Alþýðublaðið - 24.07.1945, Blaðsíða 4

4
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Þriðjudaguriniu. 24. júlí 1945
Sfjórnskipuð nefnd m
Umferðarslysin, orsakir þeirra og
brynusfu rððsfafanir gegn þeim.
Útgefandi: Alþýðuflokkurinn
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Símar:
Ritstjórn: 4901 og 4902
Afgreiðsla: 4900 og 4906
Aðsetur
í Alþýðuhúsinu við Hverf-
isgötu.
Verð í lausasöiu: 40 aurar
Alþýðuprentsmiðjan.
Samebiagarfilraun-
irsar í Noregi.
SÍÐAN í byrjun júnímánaS
ar hafa samningaumleitan-
ir farið fram miili. Alþýðu-
flokksins og Kommúnistaflokks
ins í Noregi um sameiningu í
einn flokk. Það var Alþýðusam
bandið í Noregi, sem átti. frum
kvæðið að þessum samninga-
umleitunum og stjórnaði þeim.
Virtist lengi vel _ sæmilega
horfa um jákvæðan árangur
þeirra. En nú herma .fregnir,
að þeim hafi verið slitið án
þess, að nokkur árangur hafi
.af orðið.
*
Hér norður á íslandi ætti
slík fregn ekki að þurfa að
koma mönnum mjög á óvart.
Hér ættu menn að vera famir
að þekkja, hve mikil alvara býr
að 'baki, þegar kommúnistar eru
að tala um einingu í verkalýðs
hreyfingunni. Hér fékkst þeg-
ar fyrir mörgum árum fuiilkom
in reynsla á heilindi þeirra, eða
hitt þó heldur, í því efni; það
var þegar samningaumleitanirn
ar fóru fram um sameiningu
Alþýðuf lokisns og Kommún-
istaflokksins árið 1937, sem allir
muna, hvernig lauk, og þá
sennilega ekki hvað sizt sumir
þeir, sem þá létu ginnast.
Þó er því ekki að neita, að
sameiningartilraunir þær, sem
undanfarið hafa staðið yfir í
Noregi', voru af mörgum ástæð
unj. miklu líklegri til þess að
leiða til jákvæðs árangurs.
Síðan Hitler réðizt á Rúss-
land fyrir rúmum fjórum árum
hafa norskir kommúnistar bar-
izt við hlið norska Alþýðu-
flokksins gegn innrásarher og
agentum Hitlers í Noregi. Og
jafnframt hafa þeir oftar og
oftar lýst yfirj í orði fylgi sínu
við lýðræðið og vilja sínum
til einingar í verklýðshreyfing-
unni. Það lá því mjög nærri, að
ætla, að nú væri tækifærið til
þess, að sameina báða verka-
ílýðsflokkana í Noregi á lýð-
ræðisgrundvelli; en á öðrum
grundvelli gat að sjálfsögðu
engin sameining komið til
greina þar, sem lýðræði er svo
rótgróið og í Noregi og á Norð-
urlöndum yfirleitt.
Það vantaði heldur ekki, að
norski Kommúnistaflokkurinn
tók líklega í uppástungu norska
Alþýðusambandsins um sam-
einingu flokkannna. Og í júní-
lok hafði þegar náðst samkomu
lag um það, sem kallað var
„grundvöllur pólitískrar og
skipulagslegrar einingar norska
Alþýðuflokksins og Kommún-
istaflokks Noregs“. En þegar á
átti að herða, vantaði einingar-
viljann hjá einingarpostulun-
um, eins og alltaf áður. Og í
stað sameiningarinnar stungu
þeir upp á hinni alkunnu „sam-
fylkingu“ við í hönd farandi
stórþingskosningar. Slík undan
brögð vildi Alþýðuflokkurinn
hinsvegar að sjálfsögðu ekki
láta kommúnista komast upp
EINS og kunnugt er, fól
dómsmálaráðherra þeim
Gizuri Bergsteinssyni hæstarétt
ardómara að gera tillögur um
hvaða ráðstafanir gera skyldi
i því skyni að koma í veg fyr-
ir hin tíðu og sífellt vaxandi
umferðaslýs i Reýkjavik og víð
ar á landinu. Hafa þeir nú skil
að skýrslu um þessi atriði, og
fer aðalefni hennar hér á eftir:
Hór í, bænum og ’víðar hér
á landi háttar svo til, að vegir
og götur eru þröngar. Yíða eru
bifreiðar skildar eftir meðfram
gangstéttum, jafnveí stundum
báðu megin á götu. Börn eru
að leikjum á nálega hverri
götu og skjótast bak við og fram
hjá hinum kyrrstæðu bifreið-
um. Um þessar götur er ekið
hinum mestá fjölda bifreiða.
Það er auðsætt að beita verð-
ur hinni mestu árve'kni og að-
gæzlu, ef afstýra á slysum, þar
sem skilyrði til umferðar eru
slík. En hvernig bregðast nú
vegfarendur við slík'um vanda?
Ef gengið er um götur þessa
bæjar og umferðinni veitt at-
hygli, er auðsætt að fjöldi veg-
farenda brýtur flestar umferða
reglur. Nú eru að vísu margir
bifreiðastjórar hinir árvökustu,
en hinir eru raunalega margir,
sem fara ekki eftir lögskipuð-
um reglum, aka með miklu
meiri 'hraða en lög leyfa, sýna
ekki gaumgæfni, þar sem mik-
illar aðgæzlu er þörf. Sérstak-
lega miikið skeytingarleysi er
oft sýnt á vegamótum. Stund-
um þjóta vörubifreiðar um
fjölförnustu götur bæjarins
með farm, sem stendur langt
aftur af bifreiðinni, t. d. járn-
stengur eða trjávið. Þegar þess
ar bifreiðár aka fyrir götuhorn
i;n, sveiflasl sá hluti farmsins,
sem aftur af bifreiðinni stend-
ur, til og frá, og má undrum
sæta, að ekki hefir oftar orðið
slys af þessu en málsskjöl sýna.
Þá kemur það þráfaldlega fyrir
að bifreiðum er ekijð fyrirvara
laust afturábak, án þess að bif
reiðarstjórar gæti að þvi, hvern
ig umferð er háttað.
Gangandi fólk sýnir og oft
mikið athugaleysi og .van-
hyggju, þegar það fer út á ak
brautir án þess að gæla áður
að umferðinni, hlýðir ekki um-
ferðabendingum lögreglu-
manna, skágengur götur, stend
ur úti á akbrautum að þarf-
lausu, o. s. frv.
með; og því var draumurinn
þar með búinn.
En norsk verkalýðshreyfing
er einni reynzlu ríkari af al-
vörunni í einngarskrafi komm-
ún:sta.
Það er óneitanlega dálítið
kátbroslegt, í ljósi þess, sem nú
er ' fram komið, hvernig blað
kommúnista hér, Þjóðviljinn,
hefir skrifað um sameiningar-
tilraunirnar í Noregi.
Jú, þar átti nú að vera eitt-
hvað öðru máli að gegna, en
þegar verið var að tala við
Alþýðuflokkmn hér á íslandi
árið 1937. Á Norðurlöndum,
sagði Þjóðviljinn „skilur allur
þorri verkalýðsins nú, að ein-
ing verkalýðsins er lífsnauðsyn
fyrir hann. Verkalýðurinn veit
nú, að klofning sú, sem átti sér
stað mi'lli styrjaldanna, má
því skýrt, ef menn verða fyrir
stónslýsum af völdum umferð-
ar. Hinsvegar er sjaldan greint
frá minni háttar meiðslum og
sjaldan sagt frá eignatjóni einú
saman. Ef fullkomnar skýrslur
væri gerðar um al'lt það tjón,
sem hlýzt af gáleysi vegfarenda
og ótryggum farartækjum, þá
•myndi mörgum blöskra og
mönnum verða ljósai'a en áð-
ur, hvílik þjóðarnauðsyn það
er að allir kosti kapps um að
afstýra umferðaslysum.
Þegar samin voru hegning-
arlög 1940, bifreiðalög 1941 og
umferðalög 1941, var höfund-
um þeirra ljóst að gera varð
róttækar ráðstafanir til að af-
stýra slysum. Samkvæmt hegn
ingarlögunum (215. gr.) varðar
það sektum, varðhald eða fang
elsi, allt að sex árum, ef manns
bani hlýzt fyrir gáleysi annars
manns, og var refsing fyrir
slíkt þyngd stórkoslega frá þyí
sem áður hafði verið. En til-
efni þessa voru hin tiðu dauða-
slys.af völdum ökutækja. í bif
reiða- og umferðalögunum voru
öll refsiákvæði höfð miklu
þyngri en refsiákvæði hinna
aMrej laga. Samkvæmt bifreiða
lögunum (39. gr.) skal beita
ökuleyfissviptingu, ef bifreiðar
stjóri. ekur með áhrifum áfeng-
is eða brýtur svo freklega um-
ferðalög að ástæða þykir til.
Því verður ekki neitað, að ‘hand
höfum stjórnvalds hefir ekkiallt
af verið svo ljóst sem skyldi,
að svipting ö'kuleyfis er áhrifa
mikið tæki í baráttunni gegn
brotum á umferðareglum. Um-
ferðalögin geyma refsiákvæði á
hendur hjólreiðamönnum, gang
andi mönnum og öðrum, sem
brjóta lögskipaðar og settar um
ferðareglur. Eru ákvæði. laga
þessai'a svo rækileg og góð, að
yfirvöld og dómstólar hafa i
þeim heimild til ráðstafana,
sem að haldi mættu koma.
Hæstiréttur hefir og að undan-
förnu hert mjög viðurlög fyrir
brot á umferðareglum. En hæsti
réttur fær ekki. til meðferðar
nærri allar tegundir umferða-
slysa. Þau refsimál, sem áfrýj-
að hefir verið á síðustu árum
og þetta efni varða, hafa flest
verið um slys á mönnum, dauða
slys eða lemstur, eða áfengis-
notkun í sanibandi við akslur.
Hinsvegar koma nú lil hæsta-
réttar mjög sjaldan mál, þar
sem maður er einungis kærð-
ur fyrir brot á umferðareglum,
ekki koma upp aftur, því slikt
væri að bjóða afturhaldsöflun-
um að nýju heim“. Og enn-
fremur sagði Þjóðviljinn: „Á
Norðurlöndum er nú auðsjáan-
lega ráðandi eindregin, róttæk,
sósíalistísk stefna í verkalýðs-
hreyfingunni, sem felur í sér
pólitíska einingu kommúmsta
og sósíaldemákrata þeir’ra, er
sameinast vilja um súsíalistíska
stefnuskrá.“
’Menn skyldu nú ætla, að
þegar þannig var talað, hefðr
ek^ti margt átt að vera því til
fyrirstöðu, að norskir kommún-
istar gætu gengið til samein-
úngar við norska Alþýðuflokk-
inn. En það fór nú svona samt
í Noregi, eins og hér heima á
íslandi árið 1937. Alvaran á
bak við einingarhjalið hefir
alltaf verið og er bersýnilega
enn harla litil.
is eða neytir áfengis við akstur.
lemstri ámönnum eða neyzlu
áfengis cið akstur.
Ef t. d bifreiðar rekast á og j
spjöll verða á þeim, er venju-
lega ógætni ti.1 að dreifa, sem
refsingu varðar. Þegar slík mál
koma til meðferðar refsidóm-
ara, munu brotamenn oftast
hljóta lág viðurlög, oft mjög
lága sekt, sem ákveðin hefir ver
ið með sætt við kærða. Virðist
ekki hafa orðið breyting á þessu
svo um muni eftir gildistöku
hinnar nýj.u löggjafar. Það er
auðsætt mál, að brotmenn hafa
sætt sig við þessa niðurstöðu
og ekki'kært sig um að hæsti-
réttur fengi. mál þeirra til með-
ferðar. Ber brýna nauðsyn til
að táka mál þessi allt öðrum
og fastari tökum en gert hefir
verið.
Rík þörf er á því að fræða
al'menning betur en gert hefir
verið um umferðamálin. Leita
"■ l'* ÍMINN birti fyrir helgina
grein um ísland og stríðið,
sem nýlega var í brezka stór-
blaðinu „rimes“. Er þar meðal
bargs annars minnzt með við-
urkenningu á þá ákveðnu
neitun, sem Þjóðverjar fengu
hjá íslenzkum stjórnarvöldum
vorið 1939, þegar þeir vildu
fá flugvelli hér á landi. Um
þetta segir í greininni í „Times“
samkvæmt frásögri Tímans:
,,Vorið 1939 sendi Hitler erind-
reka sína til íslands til þess að
fá þar rétt til lendingar fyrir þýzk-
ar flugvélar. Þessir milligöngu-
menn höfðu í fylgd með sér verk-
fræðinga, sem áttu undir eins að
hefja byggingu flugValla og ann-
arra mannvirkja. Þau réttindi, sem
krafizt var, voru í orði kveðnu ein-
vörðungu miðuð við venjulegar
flugsamgöngur, og milligöngu-
mennirnir voru borgaralegir erind
rekar, en erindi þeirra var undir-
strikað með ,)kurteisis“heimsókn
þýzka herskipsins „Emden“.
Þetta gerðist á þeim dögum, þeg-
ar Hitler var því enn vanastur að
skipa málum eins og honum sýnd-
ist. Samt sem áður hafnaði íslenzka
ríkisstjórnin þessari kröfu.
Þessi atburður fór ekki fram
hjá mönnum á þessum tíma, og í
blaðagreinum um utanríkismál var
á það bent; að íslendingar hefðu
fyrstir þjóða orðið til þess að vísa
kröfum Hitlers á bug — og komizt
heilir frá því, Af (þessum sökum var
Þjóðverjum ógerlegt að hernema
ísland með loftfluttum liðsveitum
vorið 1940.
íslendingar voru engan veginn
tilneyddir að hafna kröfu Þjóð-
verja. Satt að segja hefðu fjár-
hagslegar vonir verið tengdar við
það fyrir íslendinga að fallazt á
hana. Það mundi einnjg örðugt að
færa sönnur á það; að önnur ríki
hefðu á þessum tíma látið til sín
taka, þótt íslendingar hefðu ákveð-
ið að veita þessi réttindi. Þess
vegna verðskuldar hin festuiega
framkoma íslenzku ríkisstjórnar-
innar á þessum tíma það, að vera
Auglýsingar,
sem birtast eiga í
Alþýðublaðinu,
verða að vera
komnar til Auglýs-
ingaskrifstofunnar
í Alþýðuhúsinu, 1
Hverfisgötu,
ffyrir kl. I a® kvöldl
ber náinn.ar samvinnu við rit-
stjóra blaða og stjórnendur út-
varps og sikóla. Það verður að
minna almenning látlaust á hin
mikiivægustu atriði þessara
mála bæði í blöðum og útvarpi.
Lögreglustjórinn í Reykjavík
kveðst hafa í undirbúningi
gerð stuttra kvikmynda, sem
kynna eiga almenningi bæði
þessi mál og önnur, sem heilla
almenni.ngs varðar. Eru við á
eitt sáttir um að styðja beri
þessa viðleitni. Telja verður
heppilegt að lögreglan haldi á-
fram starfsemi þeirri, er hún
hóf síðastliðinn vetur í þvi
Frb. á 6. síðu
þakklátlega í minnum höfð.“
Þannig segizt hinu brezka
stórblaði frá, en yfir frásögn-
ina af grein þess, setur Tím-
inn stóra fyrirsögn, svohljóð-
andi: „Þegar Hermann Jónas-
son neitaði Þjóðverjum um
fiugvelli hér á landi.“
Það þykir Moigunblaðinu
ejns og sennilega fleinim dálít-
ið einkennileg fyrirsögn. Birt-
ir Morgunblaðið á sunnudaginn
ritstjórnargrein um þetta mál
og segir:
„Þessi grein ,,Times“ rekur við-
skipti íslendinga og Breta á stríðs-
árunum af fullum skilningi og vel-
vild í garð íslendinga. Er að sjálf-
sögáu eðlilegt, að íslendingar fagni
slíkum skrifum í áhrifamestu og
merkustu iblöðum heims.
Hitt er ekki aðeins ástæðulaust,
heldur blátt áfram fáránlegt og
hlægilegt, að ætla að nöta þessa
,,Times“ grein sem einhvern lár-
viðarsveig um höfuð Hermanns
Jónassonar.
Því að sannleikurinn er sá, að
það var ekki Hermann Jónasson
einn, sem tók ákvörðunina um að
neita Þjóðverjum um réttindi til
byggingu flugvalla ,heldur öll ríkis
stjórnin. Og hér var ekki heldur
ríkisstjórnin ein að verki, heldur
einnig öll utanríkismálanefndin.
Með öðrum orðum: Allir, hver
einasti einn, sem um málið fjallaði,
voru alveg eindregið sammála um
það, að eigi kæmi til nokkurra
mála, að veita. Þjóðverjum hin um-
beðnu réttindi, til byggingar flug-
valla hér á landi.
Þetta er sannleikur iþessa máls,
og iþetta vita forráðámenn Fram-
sóknar mjög vel.“
Svo skyldu menn mega ætla.
Og víst verður heldur ekki
séð af íilfærðum orðum grein-
arinnar í „Times“, að hið brezka
storblað telji ákvörðun okkar
vorið 1939 hafa verið neina
einkaákvörðun Hermanns
Jónassonar.
í blöðum . og útvarpi er fra