Alþýðublaðið - 29.12.1949, Side 4

ALÞYÐUBLAÐIÐ
Fimmtudagur 29. dcs. 1949
Útgefandi: Alþýðuflokkurinn.
Ritstjóri: Stefán Pjetursson.
Fréttastjóri: Benedikt Gröndal.
Þingfréttir: Helgi Sæmundsson.1
Ritstjórnarsímar: 4901, 4902.
Auglýsingar: Emilía Möller.
Auglýsingasími: 4906.
Afgreiðslusími: 4900.
Aðsetur: Alþýðuhúsið.
Alþýðuprentsmiðjan h.f.
Öðruvísl mönn-
um áður brá.
• ÞAÐ er segin saga, að kom-
múnistar reyna að gera sér (
pólitískan mat úr því, þegar Al-
þýðuflokksmenn, sem unnið
hafa langan og strangan starfs-
dag að opinberum málum,1
draga sig í hlé. Þá linnir ekki
aðeins árásum á hlutaðeigandi
menn, fordæmingunni er snúið
í lof í þeim tilgangi að veikja
Alþýðuflokkinn og gera hann
tortryggilegan. Andstæðingar, j
sem áður voru óalandi og ó-,
ferjandi, verða að pólitískum
englum á svo til einni nóttu..
Þetta kemur glögglega fram (
í langhundi Þjóðviljans í gær í
tilefni af bæjarstjórnarkosn-
ingunum í Hafnarfirði. Þrír af
fyrrverandi bæjarfulltrúum
Alþýðuflokksins þar draga sig
nú í hlé eftir langt og vel
unnið starf í bæjarstjórn. Þá
loksins vaknar Þjóðviljinn til
vitundar um, að þetta séu mæt-
ir menn og merkir og ber 'á þá
hástemmt lof. En það er svo
eem ekki gert í þeim göfuga til-
gangi að unna andstæðingum
sannmælis, þegar þeir leggja'
niður vopnin og víkja úr orra-
hríð stjórnmálanna eftir vask-
lega frammistöðu. Tilgangur-
ínn er sá einn að reyna að
vinna Alþýðuflokknum tjón og
gefa í skyn, að viðkomandi
menn hafi annað hvort misst
trú á hann eða flokkurinn vilji
ekki nýta ágæta starfskrafta
þeirra lengur.
Það er athyglisvert í þessu
sambandi að ímynda sér, hvaða
vitnisburð Þjóðviljinn myndi
gefa Ásgeiri G. Stefánssyni, ef
hann væri í framboði til endur-
kjörs sem bæjarfulltrúi í Hafn-
arfirði. Kommúnistar hafa sem
Bé lágt mikla áherzlu á að rægja
og svívirða Ásgeir G. Stefáns-
son, hinn ötula brautryðjanda
bæjai-útgerðarinnar í Hafnar-
firði. Hann hefur átt að vera
talandi tákn auðvaldsins og sér-
gæðingsskaparins. En nú er
vitnisburðurinn ærið breyttur.
Ásgeir er að vísu kapitalisti að
dómi Þjóðviljans, — en hann
ír góður kapítalisti!
Um Björn Jóhannesson og
Kjartan Glafsson er sömu sögu
að segja. Þeir hafa ekki verið
lofaðir af kommúnistum til
þessa, heldur þvert á móti ver-
iS ofsóttir og svívirtir. En nú
ckortir ekki Iofsyrðin, þegar
þessir gömlu og glæsilegu
baráttumenn taka sér hvíld
og draga sig í hlé. Nú
fá þeir meðal annars þá ein-
kunn, að þeir hafi unnið ómet-
anlegt starf í þágu verkalýðs-
hreyfingarinnar í Hafnarfirði.
Þetta veit alþjóð að er satt og
rétt. En illa mundu kommún-
istar þessi sannindi, þegar þeir
samfylktu íhaldinu í Hafnar-
firði til að vinna það óþokka-
Verk að reka Björn Jóhannes-
Eon og Kjartan Ólafsson úr
verkamannafélaginu Hlíf, sem
þei'r höfðu unnið mikil störf og
góð. Með tilliti til þessa lætur
(of Þjóðviljans um þessa merk-
ismenn nú í eyrum aðeins sem
Eals og fláræði. Víst er það líka
Eatt, að Björn og Kjartan hafa
harizt skelegglega gegn íhald-
inu í Hafnarfirði. En kommún-
istar hafa ekki viðurkennt þá
staðreynd fyrr en nú og þá að-
eins í illum tilgangi. Sú var tíð-
in, að kommúnistar komu í veg
fvrir það með sprengiframboði,
að Kjartan Ólafsson yrði þing-
maður Hafnfirðinga. En nú
eiga þeir ekki nógu sterk orð
til að lýsa ágæti hans.
Þetta er lærdómsríkt út af
fyrir sig, en þó er umrædd
Þjóðviljagrein athyglisverðust
Vegna þess, hveriar eru óskir
kommúnista í sambandi við
bæjarstjórnarkosningarnar í
Hafnarfirði. Greinarhöfundur
spáir því, að Alþýðuflokkurinn
tnuni tapa meirihluta sínum í
bæjarstjórn Hafnarfjarðar og
aðeins fá þrjá bæjarfulltrúa í
þinni nýju bæjarstjórn! En í-
haldið á að fá fjóra bæjarfull-
trúa og kommúnistar tvo!
Svo mæla börn sem vilja, má
segja í þessu sambandi. Um-
mæli greinarhöfundar um arf-
taka Ásgeirs, Björns og Kjax-t-
ans og þá tvo bæjarfulltrúa
Alþýðuflokksins í Hafnarfirði,
sem aftur eru í kjöri, eru svo
sem ekkert samfylkingarleg.
En hugur hans stendur aftur
á móti greinilega til íhaldsins.
Draumur hans er sá, að í Hafn-
arfirði verði á næsta kjörtíma-
bili sams konar samfylking um
stjórn kaupstaðarins og verið
hefur að völdum á ísafirði síð-
asta kjörtímabil með þjóðkunn-
um árangri. Fimmta síða Þjóð-
viljans í gær er sem sé helguð
draumnum um samstjórn í-
mwrmwmt
haldsins og kommúnista í Hafn-
arfirði.
Alþýðublaðið ætlar sér ekki
að vera með neina spádóma um
úrslit bæjarstjórnarkosning-
anna í Hafnarfirði. En bað er
ólíklegt, að Hafnfirðingum
þyki eftirsóknarvert, að þar
verði við völd á næsta kjör-
tímabili sams konar óstjórn og
retið hefur við stjórnarvöl ísa-
fj arðarkaupstaðar kj örtímabil-
ið, sem er að líða. Það lætur sér
í léttu rúmi liggja, þó að kom-
múnistar skammti Alþýðu-
flokknum þrjá bæjarfulltrúa í
Hafnarfirði, en íhaldinu fjóra
og sjálfum sér tvo. Alþýðu-
flokkurinn ber svo mikið traust
til Hafnfirðinga, að hann tekur
clíkar hpakspár fyrir þeim
ekki’ alvarlega.
En gaman verður eftir kosn-
ingar að rifja þennan draum
upp fyrir greinarhöfundi Þjóð-
viljans, svo táknrænn sem hann
er fyrir hugsunarhátt kommún-
ista. Maðurinn pr áreiðanlega
ekki berdreyminn, en hann
biður um það, sem hann þráir,
og er svo fljótfær að ljóstra því
upp, að hann lifir í voninni um
samvinnu íhaldsins og komm-
únista í Hafnarfirði næsta kjör-
tímabil. Hann selur ekki ,,höf-
uðborg kratanna“ í óvinahend-
ur með óskum sínum. En hann
hefur boðað Hafnfirðingxmx á
hverju þeir eiga von, ef þeir
fylkia sér ekki fast um merki
Alþýðuflokksins við bæjar-
stjórnarkosningarnar í janúar-
lok, og um gervallt land mun
draumur greinarhöfundar Þjóð-
viljans verða glögg sönnun
þess, hver eru heilindin í sam-
fylkingarfleðulátum kommún-
ista við Alþýðuflokkinn urn
þessar mundir.
Jólatrén, sem lýsa borgarbúum. — Dálítil saga
rifjuð upp. — Aðvörun. — Staðið við búðar-
glugga og reiknað í huganum.
BJARTUR skirfar á þessa
leið: „Jólatré hafa nú verið reist
í %orginni og ljós hafa Iogað á
beim um jólin. Jólatrén eru
gjöf, sem Reykjavíkurbær fær
að þessu sinni frá Norðurlönd-
um. Það er fögur hugsun, sem
liggur á bak við þessar gjafa-
txendingar og her oss að sýna
þeim fulla virðingu. í þessu
cambandi hefur íterkað hvarfi-
að að huga mínum atvik, er ég
sá á Austurvelli fyrir 2—3 ár-
um.
ÞÁ VAR ÞAR reist jólatré
eins og nú — á sama stað eða
því sem næst. Það var snemma
morguns að ég átti leið um
Vallarstræti, og veitti ég þá
nftirtekt ferðaklæddri ungri
konu, er kom gangandi ská-
tiallt yfir Austurvöll frá
Kirkjustræti vestanverðu. Það
ór að sjálfsögðu ekki í frásögur
færandi þó að ferðabúin kona
gangi yfir Austurvöll á leið til
hafnar eða langfsrðabílastöðv-
nr að morgni dags. En er kona
þessi kom á móts við jóltréð,
lagði hún lykkju á leið sína,
gekk að trénu, braut af því
etóra grein og hafði á brott nxeð
pér.
Um löndin frelsið fer .

STOFNUN Bandaríkja Indó-
nesíu er einn af stói-viðburð-
um eftirstríðstímabilsins.
Meira en 300 ára nýlendu-
kúgun Hollendinga austur á
Indlandseyjum er lokið, og
stór þjóð, sem telur um 70
milljónir manna, hefur feng-
ið fullveldi sitt viðurkennt
og frelsi til þess að ráða mál-
um sínum. Af sambandínu
við Holland er raunverulega
aðeins konungssambandið
eftir.
ÞAÐ ER SAGT, og það með
réttu, að þessi lausn deilunn-
ar milli Hollendinga og Indó-
nesíumanna um framtíð Indó
nesíu, sem kostað hefur svo
mikinn ófrið og blóðsúthell-
ingar austur á Indlandseyj-
um eftir stríðið, sé mikill
sigur fyrir bandalag hinna
sameinuðu þjóða, sem frá
upphafi beitti sér fyrir því,
að Hollendingar beygðu sig
fyrir frelsiskröfum Indónesíu-
manna, og stöðvaði að síð-
ustu með valdboði öll vopna-
viðskipti þar eystra. En í því
sambandi má heldur ekki
gleyma því áhrifaríka for-
dæmi, sem skapað var af
Utezku jafnaðarmannastjórn-
inni, er hún viðurkenndi eft-
ir stríðið fullveldi og frelsi
Indlands, Pakistan, Burma
og Ceylon og braut þannig
blað í sögu alli-a samskipta
Evrópuþjóðanna við Asíu-
þjóðir. Eftir það fordæmi gat
deilunni um framtíð Indónes-
íu ekki lokið nema á einn
hátt, þó að líklega hefði hún
kostað mikinn ófrið og blóðs-
úthellingar enn, ef bandalag
hinna sameinuðu þjóða hefði
ekki skorizt í leikinn.
ÞAÐ ER MIKIL FRELSIS
ALDA, sem nú fer um Iönd
Suður- og Austur-Asíu. Þar
eru þjóðirnar nú að heimta
frelsi sitt úr höndum ný-
lenduríkjanna í Evrópu og
sameinast í þjóðríki eins og
hver þjóðin eftir aðra í Ev-
rópu á 19, öld og eftir fyrri
heimsstyrjöldina. Enn á það
þó langt í land, að nýlendu-
pólitíkin og nýlendukúgunin
hafi sungið sitt síðasta vers.
Enn er öll Norður- og Mið-
Asía eitt samfellt nýlendu-
svæði Rússlands og spennt
járngreipum þess. Og enn eru
stórir hlutar Afríku meix-a og
minna ófrjálsar; nýlendur
Bretlands, Frakklands, Belg-
íu og Portúgal. Af þeii-ri
stefnu, sem brezka jafnaðar-
mannastjórnin hefur tekið í
viðskiptum sínum við hinar
gömlu brezku nýlenduþjóðir
í Suður-Asíu, rná þó ráða, að
það sé ekki nema tímaspurs-
mál þar til að minnsta kosti
allar brezkar nýlenduþjóðir
hafa fengið frelsi sitt, hvort
sem þær þá kjósa, að vera
( sem frjálsar þjóðir áfram
innan brezka samveldisins
eða segja að fullu og öllu
skilið við það.
ÞAÐ ER STUNDUM HÉR Á
LANDI, einkum í einu sér-
stöku blaði, Þjóðviljanum,
verið að reyna að núa Bret-
um því um násir, að þeir séu
nú sem áður nýlendukúgarar.
Ekkert er þó ómaklegra, þeg-
ar á það er litið, hvernig
brezka jafnaðarmannastjórn-
iix hefur með samkomulagi
gefið hvei'ja nýlenduþjóðina
eftir aðra, sem áður laut Bret-
um, frjálsa og meira að segja
látið þær algerlega sjálfráð-
ar um það, hvort þær viídu
sem frjálsar þjóðir vera á-
fram í brezka samveldinu eða
ekki. Og gérstaklega situr
það illa á Þjóðviljanum, þar eð
af hinum stóru nýlenduríkj-
um í Evrópu er það nú Rúss-
land eitt, sem engan lit sýnir
á því, að viðurkenna fullveldi
og frelsi hinna gömlu ný-
lenduþjóða. Þvert á móti:
Þegar aðrar þjóðir eru að
gefa nýlenduþjóðir sínar
frjálsar, er Rússland að
leggja undir sig nýjar, jafn-
vel hér vestur í Evrópu. En
skammgóður vermir hlýtur
það að verða. Þegar frelsið
fer um löndin, eins og það
gerir í dag, mun það ekki til
lengdar fara fram hjá bæj-
ardyrum kúgaramxa í Kreml,
hversu rammbyggilega sem
reynt er að halda þeim læst-
um.
Jólagjafir til blindra: N. N.
kr. 80, Gömul koxxa 50, G. G. 50,
V. H. 100, Ónefnd 50, H. B. 100,
Ónefnd 200, S. P. 50, N. áheit
50, N. N. 50, Gömul kona 45,
N. N. 30, K. K. K. 100, Ester og
Gteingr. 100, N. 50, V. G. 50, S.
B. 50, G. A. S. 100, Á. E. 20, S.
50, Óixefnd 25, U. Ó. 500, I. Á.
100, B. J. 100, S. í. B. 50, G. B.
100, N. N. 100. Kærar þakkir.
Þ. Hj.
LÍKLEGA MÁ SEGJA, að
það skipti ekki miklu máli þó
að eiix grein hyrfi neðan til af
trénu. Það væri jafn fallegt eft-
tr sem áður. En ef 50—100
manns hefðu fylgt dæmi þess-
arar konu — hver hefði þá orð-
íð ánægja bæjarbúa og sæmd
cxf tré þessu? Og lxver sá, sem
leyfir sér líka framkomu því,
sem hér er sagt frá, ætti að
geta hugsað sér, að einhvern
annan — einn eða fleiri —
kynni líka að langa til þess að
fá sér grein.
VÆRI ÞAÐ EKKI gaman að
cjá jólatréð á Austurvelli, þeg-
ar búið væri að rífa af því allar
greinarnar, sem hægt væri að
ná til? Það er vonandi að atvik
sem þetta endurtaki sig ekki,
Ðg að allir, sem leið eiga fram
hjá jólatrénu á Austurvelli,
Ixafi þann þroska til.að bera, að
þeir sýni því þá virðingu, sem
því ber, unz hlutverki þess er
[okið.“
MAÐUR KONU skrifar: „Mig
iangar að bæta nokkrum orð-
um við það, sem þú hefur skrif-
að um verðlag undanfarið. Við
hjónin gengum armkrækt niður
í bæ eitt kvöldið fyrir jólin til
að skoða jólasýningar verzlan-
axxna.
ÉG MUN HAFA gleynxt mér
sem snöggvast við veðurathug-
anir, ^ða við að líta útundan
mér á ,,jóðlurnar“, en þær
minna mig alltaf svo innlega á
æskudagana heima í sveitinni,
þegar blessaðar sauðkindurnar
komu jórtrandi heim stekkjar-
götuna í kvöld kyrrðinni. — En
allt í einu var stungið við fót-
um svo hastarlega, að ég sner-
ist í há'lfhring og steixd nú and-
spænis uppljómaðri kjólaverzl-
un.
KJÓLARNIR voru víst ákaf-
lega fallegir, því að þeir kost-
uðu frá kr. 800,00 til kr. 1500,00
eða það sagði konan. Hún sagði
enn fremur að efnin í þessa
kjóla kostuðu frá kr. 100,00 til
kr. 350,00 og konan mín veit
rxllt um kjóla og kjólaefni frá
,,tyll til moll“.
ÉG FÓR NÚ AÐ REIKNA í
huganunx, á meðan konan var
að athuga snið kjólánna, fell-
ingarnar við hálsmálið, bog-
►miðið undir brjóstunum og litla
blómið á öxlixxni. Átta hundruð
og eitt hundrað frá, eftir eru
700, 1500 og þrjú hundruð og
fimmtíu frá, eftir eru 1150.
„Kversu leixgi er verið að
sauma svona kjóla?“ segi ég.
«*,Æfð saumakona ieikur sér að
því að sauma þessa kjóla, hvern
fyrir sig, á einum degi,“ segir
konan. ,Þetta getur xxú ekki
verið rétt hjá þér,“ glappaðist
út úr mér.
ÞÁ SNERI KONAN SÉR al-
v-eg að mér, horfði beint í augu
mín og sagði: ,,Þú ert kamxske
búinn að gleyma því, að ég
sauma alltaf kjólana mína-
cjálf? “ Nú ætlaði allt að fara í
graut í hausnunx á mér. Sauma-
Framhald á 7. síðu.