Alþýðublaðið - 08.03.1945, Blaðsíða 4

4
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Fimmtudagur 8. marz 3 945
Togarasjómaður skrifar:
Heggur sð er hlífa skyldi
Útgefandi Alþýðaflokkurinn
Ritsjóri: Stefán Pétursson.
Ritsjóm og afgreiðsla í Al-
þýðuhúsinu við Hverfisgötu
^ímar ritsjórnar: 4901 og 4902
Símar afgreiðsiu: 4900 og 4906
Verð í lausasölu 40 aura.
Alþýðuprentsmiðjan h. f.
Frú Arciszewski
EINSTÖKU SINNUM vill
það slys til í ríki Stalins
eða lepprikjum hans, að tjald-
inu, sem ætlað er að hylja fyr
ir heiminum það, sem þar fer
fram, er svift frá og mannkyn-
ið fær eitt augnablik að sjá,
hvers konar stjórn það er, sem
í áróðrinum fyrir hinum rúss-
neska kosminaúnistmaúti umheim
er kállað sósíalismi og eina
sanna lýðræðið, sem til sé.
*
Eif/t sliíkt islys vildi til fyrir
stuttu síðan, þegar hin komm-
únistíska leppstjórn Stalins í
Póllandi, Lublinstjórnin svo-
nefnda, var látin taka frú Ar-
ciszewski, konu pólska forsæt-
isráðherrans í London, fasta
frá störfum hennar í þjónustu
rauða krossins í Varsjá og
varpa henni í fangelsi.
í þessu ti'lfelli gerði Lublin-
stjórnin glappas'kot. Áfergjan í
að fangelsa alla, pólitíska and-
stæðinga og „likvidera“ þá,
eins og það heitir á máli komm-
únista, að útrýma öllu frjáLst
hugsandi fólki, var svo mikil,
að hún sást ekki fyrir. Það
gat farið „þegjandi og hljóða-
Iaust“ fram hjá heiminum,
þótt þúsundir pólskra föður-
landsvina, frjálslyndra manna
og jafnaðarmanna, bæði karla
og kvenna, væru fangelsaðar
og murkaðar niður, eins og
Luiblinstjórnin hefur látið gera
undanfarnar vikur og mánuði,
á nákvæmlega sama hátt og
þýzku nazistarnir undanfarin
ár. En frú Arciszewski er kona
pólska forsætisráðherrans í
London, og stjórn hans er að
minnsta kosti enn viðurkennd
af Bretlandi og Bandaríkjun-
um. Fangelsun slikrar konu var
ekki hægt að halda leyndri, og*
tjaldinu var á samri stundu
svift frá, þannig, að þær svi-
virðilegu ofsóknir, sem nú fara
fram í Póllandi af hálfu hinnar
kommúnistíáku leppstjórnar
undir yfirskyni þess að verið sé
að „frelsa“ pólsku þjóðina,
urðu eitt augnablik öllum
heimi sýnilegar. Það var eitt af
þeim slysum, sem alltaf koma
upp um ógnarstjórnirnar, hvar
í heiminum, sem þær eru og
hversu vel sem iþær reyna að
leyna umheiminn fangelsunum
sínum tog faoitabrögum.
Fréttin af íangelsun frú
Arciszewski vakti bæði viðbjóð
og fyrirlitningu úti um allan
heim undir eins og hún bai'st
út fyrir rúmri viku síðan. Mál
ið var gert að umtalséfni í
brezka þinginu, og stjórn Churc
hills lýsti yfir því, að hún
myndi ekki láta það afskipta-
laust, hún myndi að vísu ekki
ræða það við Lublinstjórnina,
sem hún aldrei hefði viður-
kennt og myndi aldrei viður-
kenna; en hún myndi snúa sér
til sovétstjórnárinnar i Moskva
til þess að fá hina pólsku for-
sætisráðherrafrú látna lausa.
IÞeissi íílhlutun brezku stjómar
innar hefur nú borið árangur.
VERKALÝÐSHREYFINGIN
á að vera ein órjúfanleg
heild, samvirkt kerfi, sem lýt-'
sameiginlegri yfirstjórn.
Höfuð skylda hvers félags
er að styi'kja hvert annað á all-
an hátt, vera traustur hlekkur
i þeirri keðju, sem tengir verka
lýðinn saman böndum bróður-
hugs og sameiginlegi-a hags-.
muna. Þeir menn, sem a hvei'j
um tima eru til þess kosnir að
sljórna verkalýðshreyfingunni
gegna hinum ábyrgðarmestu
störfum i þágu alþýðunnar, —
fólksins í landinu. Á herðum
þeirra hvílir að mjög miklu
leyti heill og fi'amtíð lands og
lýðs. Höfuðverkefni þessara for
ustumanna lýðsins, er að bera
fram til sigurs umbótakröfur
fólksins, bæði andlegar og efna-
legar. Til þess að vei'kalýðs-
hreyfingunni farnist veþ verð-
ur vel að sneiða hjá öllu, sem
valdið getur metingi, ríg og úlf
úð v milli einstakra fonistu-
manna innan hreyfingarinnar
eða á milli einstakra félaga.
Þess vegna verða forustumenn
irnir að vera heilsteyptir menn,
með glöggva yfirsýn yfir verka
lýðshreyfinguna í heild. Unn-
um sigrum eins félags eða for-
ustumanns ber öðrum félögum
og foi'ustumönnum að fagna af
heilum hug. Þau félög, sem náð
hafa beztum árangri i störfum
slnum ber að taka til fyrirmynd
ar og ekki að hylja það i fnyrkri
þagnar og skeytingarleysis, sem
vel er unnið. Sumum félögum
vegnar ávallt vel, en öðrum oft
ast illa. Á hvora sveifina afkom
an snýst, er’að nokkru leyti
komið undir félagsþroska og sið
ferðisþreki félagsmannanna
sjálfra, en þó mest undir höfuð
forustunni. Veljist 'í æðstu trún
aðarstöðurnar góðir og gegnir
menn þá fer ávallt vel, en velj-
ist í þær óvandir æfintýramenn
og þorparar er voðinn vís.
Eftir að verkalýðshreyfingin
var slitin úr tengslum við Al-
þýðuflokkinn, hefur skapazt ný
hætta. Hætta, sem stafar af
pólitískum flokkadrætti í verka
lýðsfélögunum.
í sumum félögum hefur
þessi flokkadráttur aldrei fest
rætur, eins og t. d. í Sjómanna
félagi Reykjavíkur og Vérka-
kvennafélaginu Framsókn. í
þeim félögum hefur engin breyt
ing orðið frá því, sem var áð-
ur en skilnaðurinn varð.
í öðrum félögum, t. d. Dags-
brún, hafa risið upp illvigar
pólitískar deilur. Þar sem svo
er ástatt er nauðsynlegt að
halda jafnvægi í stjórn og trún
aðarmannavali. Sé þess ekki
gætt, lendir félagsstarfið i póli-
tískum illdeilum og bræðravíg
urh. Við völd lí landinu situr
samstjórn, sem styðst við þá
flokka, sem deila harðast í
verkalýðshreyfingunni og er
því mikil hætta að illdeilur í
verkalýðsféiögunum geti orðið
rikisstjórninni að falli.
Þeir, sem deila í verkalýðs-
hreyfingunni, eru mismunandi
skelleggir, hver í sínum flokki.
Eins og að líkum lætur vilja
í útvarpi frá London í gær var
frá því skýrt, að sovétstjórnin
hefði skorizt í leikinn og frú
Arciszewski myndi verða látin
laus.
*
Ein kona hefur þannig verið
frelsuð úr fangelsum Lublin-
stjórnarinnar og úr klóm þess
kommúnistíska blóðveldis, sem
nú rikir austur i Póllandi. Það
hjálpaði henni, að hún er for-
allir aðilar setja sínu sterkustu
menn í trúaðarstöður 1 félög-
um og. er það eflaust rétt stefna.
Allir sæmilegir menn eru var-
færnari í ábyrgðarstöðu heldur
en í óábyrgri stjórnarandstöðu.
Það er því vafalaust bezt að
láta þá, sam öldurót deilmanna
ibrotnar á vinna saman í trún-
aðarstöðum.
Það sem hér hefur verið sagt
að framan er ekki nýfundin
speki, heldur er það skoðun
þeirra, sem hugsa um málefni
verkalýðsins í alvöru og i ein-
lægni.
En hvernig er þetta í reynd-
inni? Á síðasta Alþýðusam-
Ibandisþingi .varð ekki samkomu
lag um stjórn sambandsins,
vegna þess að . sá maðurinn,
sem mesta tiltrú hafði til að
taka sæti í stjórninni af flokks-
mönnum annars flokksins var
af hinum flokknum talinn óal-
andi og óferjandi. Niðurstaðan
varð svo sú, að Alþýðusamband
inu hinu fyrrverandi höfuðvígi
verkalýðshreyfingarinnar er nú
að undantekmim einum stjóm-
armanna, stjónað af einli.tri
flokkáhjörð úr þeim stjórn-
málaflokknum, sem verst er
ræmdur hér á landi fyrir flokks
lega þröngsýni, þjösnaskap og
kúgun, ■— flokkurinn, sem
þessa dagana hefur fyrirgert
allri tiltrú hvers heiðvirðs
verkamanns fyrir að verða op-
iriber um þrælslega þjónkun
við erlent vald.
Fulltrúaráð verkalýðsfélag-
anna í Reykjavík hefur gengið
' næst Alþýðusambandinu að
völdum og virðingu í verka-
lýðshreyfingunni. Fulltrúaráðið
fer með hin sameiginlegu mál
verkalýðsfélaganna hér í bæ og
gegnir virðulegu hlutverki.
Stjórn Fulltrúaráðsins er skip
uð Alþýðuflökksmönnum og
kommúnistum, sem fara þar
með meirihluta. Fulltrúaráð-
inu ber tvímælalaust að vinna
að bættu samstarfi á milli fé-
laganna og draga úr öllum ýf-
ingum þeirra á milþ. Þetta hlýt
ur þó að sjálfsögðu að hvíla
þyngst á formanni fulltrúaráðs
ins. Skal nú nokkuð athugað á
hvern hátt nú verandi formað-
ur þar gegnir þessu starfi sínu.
Eggert Þorbjarnarson, sem
nú er formaður Fulltrúaráðs-
ins er svo alþekktur á meðal
verkamanna og sjómanna að
ekki þarf að kynna hann frek-
ar. Með honum í stjórninni eru
tvær kommúnistavæflur ásamt
Sigurjóni Á. Ólafssyni for-
manni Sjómannafélagsins og
Árna Kristjánssyni fyrrverandi
stjórnarmanni úr Dagsbrún.
E. Þ. formaður fulltrúaráðs-
ins, sem áðúr var „starfsmaður"
hjá Dagsbrún, en er nú orðinn
framkvæmdastjóri Kommúnista
flokbsins hefur í haust og í
vetur staðið í eilífum skömrn-
um og illdeilum við menn úr
v erkalýðsfélögunum bæði í
Dagsbrún og öðrum félögum.
Hann hefur haldið uppi sífeld-
um ófriði við hvern, sem hefur
haft vilja til þess að munn-
höggvast við hann, og verið
sætisráðherrafrú og stjórn
manns hennar viðurkennd, enn
að minnsta kosti, af stjórn Bret
lands. En hvað hjálpar þeim
þúsundum pólskra ættjarðar-
vina, karla og kvenna, sem eft-
ir eru i fangelsum hinnar komm
únistísku leppstjórnar á Pól-
landi, svo að ekki sé minnzt á
þá, sem þegar hafa verið „likvi
deraðir” — téknir a'f lífi? Að
því spyr heimurinn í dag.
þannig enn sem fyrr blygðunar
laus ófriðarseggur og skemmd-
arvargur. Síðasti árangurinn af
þessari iðju hans er sú að verka
maður úr Dagsbrún ber hann
ekki færri en 12 sökum, er hver
út af fyrir sig er nógu þung, ef
sannar eru, sem ekki skal efað,
til þess að maður með þeirri
fortíð, sem sökudólgurinn E. Þ.
á, á hvergi að vera í verkalýðs-
félagi hæfur, geti hann ekki
borið af sér áburð þennan.
En margur hyggur að honum
muni það örðugt reynast.
E. Þ. hefur varið starfsmað-
úr hjá Dagsbrún, og mesti ráða
maður þar. Formaður Dagsbrún
ar er meinlaust golumenni,
sem E. Þ. í umboði Kommún-
istaflokksins segir fyrir verk-
um. Stjörn E. Þ. í Dagsbrún
hefur sætt mikilli gagnrýni
Dagsbrúnarmanna, en ekki
minnist ég þess að sjómanna-
fólagar hafi tekið þátt í þeim
deilum. Dagsbrún hefux í sí-
sifellu verið fyrir dómstólunum
útaf þeim samningum, sem
félagið hefur gert við atvinnu-
rekendur. Þessir samningar
virðast vera svo götóttir, að at-
vinnurekendur geta srnogið í
gegnum þá alla vega. Þetta er
ORGUNBLAÐIÐ minnist
í gær á raforkumálin og
þátt hins nýafstaðna þings í
þeim. Blaðið skrifar:
„Einhvern tíma var talað hér
um síldarþing, en síldarmálin,
verksmiðjubyggingar, einkasala o.
fl„ var þá mjög ofarlega á alþingi.
Á sama hátt væri nú e. t. v.
hægt að tala um rafmagnsþing,
þegar litið er yfir feril síðasta al-
þingis.
Á þinginu voru fluttar 18 þings-
ályktunartillögur og frumvörp,
þar sem ríkisstjórninni skyldi ým-
ist heimilað að ábyrgjast ákveðn-
ar lánsupphæðir fyrir einstök
sveitar- og bæjarfélög vegna raf-
orkuframkvæmda eða kaupa efni
til einstakra raforkuframkvæmda,
strax og það fæst. Samtals munu
ábyrgðarheimildir þessar, er sam-
þyktar voru, hafa numið um 30
milljónum króna.
Auk þessa fluttu svo 4 þing-
menn úr milliþinganefndinni í raf
orkumálum, ásamt einum af þm.
Alþýðuflokksins, frumvarp til raf
orkulaga fyrir allt landið. Er hér
um að ræða frv. að miklum laga
bálki og fylgja því bráðabirgða á-
ætlanir um landsrafveitu, þ. e. raf
veitu, er nái til alls landsins, sveita
og kaupstaða. Meginatriði frúm-
varpsins er það að ríkið setji á
stofn og starfræki rafveitur, er
það, að ríkið setji á stofn og starf
vera skulu eign ríkisins
og reknar sem . fjárags-
lega sjálfstæð fyrirtæki undir um-
sjón ríkisstjórnarinnar. Áætlaður
kostnaður við landsrafveituna
með núverandi verðlagit >þó ekki
meðtaldar rafveitur á Vestfjörðum
og Austfjörðum, er 203 milljónir
kr. í þeirri uppliæð eru þó metin
eldri kerfi og' virkjanir fyrir 40.5
milljónir kr.“
Eins og þessi frásögn Morg-
umblaðsins ber með sér eru nú
har'la mörg járn í eldinum í raf-
orkumálunum, og getur það
Auglýsingar,
sem birtast eiga i
Alþýðublaðicu,
verða að vera
Hverfisgötu)
komnar til Auglýa~
ingaskrifstofunnar
i Alþýðuhásinn,
ffyrlr kl. 7 að kvöldL
einsdæmi í rekstri mikiLs verks
lýðsfélags og hallast venjúlega.
á, ef trúss Dagsbrúnar eru
hengd á móti hinum vel bundnu
böggum sumra annara félaga t.
d. Sjómannafélagsins. Þennan
áhalla hyggst E. Þ. fyrverandi
starfsmaður Dagsbrúnar, að
jafna með því að létta bakka
Sjómannafélagsins. Hann vill
jafna metin með því að náða nið
ur’ bróðurfélag Dagsbrúnar, en
ekki með því að bæta starfsemi
félags síns, sem er þó sjáanlega
full þörf. Þetta er skiljanlegt
frá sjónarmiði hins lata og svik
'Ula starfsmanns, Eiggerst Þor-
bjarnarsonar, en frá sjónarmiði
Framh. á 6. síðu.
varla blessast, að þannig sér
haldið á svo þýðingarmiklumt'
málurh áfram án þass að þing
og þjóð komi sér niður á nokkra
sameiginlega stefnö eða áætl-
un í þeim.
*
Þjóðviljinn birtir í gær rit-
stjórnargrein, sem hann kallar
„Ný viðhorf," og fjallar um
hinn nýja heim, sem koma skal
að striðinu loknu. Þar stendur
skrifað:
,,Um eitt eru allir sammála, í
þessum heimi þrætugirninnar, og:
það er að nýr heimur þurfi að
rísa úr ösku stríðsbölsins, og meira
að segja eru menn sammála um.
að þessi nýi heimur muni rísa, og
það von bráðar.
En hver verða skýrustu ein-
kenni þessa nýja heims? pað er
spurning sem er meir en þess verð
að reynt sé að svara henni. Hér
kemur svar Þjóðviljans.
í hinum nýja heimi munu tvö
ólík hagkerfi starfa hlið við hlið,
hagkerfi sósíalismans og hagkerfi
auðvaldsins. Þetta er engin nýung
munu ýmsir segja, þessi tvö hag-
kerfi hafa starfað hlið við hlið,
síðan sovétþjóðirnar stofnuðu ríki
sósíalismans. Rétt er þetta að vísu
en öll þessi ár hefir verið opin-
ber eða dulinn fjandskapur" millí
ríkja sósíalismans annarsvegar og
auðvaldsríkja hinsvegar. Hin tvö
hagkerfi hafa því starfað hlið við
hlið, en milli þeirra hefir ekki ver
ið vinsamlegt samstarf, heldur ó-
friður, eða þegar bezt hefir látið
vopnaður friður.
Að stríðinu loknu hlýtur að
verða breyting á þessu, þjóðir sós-
alismans og þjóðir auðvaldsskipu-
lagsins munu taka upp vinsamleg
samstarf á grundvelli gagnkvæmr
aar virðingar oé viðurkenning-
ar, . . .
Þannig s'krifar Þjóðviljinn
nú. Öðru vísi mér áður brá.