Alþýðublaðið - 16.04.1944, Page 2

ALproifBLAfHifr
Snnnudagur 16. apríl 1944»
Nýi sænski sendikennarinn um
Benjamín Eiríksson.
Benjantín Eiríksson
hagiræiinpr lekur
mesfarapróf veslan
hafs.
Og heíur í undirbúasngi dokfors-
rilgerS.
BENJAMÍN EIRÍKSSQN frá
Hafnarfirði hlaut „Master
of Arts“ gráðu í hagfræði við
háskóla Minnesotaríkis í Min-
neapolis um miðjan marzmán-
uð samkvæmt fréttum, sem
hafa nýlega borizt hingað.
Hann hefir verið við fram-
Frh. á 7. síðu.
Svfþjóð á sly
Vísitalan hefir ekkert breylzl síðan í október
árið 1942.
Stokidiólmisr eins og al|s|éiaSsorga
I
ViðtaS við Peter Haiiberg iektor.
»
SVÍÞJÓÐ er vísitalan 153 stig, (miðað við 100 árið
1935) og hún hefir ekkert stigið síðan í október 1942
eða í 1V2 ár! — í ianúar 1941 var hún 130 stig, í janúar
1942 145 stig og í október sama ár 153.“
„Vöruverð hefir, eins og á þ^ssu sést ekki hækkað mikið og
kaup ekki heldur. Ég skal geta þess að ég varð allmjög hissa
er ég frétti hér að mjólkurlítrinn kostar kr. 1,45. Heima í Gauta-
borg kostar lítrinn 32 aura.
Þetta sagði Peter Hallberg,
ungur, hávaxinn og ljóshærður
Svíi, í samtali við Alþýðublað-
ið í gær. Hann er hingað kom-
inn sem sendikennari við Há-
skóla íslands og hefir þegar flutt
fyrsta fyrirlestur sinn, um Sví-
þjóð á styrjaldarárunum. Hér
ætlar hann að dvelja að minnsta
kosti í eitt ár, flytja fyrirlestra
og jafnvel kenna sænsku við
háskólann. Ílann talar vel ís-
lenzku. Hann var hér í hópi
Annað þing Slysavarnaféiagsins:
Starfsemi Slysavarnafélagsins
síðasfliðið
Skuldlaus eigsi félagsins nemnr nú rúmgega
þúsund krónusn.
O KÝRSLA stjórnar Slysa
varnafélags jslands um
starf félagsins á tveimur síð-
ustu árum var lögð fyrir ann
að þing félagsins í gær kl. 4,
er það var sett í Kaupþings-
salnum.
Samkvæmt efnahagsreikn-
ingi Slysvaarnafélagsins námu
hreinar eígnir félagsins 1. jan-
úar síðastliðinn rúmum 600
þúsumdum króna. í skýrslunni
eru birtar frásagnir af biörgun-
ars’törfum, sem félagið hefir
átt þátt í bæði á sjó og landi,
Skrár yfir gjafir og áheit til fé-
lagsins o. s. frv.
Um starfsemi félagsins al-
mennt l.s. ár segir meðal ann-
ars:
„Starfsemi félagsins var rekin
á svipaðan hátt og árið áður,
revnt var að auka félagatölu
deildanna og stofna nýjar fé-
lagsdeildir, endurbæta og auka
björgunarstöðvar o. s. frv.
Mesta félagafjölgun varð í
slysavarnadeildirmi ,,Inpfólfur“
í Reykjavík, en þó er félaga-
talan í Reykjavík ennþá miklu
minni en í flestum j öðrum
slysavarnadeildum. ef borið er
saman við fólksfjölda á hinu.m
einstöku félagssvæðum. Félag-
ið fékk að halda útvarp--
kvöld, sem það ekki fékk árið
áður, og tókst bað með ágæt-
um, og kom það strax í Ijós
fyrstu dagana eftir að lítvarps-
kvöldið var haldið, með aukn-
um penins'agjöfum, félaga-
fjölgun og tilmælum víðs vegar
utan af landi um að félasið léti
oftar til sín heyra í Ríkisút-
varpinu en aðeíns einu sinni á
ári, því nóg verkefni lægju
fyrir og ýmsár upplýsingar áð. Aðgöngumiðar eru seldir hjá
mundi félagsstjórnin geta gefíð K. A. Brmm, Laugavegi 2.
fólki út um land, er verða
mættu til slyasavarna á einn
eða annan hátt. Reynslan hefir
þó orðið sú, að félagið hefir
ekkert látið til sín heyra í út-
varpinu annað en tilkynningar
um slysáhættur og annað þíu
um líkt, er bátar hafa verið í
hættu staddir og óskað hefir
verið eftir aðstoð þeim til
handa, og er félagsstjórnin og
almenningur þakklát fyrir þá
greiðasemi og vonar að stjórn-
endur Ríkisútvarpsins leyfi að
slíkar tilkynningar megi fram-
vegis birta þegar þörf krefur.“
Fjórar nýjar deildir voru
stofnaðar á árinu 1943 og ein
endurvakin.
Á landsþinginu í dag flutti
forseti þess, Guðbjartur Ólafs-
son, setningarræðu, en síðan
voru kjörbréf fulltrúa athuguð
af kjörbréfanefnd og einnig
var kosið í fastanefndir þings-
ins. Forseti þingsins var kos-
inn Gísli Sveinsson, forseti
sameinaðs alþingis, og varafor-
seti Sigurjón Á. Ólafsson, fyrv.
alþingismaður. Ritarar þingsins
eru þeir Lúðvík Kristjánsson
ritstjóri og Sveinn Benedikts-
son framkv.stj. Skrifstofustjóri
slysavarnaþingsins er Jón Odd-
geir Jónsson fulltrúi. Fundir
halda áfram í dag kl. 4.30 í
Kaupþingssalnum.
og Ðansk-
Ðet Ðanske Selskab
íslenzka félagið
halda sameiginlegan skcmmti-
íumd í Oddfellowhúsinu annað
kviöld klukkan 8.30. Á fundinum
flytur Ole Kiilerich erindi um
daglegt líf í Danmörku undir her-
náminu. Auk þess veðrur skemmt
með hljómlist og að lokum dans-
norrænna málfræðinga 1936 á
vegum Norræna félagsins — og
hann ann Islandi. Hann er nor-
rænufræðingur og var Hjalmar
Lindroth kennari hans. Nú hef-
ir hann í undirbúningi dokt-
orsritgerð um sænska ljóðskáld-
ið Erik Axel Karlfedt.
„Ég fór frá Svíþjóð til Eng-
lands og komst svo hingað með
íslenzkum togara — ég get
ekki nógsamlega lofað hina
ágætu íslenzku sjómenn, sem
tóku mig hingað til Sögueyj-
unnar,“ segir Hallberg og bros-
ir.
Alþýðublaðið spurði hann
um Svíþjóð á styrjaldarárun-
um.
„Stolckhólmur er eins og al-
þjóóaborg nú. Þar ægir saman
öllum 'þjóðemum. Öll gistihús
eru fullskipuð útlendingum og
meira en það. Þarna eru blaða-
menn ákaflega fjölmennir, þar
mætast fjendur og vinir, þar
em alls konar fulltrúar — og
þar eru njósnarar, þeir em svo
sem ekki — líkast til — að
njósna um okkur Svíana, held-
ur hver um annan. Við emm
þó alltaf við og við að hand-
taka njósnara.“
— Og svo allir flóttamenn-
imir?
„Já. Hjá okkur hafa tugir
þúsunda flóttamanha leitað
hælis. Norskir flóttamenn eru
taldir vera að minnsta kosti 25
þúsundir og danskir flótta-
menn eru um 18 þúsund.
Norskum og dönskum flótta-
mönnum fer stöðugt fjölgandi.
Að sjálfsögðu reynsum við að
gera allt, sem í oíkkar valdi
stendur til þess að hjálpa þessu
fólki. Norskir og danskir stúd-
entar stunda nám við háskóla
okkar. Norðmennirnir em í
Uppsölum, en Danirnir að
sjálfsögðu í Lundi. Þeir hafa
þar og sinn eigin félagsskap.
Þá er reynt að útvega flptta-
mönnunum vinnu og sérstak-
lega stunda fjöldamargir Norð-
menn skógarhögg fyrir okkur.
En svo em það konurnar og
börnin — og ég sé að þið hafið
nú 'hafizt handa um aðstoð til
þeirra.“
— Vöruskortur?
„Nei, það er varla hægt að
segja það. Að vísu neyðumst
við til að búa sem mest að
eigin framleiðslu. Við göngum
til dæmis í fötum úr tré. Kjöt
er lítið og smjör er lítið, mjólk
er nóg og eins fiskur. Kaffi, te,
brennivín og tóba'k er ákaflega
lítið — og skammtað. Já,
brennivínið eram við líka farn-
ir að framleiða úr tré. Ég hefi
að vísu ekki smakkað það, en
menn láta illa af því, segja að
timburmenn þess séu ákaflega
erfiðir! — Svo er skömmtun
allströng á skófatnaði, þifreiða-
gúmmíi — og engin bifreið,
nema hún sé í þjónustu hers-
rárunum
Peter Hallberg.
ins, fær benzín. Þær verða að
aka með viðarkolum. Ég skal
geta þess, að enginn má aka í,
bifreið sinni lengri leið en 50
km. frá heimili sínu. — Ýmis-
legt fáum við þó erlendis frá.
Appelsínur fáum við frá Spáni
og kosta þær um 2 kr. 12
stykki!“
— Rer ekki mikið á hernum
í Svíþjóð í dag?
„Hugsjónir lýðræðisins hafa
náð miklum tökum á hernum.
Herinn hefir „demokratiser-
ast“. Hann mun hafa verið
mjög aukinn, herþjónustan
lengd, námstíminn gerður
lengri og strangari reglur um
allan undirbúning. í byrjun
stríðsins voru nokkrir erfið-
leikar með greiðslur til her-
mannanna. Nú ríkir ánægja
um þetta. Það hefir áreiðan-
lega haft mikil áhrif og mun
þó eiga eftir að hafa enn meiri
góð áhrif, að á undanförmim
árum hafa stéttimar mætzt
innan hersins við jöfn kjör,.
bóndinn, verkamaðurinn, sjó-
maðurinn, kaupmaðurinn og
forstjórinn hafa mætzt í sömu
bækistöð, borðað sama mat
við sama borð og lifað að öllu
leyti við sömu kjör. Áhrifa frá
þessu er þegar farið að gæta í
þjóðlífinu. Og þó vil ég taka
það fram, að jöfnuður hefir
verið mikill í Svíþjóð.
Herinn okkar er talinn vel
búinn, beztu og nýjustu tækj-
um. Auk hersins eigum við
heimavaroarlið, í það ganga
sjálfboðaliðar, þar em bæði
drengir og öldungar. Þessar
sveitir vernda hémð sín, og
þær 'hafa handtekið marga
flugmenn, sem hrapað hafa til
jarðar, bæði þýzka, enska og
ameríöka. Svo em stúlkurnar í
Lottusveitunum, skólaungling-
ar stunda landbúnaðarstörf,
bví að skortur er á verkafólki
í landbúnaðinum. Áhugi fyrir
íþróttum hefir aukizt geysi-
lega, sérstaklega fyrir skíðaí-
þróttinni og skotfiminni."
— Reka ófriðarþjóðirnar
ékki mikinn áróður í Svíþióð?
„Ójú, þeir hamast. Áróður
Þjóðverja var sterkur í stríðs-
byrjun og sigrar þeirra hjálp-
uðu þeim. En áróður er
hvorttveggja í senn frekur og
barnalegur. Áróður Breta er
miklu áhrifaríkari þegar til
lengdar lætur, enda eru Svíar
með bandamönnum í hug og
hjarta. Allir ymgri rithöfundar
okkar hafa tekið skarpa -
með bandamönnum, enda vmri
annað undarlegt um Svía, slíka
lýðræðisþjóð."
— Norræn samvinna?
„Já. Hún hefir aldrei verið
jafnvinsæl í Svíþjóð og nú. Nú
er mikið talað og skrifað u!m
norræna samvinnu — og verka-
lýðurinn er að taka æ öflugri
þátt í því starfi. Formvðnr
sænska Alþýðusambandsins,
August Lindberg, sagði nýlega
í viðtali við blað, að í c+rif-lek
yrði að «fla norræna sam-
Frh. á 7. síðu
íveimur íslenzkum
lónlistarmonnum
boðfð lil Amerfkn.
árna Krisfjánssyni píanoieikara og
Birni Ólafssyni fiSluleikara.
VEIM af þekktustu tón-
listarmönnum vorum, þeim
Árna Kristjánssyni píanóleik-
ara og Birni Ólafssyni fiðluleik
ara hefir verið boðið vestur um
haf til átta mánaða námsdval-
ar þar. 1
iÞað er Julliard Graduate
School of Music í New York,
sem hefir boðið þeim vestur.
Porter McKeever tilkynnti
þetta í fyrrakvöld á amerísku
listsýningunni, áður en þeir fé-
lagar léku þar vorsónötuna eft-
ir Beethoven. Var leik þeirra,
forkunnarvel tekið af sýningar-
gestunum.
FJðlmenni á fundl Nor-
ræna félagsins í fyrra-
FUNDUR Norræna félags-
ins í fyrrakvöld að Hótel
Borg var mjög vel sóttur. Kom
það berlega fram að almenn-
ingur hefir mikinn áhuga fyrir;
iþví að fá að heyra fréttir frá.
Danmörku og það ekki sízt af
munni manns, sem sjálfur hef-
ir staðið mitt í þeim átökum
sem þar eiga sér stað.
Erindi Ole Kiilerichs um
Danmörku undir oki þýzka naz
istahersins vakti og mikla at-
hygli.
I lok erindis síhs lýsti Kiile-
rich hinni miklu samúð, sem
væri meðal Norðurlandaþjóð-
anna og kvað hann hana aldrei
hafa verið jafn mikla og nú.
Áheyendur þökkuðu fyrirles-
aranum fyrir erindi hans meS
dynjandi lófataki.
Sjómenn gefa siór-
llalir til vinnubeimHis
SKIPSHAFNIR á þremur
skipum afhentu vinnu-
heimilissjóði berklasjúklinga
í gær samtals um 7 þúsundir
króna. Fer sjóðurinn dagvax-
andi. í *1llf
Þessár gjafir bámst í gær:
Skipshöfn b/v. Kári kr. 3000.
Skipshöfn e/s. Brúarfoss kr.
2875,00. Skipshöfn b/v. Bald-
ur kr. 1225,00. Skipshöfn e/s.
Selfoss kr. 440,00. Friðbjörn
Níelsson, bæjargjaldk., Sigluf.
kr. 1000,00. Starfsfólk Bókfell
h/f., Laugav. 61 kr. 475,00.
Starfsfólk Skógerðarinnar h/f.
kr. 330,00. Starfsfólk H.f. Raf-
tækjaverksm. Hafnarfjarðar
kr. 850,00.
Gjaldeyrfskaupa-
störfum.
SÚ ákvörðun hefir nú verið
tekin af viðskiptamálaráð-
herra, að gjaldeyriskaupanefnd
in skuli hætta störfum.
Nefnd þessi hefir haft á
hgndi ráðstöfun á ,,frOsnum“
■Sierlingspundum. En þegar gerð
ur var samningur við Bandarík-
Frh a 7, siðu.