1941 og kostuðu þær
alls um 250—260 þús. kr.
Skipið fór síðan nokkrar
ferðir til Englands, án þess að
nokkuð sérstakt bæri til tíð-
inda. Um haustið 1941 var skíp-
ið svo leigt Skiþaútgerð ríkis-
ins til vöruflutninga til Vest-
ur- og Austurlands, en
ar munu og stundum hafa ver-
ið með.
í einni af þessum ferðum tók
skipið niðri á Djúpavogi og
laskaðist þá kjölurinn o. fl. Var
skipið þá tékið í Slipp til við-
gerðar, enda hafði og orðið
vart þilfarsleka i þessum flutn-
ingaferðum haustið 1941. í
nóvember 1941 var skipið selt
h.f. Hæng fyrir 350 þús. kr„
og að lokinni þessari aðgerð
(um áramótin 1941—42) var
skipið enn selt, þá fiskveiða-
hlutafélaginu Njáli, og var
jVT ÝIR viðskiptasamningar
” yoru í gær undirritaðir
milli Islands annars vegar og
Bandaríkjanna og Bretlands
hins vegar. Varða þeir sölu fisks
og kjöts. Gildir sama útflutn-
ingsverð fyrir báðar þessar af-
urðir okkar eins og var síðast
liðið ár. Samningana undirrit-
aði fyrir fslands hönd Magn-
ús Sigurðsson, bankastjóri, fyr-
ir Bandaríkin R. H. P. Feidl-
er og fyrir Bretlands hönd F. S.
Andersen.....................J
kaupverðið einnig 350 þús. kr.
Eftir þetta var skipið fyrst
notað til flutninga á Akranes
og Bíldudal, og í þeim ferðum
kom tvisvar leki að skipinu:
(með stýrisstefni). 1 ofviðri
þann 15. jan. 1942 rak skipið
á land austan við dráttarbraut-
ir Slippfélagsins í Reykjavík-
urhöfn og brotnaði það nokk-
uð og varð talsvert lekt. Fóru.
fram aðgerðir vegna þess í
Slipp 19.—30. jan. og 2.—4.
febr. s. á. Skipið fór síðan til
Englands og gekk sú ferð vel,
nema hvað skrúfublað hrotn-
aði. og leki kom fram með vél-
arreisn (,,keis“). Aðgerðir fóru
fóru fram í Englandi. Fór skip-
ið enn tvær ferðir til Englands,
en í þeirri síðari hreppti það
ofveður á heimleið (2. apríl
1942). Kom þá fram mikill leki
á skipinu aftanverðu, svo og
með vélarreisn (,,keis“), og
höfðu dælurnar rétt undan.
Einnig skemmdist ýmislegt
annað á skipinu. Skipið komst
þó klakklaust til Reykjavíkur,
og fóru síðan fram aðgerðir á
skipinu. Síðan fór skiþið a. ni.
k. eina ferð til Englands og
gekk hún vel. Um mánaðamót-
in júní—júlí 1942 var skipið
svo enn leigt Skipaútgerð rík-
isins til vöruflutninga. Var
fyrst farið milli Reykjavíkur
og Vestfjarða, síðan til Vest-h
mannaeyja og loks til Breiða-
fjarðarhafna. Voru fluttar
stykkjavörur í lest, á þilfari
olía og benzín í tunnum, svo
og timbur. Farþegar voru stund
um með og greiddu þeir far-
gjöld, sem umþoðsmaður Skipa
útgerðarinnar um þorð inn-
heimti ög tók við. Algengast
var, að 6—8 farþegar væru með
í hverri ferð (eitt sinn þó 27
farþegar), og komu þeir sér fyr-
ir í hásetaklefa og öðrum vist-
arverum skipverja, en alls vorö
18 hvílurúm í skipinu. Um
þessar mundir voru 27 björg-’
unarbelti í skipinu. Skipverjar
voru sjö í þessum flutninga-
ferðum. 1 ferðum þessum bar
enn á leka, sérStaklega þilfars-
leka, og var hvað eftir annað
reynt að bæta úr með hamp-
þéttingu og þessháttar.
Mlklll leki.
Þann 10. nóv. 1942 hélt skip-
ið af stað í eina slíka ferð frá
Reykjavík til Breiðafjarðar-
hafna og var m. a. hlaðið olíu
og benzíni í tunnum á þilfari.
Farþegar voru með. Vindur
var rtokkur vestan og mikili1
sjór. Úti á Faxaflóa kom mikill
Frh. á 7. síðu