Alþýðublaðið - 20.06.1945, Qupperneq 4

4
ALÞYmJBUiglff
Miðvikudagnr 26. júni 1945.
^ablaðið
Otgefandi Ali>ý8uflokkurtnn
Ritstjóri: Stefán Pétnrason.
Ritstjórn og afgreiðsla í Al-
þýðuhúsinu við Hverfisgötu
Simar ritstjórnar: 4901 og 4902
Símar afgreiðslu: 4900 og 4906
Verð í lausasölu 40 aura.
Alþýðuprentsmiðjan h. I.
L L
Áheit Bjarna Bene-
diktssonar.
SÚ SÖGUSÖGN gengur um
bæinn þessa' dagana, að
borgarstjórinn í Reykjavík,
Bjarni Benediktsson, hafi heit
ið á Strandarkirkju, um líkt
leyti og útsvarskráin kom út,
og setli að færa henni álitlega
fégjöf, ef Sjálfstæðisflokkurinn
haldi meirihluta í höfuðstaðn-
um eftir bæjarstjórnarkosning-
amar á komandi vetri.
Aiiþýðu'blaðið á þess að sjálf
sögðu engan kost að gefa les-
endum sínum upplýsingar um
það, hvort fréttin um þetta á-
heit borgarstjórans sé sönn eða
ekki. Hins vegar telur það ekki
ólíklegt, að Bjarni Benedikts-
son beri ugg í brjósti, þegar
hann hugsar til næstu bæjar-
stjórnarkosninga. Borgarstjór-
inn i Reykjavík er að sjálfsögðu
ekki svo skyni skroppinn, að
hann sjói ekki, að íhaldsfleytan
hallast mjög á ógæfulhlið um
þessar mundir og að henni er
hætt við miklum áföllum. En
vissulega er Bjami Benedikts
son næsta vonlítill um gengi
flokks síns í verðandi kosninga
baróttu, ef sagan um áheit hans
og bænarkvak hefur við rök að
styðfast.

Reykvíkingar hafa þessa dag
ana kveðið meirihlutanum í
bæjarstjóm höfuðstaðarins
þtmga dóma. Fer það mjög að
vonum, því að stefna sú, sem
höfundar óvinsælustu bókar
ársins hafa valið sér, er vissu-
lega einsdæmi að endemum. Og
málgagn bæjarstjórnarmeiri-
hlutans, Morguniblaðið, treystir
sér bersýnilega ekki til þess að
bera blak af þeim húsbændum
sínum og aðstandendum. Aldrei
þessu vant hefur það farið skyn
saml'ega að ráði sínu. Sú skyn-
semi er fólgin í þögn þess um
störf og stefnu þeirra manna,
sem bera ábyrgð á boðskap út-
svarsskrárinnar.
Morgunblaðið lét orð um það
falla, þegar útsvarsskráin kom
út, að útsvörin í Reykjávík
hefðu ekkert hækkað frá því í
fyrra og gaf í skyn, að skatt-
greiðendur höfuðstaðarins
mættu vel við una að þessu
sinni varðandi útsvörin. En við
nánari athugun á útsvars-
skránni munu ritstjórar Morg-
unblaðsins hafa sannfærzt um
það eftir að hafa dregið upp-
hæðina 32,5 milljónir frá upp-
hæðinni 30,3 milljónir, að út-
svörin í Reykjavik hafi hækkað
um hvorki meira né minna en
2,2 milljónir króna. Morgun-
blaðsri'tstjórunum hefði að
sjálfsögðu verið ráðlegt að
leysa þetta létta frádráttar-
dæmi áður en þeir hvöttu skatt
greiðendur höfuðstaðarins til
fagnaðar í tilefni af útsvars-
greiðslunum í ár og þakkar-
gerðar í garð íhaldsmeirihlutans
í bæjarstjóminni. En eigi að síð
ur ber að fagna því, að allar
Látinn uemkiir jafnaðarmaður og íslandsvinur:
Ivæ's Vennerström, ar váissi aö
íslandi og Islendángum. Ungur
sótti harrn brúði sína Lóu
Ivar Vennersfrðm landshöfðingi
ivar Vennenström að hedmiil'i sánu.
AÐ odli mér djúpri hrygtgð,
er ég firétti það að morgni
14. iþ m. að vinuir minn, Ivar
V ennerström, ia ndahöf ðingi i
Vertmalandi, vœri . 'láfinn. Ég
hafði dvalið um eina helgi á
'heimilli hans í Karlstad, uim miðj
an marz s. 1., og haffði ánægju-
lega saimffundii við hann og konu
hams í iok 'þess saona tmánaðar,
í Sffokfldhótllmi. í þann nrnmd var
Vennerström, eins og alltaf áður
er óg haffði Ihifft hainn, glaður,
léfftur i diund og frísklegur.
Höfðum við þá rætlt um það,
að bráitt myndiuim við íhittaist að
nýju á í'álandi, en þanigað leirta.ði
mjtög hugur hans. En svo áffti
ekbi. iað verða. í vaflimn er 'hiann
hniiginn jþetsisíii óvehjiuiega glæsi
legi ágætismaður.
Ivar Vennerström var á 64.
aldurári, fæddur 1881. Að
stúdentsprófi loknu tók hann að
geffa sig að stjórnmálium oig
blaðalmiennsku, og sfkipaði sér
þegar á iuimga aidri d ffremsffu röð
■hins vaxandi sænska jaffnaðar-
mammafilioklks. iHann var blaða-
maður og röitsffjóri við Nya Norr
land árin 1912 — 1926 og var
kosinn á þing 1915. Hann var
landvarn aimálaráðherra i ráðu-
neyti, Per Albin Hanssons árið
1932 — 1936, en að þVí búnu
gerðist Ihann landsíhölfðingi í
Vermalandi og gegndi því mik
.ilvæga starfi itil dauðadags.
1 rúman aldarf jórðung heLg
aði Ivar Vennerström störf sín
öll, hlaðamennsku, allskonar rit
störffum og 'stjórnimlálum. Hanm
var óvenjúlega vel rifffær mað
ur, skritfaði ekemmitiliegan, létff-
an og ljósan stil og lét sérlega
vel að riffa um .misnmingarmál-
,effni. Hann heffir, aulk óteljandi
blaðagreíilna, 'bæði í blað það, er
'hamn ist jórniaði <uim 14 ára skeið
og á ýmis ömmur blöð og timariit
jafnaðarmanna, ritað nokkrar
bækur. Þielkkitulst er íbók bams
um jaffniaðarmannalforiinigjann
F. V. Thorsson, skósmliðinin frá
Ystad er varð einn af þekktustu
og merkosffu fjánmiálamáðherr-
■um í Svíþjlóð, og nán'asti som-
herjii Hjalniar Brantings. Sú bók
er óvemjulega vel skriffuð og
veglegui’ minnisvarði þessa fá
gæta alþýðuforingja. Aulk þess
skrifaði Vennerström meðal ann
ans bók um rússmasíku venk-
lýðshreyfániguma, leftir BoQisi
vSkkabyfltiniguina, og aðna um
ferð isína tiíl Kanada.
En Vennerstnöm var ekki síð
ur ræðuanaður en riffhöfundur
Hanm ferðaðist uma alla Sviþjóð
oig fl,U'tti þar boðskap jáfmaðar-
stefnunnar og fflokiks siíns og
var einn af eftirsóttustu og á-
hrjfaimestu ræðumömnuim. fiokks
síns. SénstaJkiega var hann og
vlnsæll og áhrifaríkur í Norr-
'land, þar sem hann dvalidi um
langt iskeiið við blaðimenmsíku
o g þegar sænskir hermenn
skutu á verkamenn í Ádalen,
v’aldi jafnaðarmannaflokkurinn
Vennerström til þess að fara
Iþairngað, fcynna isér ástamd og
horfur, og stæla alþýðuna ffil
nýrrar sóknar, því enginn þótti
litolegri en bann til góðra élhrifa,
vegna óvenjuiegra vinsækla.
Ivar Vennerström var um
iangt vSifceið í fremsffu Æarystu
sveiituim sænskra' jiafntainmiaamia
og .'sat flenigi í 'Stjórn floíklksins.
Um sfceið áffti hann þátit í mynd
un vimstri jaffnaðarmaninaffliolkks,
en þegar Ikommúnistar fóru að
vaða þar uppi, og létu í starfi
sínu einigöngiu sffjóroast frá
Moskva, sameinaði Venner-
ström fylkingu sína að nýju í
jáfnaðarmannaflokknum.
Vennerström naut álits og
trausts flokksbræðra sinna.
Hann sat lengi í milliþinga
nefnd um 'hervoirnanmál og ffófc
því næst við land varnarmála-
ráðuneytinu. í því mikilvæga
starfi reyndist hamn eiilns og
vænta mátti, hverttveggjaí senn
'hætfur og athafnasamur og um
laið isamningsþýðúr otg vinsaölll.
Per Aflibinsstjömin tók sér
sumiarileyfi, eins og neffrut hefir
verið, vorið 1931. Um bauisffið
vonu kosningar og varan sænski
Alþýðufflokkurinn 'þá imikinn sig
ur. Efffir það var myndiuð sam-
vsteypustjórn Alþýðu- og Bænda
flokksins un.dir forsæti Per Alb
in, oig fiéflii landivamianmálliairáðu-
neyffið í skaut BændafMckslins
Ijvar Vermers'tnöm tók iþó ek'ki
sæti í níkisstjórninni. En í stað
þess igerðist hann liandslhiöífðiinigi
í Vermalandi.
Það væri synd að segja að
stj órnmálaands tæðingar sænska
Alþýðuflokksins tækju þeirtri út
nieffningu vel. Þeir funldu Venn
erlström 'þá aflilt til foráitffu. En
Sannlieitourinn vár sá, að íhalds
sömum mönnium fannst það
ganjga hneyikslli næst, að skipa
j.ajfnaðarmann landshöfðingja,
iþvfl iað sliikar tignarsfföður ættu
fyrst og ffrecmst að faflla í sfcaut
auðugra ihaddsmanna, er aðal-
lega hugsuðu um dýrlegar veizl
ur oig manrifa'gnað. En Venner
sffröm lét Iþessa andsfföðu ekketrff
á sig fá. Hann tók við kiinu
merfcilega starlfi1 sinu og hótfist
bráitff Ihanda um forysffu í .ýms
um félagslegum umbótum. Og
áðiur en iamgff um liði gerðist
hann mjög Vinsæll í léninu og er
harun fétll Ærá, eftir 9 ára lands-
höfðingjastarf, var hann tal-
inn eirnn af bezffu nýtiustu og
vilnsæfliustu lamdshlöifðinigjlum í
Svíþjóð.
'Hér hefir aðeins verið rakin, í
fáum og ófullkomnum dráttum,
yffri umgerð um hin affhaifina-
sötmlu oig áhrifaráku stötrf Ivars
Vennerström. En það gefúr að-
einis liffia iog daufa hugmynd um
manninn Ivar Vennensffröm. En
hann var á marga lund óvið-
jaffnantlegur maður. Hann var
sérstklega 'hiáffffpnúður qg glæsi
legur qg í fari Ihans 'fólust per-
sóniulegitr töfnair. Viðmóff (hans
var þýtt og aflúðlegff og efldki
þíunfffi lengi við hann að næða
tiil þesis að ganga úr skngga um
hivensiu harnn var afburða vel
memnffaðui* bæði í istjórmáflium
og sögu og einnig í bókmenntum
sem hann las mikið og lagði á
smekkvisan qg listrænan m.æli-
kvarða. Hann var einntig með
afibnigðum gneiðvikinn og hjálp
fús, og iþeir vonu marigir landor
hans, qg þá ekki síður ísflemd-
ingar, er hann igreiddi fyrir á iflát
lausan og aMðflegan h'átt.
Og þá' er kqmið að þeinri hlið
(Ólafiu Vaigerði) Guðmpndsdótt
ur frá Nesi, tfl íslands. Um leið
og bamn Ibafft órjúfaudi ffryggðar
bönd við þessa óvenjulegu og
ágætu koniu, þá bíitt hainn einn
ig órjúfandi bönd vináttu við
ættland hennar og þjóð. og
heimsótti ísland hvað eftir ann
að.
Ivar Vennensffröm ivar sá a£
erlendum möninium, er ég hefl
kynnsrt, ffryggasitur og einflæg-
astuæ íslamdsviniur, í ‘þesls orðs
fylstu merkingu. Vináttu sína og
aðdáun byggði hann ekki ein-
göngu á rómantík blárra, berra
fjiaflfla . qg fo nntíma.menn imgu,
hekilur á ffraustri og alhiliða þelck
inigu á' landi og þjóð, sögju heam
ar, fláfnaðar- qg atvimniuflaiáffffum.
Hann kunni óvenjuleg og glögg
skil á íslenzkum nútímastjóm
miálum. Þegar rætt var við
hann urn þau, mátti æffla að
um iþaullkunnuigan islenzkan
stjómmáliamann vœri að ræða,
er þekkti igenlia menn og mál-
efini oig dæmdi' um þau fordómia
lausff af veflvild iog þeflcki.ngu. Ég
viiasi idæmli iþesis að liann fylgd.
isff með í einsffailca kjördiæmum
mieð mesffa áhuga qg sikilningi.
Og hann gliaddisff, eimis qg góður
Isflendiinigur, í hvert sinn, er
bainm varð vor við eða siá hilflia
undir félaiglsfllegar- mennimgar og
athafnaumbætu r á íslaindi. Ogí
ihv'ent sinn, er hr'oður Islands
var 'borin ,upp á erlendum vefft-
fangi, nauff bamm þesis með gleði
og sffoílti. Ég mánniisit sérlsitaikiliega
í þvtí samlbandi, hviersu táðrætt
flionum var um imiyndastiytltu.
Jóns Sigurðsson fyrir utan þing
húsið í Winnepeg, len hennajr
varð ihann var í Kanadaför
sinni. IHann tailaði og ritaði um
þessia mikíliu viðumkenningu hins
fræga ilsflienzka stjömmálla-
manns, eins og það Íheífðlii snert
djúpa ættjarðarkennd hans. Qg
ég etfasff umi að bamm fliefði orðið
stoltari, né farið um fleiri' lof-
semdarorðum, þó fliamm hefði
orðið var við á tMkium sffað í
Kamada, sffyfftu af Gusitav Vasa,
Engelbregl eða Hjalmar
Branffing. Lýsir þeffta vef þeim
eiinilæga Ihuig oig vinisemd, ©r
Vennensttröm bar í ibrjlósffi til ís
lands og íslenzku þjóðarinnar.
Það varð sflcarð fyrir sfldldi í
'hópi sæmstora stjórmálamajnma
qg landshöfðingja, er Ivar
Vennenström felil fná. Hamn dó
rúmu ári á eftir tryggðarvini
sínum qg saimlherja Arthur Etng
berg 'landslhöfðiingja. Sænsflct
sffjíónmláilafláf og .mennimg hefir
arðið {fiyirir tjóni við fráfall
þe'ssiara ©instæðu og áhrifa
mitolu íboðbera' menmimigiar og
sffjórnmála. Og ísilanid iheffir við
fráfall Ivars Vennerström séð
á bak einlægium vini qg vei-
unnara. Og vinir hans hér á
iandi harma, og geyjma í minn-
iingu sinum mynd óvenjaileiga
glæsilegs gáfu- og drengskapar
manns.
Stefán Jóh. Stefánsswa.
iíkur virðast á því, að þeir hafi
yfirfarið reikningsdæmið á nýj-
an leik og komizt að sömu nið-
urstöðu og annað fólk. Síðan
hafa þeir verið það forsjálir að
una hlutskipti þagnarinnar.
*
En sé sagan um áheit Bjarna
Benediktssonar sönn, ber hún
þess vitni, að hann sé meira en
líffið illa að sér í þjóðsögninni
fögru um, að verndardýrlingur
Strandarkirkju heyri bænir
þeirra, sem á hana heiti. Þess
munu sem sé engin dæmi, að
verndardýrlingur Strandar-
kirkju hafi heyrt bænir þeirra,
sem heitið hafi á hana til' ills
þótt hann leggi við Mustirnar
og bregðist fljótt og vel við,
þegar lieitið er á hana til góðs.
En vissulega væri það að flíeita
á Strandarkirkju til • ills, ef
Bjarni borgarstjóri biður vernd
ardýrling hennar að hlutast til
um það, að íhaldsmeiriMutinn
í Reykjavík fái völd sín fram-
lengd enn einu sinni.
Ivar Vennerström flytur ræðu í hófi norrænu félaganna að loknu
móti þeirra, sem háð var á Laugarvatni árið 1939.