Alþýðublaðið - 09.02.1950, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 9. febrúar 1950.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
5
Berfrand Russell:
ÞESSI GREIN hins fræga brezka heimspekings og
mannvinar, Bertrands Russells, birtist í Kaupmannahafn-
arblaðinu ,.Politiken“ eftir áramótin.
Bertrand Russell er nú kominn hátt á áttræðisaldur,
en er sístarfandi og sískrifandi, og vekja greinar hans
ávallt hina mestu athygli hvarvetna um heim.
ALDREI hefur mannkynið
lifað jafn viðburðarík og mik-
ilsverð fimmtíu ár, eins og
þann aldarhelming, sem nú er
að líða. Við skulum líta um
öxl eitt andartak, doka við og
rifja upp það merkilegasta, og
sem sennilega getur að líta
skráð í hverri einustu kennslu-
bók í mannkynssögu að tveim
öidum liðnum.
Árla á þessari nýliðnu ald-
arhelft, kom til styrjaldar með
Japönum og Rússum, og unnu
þá Japanir þá fyrstu stóror-
ustu, sem Asíumenn höfðu unn
íð í viðureign við Evrópuþjóð,
Irá því er Konstandinopel féll.
Þessi sigur varð upphaf þjóð-
ernisvakningar austur þar, og
sú vakningaralda mun rísa
hærra og hærra, unz lífskjör
almennings í Asíulöndum
verða fyllilega sambærileg við
lífskjörin í Bandaríkjunum.
Árið 1911 hófst byltingin í
förum tengdir, virðist veitast
örðugt að skilja það.
Ég hygg, að í framtíóinni
muni kommúnisminn hafa mik verður
il áhrif með Asíuþjóðum, bæði
:,il samheldni og framþróunar.
Drottnunarvald hvítra
á þessum slóðam byggðist nær
eingöngu á innbyrðist sundr-
skorti og vöntun
tækni og tækjum. Úr þessu öllu
verður bætt áður en langt um
liður, og þá sennilega fyrir til-
stilli kommúnismans. Drottn-
unarvald hvítra manna í Kína
og á Indlandi er þegar undir
lok liðið, enda þótt þeir hangi
enn við völd í nokkrum út-
skikahéruðum, í Japan og á
skýjaglóp. Vart má gera ráð
fyrir því, að gæíudísin sýni
! okkur sömu greiðasemi í ann-
J að sinn, og þegar síðari heims-
1 styrjöldinni lauk, lá í augum
uppi, að það, sem áunnizt hafði,
var harla lítils virði. Sér í lagi
fyrir þá sök, að einræðið, sem
við höfðum háð orustuna gegn,
mátti sín engu minna í heim-
1 mum eftir sem áður.
I I námsbókum framtíðarinn-
I 'ai' mun sá kafli áreiðanlega
verða alllangur, sem helgaður
uppímningum þeim,
voru á fyrri heltt
þessarar aldnr. Að vísu voru
manna nokkrar mikdsverðar uppíinn-
ingar gerðar skömmu áður en
það tímabi! hófst, eins og til
röntgengeislarnu- og
Plancks gevði
er gerðar
Daglega
á
boð-
stólum
heitir
og
kaldir
ungu þjóðanna þar, fátækt1 dæmis
þeirra, vanþekkingu, skipulags J geislaverkun.
og vöntun á nýtízku; sl'na uppfinningu árið 1900.
Einstein hafði lokið miklum
hluta af starfi sínu árið 1915
og árið 1913 notfærði Bohr sér
kenningar Plancks við upn-
hafsrannsóknir á frumeindum
og kjarnorku. Þeir Rutherford
og hann opnuðu okkur dyr að
leyndardómum frumeindanna,
en aðrir, eins og þeir Heiser-
Kína. Hún varð elzta keisara- ing í aðsigi.
olíusvæðum Mið-Asíu. í Afríku J berg og Schreedinger, full-
ei sama sagan að hefjast, og
þótt enn sé aðeins upphaf henn
ar, er þegar bersýnilegt, að þar
er voldug þjóðernisleg hreyf-
dómi heimsins að falli, stjórn-
arháttum, sem höfðu svo að
segja ekkert breytzt frá því
tímabili, er púnversku styrj-
aldirnar stóðu. Öfl þau, er und-
irbjuggu byltinguna, áttu ræt-
ur að rekja til Vesturlanda, en
nú getum við gert okkur það
nokkurn veginn Ijóst, að síð-
asti kafli átakanna muni fara
á allt annan veg, en frumherjar
byltingarinnar gerðu sér í hug-
arlund. Spái ég því, að Kína
losi sig úr öllum tengslum við
Rússland að nokkrum árum
liðnum og verði þá forusturíki
í Asíu, sem virði skipanirnar
frá Kreml að vettugi. Að sjálf-
sögðu fer allur hinn ævaforni
menningararfur kínversku
þjóðarinnar á sviði lista, bók-
mennta og heimspeki, forgörð-
um í þessari deiglu.
Fyrri heimsstyrjöldin hófst
árið 1914; þar lauk þeim örygg-
isdraum, er vesturveldin höfðu
notið frá því 1815. Vera má að
sagnfræðin skilgreini þá styrj-
öld síðar meir, sem smáskær-
ur, forleik ao því, er síðar gerð-
ist, og fremur ómerkilegar að
oðru leyti en því, að rússneska
fcyltingin rann undan rifjum
hennar.
Enn er of skammt um liðið
til þess, að hægt sé að dæma
mikilvægi rússnesku bylting-
arinnar. Sjálfur hef ég hneigð
til að skipa henni í flokk með
múhameðsku trúarstyrjöldun-
um. Hér er um að ræða nýja
trú, er felur í sér ófyrirsjáan-
lega voldugt frjómagn, til
orðnu fyrir samruna vestrænna
og austrænna áhrifa. Þar kem-
ur í fyrsta skipti fram stjórn-
arfarsleg tækni er sameinar
byltingunni strangan aga og
gæðir hana á þann hátt því
feiknaafli, sem flestum þeim,
er aðeins þekkja til þess af af-
spurn, veitist ógerlegt að átta
sig á. Jafnvel sumum þeim,
sem sjálfir eru þessum ham-
Ef við snúum okkur að Vest-
urlöndum, er þar ekki bjart
fram undan. Við sjáum fjand-
mönnum kapitalismans fyrir
nægu áróðursefni, en þess ut-
an hafa flestir þeir gáfaðri og
gætnari menn, sem aðhyllast
kapitalismann, tekið upp kenn-
ingar Keynes, í því skyni að
draga úr ágöllum hans. Það
skal tekið fram, að kapitalism-
inn á marga miður gefna áhang
endur, — einkum í Bandaríkj-
unum.
Fyrri heimsstyrjöldin varð
ekki aðeins til þess að hleypa
rússnesku byltingunni af stokk
nnum, heldur varð og‘kreppa
sú, er af styrjöldinni leiddi, til
þess að efla nazismann í Þýzka •
jandi og leiða hann til valda,
— og búa á þann hátt jarðveg-
inn undir síðari heimsstyrjöld.
Þýzkaland og Rússland höfðu
að vísu barizt sem féndur í
fyrri heimstyrjöldinni, en bæði
höfðu þessi ríki samt beðið ó-
sigur. Þetta veitti Vesturveld-
unum tækifæri, sem seint verð-
komnuðu þær rannsóknir á
glæsilegan hátt. Þetta var vís-
indunum mikill sigur, en þann-
ig hefur hann verið notaður,
að næst liggur að efa hvort
hann hefði ekki verið betur ó-
unninn.
En það er ekki aðeins á sviði
eðlisfræðinnar, sem mikilsverð
ír sigrar hafa unnizt á síðast
liðnum fimmtíu árum. Erfða-
lcgmál Mendels var endurfund
ið árið 1900 og skóp grundvöll
undir nýjar kenningar í erfða-
fræði. Því lögmáli og þeim
kenningum er afneitað í Rúss-
landi sökum þess, að sam-
kvæmt þeim getur ríkisvaldið
hverfandi litlu ráðið um erfðir.
Á sviði læknisfræði og heil-
brigðismála hafa verið gerðar
stórmerkar uppgötvanir. í
fyrsta skipti í veraldarsög-
unni guldu herir styrjaldar-
veldanna minna afhroð vegna
sjúkdóma en í sjálfum orust-
unum. Flest virðist skapa
grundvöll undir ríka bjartsýni,
,ef mannkynið væri aðeins þess
umkomið að leysa tvenn mik-
ilvæg og uggvænleg vandamál,
•—• hvernig komast megi hjá
styrjöldum, og með hvaða
hætti verði unnt að leysa menn
tíðina, verðum við að draga
skýrar markalínur milli vona
okkar og þess, sem rökrétt er
að búast við að verði. Ég álít
mjög sennilegt, — en þó alls
ekki víst, ■— að á næstu tveim
áratugum gerist hræðilégir og
örlagaríkir atburðir. En ég
hygg einnig, að hjá þessum at-
burðum sé unnt að komast, og
ég tel ákaflega mikilsvert, að
menn fylki sér um það verk-
efni, að athuga á hvern hátt
það megi verða. Ef við star-
blínum á hugsanlega ógæfu,
geíur það sljóvgað vilja okkar
til varnar.
Ef allt væri unnið við það,
að forðast styrjaldir, lægi bein-
ast við að forðast þær með
þeim hætti, að gefast upp or-
ustulaust. Væri það hins vegar
eina hugsanlega úrræðið,
mundi ég fremur kjósa styrj-
aldirnar, og það hygg ég, að
um það séu flestir menn á
Vesturlöndum mér sammála.
Hins vegar mundu styrjaldir
íramtíðarinnar verða svo óg-
urlegar, að ckkur ber að at-
huga gaumgæfilega hvert ráð,
•'em líklegt er til þess að forða
okkur frá þeim, — að þessu
fyrrnefnda ráði undanskildu.
Við getum ekki komizt hjá
styrjöld með undanlátssemi, —
það sýndi sig bezt í Munchen:
því að það ráð leiðir aðeins til
þess, að sá, sem undan er látið,
færir sig sífellt upp á skaftið,
unz kröfur hans verða svo
harðar og ósanngjarnar, að
ekki er með neinu móti hægt
að ganga að þeim. Undanláts-
semi er því aðeins afsakanleg,
að sá, er vægir, þykizt sjá það
fyrir, að hann geti ekki með
neinu móti komizt hjá algerri
uppgjöf áður en lýkur.
fisk og kjötréttir.
\
\
s
s
s
s
s Véla- og raftækjaverzlun
S Tryggvagötu 23.
S Sími 91279.
\
geroir
ur metið, en ekki létu þau það úr þrældómsviðjum á sviði
samt notað, vegna þess að þeir
Lloyd George og Clemencau
voru gæddir helzt til miklu
sjálfstrausti, en litu hins veg-
ar á Wilson sem óraunhæfan
hugsunar, stjórnmála og efna-
hags.
En hvað er þá um framtíðina
a? segja?
Þegar við ræðum um fram-
í Siglufirði er laust til umsóknar.
Umsó'knir sendist undirrituðum, forseta
bæjarstjórnar, fyrir 20. þessa mánaðar.
Siglufirði, 7. febrúar 1950.
Ejarni Bjarnason.
Það, sem ég álít að Vestur-
veldunum beri að gera og sé
nauðsynlegt að gera, er þetta:
Birta sameiginlega yfirlýsingu
varðandi þau skilyrði, er þau
álíta óhjákvæmileg til þess að
samkomulag megi takast eða
geti haldizt, og slá því föstu í
eitt skipti fyrir öll, hvaða sak-
ir af hálfu Rússa eða banda-
manna beri að taka sem styrj-
aldarorsök. Síðan eiga Vestur-
veldin að taka það svo afdrátt-
arlaust fram, að ekki yrði um
efazt, að þau muni aldrei hefja
styrjöld, nema því aðeins, að
um slíkar sakir sé að ræða, og
um leið að auka svo hervarn-
ir sínar, að Rússar væru til-
neyddir að hugsa sig um tvisv-
ar, áður en þeir legðu til árásar
á þau. Einnig ber Vesturveld-
unura að stuðla á allan hugsan-
legan hátt að almennri vel-
megun þegna sinna, slíkt er
ekki aðeins æskileg þróun held
ur og liið öruggasta ráð gegn
útbreiðslu kommúnismans inn-
an landamæra þeirra. Væri
horfið að þessum ráðum og
þeim framfylgt, væri loksins
svo um hnútana búið, að báð-
ir aðilar' hlytu að telja kalda
stríðið þýðingarlaust, og þá.
fyrst væri nokkur grundvöllur
Jagður undir hreinskilni og
1 ramvinnu.
Það getur borgað sig að tefja
tímann með bráðabirgðaráð-
stöfunum, því að alltaf getur
eitthvað það óvænt gerzt, sem
stuðla má að varanlegum friði.
lEkki er óhugsandi, að rúss-1
nesku valdhafarnir taki a'ð
þreytast á þeirri stjórnmála-
baráttu, er þeir heyja nú cg
ákveði að taka upp aðra og já-
kvæðari stefnu í utanríkismál-
um. Fráfall Stalins gæti orðið
til valdastreitu innbyrðis ' og
Titóisminn getur breiðzt út til
Búlgaríu, Ungverjalands, Pól-
lands og jafnyel til Ukrainu.
Vera má og, að atburðarásin í
Kína verði á annan veg, en
búizt er við. Ég held því ekki
fram, að neitt af þessu sé senni
legt, en allt, sem orðið gæti til
þess að draga úr styrjaldar-
hættunni, er athugunar vert.
Andúð á stjórnarháttum í
Rússlandi réttlætir á engan
hátt, að við hefjum styrjöld til
þess að breyta þeim, en okkur
ber fyllsti réttur til þess að
koma í veg fyrir, að þeim'só
þröngvað upp á aðrar þjóðir
með ofbeldi. Vesturveldin gefa
ekki tekið upp stefnu eða hug-
sjón krossferðariddaranna, en
okkur ber að fylkja liði til sarn
eiginlegra varna. Ekki aðeins
til sjálfsvarnar, heldur og til
varnar þeim lífsvenjum, sehv
við metum meira en allt annað.
Jafnvel skjótunnin styrjöld
hlyti að leiða til þess að þær
lífsvenjur færu að meira eða
minna leyti forgörðum. Að
henni lokinni hlytum við óhjá
kvæmilega að hafa glatað
nokkru af menningu okkar og
mannúð og hæfileikanum til
þess að njóta lýðræðislegs þjó‘5
skipulags og vera orðnir síður
færir til afreka á sviði bók-
mennta, vísinda og lista.
Það getur farið svo, að nauð-
synlegt verði að heyja styrjöld
í því skyni að bjarga siðmenn-
mgunni, en siðmenningin stend
ur ekki á jafnháu stigi að þeirri
styrjöld lokinni og hún stóð
áður en hún hófst. Þegar við
sláum skjaldborg um það, sera
okkur er dýrmætast í þessu
lííi, ber oss hvort tveggja, að
varðveita friðinn, sé það unnt
og berjast, verði ekki hjá því
Komizt,
Örðugleikarnir í nútíð og
framtíð verða því torveldari
úrlausnar, að báðir aðilar
standa tæknislega jafnt r;ð
vígi, en greinir á um stjórn-
mál og hugsjónir. Olíulindirn-
ar í Asíu eru Bretum og Banda
ríkjamönnum nauðsynlegar, en
valda þá alvarlegum örðug-
leikum. Bandaríkjamenn eru
tllneyddir að efna til vinattu
við Ísraelsríkfj því að Gyðing-
ar eru Aröbum rniklu fjölmenn
ari í New York, en fyrir bragð-
io er öllum Múhameðstrúar-
mönnurn kastað í opinn faðm
sovétvaldhaíanna. Við verðum
að halda vinátíu og hylli Suð-
Ur-Afríkumanna, þar eð gull-
námurnar þar eru okkur mikils
virði á sviði fjármála og her-
búnaðar, en sú vinátta kostar
Framhald á 6. síðu.

m
AiSr'