Alþýðublaðið - 24.08.1944, Blaðsíða 2

Alþýðublaðið - 24.08.1944, Blaðsíða 2
Hjónavígslum fer mjög fjölg- andi í landinu —....------ Fleiri fæðingar 1941 en næsfu 8 ár áður, en 4. hverf barn var óskilgetið INÝÚTKOMNUM Hagtíð- indum er skrá yfir hjóna- vxgslur, fæðingar og manndauða árið 1941 og meðfylgjandi tafla sýnir meðaltölu fæðinga og manndauða frá árinu 1916. Fer hér á eftir skrá þessi: HJÓNAVÍGSLUR Árið 1941 var tala hjóna- vígslna á öllu landinu 1024. Meðalmannfjöldi ársins samkv. ársmanntölum í byrjun og lok ársins var 121 982. Hafa þá kom ið 8,4 hjónavígslur á hvert þús. landsmanna, og er það miklu hærra hlutfall heldur en verið hefir mörg undanfarin ár, svo sem að sjá má á eftirfarandi yfirliti: Hjónavígslur 1916- -20 meðaltal 594 6,5 %o 1921- -25 — 571 6.9 — 1926- -30 — 691 6,6 — 1931- -35 — 721 6,4 — 1936—40 — 694 5,9 — 1941 ............. 1024 8,4 — FÆÐINGAIi Árið 1941 var tala lifandi fæddra barna 2 638 eða 21,-6 á hvert þús. landsmanna. Er það töluvert hærra hlutfall en 4 næstu ár á undan, en annars hef ir hlutfallið farið sílækkandi á undanförnum árum allt til 1939, svo sem eftirfarandi yfirlit sýn- ir: . Fædd lifandi. 1916—20 meðaltal 2443 26,7 %» 1921—25 — 1926—30, — 1931—35 — 1936—40 — 1941 ....... 2568 26,5 — 2662 25,6 — 2636 23,5 —e 2434 20,5 — 2638 21,6 — Andvana fædd börn voru 56 árið 1941, en 51 árið á undan. Alls hafa fæðst 2694 börn lif- andi og andvana árið 1941. Af öllum fæddum börnum 1941 voru 667 eða 24,8% óskil- getin. Er það nokkru lægra h'lut fall en árið á undan, enda var það hið hæsta ,sem kunnugt er um. Annars hefir hlutfallstala óskilgetinna barna hækkað mik ið síðustu árin, svo sem eftir farandi yfirlit sýnir: 1916—20 meðaltal . . . 13,1 % 1921—25 — . . . 13,5 — 1926—30 — . . . 14,4 — 1931—35 — ... 18í6 — 1936—40 — ... 23,2 — 1941 24,8 MANNDAUÐI , Árið 1941 dóu hér á landi 1354 manns, eða 11,1 af hverju þús. landsmanna. Er það hærra manndauðahlutfall heldur en 3 undanfarin ár, sem verið hafa hin minnstu manndauðaár, sem komið hafa, en jafnhátt meðal- tali áranna 1931—35. Á síðari árum hefir manndauði verið svo sem hér segir: Dánir. 1296 1347 1202 1242 1227 1354 1916—20 meðaltal 1921—25 — 1926—30 — 1931—25 — 1936—40 — 1941 ......... Innan 1 árs dóu 1941. Miðað við fæddra á sama tíma hefir barna dauðinn innan 1 árs verið 3,3% er það heldur minni barnadauði heldur en næsta ár a undan, er hann var 3,6 %. 1938 var hann lægstur, ekki nema 2,8 %, en árið 1939 var hann 3,7%. Ár- in 1936—40 var barnadauði hér 14,2 %o 13,9 — 11,5 — 11,1 — 10,4 — 11,1 — 88 börn árið tölu lifandi að meðaltali 3,6 %, og er það minni barnadauði en í flestum öðrum löndum Norðurálfunnar. MANNFJÖLGUN Hin eðlilega mannf jölgun, eða mismunurinn á tölu lifandi fæddra og dáinna, var 1284 árið 1941, eða 10,5 %o miðað við með- almannfjölda ársins. Á undan- förnum árum hafa þessi hlut- föll verið: Fæddir umfram dána. 1916—20 meðaltal 1147 12,5 %0 1921—25 — 1926—30 — 1931—35 — 1936—40 — 1941 ....... 1220 12,6 — 1460 14,7 — 1394 12,4 — 120,7 10,2 — 1284 10,5 — Ef engir mannflutningar væru til landsins eða frá því, mundu þessar tölur. sýna, hve mikið fólkinu fjölgaði á ári hverju. En vegna flutninganna til og frá landinu getur fólksfjölgunin orðið ýmist meiri eða minni. Þegar litið er á tímabilið 1916 —30 í einu lagi, munar þetta þó sáralitlu, aðeins rúml. 100 manns, sem ætti að hafa flutzt frá landinu unfram tölu inn- fluttra til landsins, en á ein- stöku árum er munurinn tölu- vert meiri til beggja handa. Fyrstu árið eftir 1930 er fólks- fjölgunin hins vegar töluvert meiri heldur en viðkoman sam kvæmt skýrslum um fædda og dána. Árið 1934—37 er mann- fjölgun aftur á móti minni held- ur en viðkoman, árin 1938—40 hins vegar meiri, en 1941 aftur minni, svo að mannflutningar frá landinu virðast hafa þá ver- ið meiri en inn í það Sepfembermói í frjáls- um íþróffum Q ÍÐASTA mót ársins í ^ frjálsum íþróttum fer fram sunnudaginn 3. sept. næstkomandf á íþróttavell- inum, er það hið svo kall- aða septembermót. Er mót þetta haldið til þess að gefa íþróttamönnum sumars ins kost á þvj að spreita sig enn einu sinni, áður en skammdeg ið skellur yfir, því ’þá fá þeir langa hvíld frá útiíþróttunum, en eru hins vegar í góðri æfingu frameftir haustinu eftir sumar- ið. Undanfarið haust hefir verið keppt í ýmsum íþróttum, sern hæst hafa borið á sumarmótun- um, og að þessu sinni verður keppt í eftirtöldum íþróttagrein um: 200 m. hlaupi, 800 m. hlaupi, 3000 m. hlaupi, há- stökki og langstökki, spjótkasti og kringlukasti. Þá verður og að þessu sinni keppt í 80 m. hlaupi kvenna. í þessu móti má búast við góðum íþróttaárangri og verða væntanlega ný met sett, svo sem á flestum íþróttamótum sumarsins. Glímufélagið Ármann sér um þetta mót eftir ósk íþróttaráðs Reykjayíkur og verða tilkynn ingar um þátttöku að vera komnar til stjórnar Ármanns fyr ir 28. ágúst. Hjónaband Nýlega hafa opinberað trúlof- un sína ungfrú Valgerður Magnús dóttir, Njarðargötu 41 og Sigur- berg Guðjónsson, Skólavörðustíg 22 a. ALÞYPUBLAÐS0 Fimmtudagur 24. ágúst 1944 Rfsa upp mörg ný kvikmynda- hús hér í bænum innan skammsl Bæjarstjórn mun veifa ölium feyffi, sem uppfylla viss skilyrði, sem sell verða - % -... 1 i Enn deilt um það, hver þessi skilyrði eigi að vera U NN HEFIR engin fullnaðarákvörðun verið tekin um ■ afstöðu bæjarstjómar Reykjavíkur til.veitingu leyfa til kvikmynda'húsareksturs hér i bænum. Að vísu samþykkti bæjarstjórnin á síðastlinum vetri að taka rekstur kvikmyndahúsanna í sínar hendur, en ekkert hefir orðið af því eins og kunnugt er. Til skamms tíma hefir það ó- þolandi ástand ríkt í þessum málum að tvö kvikmyndahús hafa 'haft nokkurs konar einok- unaraðstöðu í þessum rekstri, en nú fyrir fáum árum bættist þriðja kvikmyndahúsið við. Æskilegasta fyrirkomulagið væri það að hér væru starfrækt 4—5' kvikmyndahús og að bær- inn ræki þau öll. Þetta fyrir- komulag verður áreiðanlega tek ið upp þó að síðar verði, alveg eins og Reykjavíkurbær hefir nú tekið rekstur Strætisvagna Reykjavíkur í sínar hendur. Hefði verið heppilegra fyrir bæ inn að gera það longu fvrr, því að hluthafar Strætisvagnafé- lagsins hafa grætt stórfé á rekstrinum á undanförnum ár- um — og nú tókst þeim að selja eignir sínar mjög vel nú um daginn. Það væri slæmt, ef eins færi fyrir Reykjavík, hvað rekstur k vikmy n dah úsa n n a snertir. Sú stefna mun nú hafa orðið ofan á hjá ráðamönnum bæjar- ins, að veita öllum þeim leyfi til kvikmyndahússreksturs í bænum, sem uppfylla ákveðin skilyrði. Þetta mál kom til umræðu á síðasta bæjarráðsfundi og lá fyrir áður framkomin tillaga frá borgarstjóra. Haraldur Guð mundsson, sem hafði orð fyrir Alþýðuflokkinn, sagði að vel yrði að gæta að bæjarsjórnin bakaði ékki bænum fjárhags- legra örðugleika með afstöðu sinni til málsins nú. Kvað hann að umfram allt yrði að fyrirbyggja það að leyfin sjólf verði metin til fjár, en það hafði komið fram í' tilboðum Nýja Bíó og Gamla Bíó, að þau mætu leyfi þau sem bærinn hafði veitt þeim til fjár. Þá ságð' hann, að skilyrði þau, ’sem borg arstjóri vildi setja fyrir leyfun- um væru ekki nægjanleg, en þau voru að leyfishafi uppfyllti skilyrði um atvinnurétt í bæn- um, að hann hefði viðunárid: húsnæði og að hanri greiddi sætagjald í bæjarsjóð sarn- kvæmt ákvörðunum bæjar- stjórnar. Þá vildi hann og set.ja það skilyrði að bærinn b'- forkaupsrétt að kvikmyndahús unum. Haraldur lagði til að enn- fremur yrði bætt við eftirfar- andi skilyrðum: „Leyfin veitast til ákveðins tíma, sem eigi sé lengri eri 25 ár, eru óframseljanleg og bund- in því skilyrði, að hús þau og mannvirki, sem leyfishafi kaup ir eða reisir til kvikmyndasýn- inga, eru nauðsynleg til slíkr- ar starfsemi og ekki verða not- uð til annars án mikilla breyt- inga, falli til bæjarins endur- gjaldslaust að leyfistíma lokn- um. Þó getur bæjarstjórn ef hún á kveður ao taka rekstur kvík- ] myndahúsa í sínar hendur, felt leyfin úr gildi með eins árs fyr irvara hvernær sem er á leyfis timabilinu, enda hafi þá bæjar stjórn rétt og skyldu til að kaupa hús og mannvirki^ sem í 1. málsgrein segir, fyrir verð, sem svarar til þess, að eignir þessar hefðu verið afskrifaðar að fullu á 25 árum, svo og nauð synleg sýningartæki fyrir mats verð.“ HaraldUr Guðmundsson kvað Alþýðuflokkinn myndi greiða atkvæði með tillögunni um að veita leyfi til reksturs kvik- myndahúsa, ef þessi skilyrði yrðu sett —- og fyrst ekki feng ist fram bæjarrekstur kvik- myndahúsana. Þá spurðist hann fyrir um störf nefnda þeirra, sem kosin var til að athuga rekstur kvikmyndáhúsanna og taldi æskilegt að niðurstöður nefndarinnar lægju fyrir bæjar stjórn áður en hún tæki ákvarð anir sínar. Málið varð tkki útrætt á síð asta fundi bæjarstjórnar. Fyrir liggja nú hjá bæjarstjórn um- sóknir frá einstaklignur, stofn- unum og félagssamtökum um leyfti til reksturs kvikmynda- húsa. Fimmtíu og fimm ára er í dag Jón Þ. Jósepsson vél- stjóri Skólavörðustíg 26 A. .ffj AÐ FÓR að vonum, að ■ Björn Bjarnason form- maður íðju þyti upp með biekkingar og ofstopa út a£ hinni hógværu grein hér í blaðinu um afstöðu iðnverka- fólksins í fyrra dag. Hann reyndi ekki á minnsta hátt að rökræða afstöðu fólksins eða deiiuna í heild, en fer að eins með fullyrðingar og tilhæfulaus ósannindi. ' Eiit viðurkennir hann þó. Hann viðurkennir að mörg stór fyrirtæki haldi áfram rekstri. Áf hverju halda þau áfram rekstri? Af því að þau fá strafs- fólk úr öðrum félögum og greiða því kaup samkvæmt samn- ingum þessara félaga, en þau eru Dagsbrún ,og Framsókn. Þau fá einnig ófélagsbundið Forsefi Islands far- inn fil U. S. A. Situr boð Roose- velts í Hvíta hús- inu í kvöld POESETI ÍSLANDS *■ Sveinn Bjömsson, lagði af stað flugleiðis til Banda- ríkjanna kl. 11 árdegis , gær. en Roosevelt Bandaríkjafor- seti hafði boðið honum vest- ur um haf. í fylgd með for- setanum eru þeir Vilhjálmur Þór, utanríkismálaráðherra, Bjarni Guðmundsson, hlaða- fulltrúi ríkisstjórnarinnar, Pétur Eggerz, forsetaritari og Jakob Jónsson lögregluþjónn. Mun forsetinn hafa komið til Bandaríkjanna árdegis í morgun. f kvöld situr hann boð Roosevelts í Hvíta hús- inu í Washington. Slöðugt unnið í Þjóðleikhúsinu STÖÐUG vinna hefúr staðið yfir við Þjóðleikhúsið frá því í vor, og er ibúið að múr- húða mikið af hliðarsölum og herbergjum hússins þótt ékki sé 'búið að ganga fyllilega frá þeim ennlþá. Aðgerðir á aðalsalnum og leiik sviðinu, hafa hins vegar verið litlar ennþá, enda mun megin vinnan liggja þar í. Verið er nú að höggva gólfið í anddyri hússinis og verður væntanlega gengið frá því bráðlega. Um tuttugu manns vinna xm. í húsinu og eru þar af fiimra. múrara. Mun enn vera langt í laxíd,. þar ti'l lokið verður að ganga •firá húsinu að fullu, nema jþví. meira vinnuáfli verði hætt við. Hins vegar hefir verkinu mið- að vel áfram með þeim mann- atfla ,sem við það hefur unnið. fólk, sem ekki fær að vera a Iðju fyrir tilstuðlan B. B. við síðustu samninga. Einu fyrir- tæki, sem Aiþýðublaðið nefndi sleppir Björn Bjarnáson þó, smjörlíkisgerðinni Smári. Hvers vegna sleppir hann þessu fyrir- tæki, sem sagt er að framleiðí smjörlíki eins og ekkert hafi í skorizt? Hvað eru verkalýðsfélögin? Það er félagsskapur fólks til þess að bæta kjör þess. Bætir Iðja kjör iðnaðarverkafólksins? Meðlimir Dagsbrúnar og verka kvennafélagsins vinna í iðnað- inum fyrir hærra kaup- og hafa lengi gert — en félagar Iðju hafa fengið samkvæmt þeim samningum, sem Björn Bjarna son gerði í fyrra. Þá samdi hann 'um kaup handa iðnaðarfólkinu, sem enginn atvinnurekandi gat Frh. á 7. aíta. r A að fórna hagsmunum iðnaðar- verkafólks á allari kommúnisla! -t-----■»....■■-- | Játningar kommúnistans iförns Bjarnason- ar »- ®g staöreyndiraar

x

Alþýðublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.