Alþýðublaðið - 29.03.1945, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 29. marz 1945
ALÞYDUBLAÐIÐ
Bréf frá Dungal prófessor um baráttuna gegn sauðf jár-
• ,
sjúkdómum. — Gjald, sem aldrei þrýtur á Islandi og
allir vilja láta í té.
NÍELS DUNGAL prófessor hef
ir lengi haft vandasamt starf
með höndum, raamsóknarstarf á
sjúkdómum á sauðfé og tilraunir
með lækningar á þeim. Meðan
hann og fleiri hafa unnið þetta
skref hefir gagnrýni dunið yfir
hann — og er slíkt ef til vill ekki
tiltökumál, jj^ síundum hefir hún
verið harðarf 'ög óvægari en efni
stóðu til, þar sem hér varð að
þreyfa sig áfram í návígi við sjúk
dóma, sem fáir eða engir vita full-
komna lækningu við.
ÉG BIRTI FYRIR fáum dögum
bréf frá borgfirzkum bónda og af
tilefni þess hefir prófessorinn nú
sent mér smá bréf. Koma sjónar-
mið hans fram í því í örstuttu
máli og fer bréf prófessorsins hér
á eftir:
„ÚT AF bréfi bóndans í pistlin-
um á laugardaginn vildi ég helzt
ekki þurfa að svara neinu, en mál-
efnisins vegna mætti minna á eft-
irfarandi atriði: Bráðapestin var
lengi vel eitt mesta vandamál ís-
lenzks landbúnaðar. Jón Sigurðs-
son forseti fann hvöt hjá sér til
áð skrifa ítarlega ritgerð um hana,
sem á þeim tímum var það bezta
sem um hana hafði verið ritað
hér á landi. í fyrstu blöðunum,
sem gefin voru út hér, Þjóðólfi og
ísafold, eru stöðugar fregnir um
tjón bændanna af völdum pestar-
innar. Séra Ólafur Ólafsson í Arn
arbæli Skrifaði grein í ísafold 1895
um bráðapestina, þar sem honum
telst til, að bændur bíði árlegan
skaða af bráðapestinni, sem nemi
360 þús. kr. á ári, og er þá hver
kind reiknuð á 5 kr.
„DANSKA BÓLUEFNIÐ, sem
byrjað var að framleiða um alda-
mótin, bætti mikið úr, en almenn
óánægja var með það, þegar ég
tók til starfa hér, 1926, og fékk
tilmæli um að reyna að búa til
betra bráðapestarbóluefní. Ég
beiddist þess þá af Búnaðarfélagi
Íslands, að það kostaði 700 kr. til
að byggja skúr fyrir tilraunafé, en
þeirri beiðni var synjað. Ég fékk
aldrei neinn styrk til þeirra tíl-
rauna, sem ég gerði í þéssum tíl-
gangi, lagði allan kostnað út úr
eigin vasa. Eftir þriggja ára til-
raunir var bóluefnir til. Það út-
rýmdi á fáum árum algerlega
danska bóluefninu, sem ekki reynd
ist eins vel, og nú hefir ínnlenda
bóluefnið verið notað í 14 ár með
þeim árangri, að svo má segja,
að pestin heyrist ekki nefnd á
nafn.
GETUR HVER maður sagt sér .
sjálfur hvernig íslenzkir bændur
hefðu verið staddir, þegar samband
ið slitnaði við Danmörku, ef ekk-
ert hefði áður verið gert hér í
þeim efnum. Að vísu er nú búið
til bóluefni í Englandi (sem er
miklu dýrara en okkar) en það
bóluefni var ekki farið að fram-
leiða fyrr en mörgum árum eftir
að hér var farið að nota sams-
konar bóluefni, # og er mér kunn-
ugt um að hinir brezku vísinda-
menn, sem það framleiddu, studd-
ust að nokkru við tilraunir mínar,
sem ég hafði þá birt.
FYRIR ÞESSA starfsemi hlaut
ég í helzta bændablaði landsins
viðurnefnið „músabani“: Af því
að ég hafði notað mörg þúsund
mýs við tilraunirnar, þar sem ekki
var unnt að mæla sýklaeitrið öðru
visi. Árið 1933 var fé bænda víðs
vegar um land að dragast upp úr
ormaveiki, og koanu nokkrir bænd
ur að máli við mig til að biðja mig
að reyna að finna ráð við þeim ó-
fögnuði. Áður en árið var liðið
hafi ég fundið lyf, sem reyndist
örugg vörn gegn þessari orma-
plágu, og hefir það reynst svo vel,
að það er síðan gefið hverri kind
á hverjum bæ um allt land árlega,
enda heyrist ekki garnaormar
nefndir lengur. Eyrir þetta hlaut
ég víðurnefnið „Ormalæknir“ í
stórri fyrirsögn í blaði yðar."
SKÖMMU SENNA kom svo
mæðiveikin upp. Ég var beðinn að
taka hana til rannsóknar og gerði
það eftir beztu getu. Mér hefir ver
ið láð að ég' skyldi halda í byrjun
að hún stafaði af ormum. Þekktasti
dýralæknir Bretlands hafði lýst
nákvæmlega samskonar veiki í
Bretlandí og talið hana stafa af
ormum. Eftir að fyrsta ritgerð okk
ar kom út skrifaði hann í tímarit
brezkra dýralækna, sem hann var
ritstjóri að, og lýsti því yfir að
fyrri rannsóknir sínar í þessum
efnum hefðu sennilega ekki við
rök að styðjast og að þessi veiki
væri sennilega sú sama sem lýst
hafði verið í Suður-Afríku og köll
uð er Jagsickte, en við höfum kall
að mæðíveiki.
MÉR IIEFIR EKKI tekist að
ráða við mæðiveikina, enda ekki
hlotið n.éití viðurnefni fyrir hana,
svo mér ,sé kunnugt. En ég hafi
Framh. á 6. síðu.
bezfar grelnar og
skenmtilegasfar sögur
fáíð þér í
SímiS í 4900 og gerist áskrifandi.
Fiskur í soðtð
Kjötskortur var um skeið^ í vetur á markaðinum í New York, og urðu þá margir fegnir að
fá fisk í soðið. En þar dugðu engir smámunir fyrir milljónaborgina. Það kom sér því vel, að
allmikið veiddisit af sverðfiski, secm er ágætur til ma.tar, Er hér á myndinni verið að saga
S'undur einn þeirra. Hann vóg hvoriki meira né minna, en 329 pund.
G VAR sitaddur í Bag-
Þannig istóð á, að ég átti. (heim
'boð frá Sheikh Aii Siuihaii, —-
heimlboð, s>em éig kveið háilfpart
inn fyrir. Hann hafði gefið mér
naífnspjald sitt o,g skrifað síma
.númerið isift aftan á það m'eð
lindiarpennanium sínum.
Ég bað túik minn, sem var
arabiisikiur, að hringja til AIi
.Siuhails fyrir mdg. Og .sattarhöfð
ingion (,,sheikhirm“) bauð mér
heim til siín itil hádegisverðar.
Húisið hans stóð í útborginni
Kadhimaiin, sem er nyrzti hluti.
Bagdad.
»!•
Ég sattist ií bílinn minn og
lagði af stað. Með mér vo.ru túlik
urinn, sem hét Readinig, og bíl
stjórinn Grose.
Er við höfðum keyrt yfir
Maude brúna og beyigt ti,l vin
sitri, tók við borgarfhOjuti, sem
var mér áður ókuinnur. Þar
voru einkaiíibúðahús ríkustu
borgarbúanna. Umhverfis
hverit þeirra var stór garður
með háum og fögrium trj'ám.
Loks kbmumi við að ibrú, sem
iþannig var gerð, að margir flat
botna bátar voru settir blið við
hlið, er samihliiða mjyndiuiðu brú
yfír fljÖtíð.
Þarna vorum við stöðva'ðir af
varðimiönnum við 'brúarendann.
Það var .s’ökum ,þess, að vagn frá
ihinum ■ árbakkanium þiuirifti að
komas.t yfir og hafði forgangs
réttinn, ,em aftur ó móti gátu
ekki tvö eða fleiri bkutæki
imiætat á' ibrúnni, svo mjó var
hún. Bátabrú iþessi hafði verið
í noitkun um nokkurra ára skeið,
þó var hún ©kki merkt ,á ágæt
um uppdrætti, sem ég átti af
þessu utmhverfi.
Þegar við vonum komnir yfir
um brúna og imn í borgarblut
anm Kadhimain, mættum við
einum ,af þjómum Aili SuhailB,
klæddum sdðum sloppi með víð
um eumium. Hann hélt á rifli í
hiei.ðurssky,ni við okbur, — og
hafði verið sendur til móts við
olklkur tii (þess að fyligja ofcbur í
hús ættarhbfðingj ans.
Umihverfið bar algjörlega
¥ DAG birtist hér grein eft
É ir Somerset de Chair,
um heimsókn hans til ættar
höfðingja í Bagdad. Greinin
er upphaflega kafli í bókinni
„The Golden Carpet“, en var
síðan endurprentuð í tímarit
inu „World Digest.“
austrænan biæ. Við ‘gengum
frekar þröngan stíg, sem lá að
frarnhliðinini á húsi Aii Suhails.
í forgarðinum gengum við gegn
ium smláhli.ð, — síðan niðiur fá
ein ismláþrep og siðan inn í for
'sal hússins. Þaðan var ‘Okkur
iváisað inn i lítla biðstofu eða
gestberibergi. Meðifr.am veggj
iuim þesis vonu raðir sikraiutlegra
ihægindastól'a.
. Ali Suhail kom oig settist á
stóil við hli.ð mér. Kaffi var bor
ir fram og sett á ismálborð fyrir
framan ofckur. Ég lagði hatt
minm og staf frá mér á iborðið.
Af ásettu náði hafði ég ekki
tekið skamlbyissiun'a mlína með
mér. Aftur á mó.ti h'afði Readi,n,g
istu'nigið marghil'eypunni sinni
irnn á sig. Hann var klæddur
skárstiu f i'íkiunnum s'ínum og bar
sig all miannalega. Grose beið
fyrir utan.
*
Ali Suh-ail oig ég skiptumst á
virðingarfyllstu kveðjum með
aðstoð Rieadinigs. Ég kivað það
vera miér mikinin hr^i'ðúr, að
meiga verða Iþess aðnjótandi að,
koma í hús ættarbö'fðingja'ns.
Hann fcvað sór söimuleiðis en,n
þá imeiri heiður og ániægja að
þvá, að haf,a mág undir siíniu þaki.
Hanm sagðist bafa kaillað á báða
ibræður siína, Shieikh Hiussein og
íSheiikh iHajssan tiil þes® að talka
á rnóti mér. Báðir 'þessir bræð
iur hans höfðu verið hafðir í
haldi ,í Diwania hjá Raisdhild
Aii sökium þess að þeir voru
fylgjandi (Breturn í stjómmóla
skoðunum oig fóru eikki diult með
það.
Hussein Suhail kom inn á und
a,n .Hamn fcom mamni mjiöig blátt
áfram fyrir sjónir, — hann
hafði igrannleitt andlit og brúna
húð, arnarnef og svart kjálka
skegg. Hann var blæddur við
háfmæiskrúða, skreyttum igyilltu'.
Hölfuðhúnaður 'hans var auðsjá
anlega af dýrasta og vandáð
asta tagi 'eftir iþví sem tíðkast
meðal ættarhöfðingja á Aiuistur
löndumi. Hann var eigi heill
heilsu, en bar sig þó mjög vel
með kíkinrn, 'sem Wavell hers.
höfðinigi hafði sent hon'uni,
bundinn við ól yfir axlirnari
Kákir sé hafði áður verið í eigu
itals'ks iliðsforimgja', er hertek
i,nn var í Lyibiu A annan endanm
á 'leðurhulstri því er kákinum
fylgdi, var grafið nafn eigand
■ans og igefamidans bæði á ana
ibisku o;g ensku.
Hanm sagði svo frá, að á upp
reisnar'dlöigum Reschild Ali hefði
ihann og ibróðir hans verið rekn
i:r frá Bagdad söbum þess að á
l'itið befði vierið, að láhrifa þeirra
gætiti meira en góðu hófu
gegndi
„Afitur á mó,ti gætti áhrifa
'okkar 'ekki síður í Diwania",
mælti Hiussan og Mó.
Hassan er á eftir 'kom, var
imeð stærstu mönnum, sem ég
hefi siéð. Hamn har á sér furðiu.
vestrænan svip, klæddur verk
stæðissaumuðum jakka. Andilif
hanls' var svipmikið og kol-
svart skeggið myndaði kraga á
höku ag ‘kjiáilbum. Hann var fyr
irferðarmestur, stærstur og feiit
astur af 'brœðru,mum og bar
mikla perisóinu við fyirstiu sýn'.
í .auguim ihans brá fyrir saarus
konar leiftri og á aiugurn Alis.Við
skiptumst á kveðjiumi og vorum
hinir hátáðlegustu eins og parla
mentslimir. Hann gaf rniér mymd
af sér og skrifaði nafn sitt aft
an á bana.
*
Að svo búnu var tilkymmt, að
maturinn vææi senn til reiðu.
Við matborðið fékik ©g þessa 6
þægindatilfinningu seiru ég er
Framh. á •. s4ðu.