Alþýðublaðið - 22.06.1945, Blaðsíða 6

6
ALÞYÐUBLADSB
Föstudagur 22. júní 1945
Suðumesiamaima
verður haldinn Jónismessudag, sunnudaginn 24. þ. m. á
flötunum sunnan við Voga og hefst kl. 2 e. h.
RÆÐUK FLVTJA:
Þingmaður Gullbringu- og Kjósarsýslu, Ólaf-
ur Thors, forsætisráðherra
Séra Jón Thorarensen og fleiri.
Flutt frumort kvæði í tilefni dagsins.
Lúðrasveit Reykjavíkur (20 menn) spilar.
Kórsöngur og önnur skemmtiatriði.
Dans á palli til klukkan 12 á miðnætti.
Veitingar á staðnum.
Fólk tryggi sér bílfar suður hið fyrsta.
Þess er vænzt, að félagsmenn og Suðurnesjabúar fjölmenni.
Skemmtinefnd Félags (Suðumesjamanna
í Reykjavík.
Verndarar Gyðinga
Framh. af 5. síðu.
verjar komust að því, hvar fað
ir Chaillet hafði bækistöð blaðs
ins.
Snemma árs 1942 fyrirskip-
aði Vichy-stjórnin flutning á
nokkrum þúsundum Gyðinga
barna til Þýzkalands. I borg
inni Lyon, þar sem prestarnir
þrír bjuggu, var 120 Gyðinga
foreldrum fyrirskipað að fram-
selja böm sín í hendur nazista.
Faðiír Chaillet hófst þegar
handa um að smala börnunum
saman. Fjögur þeirra fann hann
nær dauða en lifi og hrædd í
eyðilegri kjaíllaraholu. Tiu bætt
ust í hópinn í skuggalegum hlið
argö'tum. — Þrjátíu börnum
náði hann með frekju beint úr
höndum lögreglunnar.
Að svo búnu kom hann börn-
unum á öruggan dvalarstað og
sá jafnframt svo um, að foreldr
ar Iþeirra gætu haft samtoand
við þau og tekið þau heim á
heimilin að striðinu loknu.
Hann tók ti'l varðsveizlu fingra
för barnanna af öryggisástæð-
um. Sömuleiðis var útbúin ná
kvæm spjaldskrá yfir ibörnin og
geymd á öruggum felustað.
Faðir Chai'llet hafði í þjón-
ulstu sinni' ungt fólk á aldrinum
18 og 20 ára og sendi það til
þess að tala við bændur, sem
e. t. v. gætu tekið flóttatoörnin
að sér. Sendimenn föður Chail
lets komust að því, hvort toænd
urnir voru sannir föðurlands-
vi'nir og hvort hægt væri að
treysta þeim og höfðu efni á
að fórna einhverju.
Innan 100 milna takmarka út
ifirá Lyon gátu sendlar föður
Chaillets (sem mestmegnis
voru ungar stúlkur) útvegað
dválarstaði handa íflót'tatoörnun
um. Sumum, sem ekki tókst að
koma á sveitaheimili, var kom
ið fyrir 'í kaþólskum heimavista
skólum og munaðarleysingja
heimilum.
Hvert einasta toarn varð að
ganga undir fölsku nafni og fá
nýja „ólöglega" passa.
Gamailli, höfðinglegri. konu
var falið ag fylgja börnunum ti)l
hinna nýju dvallarstaða, Það
var oft erfitt verk að taka foörn
in frá foreldrunum. — Stelpu-
hnokki, sem fékk nýtt nafn,
snökkti og sagði:
„Hvernig gétur mamma
þekkt mig, þegar hún kemur
aftur?“
Sex ára gömlum dreng af
hollenzkum foreldr.um var sagt
að tala l'ítið á leiðinni. til nýja
dvalastaðarins." Ferðin tók
fjóra iklúkkufíma og drengur-
inn foærði ekki varirnar. Að
leiðarlokum kom í Ijós, að hann
hafði vætt buxurnar.
„Þið sögðuð mér að tala ekki
neitt“, var eina skýringin, sem
hann gaf.
(Framh. á morgun.)
HVAÐ SEGJA HIN BLÖÐIN?
frh. af 4. siðu.
íþess sem Iiann stóð fyrir leynistarf
seminni í Búlgaríu, sem beindist
gegn naziistum.
Þtegair Þjóðverjar höfðu farið úr
Búlgaríu og Rússar hernumið land
ið, sneri Dimiitrof heim aftur og
íhugðist að taka aftur upp fyrri
■störf sín innan bændaflokksins, en
ihann hafði verið ritari hans. Hins
vegar vildi hann hafa lítið sam-
neyti við kommúnista, því að hann
hafði engu rneiri mætur á einræð-
isstefnu þeirra en nazista. Hann
beitti sér og eindregið fyrir auk-
inni samvinnu við bandamenn.
Rússar tóku fljótlega að haifa horn
í síðu hans og búlgarskir komm-
únistar veittu honum állan bann
miska, sem þei-r gátu. Kom svo að
lokum, að Dimiitrof taldi ekki ann
að ráðlegra en að leita á náðir
sendiráðs Bandaríkjanna í Soffu
og hefur hann dvallið á vegum þess
undanfarið. Rússar hafa gert kröfu
til Bandaríkjamanna, að hann
verði framséldur. en þrir hafa
neitað að verða við henni.
Kunnugir menn tel.ia, að Dimi-
tuof pé nú lang ’dnsælasti rtjórn-
mfiamaðurinn í Búlg'jríu, telj.i
'kommúnistar hann því skæðasta
andstæðinig sinn. Þess veg3ia hyklr
líka sýnt, að þeir vilji lo*sna við
ihaon með einu eða öðru rr.ó+i. Tak
mark þeirra er tailið að hefjia þiar
annan Dimitrof til valda. Það er
Dimitrctf sá sem frægur var í sam
'bandi við þinghúsbrunamálið í
Berlín og síðan var alllengi for-
maður alþjóðásamibands kommún-
ista. Hann dvélur enn í Moiskvu.“
Það virðist ekki aðeins verá
í Póllandi, sem menn hafa mis-
jafna reynslu af hinu mssneska
iugasleinar og amakefli
frh. iaf 4. isiíðu.
hins vegar hafa skrifað skáld-
rit, 'sem hafi nokkurt bók-
menntalegt gildi og hafa aflað
sér allalmennra vinsælda.
3. Árlegir styrkir til þeirra
höfunda, sem þykja enn nokk-
uð óráðnir, en hafa þó sýnt, að
þeir hafi allmikla hæfileika og
séu líklegir til afreka.
4. Verðlaun til byrjenda —
eða svo til byrjenda —' sem
gefa út gott skáldrit. Slík Verð
laun ættu að vera allhá. (Verð-
iaun til höfunda, sem fuillveðja
megi teljast, hygg ég'aftur á
móti þarflaus, enda jafnan
vandkvæðum bundin ákvörðun
þess, hvað verðlauna skuli., þeg
ar um nokkur góð skáldrit er
að velja.
5. Lágir styrkir til'ungra höf
unda, sem hafa ekki skapað góð
skáldverk, en hins vegar sýnt,
að einhver góðs kunni að vera
af þeim að vænta á sviði bók-
menntanna. Styrkirnir væru þá
eins konar örvun.
6. Ferðastyrkir — og þeir
sæmilega ríflegir.
Hverjir eiga svo að ákveða
um l'aun og styrki?
Ég hygg, að þorri manna geti
orðið sammála um það, að sú
skipan, sem nú®hefur verið á
þessum málum, sé ekki viðun-
andi, enda ekki lengur um að
ræða eitt félag íslenzkra rit-
hefunda. Þá mun það vera al-
menn skoðun frjálslyndra og
sæmilega broskaðra manna, að
skipan þessara mála verði að
vera þanpig, að þeim geti ekki
ráðið ófyrirleitm og valdagráð
ug klí'ka með einhæf, og stjórn
rnálaleg sjónarmið. En ég lít
þannig á, að ekki sé nema eðli
legt og sanngjarnt, að rithöf-
undar hafi nokkurn íhlutunar
rétt um þessi mikilvægu mál.
Ég vil nú benda á fjórar leið-
ir, sem menn geta svo tekið til
rækilegrar athugunar.
1. Alþingi kjósi nefnd, og í
henni eigi sæti, auk hinna þing-
kjörnu fulltrú'a, einn maður frá
hvoru félagi, Félagi; íslenzkra
rithöfunda og Rit'höfundafélagi
íslands.
2. Menntamálaráði verði fal
in störfin — ásamt einum full-
trúa frá hvoru nefndra félaga.
3. Störfin verði falin nefnd,
sem verði þannig skipuð: Al-
þingi kjósi einn mann og rthöf-
undafélögin tvo. Auk þess, eigi
sæti í nefndinni prófessor og
dósent í bókmenntum við Há-
skóla íslands.
4. Þeir höfundar, sem verða
á fösturn launum, úthluti styrkj
um til hinna, en þó ekki einir,
heldur ásamt prófessor og dós-
ent í íslenzkum bókmenntum
við Háskóla íslands.
Hver af þessum leiðum, sem
valin yrði, teldi ég eðlilegt áð
nefndin hefði einungis ráðgef-
andi vald um ákvörðun fastra
rithöfundalauna, hve þá þau
yrðu og hverjum veitt, en hins
vegar réði hún algerlega útr
hlutun .styrkja.
Það skal svo að lokum tekið
fram, að allt það, sem ég hef
sagt um skipan þessara mála
er frá mér einum komið, og
enn fremur vil ég láta þess get
íð, að það er síður en svo, að
ég telji ekki hugsanlegt, að
fram geti komið skynsamlegri
og betri tillögur en þær, sem
ég hef hér á drepið, og Ijúft
skal mér vera að veita brautar-
gengi þeim tillögum frá öðr-
um, sem mættu teljast heilla-
vænlegar og líklegar til fylgis
góðra manna.
Guðm. Gíslason Hagalín.
Skeytaskipfi í lileini
17. jÚEIÍ.
Umferðinni sljornað
með flauiumerki.
Margir ökunföingar
kæröir.
ÖTULÖGREGLAN mun
nú framvegis jafnan nota
hljóðmerki við umferðarstjóm
á götum bæjarins, ásamt því,
sem nmferðinni verður stjóm-
að með bendingum eins og
verið hefur.
Flautumerkið verður aðeins
notað til að gefa til kynna þeg-
ar skipt er um umferðabraut;
önnur leiðin opnuð en hinni
’lokað. Nokkuð hefur borið á
því að fólk hefur misskilið
iflautumerkið og hikað og ef til
vill staðnæmst á miðri leið yfir
götu. Tilgangurinh með merk-
inu er eingönigu sá eins og áður
segiir, að aðvara fólk um, að
breytt sé um umferðatoraut, og
að fóik leggi þá ekki yfir þær
götur, sem opnaðar eru fyrir
umferð ökutækja. Ætti fólk að
glöggva sig á umferðinni hverju
sinni.
í ráði er að fá Ijósmerki. á
aðalumiferðagöturnar, en efcki
er vitað hvenær úr því verður
að þau verði sett upp.
Undanfarið hafa margir bif-
reiðastjórar hér í bænum verið
kærðir fyrir of hraðan akstur
um göturnar og er það ærið
starif fyrir götúlögregluina að
fylgjast með að settum reglum
um ökuhraða sé fylgt. Að vísu
er meirihluti bifreiðastjóra,
sem .gæta þess að aka ekki yfir
lögböðinn hraða um toæinn, en
innan um finnast alltáf ökuníð
ingar, enda er lekið hart á þeim
þegar þeir verða uppvísir að ó- >
löglegum ökuhraða og veitir !
sannarlega ekki af að það sé
gert, því í mörgum tilfellum
má rekja orsakir umferðaslys
anna ti'l þeirra.
fönpróf fyrir M'stsveiRa ®g vs^'nga-
þföna
Þair matsveinar og Veitingaþjór.ar sem ekki
hafa fengið iðnréttindi, en óska að ganga undir
próf í viðkomandi iðngrein gjöri svo vel að
vitja bréfs um það afni til Böðv. Steindósson-
ar matsveins- Hótel Borg eða heima á Ásvalla-
götu 2, fyrir 10 júlí n. k.
Stjórn Matsveina- og veitingaþjónafélags íslands.
ORSETA ÍSLANDS hafa
borizt kveðjur í skeytum
frá sendiráði íslands og íslend
ingum í Danmörku, frá ís-
iendingum í New York og frá
Nordmannslaget í Reykjavík.
Sendiherra Norðmanna hefur
borið ríkiiS'Stjórninni árnaðar-
óskir norska setuli'ðsins á Jan
Mayen í tilefni þjóðhótíðar-
innar. '
17. júní barst menntamála-
ráðuneytinu þetta skeyti:
„Öll norsk kennarafólög
fcveðja og hylla skóláfólk á
íslandi i tilefni af þjóðhátíðar
deginum og þakka íslenzkri
æsku.
ölav Kvalheim.“
Menntamálaráðherra sendi
þetta þakkarskeyti: „Mennta-
málaráðu neytið þakkar norsk-
um kennururn árnaðaróskir
þeirra í tilefni þjóðhátíðar-
dagsins. íslendingar dást að
hetjulegri baráttu norsku
kennarastéttarinnar fyrir
frelsi Noregs og vona, að náið
menningarsamstarf verði milli
andanna í framtíðinni. —
Brynjólfur Bjarnason mennta-
málaráðherra íslands.“
Oranges
Epla
Grape
Tómaí
Juice
Salthnetur
tífrónur
Sæloæíi

5
A hvers manns disk S
frá ^
SÍLD * FISK $