Alþýðublaðið - 05.02.1950, Blaðsíða 5

Sunnudagur 5. febrúar 1950
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Péfur Pétursson:
ALLAR GÖTUR sí§an farið
var að hafa eftirlit með því,
hvernig gjaldeyri þjóðarinnar
er varið á hverjum tíma, hafa
að sjálfsögðu heyrzt margar ó-
ánægjuraddir, og er það ekkert
Wndarlegt, þegar um svo við-
kvæmt mál er að ræða.
fyrsta, sem því þyrfti að gera,
er að ákveða, hver hlutur
Reykjavíkur yrði í heiidarút-
hlutuninni á hinum ýmsu vöru-
tegundum, og hver hlutur ann-
arra byggðarlaga. Eftir að það
væri búið, kæmi svo til athug-
unar, hver hlutur kaupfélag-
Þeir menn, sem við þessi störf | anna yrði og hvér hlutur verzl-
liafa unnið, hafa alla tíð orðið ana eftir því, sem við ætti á j ofan eru nefndar, en það eru '
fyrir meira og minna aðkasti hverjum stað og með hverja , þó sárafáir vöruflokkar, og það
aðilum fyndist þeir vera af-
skiptir við úthlutunina, myndu
þeir bera fram kvartanir sínar
annað hvort við félagasamtök
sín eða beint við þá aðila, sem
búa til reglurnar. Það skal að
vísu játað, að ekki er hægt að
setja hverja einustu vöruteg-
und undir slíkar reglur, sem að
af hálfu „viðskiptavinanna,"
©g þeir eru víst fáir, sem telja
að sinn hlutur hafi ekki verið
fyrir borð borinn. Að mínum
dómi á þessi óánægja að veru- /
legu leyti rót sína að rekja til
jþeirrar leyndar, sem yfir þess-
lum málum hefur hvílt, því að
þegar engar óyggjandi upplýs-
íngar liggja fyrir, hvort heldur
er um þessi mál eða önnur, þá
vill oft svo verða, að sögurnar
eru lagfærðar og endursagðar
og þá þess ekki ætíð gætt, að
rétt sé sagt frá.
Ég tel það alveg óhjá-
1 kvæmilegt, að nú þegar sé
tekið fast á þessum málum
og á þann hátt, að öllum al-
menningi verði sagt afdrátt-
arlaust, hvernig þessum mál-
um er ráðið, og ég trúi ekki
öðru, heldur en viðkomandi
aðilar mundu líta á það sann-
gjörnum augum, þótt þeim
væri úthlutað litlum
skammti, ef það væri gert
samkvæmt ákveðnum regl-
um, sem settar yrðu t. d. af
fjárhagsráði og gerðar væru
opinberar a. m. k. fyrir við-
komandi aðilum.
Gjaldeyrisleysi þjóðarinn-
ar er nú svo alvarlegt, að
fyrirsjóanlegt er, að á þessu
ári verður að klípa svo mjög
utan úr öllum venjuiegum
innflutningi, að aðeins brýn-
ustu nauðsynjar verði flutt-
ar inn, nema að miklar
breytingar eigi sér stað í
þjóðarhögum yfirleict. Það
er því alveg sérstaklega á
slíkum tímum, sem nauðsyn-
legt er, að fullar upplýsingar
liggi fyrir um það, hvernig
gjaldeyrinum er varið og
hverjir fá hann og loks eftir
hvaða reglum hann er veitt-
ur.
Því hefur verið haldið fram,
að með slíku fyrirkomulagi
væri ómögulegt að vinna við
stofnunina, sem um málin
fjallaði. Ég vil segja, að það sé
nær því ómögulegt að vinna
við þessi mál, nema þetta fyr-
irkomulag sé haft a.
UTHLUTUN EFTIR
FÖSTUM REGLUM
Því verður aldrei neitað með
neinni sanngirni, að svo mikiil ;
sem vöruskorturinn er hér í
Reykjavík nú, þá er hann þó j
enn meiri víða úti á landi, sem
stafar auðvitað fyrst og fremst
af því, að þær vörur, sem flutt-
ar eru inn til landsins, hafna
hér í Reykjavík og komast
margar hverjar ekki lengra,
vegna þess vöruskorts, sem hér
er. Ég er því einaregið þeirrar
skoðunar, að það sé alveg nauð-
synlegt og sjálfsagt, að fyrir
sem allra flestum vörutegund-
um séu veitt leyíi til þeirra að-
iia, sem reka verzlanir úti á
landsbyggðinni, í réttum hlut-
íöllum við þá, sem reka verzl-
anir hér í Reykjavík. Það i
vöru. Við skulum taka sem
dæmi vöruflokk eins og vefn-
aðarvöruflokkinn.
Til úthlutunar væri 1
milljón króna, og ætíi hún
að skiptast á þennan hátt:
Til Reykjavíkur færi 0000
Út á land færi 0000
Nánari sundurliðun:
Til SÍS vegna kaupfélag-
anna 0000
Til smásala úti á landi 000
Til smásala í Reykjavík 0
Til heildsala 00000
Til iðnaðar 00000
Til innkaupastofnunar rík
isins, vegna sjúkrahúsa, skipa
o. fl. 00000
Eftir að þessi sundurliðun
væri gerð í stórum dráttum,
myndi verða búiii til skrá yfir
alla þá, sem koma til með að fá
leyfi í viðkomandi flokki, og
tekið fram, hvað hver fengi.
Síðan væri Verzlunarráði ís-
lands, Félagi íslenzkra iðnrek-
enda og öðrum viðkomandi 'að-
ilum sendar þessar skrár og
hver einstaklingur gæti þar
fengið upplýsingar um sinn
hluta sem annarra.
Með þessu móti væri það al-
gjörlega upplýst, hverjir
fengju þessa 1 milljón af gjald-
eyri, sem veita á fyrir vefnað-
arvöru. Þá þarf engum blöðum
um það að fletta, heldur aðeins
athuga,' hvort grundvöllurinn
sé réttur, og lagfæra hann þá,
ef svo er ekki.
Einhver upphæð, t. d. 5%
eða 10% væri skilin eftir til
leiðréttingar eða handa nýjum
leyfishöfum, og ef einhverjum
væri engu að síður hægt að
gefa fullkomnar upplýsingar
um það, hverjir fengju leyfin í
þeim sérstöku vörutegundum
eins og t. d. varahlutum tii ým-
issa véla o. b. h.
FRJÁLS GJALDEYRIR
Undanfarið hefur talsvert
verið veitt af gjaldeyris- og
innflutningsleyfum út á svo-
kallaðan frjálsan gjaldevri, þ. e.
gjaldeyri, sem komið héfur inn
fyrir hrogn, Faxaflóasíld o. f 1.,
en þeir, sem hafa flutt út þessa
vöru, fá sjálfir að ráða yfir
þeim gjaldeyri, sem fyrir hana
kemur, og fá að bæta vissum
hundraðshluta við gjaldeyris-
yn
Sjómannaféfags Hafnarffars
verður haldinn í Alþýðuhúsinu í Hafnarfirði
mánudaginn 6. febrúar klukkan 3.30.
DAGSKRÁ:
1. Venjuleg aðalfundarstörf.
2. Lagabreytingar.
3. Tillaga til ályktunar (frá félagsstjórninni).
4. Onnur mál, sem fram kunna að verða borin.
Félagar, fjölmennið á fundinn.
Stjórnin.
sá hinn sami selji gjaldeyrinn [
með því verði, sem ákveðið er, I
svo framarlega sem hann vill ,
ekki sjálfur flytja inn vöruna
og selja hana síðan með þeirri
álagningu, sem leyfð er. Það
virðist vera ákaflega erfitt að
gjaldeyri, sitt og verzlunin
héldist samt i sínum fcstu
skorðum.
BEIN VÖRUSKIPTI.
Annað atriðið, sem nýlega
hefur borið alsvert mikið á, eru
koma í veg fyrir misnotkuri á hin svokölluðu vöruskipti
þessari reglu, eins og nú er buið (compenstation) við ákveðin
um hnútana, og held ég að lönd> þ e a s að við verðum
heppilegasta leiðin væri, að að kaupa vissar vörutegundir
þessi gjaldeyrir væri ekki frjáls frá vissum ]öndum gegn á-
að öðru leyti en því, að utflytj- , kveðnu magni af íslenzkum af-
1 f , urðum til þess lands. Slík vöru
skipti hafa átt sér stað nokkr-
kostnaði, sem varð við útflutn-
ingsvöruna, erida er þá varan
ekki greidd niður úr ríkissjóði.
Nú hefur borið á því, að sum-
ir þeirra aðila, sem yfir þessum
gjaldeyri ráða.- selji- hánn með
hærri hundraðshluta álagningu
heldur eri ákv'eðið hefuv verið.
Þetta hefur ákaflega óheppileg
áhrif á verzlunina yfirleitt, og
hlýtur að verða þess valdandi,
að þeir, sem kaupa gjaldeyri,
óski eftÍE, að fíytja inn vörur,
sem eru í sem tollhæstum flokk-
um, til þess að álagningin geti
orðið sem hæst, þar eð vissan
hluta hennar þarf e. t. v. að
greiða til mannsins, sem seldi
gjaldeyrinn.
Þegar ákveðið er, hve mik-
inn hundraðshluta megi leggja
á gjaldeyrisverðið til þess að
útflytjandi vörunnar sleppi
skaðlaus, þá er það auðvitað
gert með það fyrir augum, að
hátt verð fyrir gjaldeyrinn, þ. 1
e. að þeir, sem keyptu gjaldeyri
af t. d. síldarsaltendum, keyptu
hann með ákveðnu álagi, en að
þessir saltendur sjálfir hefðu
vérðið, til þess að mæta þeim- ekki annað yfir gjaldeyrinum
um sinnum undanfarið og er þá
venjulegast tilfellið þaö, að is-
lenzka varan er seld með sæmi-
lega góðu verði, og ekki greidd
_ . , , , , _ , ,, , niður, en aftur á móti \erour
að segja heldur en það, að fa innflutta varan stundum nokk-
þessa uppbót: enda hlýtur upp
bótin að vera miðuð \rið það, að
þeir sleppi skaðiausir, eins og
fyrr segir.
Gjaldeyrisyíirvöldin ættu
■ að gefa venjulegum innfiytj-
endum í þeim vissu vötú-
flokkum, sem á að flytja inn
fyrir frjálsan gjaldeyri,
heimild til að kaupa þennari
gjaldeyri af framleiðendum,
og þá færi t. d. heildsalinn
til síldarsaltandans og segði
,,Ég á að fá hjá þér sam-
kvæmt ákvörðun gjaldeyris-
og innflutningsdeildar fjár-
hagsráðs kr. 50 000,00 í gjald-
eyri fyrir þakjárni, og hér
eru peningarnir, ákveðið
verð 30% yfir það raunveru-
lega gengi.“ Með þessu móti
fengju síldarsaltendurnir
eða þeir, sem eiga frjálsan
eru.loksins komnar.
4 bindi í svörtu, brúnu og rauðu bandi.
Kosta til áskrifenda aðeins kr. 175,00.
Eddu kvæði, Snorra-Edda og Eddulykl-
ar í fjórum bindum á kr. 175,00.
Eddurnar eru eitt það bezta, sem Is-
lendingar hafa varðveitt a£ fornritum.
Edduúígáfa þessi er heniug náms- og
leikmönnum og mjög auðveld aflestrar.
Gerist strax óskrifendur.
Túngötu 7. Pósíhólf 73. Símar 7508 og 81244.
uð dýr.
Það út af fyrir sig, að geta
selt íslenzkar vörur fyrir sæmi
legt verð og fengið aðrar góðar
í staðinn, jafnvel þó þær séu
heldur dýrari en á venjulégum
maykaði, er gott og blessað, en
hitt er miklu verra, að við
þetta fer verzlunin úr þeim
venjulega farvegi, sem hún hef
ur verið í og færist í óeðlilegar
skorður.
Gerum ráð fyrir að einu fvr-
ii'tæki takist að selja verulegt
magn af fiski til einhvers á-
kveðins lands og í staðinn íái
það að kaupa vissar vörutegund
ir. Þessar vörur eru e. t. v. með
heldur hærra verði, heldur en
ef þær væru keyptar á frjáls-
um markaði, eli hitt er svo
verra, að þarna er mjög gert
upp á milli fyrirtækja.
Reynt hefur verið aö skipta
þessum vörum, þegar þær
koma, á milli smásöluverzlan-
I anna og siá svo um, að þeir sem
j vöruskiptin gera, fái ekki allt
: of mikinn hagnað af viðskipt-
; unum. Hitt verður aftur á móti
j alltaf staðreynd, að það er
' mjög ójafnt, að fáir útvaldir
skuli fá að gera vöruskipti á
meðan öðrum er meinaður inn-
flutningur, vegna þess, að þeir
hafa ekki reynt að selja íslenzlc
ar afurðir á erlendum markaði,
enda þótt þeir gætu í mörgum
tilfellum keypt inn miklu ó-
dýrari og betri vörur.
Við þessu þyrfti að sjá á
einhvern hátt, og held ég að
bezta aðferðin væri, að borga
þeim, sem selur íslenzku af-
urðirnar á hinn nýja mark-
að, vissa upphæð eða vissan
hundraðshluta fyrir að gera
viðskiptin. Sú hækkun væri
síðan lögð á gjpjdeyrinn og
gjaldeyrinum skilað til bank
anna. Venjulegum innflytj-
endum væri síðan úthlutað
eftir þeim reglum, sem fyrir
lægju.
Því ber ekki að neita, að sjálf-
sagt'æru margar fleiri aðferðir
til, þess að koma betra skipu-
lagi á þessi gjaldeyris- og inn-
Framhald á 7. síðu.