Alþýðublaðið - 20.02.1944, Blaðsíða 5

Sunnudagur 29. februar 1944.
ALÞYÐIIBLAÐIÐ
5
Slffiirí fgrelsu
Stríðandi Frakkar á heimaviasttsovnnnm.
Bærinn Lourdes með lindinni helgu, sem öldum saman hefir verið samkomustaður trúaðra
kaþólskra maima, stendur Frakklands megin í Pyrenerfjöllum Nýlega var eftirlíking þessa
bæjar byggð í Ameríku, skammt frá Hollywood, þegar verið var að kvikmynda söguna „Song
of Bernadette“ eftir Franz Werfel. Myndin er af hinni amerísku eftirlíkingu.
Lourdes í Ameríku.
Til sprengidagsins
Nýtt og saltað dilkakjöt.
Svínsflesk.
Súpujurtir.
Hýðisbaunir
Victoríubaunir
í pökkum og lausri ylgt.
ÖTSALA
á i
HVENNiCÁPUlVi og
KJÓLUM.
Verðið afar lágt. Grípið tækifærið að fá ykkur
ódýra KJÓLA eða KÁPU.
HAFLIÐABÚÐ
Sími 4771. Njálsgötu 1.
LOKS komu svo málaferlin í
Riom árið 1942. Einhver
ömurlegasta afleiðing hruns
Frakklands var sú, að það sog-
aði með sér nær alla hina fyrri
áhrifamenn lýðveldisins. Al-
menningur gerði sér þess
glögga grein, að þjóðfélagið var
rotið. En hins vegar gerði hann
lítt að því að fella dóma um
það, hverjir báru hina raun-
verulegu ábyrgð á því, hversu
komið var. Én öllum var ljóst,
að hið forna þjóðskipulag, sem •
einkennzt hafði af föðurlands-
ást og lýðræðishyggj u, var úr
sögunni.
Því miður gáfu margir áhrifa
menn lýðveldisins tilefni til
þess, að þeir yrðu tortryggðir,
með því að bregðast þeirri
skyldu að efna til svo skeleggra
hemaðaraðgerða í júnímánuði
1940, sem nauðsyn bar til. Mála
ferlin í Riom gáfu nokkrum
þeirra þó tækifæri til þess að
endurheimta traust þjóðarinn-
ar sér til handa. Og þeir hag-
nýttu sér það tækifæri dyggi-
lega. Af sex hinna ,,ákærðu“-
voru fjórir — þeir Edouard
Daladier, fyrrverandi forsæt-
isráðherra, Leon Blum, fyrrver
andi forsætisráðherra, Guy la
Chambre, fyrrverandi flug-
málaráðherra (sem raunar var
fjarverandi) — þekktir stjórn-
málamenn, en tveir ' —■ þeir
Maurice Gamelin, hershöfðingi
og Pierre Jacomet, hershöfðingi
— meðal helztu áhrifamanna
franska hersins.
Gamelin hershöfðingi neitaði
að bera fram varnir fyrir sig,
en Jacomet skírskotaði til þess,
að yfirstjórn hersins hlyti að
vera ábyrg fyrir því, hversu
farið hefði. En stjórnmálamenn
irnir reyndust mun skeleggari.
Daladier og Blum sneru mála-
ferlunum í vasklega sókn á
hendur ákærenda sinna. —
Þeim heppnaðist sókn þessi með
slíkum ágætum, að málaíerlun
um var hætt, án þess að nokkur
dómur væri felldur.
Bæði Daladier og Blum
leiddu óhrekjanleg rök að því,'
að orsökin að hruni landsins
hefði verið hernaðarleg en
ekki stjórnmálaleg. Sókn þeirra
beindist einkum að Pétain mar-
skálki, þar eð hann hafði borið
ábyrgð á herstjórninni lengst af
fyrir styrjöldina. En hinir fyrr-
verandi forsætisráðherrar létu
ekki hjá líða að örva og hvetja
viðnámsmennina, fyrst hið til-
valda tækifæri hafði gefizt. Dala
dier fór hinum lofsamlegustu
orðum um de Gaulle og baráttu
hans og nefndi hann mann, „sem
hann væri hreykinn af að hafa
skipað hershöfðingja“. Blum
komst meðal annars þannig að
orði í fjögurra klukkustunda
ræðu:
— Það má vel vera, að þið
þykizt finna mig sannan að sök.
Ég efast heldur ekki um það, að
svo muni fara, ef málaferlum
þeim, sem hafin hafa verði gegn
mér, verður haldið til streitu.
Þið getið dæmt mig, en þið getið
ekki svipt mig ánægunni yfir'
því að hafa komið fram sem
persónugervingur tryggðarinnar
við hið borgaralega franska lýð
veldi.
Tvennt vannst við málaferl-
in í Riom. Þau urðu til þess að
sanna það, að leiðtogarnir í
Vichy voru raunverulega á-
byrgir að hruni Frakldands, og
við málaferlin var áróðurvopn-
um þeirra snúið gegn þeim
sjálfum. Jafnframt voru þau
viðnámsmönnunum mikil hvatn
þess að halda baráttu sinni ó-
trauðir áfram. Daladier og
Blum voru glæsilegar hetjur í
augum hinnar frönsku þjóðar.
Skömmu eftir málaferlin í
Riom sendu þeir Jules Jeann-
eney, forseti öldungadeildar-
innar, og Edouard Herriot, for-
seti fulltrúadeildarinnar Pétain
marskálki og Pierre Laval skor
inorð mótmæli. Jeannenay og
Herriot höfðu lagt það til, að
styrjöldinni yrði haldið áfram
frá Norður-Afríku í júnímán-
uði árið 1940, en tillögu þeirra
var vísað á bug á síðustu
stundu. Eftir uppgjöf landsins
höfðu þeir hins vegar látið lítt
frá sér heyra, eða að minnsta
kosti höfðu ekki borizt fréttir
urn það út úr landinu, að þeir
væru í hópi viðnámsmanna. En
nú varð ekki lengur um það ef-
azt, hvgr í íylkingu þeir hefðu
skipað sér.
Hinn 9. dag septenibermán-
aðar árið 1942 flutti United
Press þau tíðindi, að báðir for-
setar þingsins hefðu gerzt aðil-
ar að skriflegum mótmælum,
er send hefðu verið Pétain og
Laval, þar sem þeir voru born-
ir þungum sökum fyrir að hafa
tekið sér algert einræðisvald og
virt franska þingið að vettugi.
Mótmælaskjal þetta var ritað í
sama stíl og hin fræga grein
Zola Ég mótmæli ....
Skömmu síðar varð það heyr
um kunnugt, að héraðsstjóri
Rhonedalsins hefði gengið á
fund Herriots á sveitasetri hans
og farið þess á leit við hann
í nafni Vichystjórnarinnar, að
hann gæfi skriflegt drengskap-
arheit um það, að hann myndi
ekki hverfa af landi brott. —■
Herriot svaraði:
— Þér móðgið mig. Þér getið
skilað til húsbænda yðar, að ég
vinni þeim ekkert drengskapar
heit. Ég er staðráðinn í því
einu, að verða Frakklandi að
öllu því liði, sem ég frekast má.
Ykkur er það alls óviðkomandi,
hvernig ég hyggst framkvæma
þá ætlan mína. Þið hafið lög-
regluna og herinn á ykkar
valdi, og þið getið hagnýtt yldc-
ur fulltingi hennar, en þið neyð
ið mig aldrei til þess að vinna
ykkur drengskaparheit.
Stjórnarvöldin í Vichy svör-
uðu þessu með því að hneppa
Herriot í stofufangelsi. í tilefni
þessa komst de Gaulle hers-
höfðingi þannig að orði:
— Það hefir lengi verið vit-
að, að Herriot forseti hefir ver-
ið Viehystjórninni þungur í
skauti eins og bezt sést á því,
að hún hefir í dag hneppt hann
í fangelsi. Ég dáist að Herriot
og hylli hann. Ég er þess full-
viss, að baráttu hans fyrir rnál-
stað Frakklands mun lengi
verða minnzt að verðleikum.
Það leikur ekki á tveim tun-
um, að slíkir menn sem Dala-
dier, Blum, Herriot og Jeann-
enay hafa ekki staðið einir í
baráttunni. Auk þeirra mætti
nefna marga af forustumönnum
Fram. á 6. síðu.
Sfúika
vön bókfærslu og vélritun óskast. Þarf helzt að vera fær (E
norðurlandamálum og ensku. Umsóknir, þar sem tilgreint
er aldur og meðmæli ef til eru, sendist fyrir miðvikudag
n. k. til
Slysavarnafélags fsiands.
Gamall þjóSsiður
er að borða baunir
á sprengidag, þær fáið þér beztar í pökkum og lausri vigt.
Verzlun^
Thcécðór Siemsen
Simi 4205
Síeipu-
hrærivéiar
fyrir smærri byggingar
væntanlegar. Einkar hentug-
«• , ar til sveita.
UPPLYSINGAR GEFA:
G. HELGASON & MELSTED H. F.
Hafnarstræti 19. — Sími 1644.