Alþýðublaðið - 15.03.1945, Blaðsíða 6

ALÞYÐUBLAÐiÐ
Fi'mmíudagur 15. marz. 1945.
•^fasf^msss.■■■g”1.1*!1 ..j. ‘ ..'.m. l ; ;Vi iiij, u
Bemard Shaw
Menntasikólinn í Reykjavík sýnir um þessar mundir sjón-
leikinn „Kappar og vopn“ eftir hið heimsfræga brezka leik-
ritaskáld Bernard Shaw. Mun það vera annar sjónleikurinn,
sem sézt hefir eftir hann á leiksviði hér á landi. En úti um
heim eru sjónleikir Shaws á meðal þeirra, sem oftast hafa
verið sýndir á síðustu áratugum. Shaw er nú orðinn fjör-
gamall maður, eins og myndin' sýnir, 88 ára en þó stöðugt
ungur í anda og sískrifandi.
Krist|án Guðmundssoti, Eyrarbakka:
Oft má af máli mann þekkja
HVAÐ SEGJA HIN BLÖÐIiN
Framhald af 4 síðu.
— ekkert nema það, sem stóð í
landafræði hvers einasta barns.
Útlendu blaðamennirnir sögðu
mér, hvernig á þessu fyrirbæri
Btæði. Þegar Ráðstjórnarríkin hafa
gert kröfu til einhvers lands eða
landssvæðis, má sú óhagganlega
staðreynd, að þetta svæði hafi áð-
ur verið eign annarrar þjóðar,
ekki koma fram. Þannig var til
dæmis um Eystrasaltsríkin, Eist-
iand, Lithauen og Lettland, sem
B.Ú hafa verið innlimuð í Ráðstjórn
arríkin. Engum manni helzt uppi
að minnast á það á nokkurn hátt
f skeyti eða skrifi, að þau hafi
nokkurn tíma verið sjálfstæð ríki.
Það er ekki heldur hægt að rök
ræða þetta við ritskoðunarmenn-
ina né færa fram neinar skýring-
ar, og þeir fást ekki heldur til
þess að leggja fram nein rök fyrir
því, hvers vegna bann hefur verið
lagt við einu og öðru. Þeir segja
alltaf:
„Við getum ekki rætt þetta við
jrður. Þessu hefur þegar verið ráð
ið til lykta.“
Ritskoðunin leyfir auðvitað
aldrei, að sagt sé neitt, sem gæti
gefið umheiminum miður æskilega
mynd af ástandinu í Rússlandi.
Það er ekki leyfilegt að segja, hve
borgarar landsins fá mikinn brauð
og kjötskammt á hverjum mánuði,
og það er ekki heldur leyft að
akýra frá því, að forréttindastétt-
ir landsins fái ríflegri ska.nmt en
aðrir. Og það er þaðan af síður
leyfilegt að segja frá því, að nauð
synjar þær ,sem seldar eru á
,J!rjálsum“ markaði, -hafa .stigið í
svo gífurlegt verð, að allt, sem
heyrzt hefur um óleyfilega sölu í
öðrum löndurn, er hégómi hjá því.“
Og enn skrifar hinn ameríski
blaSamaður:
„Vitaskuid myndi erlendum
blaðamiönnum ekki þykja það álas
▼ert, þótt rússneskur almenningur
eigi við-þröngan kost að búa nú
í stríðinu. En þeir eru látnir sæta
svipaðri meðferð og njósnarar,
lokaðir inni í stóru gisti'húsi, þar
sem þeir fá aðeins að tala hver
við annan og fámennan hóp rúss-
neskra embættismanna, en alger-
lega meinað að hafa nokkur kynni
af fólkinu og skoðunum þess. Þeir
fá ekki heldur að lesa nema sér-
stök rússnesk blöð og dagleg störf
þeirra eru háð eftirliti pólitískra
erindreka, sem stundum eru ekki.
nema miðlungsmenn.
Þótt blaðamennirnir fái aldrei
að koma á vígstöðvarnar, eru þeir
stundum fluttir í hópum í borgir,
sem nýbúið er að vinna úr hönd-
um óvinanna eða í bækistöðvar
foringjanna aftan við bardagasvæð
in. Þá er jafnan í fylgd með þeim
sérstakur eftirlitsmaður, sem með-
al annars á að Staðfesta allt, sem
þeir hafa að segja að ferðinni lok
inni. Rf eitthvað, sem við ber í
ferðinni, hefur farið fram hjá þess
um eftirlitsmanni, leyfist þeim
ekki að skýra frá því. Þá gerðist
það ekki. Jafnvel í hinum hvers-
dagslegu Moskvaskeytum er allt,
sem ekki hefur áður birzt í blöð-
unum þar, venjulega strikað nt.
Fréttamaður, sem hefur varið
mörgum vikum til þess að viða
að sér efni í grein, getur átt von
á því að verða afturreka með aKt
saman, ef eitthvað ábekkt hefur
ekki birzt í Pravda. Öll sjálfstæð
-vinna blaðamannanna er skoðuð
sem njósnarstarfsemi."
Þjóðviljinn myndi telja þetta
frelsi, eða hitt þó heldur, ef
•blaðamenn væru þannig múl-
bundnir hér á landi! En í Rúss
landi — 'þar heitir það á hans
máli bara „ritvhrzla“.
<•
Samkór Reykjavíkur
heldur aðra söngskemmtun sína í
Gamla Ríó í .kvöld kl. 11.30. Söng
stjóri er Jóhann Tryggvason. Við
hljóðfærið Anna S. Björnsdóttir.
Aðgöngumiðar eru seldir i Bóka-
verzlun Sigfúsar Eymundssonar og
í Hljóðfærahúsinu.
FÖSTUDAGINK 2. marz
1945 v-ar greinankorh í
Þjóðfvijljan-um, sean netfndist
„Siuðurganga Kristjáns G<uð-
mundssoaiar.“ Scm vænta mátti
fór þar saman mál.flutningur og
miammlvial iheimilda, énda hefur
hiötfiuínidi iþótt hyggilegm að fela
isiig á bak við blæju ósannind-
anna.
Ha,nn byjar á því. að fræða
lasendur síma á þyií, að óg hafi
hreytt illyrðum að hinu-m ný-
kjiörnia íerseta Aliþýðusam-
foanidlsins, en sannleikiurlnn var
sá, að ég sagði, að iHermamn
hafði taiizt þar í tfMaki, sem
elk'ki thietf ði reynst fhaigikviæmur
verklýðssamtökunum og mundi
ég eikki. Mta kiommúniista neyða
mig undir isláka forustu. En
hfvað viðvíkur því, að ég haifi
orðið foriæddux við miíin eigin
orð, þá er það iþVerötfu'gt við
sannleilkainn, einls og margt anm-
að, sem þesisi greimarfoiötfuimdtir
leytfir sér að ibera fram. Hiitt
vertknað, sem Iþeir beittu bæði
mig og aðfoa fiuMtnúa, sem gátu
eða vildú ékki læra ruilu Ikom-
rrukdista. En íhvað því viðvákur,
að ég hatfi verið undir álhritfum
mér verri manna, iþá veit ég
ekki til, að sú aðtferð íhafi verið
notuð inman Aiþýðtutflöklksimls, að
skipa mön'num að segja það,
setrh' þeir viMu ekki sagt hatfa.
Enda er það tfjarri santni, að ég
hafi tfengið niokíkra íyrirskipun
firá þesisum ágætu mönnum, —
„Hanniibökmum“, eiíms og þeir
orða Iþað. En mér jþykir ekiki ó-
senndleigt, að sú .aðlfierð hatfi ver-
ið niotuð innan Komimrúnis-ta-
fílok/ksins.
Þá kemur gréinarhaiundur að
ársSsk-emmtun Bárumnar. Þá er
sagt að ég hafi verið húinn
að meðtaka minn betri mann.
Hvort sem avo fo-efur -verið eða
ekki, þá var það f jarri mér, að
sýna iþdssum manni, Herma-nni
Guðmundstsyini, ;þá óikurteisi, að
taka ekki á móiti honutm á við-
eigandi foátt við svo háitíðegt
tækálfiæri sem áreskemimitun
okkar foeifur æviniega verið,
hvað sem öfflu pólitósku viðfoorfi
ieið. Enda gerði ég -ekki amnað
en tilky<nna; Æóilkinu, að nú væri
forseti Alþýðusamjbandsins kom
inm í saliírun. En- fovað næðu’ Her
ipiamlnls viðvaku-r,, þá spilaði foann
-plötu -einiin-garinnar, sem kom-
múniistum er swo -fjölrætt um.
En það er aigjörlega ósatt, að ég
foatfi beðið hamn tfyæirgefningar
fyrir þau iMu orð, sem ég á að
foatfia Qiáiti-ð útl á Alþyðusam-
bandisþimgi; endia er hæ-gt um
foörnd fýrir greinarhöfund að
komast -etffir því hjá Hermanni
Guðmurudssyni. Þartf ég og
einskis að ibiðja Hermanni
góðís fiyrir þau orð, sem ég lét
tfaíllia í foans ;giarð, því það var
ræfiiíllsiskapur kommúnistanna1,
sem- óg deiMd á tfyrir að þo-ra
alldrei að heita dínum gæðing-
um tf-yrir -þá foápólitásku starf-
semi, sem þeir reka innan
verkalýðsfélaganna og Alþýðu
saanibandsins. ‘
Þá se:gir greinarhöfundur, að
þegar kosning stóð- fyrir í Bár-
unni, Iþá foafi ég verið kallaður
siuður, isjállsagt til þeiss að rneð-
tak-a minm verri míann. Það er
einls og aiMit annað r þessari
grein. Báran þarf ekki að kosta
upp á suðoref-erðir til að s-ækja
meiínar Æyrirskipanir. Hún er sér
þess vel -meðvitandi, fovaða
þýðingu það hetfur tfyrir foana,
•að foatfia kommún-ista' utan gátta.
Enada sýmir -það Ijóslega sú ait-
kvæðagreiðísia, sem þeir fengu
við sáðustu st j órnankoisnmgu
með því, einis ag þeirra -er
venj-a, að reyua að vilia á sér
heimildir með einingarplöt-
unni; með því móti fengu þeir
stillt upp þessu manmtetri, sem
mig uggir að mun-i vera- frétta-
ma-ður Þjóðviljans, þá mundu
þeir áreiðanlega ekki. hatfa feng-
ið inema 0 atkvæði ög líklega
ekki nema 4.
Þá segár -greimarfoötfundur, að
ég foatfd tekið mér orðið utan
dagsikrár o-g -helit ókvæðisorð-
um yifir kommúnista. Er það nú
að vásu áiíka satt, eða foitt þó
foeldiur, og tfle&t annað, sem
Þjóðviijinn segir. En foitt mun
ég ihaifa sagt, að það væri foötfúð
sikilyrði, ekíki a-ðeinis Biáxunn-
ar, foeMur aMra verkaiýðisifé-
laga á landinu, að draga sig
. umdan éforitfava-Mi kommán-
istia. Hitt tel ég ólSklegt, að
komimúniisitar tölji það óstvinnu,
þó ég foaifi. l-esið á' fundtutrn bréf
BrynjóMs Bjamasonar og skýrt
fiyrir miönnum foiwaða stanfs-iegl-
'ur Iþaið væxu, s-em -verkailýðísfé-
ín varða.
Þá segir igreinairfoötfundur, að
é,g halfi unn-ið að þvá að útiloka
áfougaisama menn tfná Istarfi. tfé-
lagsiinis. Er þvtí þar til -að isivara,
að á niæista fundi á undam aðal-
funidi félagisins lýsti tfymver-
and-i formaður því ytfir, að Irnnn
mundi ekki taka að sér að vera
formaður á komandi lári. En
hvað komið hefur til, að hann
tók þesisium si.nn-askiptum, að
neáta þvtí .eífcki á aðaMundi, veit
ég ékki. Það sfcyMi þó ekki vera
að sú orðlsending foatfi komið frá
kommúnilstum ?
Múu ég sivo Mta útnætt um
þétta máil og æfila eMd að svara
framrvegis sMkum óisanininda-
vaiðli, sem Þjóðviljinn foetfur lát-
ið séi» sæma að bena ó borð fiyr-
ir ilesendur isána'.
12. marz 1045.
Kris-tján Guðmundsson,
Eyraxfoakka.
Hvert slefnir í Frekk-
landi
Framh. af. 5. síðu
málaflokfca, sem unnið gætu
samkvæmt hagsmunum þeirra.
Þetta helfur að vissu leyti tek-
izt sums staðar í landinu. Talið
er, að við væntanlegar kosning-
ar muni þessir flokkar samein-
ast í einn sterkan og hægfara
flofck, er mestmegnis láti land-
búnaðarmálin til sín taka, en
verði íhaldssamur mjög, eink-
um fovað f jármál snertir. Marg-
ir aðrir stjórnmálaflókkar
munu auka fylgi sitt á kostnað
mótspyrnuhreyfingarinnar í ná-
inni framtíð. Allmargar deildir
þeirrar hreyfingar hafa atftur
á móti sameinazt nú þegar til
undirbúnings kosningun-um. —
Tvær stærstu deildirnar eru:
þjóðlegi flokkurinn og þjóð-
írelsisfylkingin (M.L.N.). Þjóð-
légi flokkurinn er mestmegnis
kommúnistar. M.L.N.-flokkur-
inn er skipaður andkommún-
i-stum, enda þótt hann sé samt
sem áður mjög róttækur. En
þð er hann hægfara af umbóta-
Sokki að vera.
Hinir hægfara umbótasinnar
í Frakklandi nú á tímum eiga
ekki mikið skylt við fhalds-
menn, eins og þeir eru t. d. í
London, hvað snertir stefnu og
starfshætti ýmsa. Öllu heldur
eru þeir vinstri-sinnaðir og
minna á Torýa-flokkinn enska
frekar en hina afturfoaldssam-
ari stjórnmálamenn.
Fnimkvæði Hafnar-
fjarðar
Frh. af'4. síðu.
svo ráð fyrir gert, að fyrstu bát
arnir geti orðið tilbúnir þegar
á næstu vertíð.
Með þessu mikla átaki mun
ekki aðeins sá grundvöllur, sem
fjárhagur og framtak Hafnar-
tfjarðar hvílir á, verða treystur
stórkostlega, og atvinna verða
tryggð fyrir alla íbúá hans eftir
stríðið; með því er einnig glæsi
legt fordæmi gefið um nýsköp-
un atvinnulífsins hér á landi,
sem svo mikið hefir verið talað
rm undanfarið. Annars staðar
er það enn ekki nema á um-
ræðustigi. En í Hafnarfirði hef-
ir þegar verið hafizt handa. Þar
er nýsköpunin þegar að verða
að veruleika.
Guisling býr sig undir
lokajráftinn
Frh. af 3. eíðu,
nlegir menn“. Virðist þetta
benda til þess, að Quisling sé nú
að draga að sér lið sitt í síð-
ustu iötu baráttunnar. Er þetta
rapnar ekki ósvipað og það, er
gerzt hefir í Kaupmannahöfn,
eins og sagt var frá í gær, þar
sem nýtt óaldarlögreglulið hef-
ir verið stofnað.
(Frá riorska blaðafulltcúanum).
Horfurnar í Þýzka-
fandi
Frfo. aí 3. aíöu.
ar farnir að undirbúa hana,
að þessaðri tapaðri.
ÚTVARPSSTÖÐIN, sem að
framan getur, nefnir, að til
þess að ráða bót á þessu, hafi
þýzk stjórnarvöld í hyggju
að leiða í lög tvíkvæni, eða
frekari fjölkvæni, Mehrehe,
eins og það var kal-lað í þýzka
útvarpinu. Má af þessu
marka, að eitthvað sé í húfi,
að ekki skorti bardagamenn,
ef nazistum skyldi takast að
steypa heiminum út í nýja
styrjöld eftir nokkra tugi
ára.
ÞETTA LÆTUR -ef til vill
næsta ótrúlega í eyrum, en
vitað er, að markvisst hefir
verið unnið að fjölgun íbúa
Þýzkalands með tilliti til
styrjaMa, meðal annars með
ýmsum ívilnunum til hjóna,
sem eiga mörg börn og það
er meira en 1-íklegt, að fjöl-
kvænishugmyndin, sem að
framan getur, verði fram-
kvæmd. .
Það er ýmislegt í stjórnmála-
lífi og þjóðlífi Frakka nú í dag,
sem er frábrugðið -því sem það
var fyrir stríð, meðan þjóðin
var frjáls. Nú er hún aftur
frjáls. En ennþá eimir eftir af
ýmsu frá hernámstímabili naz-
istanna, sem -miður er. Hinn
sanni franski þjóðarandi mun
sprengja af sér alla fjötra, ann-
aðfovort smátt og smátt eða á
skömmum tíriia. Eðli þjóðarinn-
ar, frelsisþrá heimar og menn-
ingararfur mun endurrekja
það, sem hefur lifaö í öskw fal-
ið undantfarin ár.
iþykir raér Isennilegt, að foonium
hafi missýnst og samvizkan hafi
Slegið foann tfyri-r þiainin ófoætfa
ættu að tfara eftir v-ið
koismimgar og önmir mikilisvarð-
andi mál, sem venkaOýðsfóliög-
(