Alþýðublaðið - 21.03.1944, Side 4

^LPTÐUSLAOin
Þriðjudagur 21. ISÍl

Otgeíandl:
Ritstjóri:
AlþýSonokkuriim.
Stetán Pétursson.
Ritstjórn og afgreiðsla í Al-
þýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Bímar ritstjórnar: 4901 og 4902.
simnr afgreiðslu: 4900 og 4906.
Verð i lausasölu 40 aura.
Alþýðuprentsmiðjan h.f.
Jón Blðndal:
Þegar lygararuir
nrðu að sýaa lit.
ÞEGAÍR hinn skipnlagslegi
aðskilnaður var gerður
milli Alþýðuflokksins og Al-
þýðusambandsins haustið 1940,
varð ekki hjá því komizt, að
endurskipuleggj a fyrirtæki þau,
Alþýðuhúsið Iðnó, Ingólfs Café
og Alþýðubrauðgerðina, sem
flokkurinn og sambandið höfðu
rekið og stjórnað hafði verið af
hinu sameiginlega fulltrúaráði
þeirra í Reykjavík, fulltrúaráði
verkalýðsfélaganna; því að upp
frá þeim tíma hlutu fulltrúaráð-
in að verða tvö, annað fyrir
flokksfélögin, en hitt fyrir sam
bandsfélögin.
Fyrirtækjunum var þá, sam-
kvæmt lákvörðun hins gamla
fulltrúaráðs, hreytt í hlutafé-
lög, og eru öll stærstu verka-
lýðsfélög höfuðstaðarins, sem
•þá voru í Alþýðusambandinu,
svo og Alþýðuflokkurin, hlut-
halar í þeim. Fór skipulags-
breyting þessi fram að vel yfir-
lögðu ráði, að afstöðnum tveim-
ur umræðum í hinu gamla full-
trúaráði, og er enginn, sem við
hana var riðinn, í neinum efa
um það, að hún hafi í alla staði
verið lögleg, enda var hún sam-
þykkt af fulltrúaráðinu að
heita má í einu hljóði.
En ekki leið á löngu þar til
einstakir hatursmenn Alþýðu-
flokksins fóru að reyna að gera
hann tortryggilegan í sambandi
við þessa óhjákvæmilegu skipu-
lagsbreytingu á fyrirtækjunum
um leið og flokkurinn og sam-
bandið voru aðskilin. Gaf Héð-
inn Valdimarsson, sem fyrir
skömmu hafði þá svikið hinn
gamla flokk sinn og gengið 1
lið með kommúnistum, tóninn
í þeirri rógsherferð, og bar það
upp á hina gömlu samherja sína
í Alþýðuflokknum, að þeir
hefðu „stolið“ fyrirtækjunum!
Var höfðað mál á hendur hon-
um fyrir slík illyrði og þau
dæmd dauð og ómerk, en hann
sjálfur í sekt; og hefði þar með
átt að vera lokið þeim rógburði,
■ef við nokkurn veginn ærlega
menn hefði verið að ræða.
En þó að rógur Héðins væri
dæmdur dauður og ómerkur, og
Héðinn sjálfur teldi sér eftir
það ekki sæma, að haida hon-
um áfram, klígjaði forsprakka
•kommúnista ekki við ,að taka
hann upp eftir honum; og mim
öllum enn í fersku minni, hvem
ig þeir reyndu að gera ályg-
arnar um ,,stuld“ Alþýðuhúss-
ins Iðnó, Ingólfs Cafés og Al-
þýðubrauðgerðarinnar, að aðal-
áróðursmáli sínu gegn AJiþýðu-
flokknum við bæjarstjórnar-
bo^ningarnar í Reykjavík og
þær tvennar alþingiskosningar,
sem fram fóm árið 1942. Munu
þess íáreiðanlega fá dæmi, þótt
víðar væri Leitað, en hér á landi,
að nokkur stjórnmálaflokkur
‘hafi háð soralegri kosningabar-
áttu, en kommúnistar með
■þessum visvitandi rógburði sín-
um og álygum á Alþýðuflokk-
inn í kosningunum það ár.
Síðan hefir verið hljótt um
þetta mál af hálfu kommúnista,
einnig í Þjóðviljanum, þar til í
Afgreiðsla skilnaðarmáls-
ins og lýðveldisstofnunin.
I.
ALÞINGI íslendinga hefir
nú fyrir nokkrum dögum
einróma tekið ákvarðanir um
skilnað við Danmörku og lýð-
veldisstofnun á íslandi. Er þar
með lokið undirbúningi þessa
máls af þess hálfu og kemur
þá til kasta þjóðarinnar þar
sem hún á eftir að leggja sam-
þykki sitt á ákvarðanir alþingis.
Þar sem ég hefi hér í blaðinu
tekið nokkurn þátt í umræðum
um þessi mál, á meðan alþingi
hafði enn eigi endanlega af-
greitt þau, þykir mér rétt að
gera nokkra grein fyrir afstöðu
minni til þeirra, eftir að end-
anlegar ákvarðanir hafa verið
teknar á alþingi. Að vísu er,
samkvæmt yfirlýsingu allra að-
ila, aðeins um bráðabirgðalausn
að ræða, hvað snertir lýðveldis-
stjórnarskrána og mun ég í síð-
ari grein minni ræða lítillega
um hana og um framtíðarstjórn
arskrána og þann undirbúning,
sem ég tel að nauðsynlegur sé,
áður en frá henni verður end-
anlega gengið. Ég hef enn ekki
hitt nokkum mann utan þing-
mannahópsins, sem er ánægður
með. þá lýðveldisstjórnarskrá,
sem alþingi nú hefir sam-
þykkt, svo þess verður að
vænta að ekki verði löng bið
á því að hafizt verði handa um
að endurbæta það verk, sem byrj
að hefur verið á með samþykt
hennar, enda keppast þingmenn
irnir og blöðin við að afsaka
stjórnarskrána með því, að að-
eins sé um bráðabirgðaskipulag
að ræða. Verður þó ekki xsagt
annað en að nógur tími hafi
verið til undirbúnings, ef hann
hefði verið notaður.
■r &rj- -
II.

Ég og ýmsir aðrir úr hópi
Alþýðuflokksins og lögskilnað-
armanna, höfðum haldið því
fram, að það hefði verið að öllu
leyti sæmilegast og hyggileg-
ast að fresta formlegum sam-
■bandsslitum og lýðveldisstofnun
þangað til bæði löndin væru
aftur frjáls og hægt væri að
ræða málin í bróðemi. Við það
myndi enginn réttur glatast og
aðstaða íslands gagnvart öðrum
þjóðum ekki verða veikari af
þeim sökum, heldur þvert á
móti. Þessi skoðun mín er enn í
dag algerlega óbreytt.
En ýmsir af þeim, sem hafa
viljað bíða, hafa lagt á það
megináherzlu, að afgreiðsla
skilnaðarmálsins yrði með
þeim hætti, í fyrsta lagi, að hún
færi fram á algerlega öruggum
réttarlegum grundvelli, að
réttur íslands til sambandsslita
væri hafinn yfir allan efa,
einnig frá lagalegu sjónarmiði,
í öðru lagi, að öll þjóðin gæti
staðið saman um hana, enda er
það nauðsynlegt til þess að
sambandsslitin geti orðið óvé-
fengjanleg. Ég tel þessi atriði
uppfyllt að svo miklu leyti með
þeirri lokaafgreiðslu sem málið
fékk á alþingi, að allir íslend-
ingar hljóti sem einn maður að
greiða atkvæði með niðurfell-
ingu sambandslaganna við þjóð-
aratkvæðagreiðsluna í vor. All-
ir íslendingar, að svo fáum
undanteknum, að þeir eru ekki
teljandi með, hafa um langt
skeið verið sammála um að
sambandslögin skyldu feld úr
gildi, aðeins hafa menn deilt
um hvenær hinn rétti tími væri
óeiningin hefir fyrst og fremst
stafað af því, að nokkrir stjórn-
málaforingjar hafa viljað fella
þau úr gildi áður en lög stóðu
til, en sem betur fer hefur sú
stefna orðið að lúta í lægra
halda og getur þá sú þjóðar-
eining, sem raunverulega hefur
verið til um málið, fengið að
njóta sín. Annað hefði líka
verið frámunalegt giftuleysi ís-
lenzku þjóðarinnar.
III.
Morgunblaðið og Tíminn hafa
byrjað á metingi um það, hverj-
um muni aðallega að þakka
| það samkomulag, sem náðist í
þinginu að lokum og nefna þar
aðallega til Hermann Jónasson
og Ólaf Thors. Ég ætla mér
ekki að blanda mér í þá deilu,
en hitt er rétt, að þessir tveir
menn hafi á lokastigi málsins
sýnt meiri ábyrgðartilfinningu
heldur en aðrir forystumenn
hraðskilnaðarliðsins og er það
að sjálfsögðu þakkarvert. Þess-
um mönnum mun og flestnm
öðrum betur hafa verið ljóst
sem fyrrv. forsætisráðherrum,
hversu djarft hraðskilnaðarlið-
ið hefur teflt með viðkvæm-
vikunni, sem leið. Þá er í fund-
ariboði frá fulltrúaráði verka-
■lýðsfélaganna, sem nú er stjórn
að af kommúnistum, auglýst,
í öllum dagblöðum höfuðstað-
arins og útvarpinu, að rædd
verði tillaga um „málshöfðun
vegna sölu á eignum fulltrúa-
ráðsins.“ Þegar á þann fund kem
ur, liggur þó ekki fyrir nein til-
laga um málshöfðun, heldur
stinga kommúnistar upp á því,
að verkalýðsfélögin, sem að full
trúaráðinu standa, verði „spurð“
að því, hvort þau óski þess, að
fulltmaráðið höfði „riftunarmál
gegn kaupendum eignanna."
Tveir af þeim AJþýðuflokks-
mönnum, sem fundinn sátu og
vom í stjórn hins gamla fulltrúa
ráðs, þeir Guðgeir Jónsson, for
seti Alþýðusambandsins, og Jón
Axel Pétursson, bæjarfulltrúi,
bám þá fram aðra tillögu þess
efnis, að samþykkt yrði nú þeg
ar, „með tilliti til þessa sáfelda
rógs, er um þessar ráðstafanir
gengur, og ályga á einstaka
menn í verkalýðssamtökunum,"
að „salan verði sannprófuð fyr-
ir dómstólunum". En svo undar
lega bregður þá við, að kommún
istar neyta meirihluta síns á
fundinum til þess að hindra, að
sú tillaga sé borin undir atkvæði
Og það eitt er samþykkt, að
„spyrja“ verkalýðsfélögin, eins
og þeir sjálfir lögðu til.
Sjaldan eða aldrei hafa komm
únistar afhjúpað hina vondu
samvizku sína eins eftirminni-
lega. Þeir hafa árum saman
breitt út þann róg, að Alþýðu-
flo.kkurinn eða einstakir forystu
menn hans hafi „stolið“ Alþýðu
húsinu Iðnó, Ingólfs Café og Al-
þýðuibrauðgerðinni af verkalýðs
félögunum og láta nú í veðri
vaka, að þeir vilji láta fulltrúa-
ráð verkalýðsfélaganna fara í
mál út af því. En þegar ákveðin
tillaga um það er lögð fyrir fund
fulltrúaráðsins af tveimur þekkt
um Alþýðuflokksmönnum, og
lygararnir og rógberarnir verða
loksins að sýna lit, þá þora þeir
ekki að fara í mál, og hindra
beinlínis, að sú tillaga sé borin
undir atkvæði fundarins!
En róginn þarf þrátt fyrir
það, að vekja til nýs lífs. Þess
vegna samþykkja þeir, að senda
hann í spurningarformi út í
verkalýðsfélögin. Þar á svo að
halda álygunum áfram. En fyr
ir dómstólana má málið um-
fram alla muni ekki koma!
Þannig eru vinnubrögð og
samvizka kommúnista í þessu
máli!
ustu velferðarmál íslenzku þjóð
arinnar. Aðeins örfáir menn
hafa haft aðstöðu til þess að
dæma um málið, þar sem skjöl-
um þess hefur verið og er hald-
ið leyndum fyrir öllum öðrum.
Meginþorri alþingismanna hef-
ur greitt atkvæði blindandi um
málið, treystandi á flokksfor-
ingjana. Það munu ekki vera
yfir 3—4 menn í hverjum
flokki, sem hafa haft tækifæri
til þess að kynna sér öll aðal-
skjöl málsins.
Ég ætla ekki að þessu sinni
að rekja hina ömurlegu sögu
ábyrgðarleysis og mistaka, sem
átt hafa sér stað í skilnaðar-
málinu. En íslenzka þjóðin
má með réttu vera kvíðin um
framtíð sína meðan viðhöfð eru
slík vinnubrögð í stærstu vel-
ferðarmálum hennar. Hún verð
ur að kenna stjórnmálaforingj-
unum og flokkunum, að það sé
glæpsamlegt framferði, sem
ekki verði þolað, að nota við-
kvæmustu utanríkismál henn-
ar til atkvæðaveiða. Ég held að
flestir, sem fylgst hafa með
málinu í blöðunum frá upphafi,
geti áttað sig á þeim atriðum,
sem snúa að stjórnmálaflokk-
unum. En mér þykir rétt að
minnast örfáum orðum á þann
þátt, sem núverandi ríkisstjórn
hefur átt í lausn málsins, því
ýmsum hefur reynst hann tor-
ráðinn.
Auglýsingar,
sem birtast cjga i
Alþýðublaðmu,
verða að vera
komnar til Auglýs-
ingaskrifstofunnar
í Alþýðuhúsinu,
(gengið inn frá
Hverfisgötu)
fyrir kl. 7 að kvöldi.
Sími 4906.
Það var á allra vitorði eftir
ræðuna 1. des. 1942, að Björa
Þórðarson forsætisráðherra var
andvígur hraðskilnaði. Ýmsir
menn þóttust fullvissir um
sömu skoðun dómsmálaráðherr
ans, Einars Arnórssonar.
En svo skeði það einkenni-
lega 1. nóv. sl., að forsætisráð-
herrann las upp yfirlýsingu
þess efnis, að ríkisstjórnin væri
reiðubúin að taka þátt í að fram
kvæma skilnaðinn hvenær serra
væri. Það skipti hana engu máli„.
'hvort beðið væri fram yfir 20.
maí eða ekki, eða jafnvel fram
að síðustu áramótum. NokkruE
síðar lýsti Einar Arnórssón
dómsmálaráðherra því yfir að
20. maí skipti engu máli, þvl
sambandslögunum hefði ekki
verið sagt upp af íslands hálfu.
Það er enn óupplýst hvers-
vegna ríkisstjórnin gaf yfirlýs-
inguna 1. nóv. og það er eruu
Frh. af 6. síðu.
TÍMINN gerir í aðalrit-
stjórnargrein sinni á
laugardaginn þann ósið að um-
talsefni, að stimpla hvers kon-
ar baráttu fyrir umbótum á
þjóðfélaginu sem kommún-
isma, og bendir á, hver hætta
stafar af því, meðal annars,
hver greiði kommúnistum hef-
ir verið gerður með því. Tím-
inn segir um þetta meðal
annars:
„Fræg er sagan af óknyttapilt-
inum, sem lagði það í vana sinn
að hræða fólk með því að hrópa:
Úlfur, úlfur. Þessu hrópi hans var
anzað nokkrum sinnum, en brátt
fór fólk að þreytast á gabbi hans
og skeytti því engu. Þegar úlfur-
inn loksins kom og pilturinn tók
að hrópa á hjálp, var því engu
sinnt og úlfurinn fékk að leika við
hann eftir vild sinni.
Þessi saga er næsta táknræn
fyrir bardagahætti afturhalds-
manna á íslandi. Um langt skeið
hafa þeir lekið þá list að kalla nær
allar umbætur kommúnisma og
alla umbótamenn kommúnista eða
kommúnistavini. Einna gleggsta
dæmið um þetta er barátta aftur-
haldsins gegn Jónasi Jónssyni. Um
langt skeið voru allar umbætur,
sem hann beittist fyrir, nefndar
kommúnismi og hann stimplaður
sem óalandi og óferjandi komm-
únistavinur.
Það er vafalaust, að þessi þrá-
láti áróður afturhaldsins hefir
hjálpað því nokkuð í bili. Það
hefir tekizt að blekkja fáfróðustu
og auðtrúuðustu sálirnar. En þeg-
ar stundir hafa liðið fram, hafa á-
hrifin í mörgum tilfellum orðið
gagnstæð við tilganginn. Ymsir
hafa farið að álíta, að kommún-
isminn væri ekki eins fráleitur og
bölvaður og af var látið, þar sem
sjálfsögðustu og réttlátustu um-
bætur voru kallaðar kommúnismi.
Með þessum hætti hafa margir
menn verið blekktir og þeir veri®
látnir missa sjónar á því, hvaði
kommúnismjinn raunverulega er.
Þeim hefir verið kennt að álítai
hann miklu betri og skaðlausari
en hann er.
Raunverulega hafa þeir menn,
sem staðið hafa fyrir þessurm
kommúnistahrápum, verið béztu
áróðursmenn kommúnismans og
stuðlað miklu meira að viðgangí
hans en kommúnistaforsprakkarn-
ir sjálfir. Fyrir atbeina þeirra
fylgja nú margir frjálslyndir
menn kommúnistum, því að þeir
dæma eftir hinum sífelldu heróp-
um afturhaJdsins, að allar um-
bætur og félagslegt réttlæti séu
kommúnismi.
Þótt afturhaldssinnum mætti
fyrir löngu vera það Ijóst, aft
þeir vinna kommúnistum þægast
verk með þessari áróðursiðju
sinni, halda þeir henni eigi a®
síður áfram.“
Þetta er sahnarlega tímabær
hugvekja og þótt fyrr hefði
komið. En hversu margir era
ekki þeir, jafnvel í flokki Tím-
ans sjálfs, sem enn syndga í
þessu efni og styðja Nkommún-
ista með því á hinn margvísleg-
asta hátt? Hver t. d. gerist
eins oft sekur um það í seinni
tíð og einmitt formaður Fram-
sóknarflokksins, að þakka eða
kenna kommúnistum um allar
þær kjarabætur og réttarbæt-
ur, sem verkalýðurinn fær, þó
að vitað sé, að langflest það,
sem til aukinna réttinda og
betra lífs hefir horft fyrir
verkalýðinn, hefir verið verk
Alþýðuflokksins? Og hverjum
er hjálpað með slíkum sögu-
U: .i <■> «íðu