Alþýðublaðið - 04.10.1945, Qupperneq 4

4
ML.P*£HJidLADlS9
Fimratudagur 4. o'itóljer 1345
fUjrijðubUðtó
4
Útgefandi: Alþýðuflokkurinn
Ritstjóri: Stefán Péturss'*n.
Simar:
Ritstjórn: 4961 og 4902
Afgreiðsla: 49*9 og 4906
Aðsetur
í Alþýðuhúsinu rið Hverf-
isgötu.
Verð í lausasölu: 40 aurar
Alþýðuprentsmiðjan.
Katfarþvoftur Bjöms
og afstaða útvarpsráðs
BJÖRN FRANZ9ÖN hefur
tvo síðustu daga annazt
d'álkafylllingu í Þjóðviiijanum.
Hefur iþar verið um að ræða
erindi það, sem (hann iflutti í
útvarpið síðla í síðustu viku
og válkið 'hefur mikla athygli
og almenna vanþóknun.
Vissulega 'ber að fagna þvi,
að Björn Franzson skyldi koma
þessu Ihneyksliserindi sínu á
prent, þvi að það gefur mönnum
nm. kost á því að kynna sér efni
þess til Ihlitar. Þeir, sem erindið
lesa, sannfærast um, að umsögn
Alþýðublaðsins um málflutning
Björns og tiSvitnanir' þess í er-
indi bans halfa við fyllstu rök
að styðjast. Hitt er ekki nema
eðlilegt, að Björn Franzson
reyni :að bera af sér það ámæli.,
sem hann hefur hlotið fyrir
þetta erindi sitt. En óneitanlega
tekst sú tilraun í meira lagi ó-
•höndulega, og vissulega má
það teljast skoplegt, að Björn
Franzsoii skuli vera að gefa
sjiáilfum sér barnalegt siðferð-
isvottorð um, að rétt og hlut
laust hafi verið frá málum skýrt
í þessu áróðurserindi hans um
hið rússneska einræði og af-
stöðu Rússa til þeirra deillumála,
sem lefst eru á dagskrá um þess
ar mundir.
Björn Franzson staðfestir
sjálfur óbeinilinis í forspjalli að
erindi sínu í útgáfu Þjóðvilj-
ans, :að hann Ihafi túlkað þær
skoðanir, sem trúin á rússneska
einræðið og aðdáunin á Moskó-
vítum ihafi bliásið honum í
brjóst. Þá ráðabreylni sina af-
sakar 'hann með því, að mikill
hluti íslenzku þjóðarinnar geri
sér rangar ihugmyndir um
stjórnskipun og stjórnarfar
Rússlands! Og vegna þess, að
mikill hluti. þjóðarinnar 'hefur
ekki blekkjazt látið af Rússa-
áróðrinum og kommúnistalyg-
inni, neytir Björn aðstöðu sinn
ar sem starfsmaður og fyrirles-
ari ríkisútvarpsins tilt þess að
reyna að lleiða pjóðina í hinn
kömmúnistíska „sannleik“!
Mönnum mun engan veginn
hafa komið það á óvart, þótt
Björn Franzson gerði tilraun til
að réttlæta það athæfi sitt, að
draga taum Rússa, en ráðast á
vesturveldin, í yfirlitserindi
frá útlöndum. Sú tiiraun af hans
háifu ier mannleg, þótt óhöndu-
leg sé og ólíkleg til áhrifa.
Hitt munu menn undrast mun
meira, hvaða tökum útvarpsráð
hefur tekið þetta mál. En eins
og frá er skýrt á öðrum stað
hér í bíaðinu í dag, tfllutti Sig-
urður Einarsson tillögu til á-
lyktunar, á sáðasta fundi út-
varpsráðs, þar sem ákveðið var,
að útvarpsráð skrifaði frétta-
stjóra alvarlegt áminningaribréf
vegna hins eirihli.ða áróðurs fyr-
ir Rúsþand og kommúnismann
og gerði nauðsynlegar ráðstaf-
anir til þess að koma í'veg fyr-
ir
astg ermdi Bjoms Franzsonar
Þtiðja fjðtðuagsping Anstfirðliga
P JÓRÐUNGSÞING Aust
*■ firðinga, það þriðja í
röðinni, var haldið á Seyðis-
firði dagana 15.—16. sept.
s. 1. og sátu það fulltrúar frá
bæjarstjórnum Seyðisfjarðar
Neskaupstaðar og sýslunefnd
um beggja Múlasýslna, sem
mynda Fjórðungssamband
Austurlands, þrír frá hverj-
um stað.
I stjórn Fjórðungssambands
Austurlands næsta ár voru kosn
ír: Gunnlaugur Jónassón banka
gjaldkeri á Seyðisfirði, formað
ur, Hjálmar Vilhjálmson bæjar
fógeti. Seyðisfirði Eyþór Þórð-
arson skólastjóri, Norðfirði og
Sigurbjörn Snjólfsson, bóndi,
Gilsárbakka.
Fjórðungsþingið tók mörg mál
til meðferðar, bíeði landsmál og
héraðsmál, og fara samþykktir
hans hér á eftir:
3,. .Stjérngagaþing.
„Mikilvægasta málefni sér-
hvers þjóðfélags eru stjórnar-
lög þess. Áríðandi er þvi, að
undirbúningur slíkra laga sé
sem ýtarlegaslur og beztur og
eigi rót sína i 'huga fólfcsins
sjálfs. Reglur þær, sem nú
gilda um stjórnarskrárbreyting
ar, eru á þá leið, að venjúlegt
alþingi fjallar um þær að öllu
leyti. Að vísu skulu kosningar
fara fram áður en stjórnarskrár
frumvarp nær gildi, og skal sam
þykkt á alþingi fyrir og eftir
kosningar. Tilætlunin er með
þessu að tryggja sem hezta at-
hugun kjósenda á þessu máli.
Reynsla hefur sýnt, að við allar
kosningar til alþingis eru það
ýmis önnur mál og viðhorf til
þeirra, sem jafnan ráða mestu
um það, 'hver niðurstaðan verð-
úr. Gildir þetla alveg eins um
þær kosningar, sem fram fara
í sambandi við stjórnarskrár-
breytingar, og aðrar kosningar.
Þar sem ætla má, að stjórnar-
skrárbreyting sú, sem nú er á-
formuð, verði að vera mjög
gagnger, þar eð stjórnskipulagi.
íslands hefur snögglega verið
breytt úr konungsríki í lýðveldi,
er það einkum áríðandi nú, að
allur undirbúningur stjórnar-
skrárhreytingarinnar verði sem
öruggastur, sérstaklega að því
leyti, að afstaða manna til ýrrí-
issa dægurmála, að vísu mikil-
vægra, nái ékki. að rugla við-
horf þeirra til! stjórnskipunar-
innar. Með tilliti til þessa og
þar sem telja verður eðlilegt,
að alþingismenn eigi erfitt með
að taka alveg Mutlausa afstöðu,
þegar ákveða skal um takmörk
á valdssviði alþingis annars veg
ar og annarra 'handihafa stjóm-
arvaldsins íhins vegar, samþykk
ir fjórðungsiþingið eftirfarandi
ályktun:
„Fjórðungsþing Austfirðinga
skorar eindregið á stjórnarskrár
nefndirnar og alþingi að ákveða
nú þ’á eina breytingu á stjórn-
arskránni, að sérstakt stjórn-
lagaþing verði Ikosið og það
skúli setja lýðveldinu stjórnar-
skrá, sem síðar öðlast gi'ldi eft-
ir að meiri hluti alþingiskjós-
enda hefur greitt henni at-
kvæði.“
Þessi tillaga var samþykkt
með 11 sarrihljóða atkvæðum.
FfórSyngsr elSa fylki.
„Fjórðungsþing Austfirðinga
'litur svo á, að hinn öri vöxtur
Reyk'jiavilkur og þjó.ðfélagslega
ofþensla, sem þar á sér stað,
hafi raskað æsikilegu jafnvægi
á mil'li byggðarlaga landsins
svo mjög,. að til ha^ttu 'horfi
fyrir þjóðarheildina. Eina af
höfuiðorskökum þessarar þróun
ar telur fjórðu.ngsþing vera þá,
að sem aðseturstaður allþingis og
ríkisstjórnarinnar hafi. Reýkja-
vík ihlotið forréttindaaðstöðu
gagnvart öðrum byggðarlögum
landsins og þannig í vaxandi
mæli, bæði fyrir beinar aðgerð
ir rlkisvaldsins og þó meir á ó-
beinan hátt, öðlazt aðstöðu til
þess að verða næstum eina
menningar- og athafnamiðstöð í
landinu, sem nokkuð kveður aö,
endia er nú svo komið, að þriðj-
ungur landsmanna á heima í
Reýkjavík. Þótt vöxtur og vel-
gengni, 'efnalegar og andlegar
framfarir í höfuðstað landsins
sé í sjálfu sér ánægjulegt fyrir-
brigði, þiá er þetta þó of dýru
verði keypt, er það vel'dur kyrr
stöðu eða/jafnvel beinni aftur-
för víða annars staðar á land-
inu, eins og raun ber nú vitni
um. Við þessa þróun þjóðféliags
ins verður 'ekki lengur unað frá
sjónarmiði þeirra, sem ei.ga
heirna og vilja búa áfram úti í
hinum dreifðu byggðum lands-
ins, hvort heldur er í sveitum
bæium eða kauptúnum.
Á þessum forsendum vill
Fjórðungsþing Austfirðinga
sfcora á nefndir þær, sem hafa
með 'höndum undinbúning að
samningu nýrrar stjórnarskrár
fyrir 'hið islenzka lýðveldi, -að
taka sérsaklega til nannsóknar
þann möguleika að auka va'ld-
svið og álhrif ihéraðanna í land-
inu með því að stofna fjórðungs
eða fyl'kisstjórnir með allvíð-
tæku valdi í málefnuim sínum,
op með því að tryggja það, að
alþingismenn séu búsettir og
starfandi hver í sínu kjördæmi.
Tellur fjórðungsslþingi.ð, að með
því verði lagður grundvöllur
frá útlöndum gæti endurtekið
sig við ríkisúlvarpið. Hið „vísa“
útvarpsráð' félldi ihins vegar
þessa sjálfsögðu tillögu Sigurð
ar Einarssonar, en samþykkti
í hennar stað loðmolllulega til-
lögu um, að formáður útvarps-
ráðs skyldi ræða mál þessi við
frétta'stjórann!
Meirahluia útvarpsráðs, þeirp
Magnúsi Jónssyni., Pálma Hann
essyni og Páli Steingrímssyni,
hlýtur lað vera það Ijóst, að af-
staða þeirra á síðasta útvarps-
ráðsfund i verður varla skilin á
annan veg en þann, að þejr lýsi
völlþóknun sinni ' á núverand.i
firétitiasitarf'se'mi ríkisú'tvarpsins
og Rússaáróðiur Björns Franzson
ar. Sé rauinin ekki sú, er það í
fyllsta rnáta f'urðulegt, þvílík-
um vettlingatökum þeir hafa
tekið mál þessi eftir að þeim
hefur verið hreyft á skeleggan
hátt í útvarpsráði. Og sé það
:SBfJan ?.þb^l4aaöí^flfíáf'
núverandi.6!ÓsAami> fúife díkíáítí
varpið ihaldast óbreytt, er vissu
lega kom'inn tími til þess að
leysa þá frá stö’rfum sem ráða
menn rílkisútvarpsins.
❖
Afstaða meirahiuta útvarps-
ráðs gefur vissulega ekki góðar
vonir um það að vænta megi
röggsemi og festu af hlálfu þess
varðahdi misnotkunina á rikis-
útvarpinu. Þess vegna hlýtur
aiþingi að láta mál þetta til sín
taka og koma í veg fyrir það,
að þjóðstoÆnun eins og rdkisút-
varpið sé rekin með þeim hætti,
sem verið hefur að umdanförnu.
Geti menn eins og Jón Magnús-
son, Björn Franzson og Bjarni
Einarsson ekki annazt störf sín
án þess að brjóta hlutleysi það,
sem rikisútvarpinu ber að á-
stunda lögum samkvæmt, verða
aðrir menn að koma í þeirra
stað. Og eins og málum er nú
hátíað, virðist mun ’betur á því
fara, að ríkisútvarpið miðli
Þ j á'ðfwl,-jíajriums«táI<lMáöhrirímg 'érí!
þÍó§7ívMípfljj riíkisúívagpi nbi erí' ni
i | ' .niblfirf ié'isv núrf öa
þeirrar efnalegu og menningar-
legu eflingar, sem flest byggð-
arlög hafa svo mikla þörf fyr-
ir.“
Tillaga þessi var samþykkt
með 11 samMjóða atkvæðum.
Verzlunar- og sigl-
ingamál.
„Fjórðungsþing Austfirðinga
lýsir megnustu óánægju sinni
yfir því, að næstum öll inn- og
útfluti.ingsverzlun ilandsins er
nú komin í henduir heildverzl-
ana í Reykjavík, og að næstum
allir vörulflutnimigar að og frá
landinu fara nú fram um þessa
einu höfn með öllum þeim töf-
u'm og feikna kostnaði, sem um
hleðsla’í Reykjavík og dreifing
varanna þaðan út um landið
veldur, að ógleymdri iþeirri að-
stöðu, sem á þennan hátt hefur
skapazt fyrir Ihötfuðstaðinn til
þess að skattleggja alla þjóðina
gegnum útsvarslagningar á
'heildsölur þar. Telur fjórðungs-
þ'ingið, að þetta óheilibrigða á-
stand hafi ékapazt við það: 1)
að Eimskipafélag Islands hefur
um langt skeið í vaxandi mælii
gert Reykjavík að miðstöð sigl-
inga isinna, og 2) að sfcipulag
það, sem nú len.gi hefur verið á
úthlutun gjaldeyris- ög innflutn
ingsleyfa, hefur gefið kaupsýslu
mönnum í Reykjavík sérstak-
lega Ihagkvæma aðstöðu til þess
að draga til sín mestalla við-
skiptaveltu landsins.
Telur f j órðuingsþi.ngið, að v:S
þetta ástand í verzliunarrriálum
verða með engu mót:i unað til
frambúðar, og skorar á alþingi
oig ríkisstjórn að vinna mark-
vis'st að því að kom'a sem fyrst
á meira jafrurétti í landinu í
þessu efni.
Út af þessu vill fjórðuings-
þingið leggja 'áherzlu á eftir-
greind atriði:
1. Að þegar úthliuitað er gjald-
eyri til iinnkaupa í fjórðung-
inn, verði honum ætlað það
gj aldeyrismagn, sem hann
framleiðir, 1 réttu hlútf alli við
aðra.
2. Að - Eimskipafélag íslands
hald'i uippi bemuimi ferðum
málli Austiurlands og NotOhih
áltfuhafim.
3. Að samviranuf élög og aðrir,
seim kaupsýslu stuinda 1 fjórð-
unignuim, stefrui að því aB
kaupa vörur sínar frá firami-
loi ðsl'ulöndumim. og flytja
þær ‘beint til ‘AusturlandS-
iins.“ i
Flugsa
s^iougur.
„Fjórðungsþing Austfirðinga
telur, að í framitíðinni' verðí
flutninigar pósts og íairþega hag
kvæmastir í löfti.
Áherzkt verðúx að 'leggja á,
að flugferðum innanlands verði
komið í það horf, að þær full-
nægi eðlilegri þörf, vegn'a pósts
og farþega.
Telja verðuir, að eins og stend!
ur, séu flugferðir til Austur
lands algerlega óviiðunanjdi, óg
það er skoðun fjórðungsþings-
ins, að mieðan einungis er treyst
á flugferðir eink.affyrirtækja'„
eins og nú er, muni ekki verðai
séð fyrir nægilegum flugferð*
um .til ýmóslsa staða og lands-
Muta. Það er og skoðuin fjórð-
unigsiþingsins, að það sé f beime
samræmi við skipuliagningu' ann
arra 'tananlandssamgan.gn'a, að
flugferðir innanlands verðl
sbipulaigðar atf ríkisvaldiniu, með
þvií að ríkið kauípi n.ægilegan
fflugtvéla- og fHughlátakiosit og
haldi honum í áætluniarferðum
innanlands, eft'tr því sem nauð-
syn krefst, ög sfcorar á Alþingi
og ríkisstjórn að uindirbúa hið
bnáðasta sEka sfcipan á fluigsana
gön'gum. intaanlands.“
Kauptún á héraðL
..Um 'leið og Fjórðuragsþimg
Ausitfirð'toga átelur það, að rík-
issjóður lót hjá líða að kaupa
land handa kauptúninu á Fljóts
dalshéraði, áðuir en byggingar
hóffiust þar, skorar fjónðungs-
þinigið á alþingi og ríkisstjóm,
að festa nú þegar kaup á hæfi-
lega m'fclu laindi handia um-
rædidu kauptúnii og sveitaþörpi,
sem nú er að byrja að byggja
í Egi.lss.taðalandh
Samþykkt með saimhljóðiaí
atkv.“ . •
Ferðatöskur
Handtöskur
nýkomnar í mörgum stærðum.
G E Y 5 I R H . F
Fatadeildin.
Stúikur
geta fengið atvinnu nú þegar.
Upplýsingar í skrifstofu okkar, Laugavegi
61.
AS§jýf&uforau$gerðira h.f.
ílsil - a8""0asltra í 4Hr
sriSrBlfShbbl&vwfSJums ", gcioM
gnuiz sIbííi
hiznnirn öb ,iiid i ,öiv‘ iisel Öi
i'VOl
Bt.lovnm ob ,ctbij xrair-,ucr.úH
eöbi ugna uilæm ibjMb'iH go