Alþýðublaðið - 19.10.1945, Qupperneq 4

Föstudagiim 19. október 194S
fU|>(|$nbU»5
Útgefandi: Alþýðnflokkuriim
Ritstjóri: Stefán PétnrsvMi.
Simar:
Ritstjórn: 4991 og 4902
Afgreiðsla: 49®* og 49*6
Aðsetur
f Alþýðnhúslnn vi® Hverf-
■ isgötu.
Verð í lansasöln: 40 aurar
Alþýðuprentsmiðjan.
Lærdómar kosning-
anna úti í Ewépa,
ÍSTÓRUM DRÁTÍUM höf-
um við íslendingar í
sékmi tíð ávallt fylgzt með
þeirri þróun, sem fram 'hefur
farið með nágrannaþjóðum
okkar í Norður- og Vestuir-
Evrópu', bæði í st-j órn a rfarsl eg-
um-oig félagsl'egum efnum. Það
er því ekki neania eðlilegt, að
við reynum að draga lærdóma
af því, m nú. er að gerast þar
úiti og gerum af þeim nokkr'ar
ályfetanir um það, siem hér hjá
okkur miuni á eftir fara.
*
Eína siíka tilraun gerir blað
komsmiúniista hér, Þjóðviljinn, í.
gær í samibandi við kosniingar
þær, sem fram hafa farið í V.-
og Norðuir-Evrópu' síðan ófrið-
iraum lauk. Tefeur han-ni þar sér-
staklega kosninigarnar í Nor-
egi, á Englandi og á Frakk-
lamdi til dæmis um það, hvern-
igi f'jöldinin streymi nú til þeirra
fflokka, siem hafa framkvæmd
sólsaalismans á srtefmuskrá sinni.
Þertrta er álveg rótrt hjá Þjóð-
viljamum, það, sem það nær.
Aftiur á móiti slær alveg út í
fyrir homum, þegar hamm dreg-
ur þaer ályktanir af þéssium lær
dómum, að hér á landi hljóti
straumuriinm af sömlu ástæðum
að renna til hins svokallaða
„Sósíailisitaflokiks" kommún-
isrta; því að svo mjög sem kosn-
ingafnar í Noregi, á Bretlandi
og á Frafeklandi bera vaxandii
fyligi við sásíalismian vortit, þá
sýma þær efeki síður, að það er
sósíalismimm lá grnndivelli lýð-
ræðásins, sem -þjóðir Vestur-
Evrópiu og Norður-Evrópu vilja,
en ekki sá sósíalismi, sem)
kormmúnistar vilja framkvæmia
'imeð feúguni og einræði.
I öllum þesisum löndum
heyndiuist jafnaðarmamnaflokk-
arnir vera lamgsterkastir allxa
flokka, og í tveirmur þeirra,
Englandi og Noregi, kornu þeir
út úr kosmimgunum með hrein-
an meirihl'uta — srtierkari em
allir aðrir flokkar til samans.
Fylgi kammiúniis'ta reyndist
Mns vegar mikluim mum minma
em við var búizt, og því rninn'a,
®am. ruær dregur okfeur. Á Emg-
Iiandi eru þeir, námast sagt,
pólitískt múll'.
#
Þetta bendir mú saimnarlega
eklki til þess, að kommúníisítar
hér . á landi þurfi að gera sér
vonir um vaxandi fylgi í nán-
usrtu. framtíð; öðru mær. Það þýð
ir eðckerit fyrir þá í því samíbamdi
að breiða yfir mafn og núm-
er og villá á sér hekmildir með
því að kalla sig „sósíalista-
fldkk“ eða „samleminigairfllokk
alþýðu.“ Sú myndbreytimg var
aldrei hiugsiuð sem annað em
„þáttaskipti í sögu Komímún-
álsitaflokksins," eins og æðsti1
presitiur hans, Brynjólfur
Bjamason, orðaði það rértrtiilega,
þegar n-afnbreyltimgin var gerð.
Einar Magnásson:
Um daginn og veginn
ÞÁ er sláturtíðin'm að verða
lokið, en þið skiukið þó ekki
lokið, en þið skuluð þó ekki
hræðasrt það, hlustendur góðir,
að ég ætli að fara að tala um
ket eða keitprísa fyriir þvú, það
er ’hvort sem er, tómit mál að
tala uim. Eg mimntist Mitillega á
feet einhvern tíma í formöld,
það var víst fyrir fimm árum,
rétrt um það leyrti, þegar byrjað
vair að búa tií dýrtíðima hérna
h'já okkur á íslandi. Eg var þá,
eins og isnmir aðrir, svo aftar-
lega í þjóðha.gsfræðinini, að ég
hé-lt, að dýritíð væri eimhver
bölvun og vamdræði, og því lét
ég mér þa-u orð um miunn fara,
að ég héldi, að minnkaður- kaup
mláttur krónunnar okkar innan-
lands gæti haft illar afleiðimga'r
í fra'rmtíðiinni. Eg minnltiist líka
á það, að firam til haustsins
1940,, þegiar'byrjað var að búá
rti-1 dýrtiðina, hefði verið sá
hu'giur í allri alþýðu, að hver
maður var við því búinn, að
rtaka á si£ byrðar, ef þær væru
sameiginlégar öllum, en ég
óititaðist hitt, að þessi samhngur
kynni að fará út um þúfur, og
illit geð og tortryggni feoma í
sitaðiimn, ef ein 'stétt færi að
skerast úr 1-eik, og reyna að
'skara uim of eld að simni köku.
Fyrir að segja þetta, fékk ég
skammir.
En mér daitrt þetta í hug í
igærkveldi, þegar ég var að
hiusrta á innlendu frétrtirniar í
úrtyarpiinu, og þar var saigt frá
isitét'tasaimitöikuim bænda, en for-
usrtumlenni þeirra telja, að bænd-
ur sóu, mú mjöig illa seíbtir vegn-a
þess lága verðs á afurðuimj
þeim, sem þeir framleiða, og
krefjast verði uppbólta á útfluitt
kiet. Eg mara nú ekki í svipinn,
hvort k'ílógraimmJið af ketinu
kosrtar 12 eða ,13 kr., em miig
mlnnir, að það hafi kostað uind-
ir 3 krónom fyrir fiimim árum,
áður en byrjað var að búa tii
dýrtíðima, em hiitrt veit óg, að
nú í þrjú ár hef-ur fjöldi fólks
keyprt smér á svörtum markaði
fyriir 25 Ikyónur kílógrammið.
Og eirt'thvao minnir rniig að óg
hafi heyrt talað um verkiföll og
skæruhern’aö í 'Menzkum at-
vinnumálium ó -undanfarandi 5
áinum. Eitthwað hef ég heyrt
imiinnizrt. á h ei.Idsalagró ða, bæði
ERINDI ÞAÐ, sem hér birtist, flutti Einar Magnússon
menntaskólakennari í útvarpið síðastliðið mánudags-
kvöld, undir dagskrárliðnum „Um daginn og veginn.“ Vakti
erindi þetta mikla athygli, og hefur Alþýðublaðið orðið við
áskorunum margra um að birta það í dálkum sínum. En til
þess hefur það fengið góðfúslegt leyfi höfundarins.
Eimar MágnúSson
löghe'lgaðan og ólögleigam og
rtalað hefur ■ verið unm stétta-
fjandiskap o.g tortry.ggni. Og
þegar ég hugleiði þebta, er
rnærri því eins og mór fdnnisit,
að ég haifi ekki hafit svo ýkja
ramgt fyrir mér 1940, og það
hafi því miður .gengið Éftir, sem
ég spáði þá. Þrártt fyrir skammi-
irnajr, sem óg fékk, bef ég víst
alveg .gleymit að biðja affsök-
uraar á orðum míruum, og ég
held, að það taki þvá ekki héð-
am af. Og svo ekiki meira um
ket.
En þaö var önnnr frétt í út-
varpinu í gærkveldi, það er að
segja, það var sama frótitin og
á hverjiu -kVeldi í allt sumar og
húm tekur allitaf nokkrar imím-
úrtur og firh af raf'iraagmi í öli-
una viðítækjum landsins, og það
var fréitrt um það, að eirtthvert
kmatítspyrniuifélag í Reykjavík
hefði siigrað a-ranað félag í ein-
'hvérjn móti eða keppmi. Bg
iman ekki hvaða mót eða keppni
I það var, það em allrtaf einhver
mót og k-eppnir. Og það var
j auövirtað mikils virði fyrir
men'n'ingu. landlýðsins áð fá að
virta þetta, því áð nú stendur
mefind'le;ga svo bölvanlega á,
bæði hva-ð tíðarfarið og árs-
rtíðina smerrtir, að allar golf-
keppnimar bæði í Reykjavik og
á Aikureyri Mka, eru um garð
gamgmar fyrir fáeimum döigurn.
O-g þess vegná gart hainn Pértur
útvarpsþuiur ófeki frærtt okkur
■meirtrt að þessu sinni um það,
hv-aða smjörlífeisigerð hefði nú
siigrað aðra, ekki í framlaiðslu
æts smjöriíikis, einls og sumir
voru að voma, að gæti orðið
j múna í simjörleysirau. Nei, ekki
| í framleiöslu æits smj-örliikis,
! heldur í golfíþróitit. Nei, nei,
■ ekki minnitisrt Pétur einu orði á
smjlöxlíkisigerðir, ekki e'inu
orði á þá goifkappama Gísla,
Eirílk oig Helga, gat efckerit um
það, hvað margar holur hefðu
verið unmar, og það, sem verra
var, minmist héldur ekki á það,
hvað .miargar holur hefðlu nú
verið efrtir, sem var þó rúsín-an
í puisuiemdamuim, éi-ras og dansk-
urimn segir. En allt þetta höfð-
um við getað hluisrtað á af mikl-
um fjálgleik og imnilegri hri-fn-
i-mgu á hverju' einasrta kvöldi í
aJlrt suimar í að immmsrta kiosii
itvær til þrjiár miíimútjur og jaSki>-
vel fkrnn mÆmútur á suinnudög-
um.
En það var þó bót í mláli, þó
að Mtil- væri að vísu1, tiilL þess að
ihressa svolítið bettiur -upp á iSkr-
amleigt artgervi- og karlttmemruskna
þjóðarinnax, að við útvarps-
híustendurnir femguim þó að
virta það, að siálfur íþróttafull-
itrúiimra ihefði verið á ferð i
Stramdasýslu og leiðbeint um
fþróttaiðkanir þar norður frá,
og að sums staöar ætiti að faira
að byggja þar sund-laugar.
Já, óg held, að það sé alveg
óhæitt að sagja það um Frértta-
srtofu úrtvarpsims, að hvað sem
líðiur fræðslu hennar um lýð-
ræðið í Rússlamdi og á Balkan-
skaga, að þá sé hún rnjög vel á
verði um íþróttamlálim og lík-
amismemnimgu þjóðarinimar. Það
srte-kkur ekki svo stráikur hálfan,
nuiillimeiter lemgra én ammar
srtrák-ur ausrtur á Jöikuldal á
sunnuidagsimorgni, að það komS
ekki í útvarpinu um kvöldið,
Og grandgæfilega er sagit fríá
mötfinum aiira þeirra stráka og
-srtelpma, sem stimga sér til
suradis í sundlkeppni í öiluani
Siundlaugum landsinls. Og alveg
er sama að s-egja um blesísuið
dagblöðin okkar. Og þar erul
svo að auki larngar og sn-j'allar
lýsingar á því, hvermig einra
srtráikur sparkaði fórtkmetti tiil
a-mnairs stráks, og hvernig þri.ðjí
sitiriáikur skallaði hann tii' þessi
þess fjórða, sem svo sparkaðs
:honum í mark — og hiit-ti ekki.
Oig 1 einhverju blaði jrakist ég
fyrir ‘ nokkru á bryllilega lýs-
imgu á í'þrórttavellimum í Reykja
vtík, þar sem það var málað
mleð kolsvörtium liiuirm, í hví-
líku ægilegu ástamdi hamm væri,
og tók lýsimgin heila síðu með-
smáu latri, en feitum fyrirsögn,-
um.
Framhald á 6. síðu
Þ-eitta er mú orðið öllum lýðum
Ijóst.
Fagurgalimm uim lýðræðið,
sem þessi dulklæddi kommúnr
iistafilPkfcur lét klimgja um
skeið, blekkir heldur ekki neinn
lemgur, siízt af öllu siiðam for-
sprákkar hans eru farnir að>
boða mönnum þá sérstöku teg-
und lýðræðis, sem þeir kalia
„.ráðsrtjiórnarlýðraéði" og raunar
er ekkiert lanmað, eims og allir
viita-, en blóðugt eiimræði eims
flofcks og andleg og efraaleg
kúgum.
Mönnum hefur 'heldur ekki
dulizt það, síðam sitríðinu- slot-
aði, og samihand náðist aftur
við frændþjóðirnar -á Norður-
löndum, hvaða flokkar það eru,
isemi Mnn svokalaði „Samein-
ingarflokkur aiþýðu — Sósíal-
Slsrtfilokkurimn", ihefur léiit-
að lags við þar. Það eru ekki
hinir sitóru og vaxandi flokkar
hiramar morrænui ailþýðu' og
jafnaðarstefnu, heldur hin fylg-
lislirtlu rússniesíku' úrtibú eða
fiimmrtu' herdeildir, sem haldiið
ier úrti frá Moskva til mold-
vörpuistarfs, á Nprðuraöndum
eins og alls staðar araraairs stað-
ar. Þann-ig sat til dæmáis Einar
Oigeirsson þinig norskra (komm
únis'ta í -sumar, og Krisitinm
Andrésson damskra. Em á sama
tíima sart Srtefán- Jóh. Stefánissora
flokksþing morskra jafhaðar-
mamna og Guðlmundur I. Guð-
mundSson þing Alþýðiuflokks-
inis^í Danmörfcu.
Á þessu hafa mémn mleðal
annaxs séð, bvers kyns flokk-
ur hinn svokallaði „Sósíalista-
flokkiur“ hér er, og hvaða flokk
ur það hins vegar er hér á
landi, sem bin'ir 'srtóru og vax-
andi alþýðú- eðá jafnaðar-
mamnatflntkkar i náigraimmalönd-
unumi líta á serra sinn bræðra-
flokk.
*
Nei, það 'er ? þýðimgiarlaust
orðið fyrir kommúnisita hér, að
ætla að villía á sér heimildir,
hvað, sem þeir kálla flokk sdn-m,
og hvað, sem þeir segja. Og
lærdómar kosningamia í ná-
gramnalöndum okkar eru ekki
þeir, að fiimimrtu. herdeildir
hinimar rússnésku eimræðis-
isit jómar séu- -meámar uppren'mandi
stjötrmur á hiimtni •srtjórmmáil-
anna. Það eru flotfckar jafnað-
arsttefrauimmar, sósíalismans á
gmndvelli lýðræðisins, sem
tfólkið er nú að fylkja sér um,
em eífeki flokkar kotmimúniata.
MORGUNBLAÐIÐ flytiur í
gær f orus'tugréim um
fyrstu umræðu fjiárlaganina fyr
ár árið 1946, sem fram fór fyrir
I nokkrum dögum og úrtvarpað
vár að' vanda.. Kemst blaðið í
því samlbandi að orði á þessa
lund:
„Af heiildarimynd þeirri, sem
dregin verður af yfirlitsræðu fjár
málaráðherrans um afkomu þjóð
arbúsins á þessu ári, verður ekki
annað með sanni sagt, en að hag
ur lands og þjóðar staamdi með
blóma. Að vísu va-rð ’stórt áfall á
síldvieiðunum í sumar og afleið-
ing þess kemur meira í ljós á
næsta ári, m. a. í því, að mörg út
gerðarfyrirtæki igreiða þá. lítinn
eða engan tekjuskatt í ríki'ssjóð.
En að iþessu áfallli slepptu, hefir at-
vinna matnina yfirl'eitt giengið vel
á þessu ári. Þessu ber vissulega
að fagna.
Stjómarandstaðan Shetfir mjög
haldið að þjóðinn-i að undanfömu,
að hér væri allt að fara í kaldá
tooll. Yfirlitsræða fjármiáiliaráð-
herrans sýnir allt annað.
Skuldir ríkissjóðs liafa á und-
anförnum stríðsárum lækkað mjög
verufliega. Þegar fj'álrimálaspékmg
ur Fram-sókna-rfloikksins ski'laði af
sér 1939 voru rikisskuldirnar 46.9
millj. kr., og ihafa því ‘lætokað
uim 9 millj. kr. á þessum sex ár-
um. Hitt er þó mieira <um vert, að í
istj órnartíð Framsóknarflotoksims
voru skulldimar að langmestu leyti
við erfend ríiki, en eru nú nálega
eingöngu innanllandis. Þarf ekki að
lýsa því, hve stórfeBdur ávhming
ur þettta er, þjóðhagálega séð.
Þá er hitrt ekki síður fagnaðar-
efni, að þjóðin hefir toorið gæfus
til að nota það fjármagn, sem.
hanni hefir hlotnazt á undanförn-
um -ár.um, til þess að toúa í hag-
in-n fyrir framtíðina. En það er nú
verandi rikisstjórn oig samstarf
þeirra flo-kka, sem stjómina styðja,
sem hafa beint þróuninni inn á
þessa heillabraut.
Fjárlagafrumvarpið, sem nú er
lagt fyrir alþingi ber lljósan vortfc
þessarar stefnu. Þar er lagt til,
að meira fé verði varið til opim-
toerra framlkvæmda á ýmsum svi®
um en dœmi eru til áður í þing-
sögunni. Það var iþá einni-g full-
komin föllsun staðreynda, sem Ey-
steinn Jónsson var að halda fram,
að dregið verði úr opinberum
framkvæm-durn ó næsta ári. Emil
Jónsson samgöngumálaráðherra
toenti á, að fjárlagafrumvarpi®
gerði ráð fyrir 25 millj. kr. tiT op
iniberra framkvæmda, og er þa5
-hærri upphæð en áður hefir
þeklizt.“
Og enm stegir svo í þessiairá
grein MorgunblaÖsinis:
„En þessar framkvæmdir, sem
fjárlögin ráðgera eru þá hreinir
smóimunir hjá því risaiátaki, sen?.
verið er að gera á sviði nýsköp-
unarinnar í atvinnulífi þjóðar-
innar.
Þar blasa við þessar staðreymc!
ir: Verið er að smíða 100 vélfoáta,
stærri og fuilkomnari en hér haf«
verið tál þessa. Gengið er frá samni
ingum um smíði 30 togara, sena
eru mifclu stærni oig fuUkoixmarl
en þeir togarar, sem þjóðin hesfii;
Framhald á 6. síðu