Alþýðublaðið - 29.09.1945, Qupperneq 2

2
ALPYDUBLAÐtÐ
Laugardagínn 23. sepí. 1345
Búðum lokað kl. 4
ídag.
T DAG verður öllum sölu-
búðum bæjarins lokað kl.
4 síðdegis og er þetta fyrsti
laugardagurinn, sem þessi
breyting á lo^unartímanum
tekur til.
Eins og áður hef ur verið get-
ið hér í blaðinu, er þétta gert
efitir kröfu frá Verzl'uriar-
iruamjnafélagi Reykjavíkur, sem
frami kom á síðasta ári, og
kaupsýsluimenn hafa nú fallizt
á. Hins vegar telja þeir si'g
efcki ge.ta gengið dengra í þessu
efni, með tilliti til neytendanna,
en eins og kunmugt er, hefur
ikomið fram tiOaga uflni, að sölu-
búðíum verði lofcað kl.^12 á há-
degi aHa laugardaga ársins.
Ljósprenfun á IJéðabok
Bjama Thorarensen.
IGÆR sendi Bókfellsútgáf-
an frá sér nýja bók, Ljóð-
inæXi Bjarna Thorariensen, og
er hér um ljósprentum að ræða
■atf útgáf'U Bókmenntafélagsins
1847, en hún var préntuð í
Kaupmannahöfn. Hafði Bók
fellsút.g;áfain fengið leyfi Bók-
_ mienntafélagsiTiS1 til’ endurútgáf-
urrnar.
Bókin er mjög vel gerð og
hin fegursta eign.
Nú er mælirinn fullur:
Freklegt brot á pálttískn hlntlepsi
rfkisitvarpsiis í fyrrakvild.
Láiið laka afstöðu með Rússum í deilunni
á oianríklsmálaréðherrafuiidinum í London,
------—«.-------
Kommúoistiskur starfsmaður útvarps-
ins og fyrirlesari ræðst á hið vestræna
lýðræði, en iofar rússneskt einræði.
-------«--------
Freklegt og ósvífið brot á hlutleysi rík-
ISÚTVARPSINS var framið í erindi, sem einn af
starfsmönnunum á fréttastofu útvarpsins, kommúnistinn
Björn Franzson, flútti í útvarpið í fyrrakvöld. Fjallaði er-
indi þetta um fund utánríkismálaráðherranna í London og
ágreining þann, sem þar varð milli Vesturveldanna og Rúss-
lands um stjórnarfarið í þeim löndum, sem Rússar 'hafa her-
tekið á Balkanskaga; og tók útvarpsfyrirlesarinn afdráttar-
laust afstöðu með Rússurn í þeirri deilu; hóf stjórnarfar
þeirra, sem hann kallaði ráðstjórnarlýðræði, til skýjanna,
en afflutti á margvíslegan hátt lýðræði þjóðanna í Vestur-
og Norður-Evrópu.
Vakti þetta áróðurserindi Björns Franzssonar megna gremju
margra hlustenda. Er það að vísu ekki í fyrsta sinn, sem þessi
fyrirlesari og starfsmaður útvarpsins notar aðstöðu sína til þess
að misnota útvarpið í þjónustu flokks síns og erlends éinræðis-
ríkis; og sætir furðu, að útvarpsráð skuli ekki fyrir löngu vera
búið að taka til sinna ráða til þess að binda endi á slíka óhæfu.
Trúin á fyioiotov
Sagði hann í því sambandi með
al annars:
það, sem hann kallaði 'höfnð-
einkenni þessa lýðræðis: Jafn-
rétti allra þjóðfélagsþegna gagn
vart lógunum, almennain kosn-
ingiarétt og 'þingræði, málfrelsi,
funda- og .féla.gafrelsi og dóms-
vald í höndum þjóðarinnar. Því
næst sagði hann:
„Öll þessi einkenni hins
vestræna lýðræðis eru nú
raunar einnig ófrávíkjanleg
einkenni ráðstjórnarlýðræðis
ins samkvæmt stjómarskrá
Ráðstjórnarríkjanna.
Samt s-em áður vilja ýmsdr
fulltrúair hins borgar.alega lýð-
ræðils ekki viðurkenna, að i
Ráðst jórnarrikj unum isé um
naunveruleg't lýðræði, að tala“.
(Nei, þeir vita, sem er, að
hin .margloifaða stjórnarskrá
Ráðstjórnaríkjanna er ekki til
mema á pappírnum!)
Minintiist fyrirles.arinn í þessU
sambandi á ýmsa gagnrýni, sem
fram hefði komið á stjórnarfari
Ráðstj órnaríkjanna, svo sem að
þar væri e'kki nema ednn stjórn-
máiaflokkur starfandi. En móíi
þeirri gagnrýnii færði Ihann þær
„röksemdir“, „formælanda ráð-
stj órnarlýðr æðisins ‘ ‘,
„að tilvist margra stjórn-
málaflokka í tilteknu landi
sé í sjálfu sér enginn vitnis-
burður um lýðræði í því hinu
sama landi.“
Nesprestakall.
Messað í kapellu háskólans á
miorgun kl. 2. Sr. Jón Tlhoraren-
sen.
ályktun í málinu.
éi,
Jafnfraímít var rætt tum dýr-
líðarmlálin og gerð ályktuin í
þeim. Samþykktdn út af deilu-
máluniuim var svohljóðandi:
„Fundur 'haldinn í Sjó-
maninaféla.gi Reykjavíku'r þann
27. sept. 1945 ályktar, að lýsa
yf 'ir megnri óánægju sinini yfi-r
þeim tökum, sem ríkisstjómin
hefur teki® á dýrtíðairmálun-
um, í sambandi vi'ð hina miklu
verðhækkun landbúnaðaraf-
urða. '
Teluir fuuduirdnin a@ með
þeiirrii verðhækkun sé stefnt að
hættuLegiri aukninigu dýrtíðar-
inn.ar með öllum þeim alvarlegu
afleiðingum, siem slík þróun
hlýtur fyrr eða sí'ðar að hafa
fyrir afikomu alls hins vd.nna.ndi
fólks. í landinu. Og sérstaklega
áitelur fundurinin það aðgerðar-
leysi, sem ríkisstjónún hefur
sýnt í sambandi við þessa verð
hækkun, og gerir ákveðnar
fcröfur til þess, að hún verði
hið fyrsita .grfeidd niðuir af opin-
beriu fé á inn.lendum markaði
eða bætt launþegastéttunum að
fullu með ti'Isvarandi hækkun
vísitölunnar.
Björn Franzson byrj aði, á því
að tala um ráðstefnu utaniúkis-
málaráðherrann.a í London og
þann ágreining, s'em þar varð.
Jafnframt vítir f.undurinn þá
aðferð, sem upp hefur verið
tekin, að láta sumarverð land-
búniaðaraifurða ekki koma fram
í vísitölu'nni, og telur, að þar
mieð sé gengið frékíegá á rétt
launþeganna til fullirar dýrtóð-.
aruppbótar á k'aupgjaldið og
be n kauplæikkun hjá þeim sjó-
mönnum, sem taka hlut úr
afla.“
„Funduri'nn lýsir yfir sam-
þyfcki isiínu með þeim tillögium,
sem fram hafa verið lagðar
fyrir útgerðarmen.n um kaup
og kjör farmanna. Fundu'rinn er
lein'niig samþyfckur þeirri verk-
falls'yfirlýsinigu, siem boðuð hef-
ur verið að fengiinm heimild
allra starfandi sjómanna, sam-
kvæmt atkvæðagireiðsXu, er
fraim fór dagana 4.-21. sept. sl,
Um lfe:ð samþykkir fundurinn
að' veita ^tjórnifmi fullt umboð
til að undiririta samininga til
viðbótar því umiboði, sem starf-
andi farmenn með atkvæða-
grleiðsilu hafa Láitið henni í té, í
samráði við ráðgefandi inienn úr
hópi farmanna, er þeir hafa .til
þess kjörið.“
„Eitt aðalágriainingsefnið er,
að því er stjórnmá'lafréttaritar-
ar segja, sljórnarfarið í Balkan
löndunum Rúmeníu, Búlgaríu.
og Ungverjalandi. Pulltrúar
vesturveldanna halda því fram,
að stjórnarfarið i þessum lönd-
um sé ekki lýðræðislegt. Molo-
tov utanríkismálaráðherra
Rússa staðhæfir hins vegar, að
þar ríki lýðræði ekki síður en
t .d. í Vestur-Evróþu. Hann seg-
ir, að allir stjórnmálaf'llokkar
njóti þar fyllsta frelsis nema
fa'sistaflokkarnir.
Ef þetta er rétt, er ekki
sjáanlegt, að vestrænir lýð-
ræðissinnar hafi yfir neinu
að kvarta, því að það væri
sannarlega hastarlegt, ef
þeir, sem háð hafa heila
heimsstyrjöld gegn fasisman
um, færu að skilgreina það
sem eitthvert frumskil-
yrði lýðræðisins, að fasisminn
fengi að leika lausum hala
eftir sem áður.“
„Ráðstjórnarlýð'
ræ$i“
I samlbandi við þetta tók
Björn Franzson að gera s'am-
anburð á sljórnarfariinu í Rúss
landi og í Vestur-Evrópu og
skýra þann ágreining, sem varð
á ráðstefnu utanrikilsmálaráð-
herranna í London, út frá mun-
i.num á því. Sagði Björn Franz-
son í þvi 'samb'andi meðal ann-
ars:
„Það e<r nú raunar engin
fuxða, þó að hér gæti ágrein-
in.gs, iþvi að vissulega eir mjög
athyglisverður munur á. lýðræð
ishugsjón borgaralegra auð-
valdsríkja og sósíalskrá ráð-
stjórnarrikja. Einkennum bo-i'g-
aralegs lýðræðis þarf raunar
ekfci að lýsa’ niákvæmlega fyrir
íslenzkum blustendum, iþar eð
þetía er það lýðræði, sem rikj-
andi er hér á Landi!.“
Þá 'taldi Björn Franzson upp
En við þetta bættd h'inn komm
úniistiski fyrirliesari. frá ei'gin
brjósti:
„Hatrömmustu andstæðingar
Ráðstjórnarrikjanna Ihalda því
'hinis vegar fr.am, að þar sé álls
ekki um neitt lýðræði að ræða,
heldur einræði engu betra en í
fasistalöndunum,
og er ekki ómaksins vert að
eyða orðum að þeirri fjar-
stæðu.“
(Nei, það var víst áreiðanlega
bezt fyrir Björn Franzson, að
laiða þann sannlteika hjá sér!)
Þegar hér v.ar komið tók
Björn Franzson að vitna í rúss-
nskan blaðamann, (A. SokoLov
að ruafni og las upp eftir hann
langa lofgerðarrollu um „lýð-
ræði.ð“ í Rús'slandi, ásamt marg
víslegum árásum á stjórnarfar
vestrænnia ríkja, og skulu hér
tilfærð aðeins nokkur orð af
ummælum Iþessa rússnes'ka
blaðamiainns tili þess að sýna
mönnum þ.ann áróður fyrir hinu
rússneska einræðisríki, sem ís-
lenzkum útv.arpishlustendu m
va.r boðið upp á í fyrrakvöld.
Þessi orð hljóða þannig:
„Það er óumdeilanleigt, að
land eins og Ráðstjórnaríkin,
þar sem ekki þekkist framaí
arðrán manns á manni, þar sem
jafnrétti, iþegn.anna er ekki að-
eins pólitískt, heldur og efna-
hagsleigt, þ.ar sem lýðræðisrétt-
indin eru ekki aðeins kunn-
gjörð í orði, heldur og tryggð
í reynd með .efnáhagsskilyrðum
samfélagsins . : . það er óum-
deilanlegt, að slíkt land er kom
ið mjög langt áleiðis á braut
lýðræðiisins.“
„HógværSíé Rússa
Að endingu kom Björn Franz
son aftur inn á ágreining ut.an-
ríkiSmálaráðherrafundarins í
London um stjórnarfarið í
Balkanlöndunum og tók nú al-
veg afstöðu með Rússum í því
deilumáli. Fórust honum þann
ig orð í því sambandi:
Framh. á 7. síðu.
Sjómenn standa sailnp saman
! deilnnn! il útgerðarmenn
----------------$------
Samylckja nmb©® kasida stjórn féiagsins tii
ráHa deiiunni fii fuiira iykfa
------------------—
SJÓMANNAFÉLAG REYKJAVÍKUR hélt mjög fjöl-
mennan fund í fyrrakvöld til að ræða um deilumálin
við útgerðarmenn verzlunarskipanna og gerðir stjórnar fé-
lagsins í- því máli. Að umræðunum loknum var samþykkt
Maður deyr af afleið-
ingum umferðarslyu.
FLOSI ÞÓRARINSSON út-
varpsivLrki, sem varð fyrir
bifreiðairslys'iniu á gatnamótuim
Þinigholts.strætis og Amitrn.amrLS-
stígs fyrir nokkrum dögunit,
lézt í gærnKi. gun af afleið'ng-
um þess.
Tvö innbrol framin
í fyrrinéii.
T FYRRINÓTT voru 2 inn-
brot framin hér í bænuxEU
Á háðum þessum stöðum hafði
verið brotizt inn um glugga.
Var annað iininbrotlð framáð í
Skóverzlunina í Garðastræti 13
■ og stioli'ð þaðan nokkrum pör.unot'
af skófatma'ðli. Hafði þjófurimB
fárinm inn um glugga að hús-a-
baki.
Hitt dmnbrötið var igert £
Efnalaug Vesturbæjar, Vestur-
götu 53. Þar hafði einnig verið
farið inn um glugga. Hafði
þjiófurinm þáðan á brott með
sér mokkuð af fatmaði, sernt
Efn.alaugin hafði til hreimS'Uaiar.
Málverkasýninp Jóns
E. Guðmundssonar
lýkur annað kvöld.
——— i
12 myndir hafa selzf;
MÁLVERKASÝNING Jóns
E. Gu'ðmuindssonar í húsia
kynjnurm Útvegsbaimkans', hefuir
nú verið opin í rúmia viku, en
nú eru aðeinis tveir sýminigaii>>
dagar eftir.
Áðsókn að sýminigunni hefuir
ek'ki verið eins mikil og vænta
mætti, en 12 myndir bafa selzt.
Sýning þessi er þó samnarlega
vterð þeirrar athygli, að hún
væri meira sótt, en verið hefuir
hiimgað til, og mumu þeir ekiki
hafa séð efitir því, að sjá hana,
sem þegar haifa gert það. Hims
J vegar fara þe'r nofckuris á misy
sem láta iþessa sýmimgiu frarn
hjá sér fara, án þess að sj'á
hana. og ekki er að vita, hve-
nær hinn ungii listamiaðiur kem-
ur hér upp sýnimgu næst; því
ham>n hyggur nú á utanför til
framhaldsn.ám's og .mium dvelja
ytra nokfcur ár. Sýnimgin verð-
ur aðeins op'p í dag og á morg-
um frá kl. lo—10 báða'dagana*.
Hámskeið Syrir verk-
ssniðjufélk.
SLYSAVARNAFÉLAG ÍS-
LANDS er í þann veginn
að hefja víðtæk námskeið í
slysavömum og hjálp í viðlög-
um, og eru þessi námskeið sér-
staklega ætluð starfsfólki' í
verksmiðjum.
Félag'ið hefui’ eins og kunm-
ugt ér umsjóin mieð sjúkraköss-
uoi' í flestum verksmiðjum
bæjairins og borga verksimiiðj-
urnar visst ,gjald á ári fyrir
þaö, og er kemnsla fólksins
greidd eimniig með þessu gjaldil
Á s.l. vori fékk félagið afnot af
húsnæðd sérstafclíega til þessar-
ar kenmislu. Er það á Skálholts-
stíg 7 (bakhúsið).
Námiskeíðin < hefjast 5. okt.
og verða aðallega á kvöldim.
Væntanfegir þátttakendur erú
beðimr að tilkynna þátttöku
sína í síma félagsins næstu
daga.