Alþýðublaðið - 16.01.1948, Blaðsíða 5

Föstudágtu- 16. janúar 1948
ÁLÞYÐUBLÁÐíÐ
SÍÐAST LIÐIÐ AR hef ég
verið, að ég held, eins á-
hyggjufulliir og hver annar
yfir því, hvert stefnir í al-
'þjóðamálum, og ef til vill
ætti ég að vera enn þá á_
hyggjufyllri nút því að svo
fór, sem ménn hafa lengi
óttazt. Fundur utanríkismála
ráðherranna leystist upp og
verður varlá til hans boðað
aftur með sama fyrirkomu.
lagi. Þýzkaland og Austur.
críki verða að gera sér að
góðu að vera í tveim pörtum,
skipting Evrópu verður meiri
og gleggri/Og allar tilraunir
stórveldanna fjögurra til sam
vinnu eftir stríðið hafa fariö
út um þúfur. En nú, þegar
allt þetta er yfir dunið,
finnst mér það ekki svo
þungbært sem ég átti von á.
Svo furðulega bregður við,
að mér finnst ég draga and-
ann léttara, eins og rutt væri
úr vegi hindrun, sem lokaði
leið. Mér fannst, að ég ætti
að reyna að skýra það, hvers
vegna ég held, að ekki sé
vísit að útlitið sé eins skugga-
legt og það virðist vera og á
hvern hátt nú sé jafnvel að
hefjast nýr og bjartari tími.
Auðvitað vil ég ekki láta
svo, að vel sé farið að ráö-
herrafundurinn í London bar
ekki árangur; svo er ekki.
31andast engum hugur um,
að skipting Þýzkalands er ó-
gæfa, . mikil ógæfa fyrir
Þýzkaland sjálft, og enn þá
meiri fyrir 'Evrópu. Hún
síyrkir hina herská,u þjóð-
ernisstefnu, sem verið hefur
bölvun þýzku þjóðarinnar í
heila öld. Og hún. gefur sam-
vizkulausum þýzkum leið-
togum endalaus tækifæri til
þess að tefla austrinu gegn
vestrinu- Hún er einnig mesía
plága fyrir Austurríki, sem
er lítið land með aðeins 7
milljónir íbúa. Það er einnig
hlutað í tvennt, og'jafnvel ao
iilvist þeirra sem tvískiptrar
þjóðar steðjar hætta vegna
þess að bandamönnum mis-
tókst að ná samkomulagi.
Ef þessi skipting vaiir
lengi, sem vel getur verið,
væri ekki ósennilegt, að Bret-
•um og Bandaríkjamönnum
hugkvæmdist, að sameina
Vestur-Austurríki Vestut-
Þýzkalandi, en austurhlut-
áhn. með stórborginni Vín
rynni inn í þá ríkjaþyrpingu,
sem Ptússar eru að mynda í
. Suðaustur.Evrópu. .1 þessu
sambandi má með rétti
spyrja, hvaða hughreystingu
ég geti fundið í því sem gerzt
hefur. Það skal ég reyna að
skýra. Ég er þeirrar skoðun-
ar, að það vandamál, sem
mest'"á ríður nú, sé ekki sam-
eiining Þýzkalands, þótt mik-
ils virði sé, og jafnvel ekki
heldur samkomulag Rúss-
lands og Bandaríkjamia,
heldur það, hvort Vestur.
Evrópa og þar á meðal þessi
esfur
lönd geitur eða ekkí éndur-
heimt sjálfstæði 'sitt' og, áhrif
sín á heimsmálin.. /Tákist
þetta, sýnast mér mikil lík-
indi til þess að einhvers kon_
ar jafnvægi náist í héimsniál-
unum,, sem vara mu’ni mörg
ár. En geti Vestur.Evrópa
ekki náð sér á strik \aftur, er
ég smeykur um a.ð fpjgpund-
an sé langt viðsjár'vert tíma_
bli; og örðugt gæti. þtt- orðið
að koma í veg, f,yrrjr,.íhvers
konar ófrið. , _ .
En það gegnir "furðu, að
bæði Rússland og Bandarík-
in hafa gert sér þetta Ijósara
en við sjálfir, Vestur.Evrópu
búar. Með áætlu-n Marshalls
leggja Bandaríkjamenn dfjúg
an skerf til þess að koma fót-
um undir Evrópu aftur. Og
með Kominform neyta Rúss-
ar allra bragða til þess að
hindra það. Það er þessi bar-
átta um líkama og sál Ev_
rópu, sem er mergurinn máls
ins. Og er ráðlegt að skoða
utanríkismálaráðherrafund-
inn í London í þessu Ijósi.
Öll stórveldin fjögur lýstu
því yfir að þau vildu að
Þýzkaland yrði sameinað, og
hefði það eitt verið kjarni
máilsins, hefðu þeir átt að
geta náð samkomulagi. Sýni.
legur ágreiningur Rússlands
og bandamanna þarna er efna
hagslegs eðlis. Krefjast Rúss-
ar, sem þegar hafa haft gott
upp úr liernámssvæði sínu,
stríðsskaðabóta frá þýzkri
framleiðslu, sem n,emur tíu
þúsund milljónum dollara í
tuttugu ár. Hins vegar hafa
Bretar og Bandaríkjamenn
lítið eða ekkert dregið sér á
sínum svæðum, en hafa lagt
fram fé til þess að halda líf-
inu í. Þýzku þjóðinni. Þess
yegna geta þei,r ekki fallizt
á kröfur Rússa. Um Jangan
tíma þarfnast ’ Þjöðverjar
alls, sem þeir geta framleitt,
til þess að greiða bráðnauð-
synlegan innflutning hráefna
og matvæla; og verði eitthvað
þá afgangs, eins og Bevin
minnti Molotov einlægt á,
ætti .fyrst að greiða aftur
það, sem Bretar og Banda.
ríkjamenn eru þegar búnir
að greiða Þjóðverjum.
En þessi ágreiningur er að-
eins á yfirborðinu. Bak við
þetta er spurnir.gin um fram-
kvæmd Marshalláætlunar-
innar, ög vita það allir en
minnast aldrei- á. Vesturv’eld-
in vita, að rétti Evrópa við,
verði Þýzkaland eða að
minnsta kosti Vestur.Þýzka-
land að taka sinn þátt í við-
reisninni. A hinn bóginn eru
Rússar fastráðnir í því að
halda Þýzkalandi utan við
Marshalláætlunina, • eða að
minnsta kosti kreppa svo að
GREIN þessi um útlitið
í viðreisnarmálum Ev-
rópu efti'r að fundur utan
ríkismálaráðherranna leyst
ist upp, er eftir Douglas
Pringle og birtist í riti
brezka útvarpsins, „The
Listener“. Margir eru
svartsýnir í þessum efn-
um, en þessi höfundur er
bjartsýnn.
kjörum þess með stríðsskaða
bótum, að þáttur þess verði
óverulegur. Því að höfuð-
markmið Rússa er að eyði-
leggja Marshalláætlunina og
stemma stigu fyrir viðreisn
Evrópu. Eins og Marshall
segir, ef gengið er að kröfum
Rússa, er þar með sett á
stofn efnahagslegt vald, svo
yfirgripsmikið að það gæti í
rauninni haft öll ráð hverrar
Vesur.Evrópu að rísa gegn
áætlun Marshalls er hrein-
asta fásinna. Mér veitist örð-
ugt að trúa því, að nokkur,
sem ' nýtur hins minnsta
hugsanafrelsis, geti litið svo
á, að Marshalláætlunin sé
árás heimsvaldasinna.
Vitaskuld er ekki búið að
að kveða kommúnista niður.
Nú verandi sókn þeirra hef
ur nú be.inzt að Ítalíu, en
þar getur verið að eftir séu
töluverð vandamál. En í í-
e.r Vestur-Evrópa búin að
koma vel undir sig fótum,
tel ég að það muni verða
langtum auðveldara að ná
samkomulagi við Rússiland
og fá á ný jafnvægi miilli
stórveldann'a. Enn fremur er
þessi áætlun Marshalls væn-
legasti þátturinn í stjórnar
stefnu Bandaríkjanna. Eg
skal viðurkenna, að það eru
aðrir þættir uggvænlegri. Til
er það, sem ég'mundi óttast,
væri ég Rússi, en Marshallá-
ætlunin tilheyrir ekki því.
Þvert á móti virðist mér hún
vera einhver greindarlegasta
og veglyndislegasta stjórnar'
stefna, sem- stór þjóð hefur
talíu bendir ýmislegt til þess, nokkurn tíma haft. Menn tala
að verkamenn vilji ekki ’
vilji
fylgja kommúnistum í
blindnii að hverju- sem komm
únistar stefna. Þeir eiga enn
þá í fórum sínum of mikið af
dómgreind og sjálfstæðri
hugsun, sem þegar öllu er á
botninn hvolft, hróður vest
rænnar menniingar. Þegar
litið eir til baka á a'tburð'arás
'þýzkrar ríkisstjórnar í hendi nokkurra síðustu ára, vekja
sér. Og Marshall heldur a.
fram: ,,Það er þess vegna
ljóst, að samkomulag næst
aðeins undir þeim skilyrðum
sem ekki einungis ofurselja
þýzku þjóðina þrældómi,
heldur mun og tsfja verulega
fyrir viðreisn Evrópu.
mistök kommúnista í Vestur
Evrópu töluverða undrun.
Þrátt fyrir þátit þeirra í við
námshreyfingum. stríðsár-
anna, þrátt fyirír áhrif þeirra
1 verkalýðssamtökum og
þrátt íyrir skort og örbirgð,
Hreinskilnislega sagt tel ég hefur þeim alls staðar mis
að þetta sé rétt. Vesturveldin
hefðu getað náð samkomu-
lagi við Rússland með því að
slaka geysilega til, en afleið
ingin mundi jafnvel hafa
orðið verri en að Þýzkaland
sé í tvennu lagi, því að það
mundi tákna, að öll von væri
úti um viðreisn Evrópu. Þetta
samkomulag hefði verið
keypt of dýru verði. Við get-
um nú að minnsta kosti
'haldið áfram með áætlun
okkar fyrir Vestur-Evrópu
án þess að vera sí og æ að
rífast um það, hvort fremur
stefni að því að gera sam-
komulag erfiðara eða auð-
veldara. Vitaskuld geri ég
ekki ráð fyrir að Rússar láti
af viðl«itni sinni. Þeir munu
halda áfram að nota kverka..
tök sín á Austur-Þýzkalandi
og hina sterku aðstöðu sína í
höfuðborg þess, Berlín, til
þess að torvelda málin eins
og þeir geta: Þeir munu halda
áfram að etja kommúnista-
flokkunum í Vestur-Evrópu
gegn áætlun Marshalls. En
ög held —- og þar er önnur
AlbÝðublaðið
vantar fullorðið fólk og unglinga til blaðburðar í þessi
hverfi:
Hverfisgötu
Skerjafjörður
Talið við afgi'eiðsluna.
Álþýðublaðið. Sími 4900.
hepnnazt að bæta aðstöðu
sína og jafnvel að standa í
stað. Jafnvel í Þýzkalandi,
þar sem sennilega enginn
verulegur frelsisáhugi ríkir,
imistókst kommúniistum. Fá
um, sam til þekkja fiunst trú
legt, að Þýzkaland muni
gamga kommúmistum á
hönd, ef stórveldi-n flytja
heri sína brott og láta Þjóð
verja sjálfráða. Það hlýtur
að vekja undrun að rússnesk
um ráðamönnum komi þetta
ekki til hugar, því að ef þeir
reynd, að Vestur-Evrópa
gerðu sér að góðu þá stað-
vildi ekkert með kommúhis
mann hafa, ef annars væri
kostur, hlytu viðskipti þeirra
og vesturveldanna aukazt
verulega- Mundi Wilson hafa
gert viðskiptásamning sinn
—• sem er.mikill ávinningur
— við rússnesku stjó'rnina,
ef franskir kommúnistar
hefðu verið 'að vinna? Ég
held ekki. En, ég er viss' um,
að skilyrði fyrir endanlagu
ástæðan til þess að mér finnst j samkomulagi væri langtum
betra, ef Rússar vildu gefa
upp alla von um að geta ó-
nýtt áætlun Ma;rshalls: : með
verkföllum og - uppþotum
kommúnista. Ég er víss, um,
að Bretar mundu ekki tapa
neiinum tækifærum tt.il þess
að auka viðskipti sín við
Rússland og Austur-Evrópu,
svo frmalega, sem það kost-
aðii ekki það, að v.ið hyrfum
frá viðreisnaráætiunnni í
Vestur-Evrópu.
Mér þykir leitt, ef svo virð-
ist sem ég eyði of mörgum
orðum um viðreisnaráætíun-
ina, en. ég er sannfærður um,
að þet'ta sé eitna atriðið, sem
ekki sé hægt að slaka til á
eins og á stendur. Framtíð
Breta ier bundin v.ið viðreins
Vestur.Evrópu. Mega þeir
ekkert gera, sem torvelt
gæti hana. Þeir verða að gera
al’Lt, sem þeir geta til að auð
velda hana, jafnvel- þótt það
tákni að Þýzkalandi verði
skipt um tíma, því að þá
heldur rofa til — að
muni ekki takast verkið.
Athyglisvert var, aö tilraun
Kommúnistafiokksins í Frakk
landi til þess að komá stjórn-
inni þar frá fór út um þúfur.
Hvert glappaskot gat haft
hættu í för með sér þá. Ekki
veit ég, hvort kommúnistar
gerðu sér vonir um að ná
völdum með byltingu, en ég
er viss um að þeir ætluðu að
sanna, að enginn gæti stjórn-
að Frakklandi, ef þeír gætu
það ekki. En þeim brást boga
listin. Þeim mistókst að sumu
leyti vegna góðs skilnings og
styrks stjórnar Schumanns,
en aðallega vegna þess að
meirihlufi franskra verka-
manna vildi ekki ljá þeim lið.
Þrátt fyrir tök þeirra á verka
lýðsfélögunum og þrátt fyrir
örbirgð verkamanna gátu
kommúnistar ekki' sannfært
þá um það, að þetta væri
ékkert annað en barátta fyr_
ir betri kjörum. Það var of
augsýnilega ættað frá Mosk-
vu, og að biðja verkamenn x
um pólitísk bönd, en að því
er virðist, er það tilefmislaust,
og reyni: Bandaríkin tnokkuð
í þá átt, hygg ég, að við get
um verið fastir fyrir og sagt
nei. En ég hef enga trú á því,
að Bandaxíkin vilji ná yfir-
ráðum í Evrópu eða Bretum
og géra þá að andrússinieski’i
bækristöð- Mergurinn málsins
er þessi1: ef Marshalláætlun-
in ber árangur og Evrópa rís
úr rústum, verða . Bretar
miklu óháðari Bandaríkjun-
u!m, en þeir nú eru.
*
Eg las um daginn fyrirlest
ur eftir Walter Lippmann,
amerískan blaðamann, og
fannst mér fyrirlestux'iinm á
kaflega skynsamlegur. Ilann
sagði áheyrendum sínum —
amerískum áheyrendum
að kasta þeirri algengu ame
rísku skoðun, að aninað
hvort sé um að ræða einn
heim og Rússland vinni með
B'andaríkjunum eða tvo
heima og Bandaríkin verði
að vinna bug á Rússlandi.
Hann sagði: ,,Eg skil ekki í
því að Bandaríkjameinn þurfi
annað hvort að tengjast Rússi
um órjúfandi böndum eða
berjast við þá, annað hvort
verði að vera fullkominn
friður eða alger ófriður. Ég
held að bezt sé að viðurkenna
að samkeppniim muni halda
áfram og vonast ekki eftir að
hún hverfi eða að halda að
hún verði afnum.in af sam-
einuðu þjóðunum eða með
sigursælu stríði. Ég geri ekkti
ráð fyrir að rússneska vanda
málið verði. ráðið itiMykta í
eitt skipti fyrir öll. Ég held
að við höfum nóg völd og á-
hrif, ef við notpm þau kapp-
samlega, til þess að fá fríáim
úr því ráðið áðnr en ný kyn
(Fi-amh. á 7. siðu.)
Minningarspjöld
Jón Baldvinssonar for-
seta fást á eftirtöldum stöð
um: Skrifstofu Alþýðu-
flokksins. Skrifstofu Sjó-
]mannafélags Reykjavílcur.
Skrifstofu V.K.F. ' Fram-
sókn, Alþýðubrauðgerð-
Laugav. 61, í Verzlun Valdi
mars Long, Hafnarf. og hjá
Sveinbirni Oddssyni, Akra
nesi.
Kaupum fuskur
Baldurgötu 30.