Alþýðublaðið - 17.08.1948, Qupperneq 4

4
, í’é-H ^ilðjúdagúr '17;íSgpsfc 1948.
Úígefandl: Alþýðuflokknrlmt
Ritstjórl: Stefán Pjetursson.
Fréttastjóri: Beneðikt Gröndal
Þingfréttir: Helgi Sæmundsson.
Rifstjómarsúnar: 4901, 4902.
Augiýsingar: Emilía Möller.
Auglýsingasími: 4906.
Afgreiðslusimi: 4900.
Aðsetur: Alþýðuhúsið.
Alþýðxprentsmiðjan h.f.
Jafnaðarsfefnan
og kommúnismlnn
ÞAÐ er ekki við því að
búast, að það láti vel í eyrum
kommúnista. að jafnaðar-
menn hafi eftir stríðið verið
kallaðir tifl. þess með frjálsum
kosningum að'mynda stjórn í
flestum löndum Vestur-Ev-
rópu, þar á meðal á öllum
Norðurlöndum, eins og Al-
þýðubiaðið benti nýlega á í
ritstjórnargrein; því að. sem
kunnugt er, hafa kommúnist
ar hvergi verið kallaðir til
þess af þjóðunum sjálfum, að
taka við völdum. í Austur-
Evrópu, þar sem þeir hafa
komizt til vaida eftir stríðið,
hefur það gerzt í iskjóli rúss
neskra byssustingja, en á
móti þjóðarvilja, enda hafa
kommúnistar allls staðar látið
það vera sitt fyrsta verk. eft-
ir valdatökuna, að afnema
frjálsar kosnjngar og banna
andstöðuflokka sína.
En þannig er munurinn á
lýðræði og einræði, frelsi og
kúgun. Og af því að jafnaðar
menn eru einlægir lýðræðis-
sinnar og frelsisvinir, fara
vinsældir þeirra allstaðar
vaxandi; og þar, sem frelsi
og lýðræði er ríkjandi, fara
áhrif þeirra eftir stríðið stöð-
ugt í vöxt. En áhrif komm-
únista hafa minnkað þar að
sama skapi, er mönnum varð
einræðishyggja þeirra og
svikráð við frelsið og lýðræð
ið Ijós. Það er aðeins í krafti
ofþeldis og kúgunar, að þeir
kom,ast nokkursstaðar til
valda.
Það er von, að kommúnist
um svíði. að á þetta skuli
vera þemt; enda var Þjóðvilj
inn fyrir helgina ofsareiður,
er hann gerði ritstjórnar-
grein Alþýðublaðsins um
þetta að umtalsefni. En reið-
án er engin rök; enda varð
lítið úr þeim höggum, sem
hann reiddi þar til.
Það er út af fyrir isig mjög
einkennandi fyrir kommún-
ista, að Þjóðviljinn "biðst í
grein sinni strax í upphafi
alveg undan því, að ræða
muninn á frelsinu og lýðræð
inu í Vestur-Evrópu og kúg-
uninni og einræðinu í Austur
Evrópu. Hann er bersýnilega
búinn að gleyma Karli Marx,
sem sagði, að frelsið væri
verkamanninum enn þá
nauðsynlegra en brauðbit-
inn! En hvað um það: Vörn
Þjóðviljans er sú, að jafnaðar
mannastjórnirnar í Vestur-
og Norður-Evrópu hafi, eða
svo fullyrðir hann. ekki bætt
kjör alþýðunnar eða jafnað
lífskjörin; og á lesandinn þá
sennilega að álykta, þótt
Þjóðviljinn hafi .að vísu vit
á að fara gætilega í að full-
yrða nokkuð um það, að þar
gildi nú eitthvað öðru máli
Afmælisdagm* Reykjavíkur. — Hefjumst handa
um umbætur í Reykjavík. — Gagnrýni er nauð-
synieg. — Tillögumar um nafn á félagið. — Borg
in í hátíðaskrúða. — Skemmtanir í samkomuhús-
um. — Fyrstu verkefnin. — Fánar að húnum.
AFMÆLISÐAGUR REYKJA
VÍKUR er á morgim og mér
finnst, að það fari vel á því, aS
félagið, sem hefur það markmíð
að gera höfuðstaðinn fegurri,
hreinni og hlýlegri, tileinki sér
þennan dag og borgararnir sam
einist þá um það og verkefni
þess. Nóg verk er að vinna í
þessum bæ til fegurðarauka og
meiri menningar. Að vísu hafa
átt sér stað mjög miklar fram-
farir síðasta áratug á þessu
sviði, en það er þó rétt eins og
verkið sé að hefjast, svo
skammt erum við á veg komin,
og svo mikinn brag her höfuð-
staðurinn af frumbýlingshætti
borgar sem enn er að skapast.
ÉG HEF ORÐIÐ var við þó
nokkra gagnrýni á þessum nýja
félagsskap. Mér þykir það bara
góðs viti. Verst væri ef þöfn
ríkti um hann, því að þögnin
mundi bera vott um tómlæti.
Menn deila um félagið og verk-
efni þess og það sýnir, að fólk
ann Reykjavík og hefur einmitt
áhuga fyrir því, að stefnt sé í
sömu átt og félagið vill gera.
Það skiptir því óendanlega litlu
máli þó að menn séu að ein-
hverju leyti óánægðir um þá til
lögu, sem fram hefur komið um
nafn á félaginu, eða þó að menn
telji, að heppilegra sé að æðsti
maður borgarinnar, borgarstjór
inn, sé ekki formaður í þessum
félagsskap, sem ekki á aðeins
að ýta undir borgarana um
fegrun og snyrtilega umgengni
heldur og fcndir bæjaryfirvöld-
in að þau geri skildu sína.
ÉG ER SANNFÆRÐUR um
að þessár deilur þagna fljótt.
Þær þagna um leið og félagið
hefst handa um framkvæmdir,
enda eru þær þegar hafnar í
Nauthólsvík, og allur ágóðinn,
sem verður af starfsemi morg-
undagsins, rennur til fyrirhug-
aðs skemmtigarðs á Öskjuhlíð.
Menn geta valið um nöfn í fé
laginu. Tillaga hefur komið
fram í blaði um að það skuli
heita Bæjarprýði, og ég hef orð
ið var við, að þetta nafn á all
mikinn hljómgrunn meðal borg
aranna. Þetta er gamalt og fag-
urt orð íslenzkt, sem ætíð hef-
ur staðið ljómi af. Hvers vegna
ekki að láta deilurnar þagna og
sameinast um það? En um
þetta og annað, sem kann að
valda deilum;, verður rætt á
stofníundi félagsins annað
kvöld.
FÉLAGIÐ EFNIR TIL
skemmtana í öllum samkomu-
húsum bæjarins, sem tiltækile
eru, en nokkur eru nú í við-
gerð, og því ekki hægt að fá
þau. Hafa forgöngumenn hátíða
haldanna vandað vel til
skemmtiatriðanna, svo að telja
má víst, að almenningur fjöl-
menni á þau. Kvikmyndasýning
ar verða í fjórum bíóum, en
aðalskemmtanirnar fara fram í
Tívoli um kvöldið. Var Tívólí
og eitt fyrstá fyrirtækið, sem
gekk í félagið, en fyrirtækin,
sem það hafa gert, eru nú orð-
in allmörg.
FÉLAGAR HAFA NÚ síðustu
dagana streymt í félagið. Má
þó ætla, að í dag og á morgun
muni mörg hundruð skrá sig
sem meðlimi og. væri vel, ef
við slægjum öll met hvað það
snertir þessa daga. Hér er um
merkt framtíðar- og framfara-
mál að ræða, sem borgararnir
eiga að sameinast um sem einn
maður, og þeir mega ekki láta
það henda sig, að ómerkileg ó-
nægja með smámuni haldi þeim
frá virkri þátttöku í þessum fé
lagsskap, sem hefði átt að vera
búið að stofna fyrir mörgum ár
um.
ÞAÐ ER SJÁLFSAGT að
Reykjavíkurbær sé á morgun í
hátíðaskrúða. Verður því að
vænta þess, að borgararnir
dragi fána að stöngum um all-
an bæ, að þeir taki þátt í há-
tíðahöldum dagsins og að þeir
taki virkan þátt í starísemi fé-
lagsins þegar frá upphafi með
því að gerast félagar og sækja
aðalfundinn sem hefst klukkan
7 annað kvöld. Ég er sannfærð-
ur um, að allir sæmilegir menn
sjá eftir því, er stundir líða,
ef þeir hafa ekki tekið þátt í
félagsskapnum strax í upphafi.
Axel Strand, forseti sænska Aiþýðusambandsins.
Myndin var tekin á útifundi Alþýðuflokksins á Arnarhóli sum-
arið 1939, er Strand var í heimsókn hér ásamt nokkrum öðrum
norrænum jafnaðarmönnum.
Mikil hátíðahöld á 50 ára afmæli
sænska alþýðusambandsin
-■ —. ♦
Þau voru sótt af 30 fulStrúum verka-
Sýðssambanda 12 erlendra þjóða.
■— --—---------
ALÞÝÐUSAMBAND SVÍÞJÓÐAR minntist 50 ára af-
mælis síns með margþættum og tilkomumiklum hátíðahöldum
dagana 7. og 8. ágúsí, og sóttu þau 30 fulltrúar verkalýðssam-
banda 12 þjóða, þar á meðal forseti og gjaldkeri Alþýðusam-
bands íslands. Alþýðusamband Svíþjóðar telur innan vébanda
sinna 43 sérgreinasambönd og nær 1 milljón og 200 000 með*
limi, en það er um 20% af íbúum Svíþjóðar.
F. U. J.
Um næstu helgi fer Félag
ungra jafnaðarmanna í ferða-
lag að Laugarvatni með við-
komu í Þrastarskógi og verður
ekið um Þingvöll í bakaleið. —
Þeir, sem hafa hug á að fara í
Hátíðaihöldin 7. ágúst hófœt
um mongu'niinn í Sartongisti-
húsinu í Stofckihólmi með þvi,
að eriendu fulttrúamir gengu
fyriir formann, varaiformamn og
gjaldkera sænska Alþýðusam-
banidsiins og færðu því ham-
inigjuús'kir og gjafir í tilefni af-
mæhisins. Mesta athygii af gjöf
um þeissum vakti hugmynd að
miinni'smerki um hinn glæsi-
lega forustumann sænsku al-
þýðuhreyfingarinnar og fyrr-
verandi forsætisráSh'erra Svía,
Hjalmar Brantiing, en húni var
gjöf frá samhandi alþýðuhús-
enna í S'víþjóð og alþýðuhús-
inu í Stöbkhóimi.
Síðar um daginin héldu 'há-
tíðalhöMin áifram í Ko'ncierthús-
inu í Stokkhóhni mieð scng,
hlj óðfæralleik og kvæðaiestri.
Þar flutíi cg foxmaðm* sænska
aiþýðusambandsinis, Axel
Strand, ræðu um störf og
stefhumái sambanidsins á liðn-
um 50 lárum. Þá voru- fjórir af
þessa fei<5, tilkynni það til skrif
stofu félagsins, sími 5020, fyrr
en seinna.
brauitryðjendum isænsku verka
lýðshrejrfiniganinniar heióraðir
og kvieðjur fluttar. Fyristur tal-
aði Tage Erlianider, tforsætisráð
herra - Svía og formiaður
sænska Alþýð'ufiokfcsins, en
meðal ainnarra ræömuanna
voru Eiler Jensen, formaður
danska lalþýðiusambandsin's,
sstm er elzt aOlþýðusamband-
anna á Norðurlöndum, en hann
taiað’i' f inatfni alka norrænu
alþýðusambanidan'nia, og Saiil-
a nt, framfevæmdas'tjóri al-
þjóðasambands 'vierkalýð'sins,
en hann flut'ti kveðju þess. Að
k'vöidi sama dags var afmælis-
veizla sambanidisiinis iháidin, og
flutti Gustav Möller félags-
málaráðherra Svfa aðalræðun'a
þar.
Hátíðahöldin síðari daginn
fóru . fram -á Skansimim. í
Stokkhólmi. Voru þar íjöl-
breytt og* tilkomumikil
Skiemmtiatriiði, en varaforseti
sambandslins, Einar Norrmian,
flutti ræðu. Þátt'takiendu'r í há-
(Frh. á 7. síðu.)
í einræðisríkjum kommún-
ista í Austur-Evrópu!
Þjóðvjljanum er velkom-
ið, að þreyta rök við jafnað-
armenn á þessum grundvelli,
ef hann ímyndar sér, að hon
um gangi þar betur en á hin-
um; en það er áreiðanlega
misskilningur, ef hann held-
ur það.
Meira en þrjátíu ár eru nú
liðin síðan kommúnistar
gerðu byltingu sína á Rúss-
landi og stofnuðu þar einræð
isstjórn. Og hvernig eru kjör
alþýðunnar þar í dag? Þau
eru með þeim hætti, að komm
únistar þora ekki armað en
að halda landinu lokuðu bak
við járntjald, svo að það
vitnist ekki innan lands,
hve miklu lélegri kjör al-
menningur á við að búa í
þessu sæluríki kommúnism-
ans, en í nokkru lýðræðis-
landi! Það, sem verkamenn
þurfa vikur til að vinna fyr
ir á Rússlandi, þurfa þeir
ekki nema daga til í Norður-
Evrópu, á Englandi og í Norð
ur-Ameríku. Hvergi er launa
munurinn með hinum ó-
breytta verkamanni og yfir-
manninum neitt nándar
nærri eins mikill og á Rúss
landi. Og verkfallsréttur er
ekki til!
Á sama tíma hafa jafnað-
armannastjórnir í lýðræðis-
‘löndunum í Norður- og Vest-
ur-Evrópu, þar sem engin
bylting hefur verið gerð.
hægt og hægt verið að bæta
kjör alþýðunnar ár frá ári.
Þár hafa laun farið stöðugt
hækkandi, en kjörin þó verið
jöfnuð meira en nokkurs stað
ar annars istaðar í heiminuip.
Þar er verkfallsréttur. Þar
er kosningaréttur! Þar hefur
alþýðan meiri áhrif á þing
og stjórn en nokkurs staðar,
betri bústaði og víðtækari al
þýðutryggrngar. Þar eru
löndin ekki lokuð; þar er öll
um frjálst að sjá sig um og
ferðast í löglegum tilgangi,
jafnvel hinum krítisku út-
.S'endurum kommúnistaisælu-
ríkisins austur á Rússlandi.
Þjóðviljinn má ha.lda þe.ss
um samanburði áfram og
gera við hann, isínar athuga-
semd)ir. Jafnaöarmenn
þurfa ekkert að óttast það.
Sigurför jafnaðarstefnunnar
í Norður- og Vestur-Evrópu
byggist ekki síður á þeim stór
kostlegu kjarabótum, sem
hún hefur færit alþýðunni
þar. umfram það, sem alþýð
an hefur nokkurs staðar ann
ars fengið, en á órjúfandi
tryggð þeirra við frelsi og
lýðræði.