Alþýðublaðið - 20.04.1949, Page 5

Miffvikutlagur 20. apríl 1949.
ALÞÝÐUBLAÐSÐ
'5
xa
ARIN eftir 1930 voru merki
legt tímabil í sögu íslenzkrar
Ijóðagerðar. Þá komu fram á
sjónarsvið bókmenntanna mörg
ný og efnileg ljóðskáld. Sum
þeirra eru þegar orðin lands^
kunn, önnur hafa gefið góðar
vonir, þótf enn sé ekki sýnt,
hvort þeim endist þróttur og
hœfni til frægðar og frama.
Vilhjálmur frá Skáholti var
í tölu þessara eftirtektarverðu
nýliða. Fyrsta ljóðabók hans,
,,Næturljóð“, kom út 1931. Það
Var að ýmsu leyti sérstæð byrj
andabók, og „Vort daglega
brauð“, sem kom út fjórum ár_
Um síðar, leiddi glögglega í ljós,
að Vilhjálmur var skáldefni,
sem líklegt var til afreka. Beztu
kvæði þeirrar bókar voru
óvenjulega persónuleg. Bókinni
var ágætlega tekið. Hún kom út
í tveimur útgáfum, seldist upp
á skömmum tíma og hlaut að
verðleikum vinsamlega dóma i
blöðum og tímaritum. Það
mátti því ætla, að hinn ungi
höfundur legði áherzlu á að ná
settu marki. En Vilhjálmur frá
Skáholti fór sér í engu óðslega.
Hann virtist um skeife hafa
' lagt Ijóðagerðina á hilluna,
og það bárust engar fregn.
ir af því, að hann hygðist helga
annarri listgrein starfskrafta
sína. En eftir ófriðarlokin fóru
að birtast eftir hann kvæði á
ný, og nú, þegar nær fjórtán
ár eru liðin síðan „Vort daglega
brauð“ kom út, hefur hann
sent frá sér nýja ljóðabók, „Sól
og menn“. *
Það er fljótséð, að „Sól og
menn“ er samfelldasta og svip
mesta ljóðabók Vilhjálms frá
Skáholti. Hann hefur mótazt
mikið á árunum síðan „Vort
daglega brauð“ kom út, er orð
inn þroskaðri og lífsreyndari,
færist meira í fang og kann
betur fil verks. Megineinkenni
hans eru hugkvæmni og snerpa.
Áður minntu kvæði hans á tón
list, nú bera þau svip og blæ
málverksins. Vilhjálmur bregð
ur upp skýrum myndum, og
efnisval hans vitnar um ríka
skáldgáfu. En hann er misjafn
Iega vandvirkur og vegna þess,
hve hann notar mikið sömu lit
ina, virðist hann einhæfari en
góðu hófi gegnir. Lengri kvæði
bókarinnar mynda naumast þá
listr.ænu heild, sem þurft hefði
að vera. Höfundur, sem yrkir
kvæði eins og Ættjarðarljóð og
Tvö veglaus börn, sannar ótví_
rætt skáldgáfu sína, en þar
skortir þó herzlumun. En í smá
kvæðum bókarinnar er hinn list
ræni árangur mun meiri. Mörg
þeirra eru fagur og sérkennileg
ur skáldskapur, sem vitnar um
sjálfstæðan og persónulegan
höfund. Kvæði uffl danska ást,
Dúna, Veraldarljóð, Mín fyrsta
Vilhjálmur frá Skáholti.
ást, Hin góða kona, Bæn, Sól_
skinsdagur, Landnám og Gömul
mynd eru ljóð, sem verða les_
endum minnisstæð, en þó fyrst
og fremst fyrirheit þess, að Vil
hjálmur frá Skáholti muni eiga
sér framtíð sem skáld, ef hann
heldur áfram ag þroska hæfi
leika sinn og rækja gáfu sína.
Þegar smekkvísi Vilhjálms
frá Skáholti svarar kröfum efn
isvals hans og lýsingarhæfi_
leika, er hann kominn í röð
beztu ljóðskálda okkar. „Sól og
menn“ sker úr um það, að þenn
an listasigur getur hann unnið,
ef hann leggur sig allan' fram
og fær notið þeirrar aðstöðu,
sem til þess er nauðsynleg. Vil
hjálmur er í rauninni mun
meira skáld en heildarmynd
þessarar nýju bókar hans sýnir,
svo góð, sem beztu kvæði henn
ar þó eru og svo skemmtileg til
breyting, sem að henni er. Hann
er vaxandi skáld og snarpur
fullhugi. Hann Verðskuldar þœr
vinsældir, sem þessi nýja
bók hans mun færa honum, og
þann framtíðarsigur, er hann
hann kemur til með að vinna,
ef allt fer að vonum.
Helgi Sæmundsson.
og
heiiur Teiilumatur
sendur út. um allan ba?
QfT.n Xr trfSKTTTt
Heyrf og lesið.
í AR verður margs að minn-
ast fvrir unnendur bókmennt-
anna. Sænski snillingurinn Au_
gust S+rindberg og norska stór-
skáldið Alexander Kielland
hafa báðir þegar átt aldaraf-
mæli. í ágús': eru liðnar tvær
aldir síðan þýzlci meistarinn
Johann Wolfgang Goethe fædd_
ist. Norðmaðurnn Knut Hamsun
verður níræður á árinu, Banda
ríkjamaðurinn Edgar Lee Mav-
ters, Daninn Martin Andersen
Nexö og Svíinn Bo Bergman
verða áttræðir. Bretinn Win_
ston S. Churchill verður 7a ára
og Norðmaðurinn Arnulf Öv-
erland og Svíinn Bertil Malm-
berg verða sextugir.
SÆNSKA skáldkonan Elin
Wagner lézt skömmu eftir ára-
mótin, og í síðastliðnum rnán.
uði var Harry Martinson kjör-
inn til að skipa sæti hennar í
sænska akademíinu. Hann er
fyrsta öreigaskáldið, sem hlýt-
ur þessa sæmd, og vafalaust
þykir, að meginástæðan fyrir
því að Martinson varð fyrir
valinu, hafi vsrið síðasta bók
hans, „Vagen till Klockrike".
sem kom út um iólaleytið i
vetur og hefur fengið frábær-
lega lofsamlega dóma.
Harry Martinson er hálf.
fimmtugur að aldri, fæddur
1904 og yngstur af þeim fjór-
um rithöfundum Svía, sem eru
forustumenn öreigaskáldanna
þar í landi. Hann er sex árum
yngri. en Vilhelm Moberg. fjór-
um árum yngri en Eyvind John
son og þremur árum yngri en
Ivar Lo-Johansson.
Martinson var lengi í fórum
áður en hann gerðist rithöfund.
ur og sigldi um öll Leimsins
höf. Hann kom á þeim árum til
Reykjavíkur, og hér gerist þátt
urinn Ernir í Reykjavik í ferða
bók hans Resor utan mál.
Fyrsta bók hans kom út 1929.
Hann hefur skrifað ljóð, smá-
sögur skáldsögur og endur.
minningar jöfnum höndum.
ÞJ ÓÐVILJINN er átakan-
lega óheppinn með frðmhalds-
sögur í seinni tíð. Sú, sem nú
er, nefnist „Keisararíkið Azan-
ia“ og er eftir brezka rithöfund
inn Evelyn Waugh Segir þýð.
andinn í gjafabréfi þar sem
hann ánafnar blaðinu jiýðii.'gu
sína, að hann t.elji rel við eiga,
að bókin komi hér út i valdatíð
núverandi ríkisstjörnar, þ\í að
margt sé líkt hér og í negra-
ríkinu Azaníu!
Enpr vöíiir,
ekkerf (H —
segja kaupmennirnir.
En þúsundir manna
lesa dagblöðin á hverj-
um degi, og fyriríæki
sem þekkja hug fjöid-
ans, halda áfram að auglýsa öðru
hverju, til bess að minna fólkið á það,
hvar vörurnar muni fást, þegar þær
kcma aftur. Firmanafn, sem er á vörum
fjöldans, er margfaldur arður fyrir hóf-
legt auglýsingaverð, sem vel er varið.
Mglýsið í Áfþýðu!
— Hringið í síma 4900 og 4906. —
Saga þessi korri út í heima-
landi höfundar 1832, og það
dylst ekki að tilgangur hennar
i er að sanna, að írumstæð sn>á-
ríki eigi engan rétt !il sjálfstæð-
is og fullveldis. Síðar kom bet-
I ur í ljós, hvað olli þessari af
stöðu höfundarins. Eveiyn
j V/augh varð sem sé f asisti á ár-
unum fyrir síðari heimsstvrj-
! öldina, og í bók sinni , Waugh
; in Abyssinia“, sem kom út
I 1936, lofaði hann innrás svart-
stakka Mussolinis í Abessmíu
af ósvífinni aðdáun og gekk
feti lengra í þjónkun við sama
málstað og hann veitti lið á
dulbúinn háít í „Blaek Mis-
chief“, bókinni, sem nú er
framhaldssaga Þjóðviljans!
Þó má Waugh eiga það, að
hann snerist frá villu sinni um
líkt leyti og vinátta tókst með
Hitler og Stalin. Síðar tók
hann kaþólska tru, og hún mun
hafa verið andlegt athvarf hans
á styrjaldarárunum og síð'an.
Svo báglega tókst Þjóðvilj-
anum þegar hann ætlaði að
flytja ,,róttæka“ framhalds-
sögu. Þá varð fyrir valinu saga
eftir fasista og verjanda heims-
valdastefnu Mussolinis!
Islandskynning Nonnabókanna
ÍSLENZK FORNRIT hafa
verið þýdd á mörg tungumál,
j ég veit ekki hve mörg, en af
ritum seinni alda íslendinga
| hafa áreiðanlega bækur tveggja
_ verið' þýddar á fleiri má’ en rit
‘ nokkurra annarra. Annar þess-
ara höfunda er enn á bezra
aldri. Það er Kristmann Guð-
! mundsson. Það fer ekki mikl-
! um sögum af þýðingum bóka
hans og ekki verður þess vart,
að hann frai neinar söluferðir.
En skáldsögur hans virðast
fara sinna ferða land úr landi
— fleiri og fleiri samari. Hinn
höfundurinn er nú látinn fyrir
fimm árum, séra Jón Sveinsson,
sem víðkunnur er undir nafn-
inu Nonni.
Bækur Jóns Syeinssonar
voru fyrir styrjöldina miklu
orðnar þýddar á fast að því 30
tungumál. og höfundinum, sem
var víðförull með afbrigðum,
hafði víðs vegar um heim verið
fagnað sem vini vegna þeirra
miklu vinsælda, sem bækur
hans höfðu aflað honum. Hann
hafði flutt þúsundir fyrirlestra
um ísland — rneðal annars
marga í Japan, en þar voru
bækur hans mikið lesnar.
Stíil og frásagnarháttur séra
Jóns Sveinssonar hefur erlend-
is ekki aðeins vakið aðdáun
barna og unglinga og þeirra
fullorðinna, sem líta fyrst og
fremst á þær frá því sjónar-
raiði, hve vel þær henta ungum
lesendum, heldur hefur og
stíllinn mjög verið lofaður af
ýmsum bókvísum fagurfræð-
ingum, og þá ekki sízt í Frakk_
Landi. Og séu sögur séra Jóns
vel þýddar, hrífa þær fyrst og
fremsf með heildarblæ frásagn.
arinnar, þar sem hvergi gætir
í-krúðs eða oflætisvímu, en yfir
öllu hvílir rósemi, sem oft
nálgast tign, og þó er þessu
samfara ævintýralegt glit eftir-
væntingar, frásagnargleði og
ástar á íslenzkri náttúru — og
allt ber svip hreinleika, heil-
agrar einfeldni og trúnaðar.
trausts á forsjón góðs og almátt
ugs föður alls, sem lifir. Að
bessu athuguðu verður það
hverjum skiljanlegt, að bækur
séra Jóns Sveinssonar séu eftir_
læti barna og unglinga, og
einnig það að þeir, sem velja
bækör handa slíkum lesendum,
telji rit Nonna henta með af-
brigðum vel. En fullorðinn les-
andi nýtur þeirra aðeins að
litlu leyti, nema hann stilli við-
tæki hugar síns á þá bylgju-
tengd, sem útvarpað er á í frá-
sagnarstíl böfundarins.
Bókaverzlun Ársæls Árna-
sonar gaf út á árunum 1922—
28 6 af bókum Jóns Sveinsson..
ar í íslenzkri þýðingu Frey-
steins skólastjóra Gunnarsson-
ar og Magnúsar Jónssonar pró-
fessors. Bækurnar eru löngu
uppseldar, en nú heíur ísafold-
arprentsmiðja keypt útgáfurétt
inn og haíið nýja útgáfu og er
Eyrstá bókin, ,,Á Skipalóni“
komin út. Mun Freysteinn
Gunnarsson þýða allar sögurn-
ar til þess að á þeim verði sami
svipurinn. Verða þær bækur 8
— tveimur bætt við, vsem ekki
hafa áður komið úí á íslenzku
— og mætti ætla, að þær yrðu
nefndar „Nonni finnur hamingj
una“ og „Nonni segir frá.“ Þá
munu og koma út tvær ferða-
bækur, sem báðar fjalla um
ferðir höfundar um ísland, og
þýðir Haraldur. Hannesson
Franih. á 7. síðu.