Alþýðublaðið - 01.09.1945, Blaðsíða 4

4
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Laugardagurinn 1. sept. 1945.
Útgefandi: Alþýðuflokkurinn
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Símar:
Ritstjórn: 49#1 og 4902
Afgreiðsla: 4999 og 4908
Aðsetur
í Alþýðukásinu við Hverf-
isgötu.
Verð. í iausasölu: 40 aurar
Alþýðuprentsmiðjan.
Bipiii á borðiS!
STARFSEMI FISKIMÁLA-
NEFNDAR og framkvæmd
færeysku samninganna virðist
þarnig, að þess beri að krefj-
ast, að þjóðiuni sé gerð glögg
pxein fyrir þessum málum og
það þegar í stað. íslendingar
hafa verið bcrnir þeim sökum
að hafa gervt sekir um stór-
hostleg vanskil við Færeyinga,
og það er á almanna vitorði,
sð starfsexni fiskimálanefndar
fcé Bajög í ólestri Atvinnumála
ráðherra og fiskimálanefnd
verða án tafar að gera hreint
fyrir sínum dyrum, því að þjóð
in getur ekki legið undir því
ámæli, sem hún hefur orðið fyr
ir t-g þessir aðilar verða að firra
haaa með bví að leggja gögn
málsins á borðið. Sé áburður-
inn, sem fram er kominn, rétt
ur, er það peirra sök og verður
að færast á þeirra reikning.
*
Alþýðublaðið á þess engan
kost að fá úr því skorið, hvað
hæft er í orðróminum um van-
skil fiskimálanefndar, þar eð
AlþýðufIokk u rinn á engan full
trúa í nefndinni Fiskimála-
nefnd er sem kunnugt er skip-
uð þremur fulllrúum Sjálfstæð
isflokksins, Framsóknarflokks-
ins og Kommúnistaflokksins,
og framkvæmdastjóri hennar
er íhaldskommúnistinn Halldór
Jónsson, en fiskimálanefnd
heyrir undir starfssvið atvinnu
málaráðherra, Áka Jakobsson-
ar. Atvinnumálaráðherra og
fiskimálanefnd. bera alla ábyrgð
á íramkvæmd færeysku samn
inganna. Og framkvæmd samn
inga þessara hefur tekizt þann
ig, að þjóðin öll liggur nú und
ir hneykslanlegu ámæli henn-
ar vegna. Starfsemi fiskimála-
nefr.dar að öðru leyti virðist
vera með þeim hætti, að þess
þeri að krefjast, að hún sé af-
dráttarlaust gerð heyrin kunn-
ug.
*
Atvinnumálaráðherra og
fiskimálanefnd hafa enn enga
tilraun gert til þess að hrekja
þann orðróra sem gengur um
framkvæmd færeysku samning
anna og starfsemi nefndarinnar
í heild. Hins vegar heldur Þjóð
viljinn áfram blekkingum sín-
um og fúkyrðum í tilefni af
blaðaumræðnr.um þessi mál og
grípur að auki tií þess ráðs að
Ijúga sökurn á aðra. En þótt
málgagn atvinnumálaráðherra
forðist sem mest það má, að
læða þessi mál með rökum, er
fyllsta ástæða til þess að ætla,
að Ekriffinnum þess sé um það
kunnugt, að framkvæmd fær-
eysku samninganna og starf-
semi fiskimálanefndar sé með
þeim hætti, að hyggilegast sé að
leyna þjóðina þessum málum.
Og almenningur í landinu hlýt
ur að spyrja, hvað valdi þögn
atvinnumálaráðherra og fiski-
málanefndar, ef hér sé allt með
felldu eins og Þjóðviljinn held
ur fram.
*
Þáttur at'/ínnumálaráðherra
Síðari hluti greinargerðar Landshankans:
Sjávarútvegurinn árið 1944
Hraðfrysting fiskj-
AR jókst enn mikið á ár-
inu sem leið. Hraðfrystihúsun
um fjölgaði úr 58 í 64, en fá-
ein þeirra voru ekki starfrækt
á árinu. Þá. voru nokkur hinna
eldri húsa s .ækkuð. í árslok var
afkastageta allrá hraðfrystihús
anna í landinu áætluð um 570
tonn af flökun á sólarhring, en
um 420 tonn árið áður. Frysti
húsin tóku á móti 55,7 (31,8)
þús. tonnum af fiski, slægðum
með haus, og 842 (521) tonnum
af hrognunt Af fiskmagninu
var þorskur 91,5 (85,2)%, en
hliutur f-latfisksins lækkaði enn,
úr 4% í 1,8%. Á þrem mánuð
um, febrúar—apríl, ‘var fryst
66% af heildarmagni ársins.
Mest var tekið til frystingar í
Sunnlendingafjórðungi, 70
(64)% af heildarmagninu, í
Vestfirðingafjcrðungi 20
(22) %, í Norðlendingafjórðungi
8 (14) %, og i Austfirðingafjórð
ungi innan við 1% bæði árin.
Eins og árið áður var flökun
fisksins hagað þannig, að þunn
íldm fylgdu með, og sömuleið-
mátti búa am fiskinn í pappa
umbúðum, í stað trékassa.
Framleidd voru á árinu 27 593
(14 625) tonn af frystum fisk-
flökum og hrognum. Samkvæmt
fisksölusamningunum fyrir
1944 var öll freðfiskframleiðsl-
an, að undanskildum 300 tonn
um, sem flytja mátti til Banda-
ríkjanna, seld hrezka matvæla
ráðúneytinu, og var verðið hið
ama og áður. Útflutningurinn
á árinu nam 21 724 (13 964)
tonnum, að verðmæti 47 583
(31187) þús. kr. Þar af voru
350 (304) tonn, íyrir 860 (684)
þús. kr., fiutt til Bandaríkj-
anna, en allt hitt magnið fór til
Bretlands.
Saltfiskverkun var eins og
árið áður hveNandi lítil. Á land
bárust 1 088 (1 109) tonn, miðað
við fullverkaðan fisk. Tiltölu-
lega mest var um salfiskverkun
í smærri veiðistöðvum á Vest-
fjörðum og á Austurlandi, þar
sem ekki eru frystihús og erf
itt er að koraa fiskinum frá sér
í ísfiskflutningaskip. Enginn
togari stundaði salfiskveiðar á
árinu frekar en árið áður. Út
borgunarvecð Sölusambandsins
til framleiðeuda fyrir saltfisk,
framleiddan á árinu, var kr.
1,29 fyrir kg. af ófullverkuðum
stórfiski, én kr. 1,22 fyrir smá-
fisk og kr. 1,00 fyrir ufsa og
ýsu. Árið áður var útborgunar
verðið kr. 1.15 fyrir kg. af ó-
fullverkuðum stórfiski fyrri
heiming ársins, en kr. 1,26 síð
ari helminginn. Samkvæmt fisk
sölusamningunum var brezka
matvælaráðuneytið reiðubúið
til að kaupa allt að 3 500 tonn
um af blautfiski, framleiddum
á árinu, en raikið skorti á, að
framleiðslan næði því magni.
Flutt voru út á árinu 1 171 tonn
af ófullverkuðum saltfiski, að
verðmæti 1 471 þús. kr., og 82
tonn af flöliuðum saltfiski í
tunnum, að verðmæti 139 þús.
kr., og fór það allt til Bret-
lands. Til Kúbu voru flutt 39
tonn af burrkuðum saltfiskflök
um, fyrir 163 þús. kr. Af sölt-
uðum hrognum voru flutt út
5 373 tunnur, fvrir 1 127 þús.
kr., þar 'af 5 330 tunnur, að
verðmæti 1 112 þús. kr., til
Spánar, en afgangurinn fór til
Bandaríkjanna. —- Árið áður
voru flutt út til Spánar 706
tonn af fullverkuðum saltfiski,
að verðmæti 1 534 þús. kr., og
1 617 tunnur af söituðum hrogn
um, að verðmætí 195 þús. kr.
Til Bandaríkjanna voru flutt
235 tonn af ófr.Ilverkuðum salt-
fiski, fyrir 346 þús. kr. til Bret-
lands voru þá flutt 1 20,0 tonn
af ófullverkuðum saltfiski, fyr
ir 1 391 þús. kr., or 108 tonn af
flökuðum saltíiski í tunnum, að
verðmæti 271 þús. kr. Loks
vom fluttar út til Marokko
2 110 tunnur af söltuðum hrogn
um, fyrir 410 þús. kr.
Lýsisframlefðsla ársins nam
um 8 000 (6 800) tonnum. 4 (4)
kaldhreinsunarstöðvar fram-
leiddu um 7 200 (6 300) tonn af
lýsh þar af voru kaldhreinsuð
um 2800 (3700) tonn. Lágmarks
útflutningsverð það, sem Samn
inganefnd utanríkisviðskipta á
kvað 1943, hélzt óbreytt á ár-
inu sem leið. kr 2,92 til kr.
4,00 fyrir kg. af ókaldhreins-
uðu lýsi, en frá kr. 3,55 til kr.
4,50 fyrir kg. af kaldhreinsuðu.
Eins og getið var um í árs-
skýrslu 1943, keypti sænska
stjórnin 400 tonn af kaldhreins
uðu og 10,00 tonn af ókald-
hreinsuðu lýsi af framleiðslu
ársins 1944. Var lýsið" selt gegn
greiðslu í dollurum, og verðið,
sem fékkst fyrir það, var
nokkru Jiærra en lágmarksút-
flutningsveroið. Lýsið skyldi
geymt hér á áhættu kaupanda,
þar til unnt yrði að senda það
til Svíþjóðar. Brezka matvæla-
ráðuneytið keypti 1 500 tonn af
ókaldhreinsuðu lýsi á lágmarks
verðinu, ‘en meiri hluti lýsis-
framleiðslunnar fór til Banda-
ríkjanna og var seldur þar á lág
marksverðinu. Nokkuð af fram
leiðslunni var óselt í árslok. —
Á árinu vcru flutt út 6 377
(5 550) tonn a-f lýsi, að verð-
mæti 21987 ^20 Í89) þús. kr„
Þar af voru flutt til Bretlands
1 748 (7461 tonn. fyrir 5 828
(2 183) þús. kr. til Bandaríkj-
anna 4 501 (4 796) tonn, fyrir
15 574 (17 956 þús kr„ til Norð
ur-Afríku 120 (0) tonn, fyrir
537 þús. kr„ og til Ástralíu 8
(8) tonn, fyrir 48 (50) þús kr.
Fiskimjölsframleiðsla ársins
nam 3 454 (2 806) tonnum, í 7
(9) verksmiðjnm 1 641 (1 225)
tonn voru xrálþurrkuð í 3 (5)
verksmiðjum, hitt sólþurrkað.
Brezka matvælaráðuneytið
keypti fyrir fram allt að 1 000
tonnum af vélþurrkuðu fiski-
mjöli, og mu:iu um 914 tonn af
því magni hafa komið til út-
flutnings á árinu. Yerðið var
£18,58736 fyrir tonnið fob„
eða óbreytt frá árinu áður. Út-
flutningurinn á árinu nam
1 117 (946) tonnum, að verð-
mæti 541 (420) þús. kr. Þar af
fóru 1 079 (946) tonn, að verð-
mæti 519 (420) þús. kr. til Bret
lands, en afgangurinn fór til
Færeyja.
Þátttakan í síldveiðunum um
sumarið var mjög mikil. 141
(133) skip með 126 (117) herpi
nætur stunduðu herpinótaveið ;
ar, þar af 11 (12) línugufuskip. I
Aoglýshigar,
sem birtast eiga í
Alþýðublaðinu,
verða að vera
komnar til Auglýs-
ingaskrifstofunnar
í Alþýðuhúsinu,
Hverfisgötu,
fyrir kl. 7 atS kvöldl
Enginn togan var gerður út á
síldveiðar, e.i árið áður stund-
aði einn toga.’l þær veiðar. Tala
skipverja var 2 080, á móti
1 933 áríð áður. Veiðarnar
gengu mjög vel. Hefur meðal-
afli hinna einstöku skipaflokka
aldrei orðið meiri nema
a.Ti' línugufuskipa árið 1942.
Fiugvél aðstoðaði í síldarleit-
inni um sumarið Heildarsíldar
aflinn nam 222 (182) þús. tonn
um. Verksmiðjurnar hófu mót
töku á síld tii bræðslu 8. júlí,
an veiði var heldur treg fram
an af. Allgóð veiði var fyrstu
tvær vikur ágústmánaðar, en
síðan hófst aðalveiðihrotan og
stóð hún til 2S. ágúst. Eftir það
var allgóð veiði fram undir
Framh. á 6. síOu.
V' ÍSIR flytur í igær forustu-
. grein um orðróminn um
vanskilin við Færeyinga, en
mál það vekur að vonum mikla
athylgi. Er komizt að orði, á
þessa leið í grein Vísis:
„Orðrómur sá sem nú er kominn
upp, um viðskipti ríkisstjórnarinn
ar og Færeyinga, er svo alvarlegs
eðlis, áð engri stjórn ætti að vera
fært að láta málið liggja í þagn-
argildi. Hér verður að g'efa full-
nægjandi skýringu og foera þennan
orðróm hreinlega til foaka sem ó-
sannindi og staðlausa stafi eða
viðurkenna ihann, ef réttur er, og
jafnframt gefa þjóðinni fullkomna
skýrslu um það, livernig málum
er iháttað, og hvað gengið hefur
fyrir sig í stjórnardeild atvinnu-
málaráðherrans. ,
íslendingar vilja ekki þurfa að
herrum lftið kunnugt um fram-
kvæmdir og ráðsménnsku fiski-
málanefndar. Þetta er ef til vill
líka skýringin é því, að áðumefnd
ur ráðherra hefur látið gera samn
inga hér innanlands um foátasmíði
fyrir 12—14 milljónir kr„ én þess
að hafa kaupendur að foátunum,
sem munu kosta svo mikið full-
gerðir, að fullkomið óvit er að
kaupa þá, nema ríkissjóður taki á
sig tap af þeim, sem nemur mörg-
um milljónum króna. Ekki væri á-
stæðulaust fyrir þá, sem einhverja
varfærni vilja sýna, að athuga
þessa hlið málsins. Það er góðra
gjalda vert, að auka fiskiflota
landsmanna, ef það er igert af for-
sjá og hyggindum, en hins vegar
getur það orðið vafasamur greiði
og komið mörgum á kaldan klaka
ef ekkert tillit er tekið ;til þess,
hvað tækin eiga að kosta.
varðandi færeysku samningana
var á sínum tíma ekki með þeim
glæsihrag, að það taki því fyrir
Þjóðviljann að vera hortugan
og stórorðan, þótt fram séu
bornar fyrirspurnir um fram-
kvæmd atvinnumálaráðherra og
fiskimálanefr.dar , á þeim. Og
því fer alls fjarri, að þessar
fyrráspurnir séu bornar fram
að ástæðulausu. Þær eru fram
komnar af nlri nauðsyn, þar
eð þjóðin ÖII hefur verið borin
þungri sök, sem hvorki er henn
ar né ríkisstjornarinnar í heild,
þótt sönnuð yrði, heldur at-
vinnumálaráðherra og fiski-
inálanefndar. Og hvað veldur
því, að Þjóðviljinn, málgagn
Áka Jakobssonar, bregzt hinn
versti við þessum fyrirspurnum,
sé skjöldur atvinnumálaráðherra
og fiskimálctpefndar óflekkað-
ur í máli þessu? Hvað kemur
til þess, að atvinnumálaráð-
herra og fiskimálanefnd leggja
ekki gögnin á borðið og kveða
þar með orðróminn um vanefnd
ir við Færeyínga og stórfelld
ímstök fiski'málanefndar niðuir?
Hvað á sú hógværð að þýða, að
þessir aðilar fást ekki til þess'
að sanna sakleysi sitf, sem Þjóð
viljinn er svo drjúgur yfir í
forustugrein sinni í gær?
*
Og atvinnnmálaráðherra og
fiskimálanefnd hljóta að gera
sér þess fulla grein, að fúkyrði
og vífilengjur Þjóðviljans
nægja engan veginn sem rétt
læting af þeirra hálfu. Þjóðvilj
inn hefur ekki getið sér þann
orðstír fyrir sannsögulegan mál
flutning, að orð hans yrðu tek
in gild sem réttlæting og af-
sökun, þótt um minna mál væri
að ræða en þetta. Gagnrýninni
á atvinnunq.álaráðherra og fiski
málanefnd hefur ekki verið
gerð skil fyrr en Áki Jakobsson
gerir viðunanlega grein fyrir
framkvæmd færeysku samning
anna og fiskimálanefnd birtir
fullnægjandi skýrslu -um starf
semi sína á þessu ári. — Sinni
atvinnumálaráðherra og fiski-
málanefnd ekki þeirri kröfu,
verður þögn þeirra líka tekin
sem svar.
bera kinnroða fyrir það, að ekki
sé staðið í skilum við litla og fá-
tækari bræðraþjóð, sem þeir hafa
jafnan haft vifosam,leg viðskipti
við. Og ef einhver háttsettur emb
a^ttismaður hefur >gert sig brotleg-
an um slíkt, eða það gerzt undir
handleiðslu hans, þá verður sú
vansæmd akki þvegin fourt á ann-
an hátt en þann, að sá maður
hverfi úr emfoætti þegar í stað. Ef
atvinnumálariáðherra verður rétti
lega borinn sökum í þessu máli,
þá gerist öll stjórnin samsek, ef
hún gerir ekki hreint fyrir sínum
dyrum, eins og komið er.“
Og enn segir svo d þessari
grein Vísis:
„Síðan núverandi stjórn tók við
völdum hefur það ekki farið leynt,
að atvinnumálaráðherra sem er úr
flokki kommúnista, hefur verið
mjög einráður í sinni stjórnar-
deild og farið sínu fram, án þess
að aðrir ráðherrar hafi fengið um
það að vita, fyrr en eftir é. Ólík-
legt er ekki, að þetta sé einmitt
skýringin é ýmisu, sem gerzt hef-
ur, og vafalaust er öðrum ráð-
Ef ýmsar framkvæmdir atvinnu-
málaráðherra eru svo hæpnar, sem
ástæða virðist nú til að ætla, þá er
trúlegt að allir ráðherrar stjórn-
arinnar vilji eiga þar hlut að málí.
Almenningur á heimtingu á að fá
nákvæma og trúverðuga skýrslu
um allt starf fiksimálanefndar á
þessu ári, svo að fram í dagsljósið
komi ráðsmennska þeirra manna,
sem þar hafa stjórnað. Orðrómorr-
inn um vanefndir við Færeyinga
verður tafarlaust að kveðast nið-
ur, ef hann er ekki á rökum
foyggður. Sóma síns vegna og lands
manna verður stjórnin að gera
það.“
Og orðrómur þessi verður
því aSeins kveðinn niður, að at-
vinnumálaráðherra geri viðhlít
anlega grein fyrir framkvæmd
færeysku samninganna, svo og
að fiskimálanefnd birti skýrslu
um starfsemi sína á áriínu. Frá
þeirri kröfu verður ekki hvik-
að. Þetta mál verður ekki af-
greitt með geipiyrðum Þjóðvilfj-
ans heldur nákvæmri. skýrslu-
gerð hlutaðeigandi aðilA.