Alþýðublaðið - 09.02.1950, Side 6

ÁLÞYÐUBLAÐÍÐ
Fimmtudagur 9. febrúar 1950.
Friður eða stórstyrjöld ?
Framhald af 5. síðu.
okkur það, að við glötum hylli
Indverja, sökum stefnu stjórn-
arinnar í Suður-Afríku gagn-
vart þeim. Uraniumnámurnar
í Tékkóslóvakíu verða hins
vegar til þess, að hver Tékki,
sem aðhyllist lýðræði og held-
ur tryggð við þjóðerni sitt, er
drepinn eða hnepptur í fanga-
búðir.
Heimurinn þarfnast einskis
meira en hagfræðilegrar og
stjórnmálalegrar samvinnu, en
fjarskyldar hugsjónir eru þar
Þrándur í Götu. Slíkar hug-
sjónir mætti ef til vill skil-
greina sem eggjandi sannfær-
ingu um skilyrðislausan rétt til
þess að hata mikinn fjölda ná-
granna og náunga. Á miðöldum
leiddi þessi sannfæring til
múgmorða vegna ósættis krist-
inna manna og Múhameðstrú-
armanna. Á 16. og 17. óid fóru
kaþólskir og mótmælendur
eins að. Ef illa tekst til í fram-
tíðinni, verður þess ekki langt
að bíða, að sama sagan endur-
taki sig milli kommúnismans
og þeirra, sem aðhyllast „ame-
rískar lífsskoðanir11.
Það eru því ekki sjálfar
kennisetningarnar, sem ógæf-
unni valda, heldur vissir hóp-
ar, sem láta stjórnast af of-
stæki og ofsóknaæði. Sannfær-
ing mannsins hefur aldrei
neitt gott í för með sér, hversu
gáfaður sem hann er, ef hann
álítur það skyldu sína að boða
öSrum þá sannfæringu með
valdi og oíbeldi.
Við verðum að læra að taka
tillit til annarra og skoðana
þeirra á samá hátt og þeir
lærðu það á árum trúarbragða
styrjaldanna. Það eru ekki að-
eins Rússar, sem verða að læra
þetta. Bandaríkjamönnum
verður og að skiljast, að mað-
urinn getur verið góður og trúr
þióðfélagsþegn, enda þótt hann
sé skyldur eða tengdur manni,
sem eitt sinn hitti kommúnista
nokkurn í samkvæmi. Gagn-
kvæmt tillit er nú meir en
nokkru sinni áður, brýn nauð-
svn, eigi að skapast það við-
horf í sambúð og. samskiptum
þjóða, er stuðlað geti að var-
anlegum friði.
í hvert skipti, sem þú hneig-
ist til múghaturs, hvort sem
það er nú gagnvart kpmmún-
istum,. Bandaríkjamönnum,
Gyðingum, Aröbum eða Bret-
um, má þér vera ljóst, að með
því er unnið að styrjöld en
ekki friði.
Þá ættir þú að lesa söguna
um miskunnsama Samverjann,
og hugsa þér, að þar stæði allt-
af heiti þess, er þú hatar, í
hvert skipti, sem Samverjans
er getið. Takizt þér það ekki,
getur þú ekki kristinn kallazt.
Við lifum á viðsjárverðum
tíum. Unga fólkið nú, er ekki
eins ánægt með tilveruna og
við vorum á þess aldri, sökum
þess, að því dylst ekki, að ef til
fari þeir tímar í hönd, sem sag-
an muni kalla þá ógurlegustu,
er yfir mannkynið hafa dunið.
En engu að síður eru til ráð,
er ástæða er til að treysta. Við
okkur brosir nú tækifæri til
að skapa okkur bjartari og
gæfuríkari framtíð en nokkru
sinni fyrr, ef við aðeins kærum
okkur um að nota það. Tækn-
islega séð er það síður en svo
ógerlegt að vinna bug á fá-
tækt, sigrast á fjölc^a sjúk-
dóma, vinna bug á þeirri mar-
tröð óttans og öryggisleysis-
ins, sem nú þjakar okkur svo
að við megum engrar hamingju
njóta.
Hið eina, sem til þess þarf,
er sú hugarfarsbreyting beggja
aðila, að þeir megi líta hvor á
annan sem samferðamann en
ekki fjandmann.
Mannkyninu býðst nú tæki-
færi til að ná meiri fullkomn-
un, en nokkurn getur um
dreymt. Það getur lært að tala
tungum englanna, seiða himn-
eska hljóma til jarðar, afhjúpa
leyndardóma frumeinda og
stjarnþoku, tileinka sér hina
æðstu hugsanagöfgi. Ef menn
aðeins gætu lært að líta hverj-
ir á aðra, sem maður á mann,
ekki Gyðinga eða Grikki,
þræla eða friálsborna. bíður
þess ósegjanleg hamingja, að
öðrum kosti er það ofurselt
hinni ógurlegustu ógæfu.
Lausnin er ofureinföld, — en
mannkynið virðist vera á öðru
máli.
FÉLAG ÍSLENZKRA RAFVIRICJA.
Állsherjarafkvæðagreidslð
um kosningu stjórnar, varastjórnar, trúnaðarmanna-
ráðs, stjórnar Styrktarsjóðs og varamanna, fyrir yf-
irstandandi ár, hefst laugardaginn 11. febr. kl. 13 og
stendur þann dag til kl. 21, og á sunnudaginn 12.
febrúar frá kl. 13 til 21, og er þá lokið. — Kosningin
fer fram í skrifstofu félagsins, Edduhúsinu við Lind-
argötu. Kjörskrá liggur frammi á sama stað.
Reykjavík, 8. febrúar 1950.
Kjörstjórn Félags íslenzkra rafvirkja.
af þessum fimmtán, sem ég
hef nú áhuga á. Ég setti allar
hinar myndirnar með þessari
aðeins til að vera viss um, að
þér þekktuð þennan eina úr
hópnum“.
„Hver er hann?“
Hann er innfæddur Rúmeni.
Talið er að hann heiti Petre
Banat. En þar sem Banat er
nafn á héraði í Rúmeníu, þá
held ég að þetta sé gervinafn.
Annars^ vitum við fremur lítið
um hann. En það, sem við vit-
um, er þó alveg nóg. Hann er
morðingi að atvinnu. Fyrir tíu
árum var hann dæmdur í Jers-
ey fyrir að hafa hjálpað til við
að ráða mann af dögum og
var dæmdur í tveggja ára fang
elsi. Strax, þegar hann kom úr
fangelsinu, gekk hann í „Járn-
sveitir11 Codreanus. Árið 1933
var hann tekinn fastur fyrir að
skjóta lögregluforingja í Bu-
cova. Það er sagt að hann hafi
labbað í hægðum sínum inn
til hans, skotið hann til bana
og sært konu hans og labbað
svo jafn rólega út aftur. Hann
fer varlega, en hann vissi, að
í þetta skipti var honum óhætt.
Réttarhaldið yfir honum var
skrípaleikur. Dómsalurinn var
fullur út úr dyrum af „Járn-
sveitarmönnum", og þeir voru
allir vopnaðir. Þeir hótuðu að
skjóta dómarann og alla þá,
sem viðriðnir væru við málið,
ef Banat yrði dæmdur sekur.
Honum var sleppt. Mörg slík
réttarhöld voru í Rúmeníu um
þetta leyti. Banat stóð, að
minnsta kosti, að fjórum öðr-
um morðum í Rúmeníu. Þeg-
ar ,,Járnsveitirnar“ vöru bann-
aðar tókst honum hins vegar
að flýja úr landi og hefur ekki
látið sjá sig þar síðan. Um
tíma var hann í Frakklandi,
eða þangað til franska lögregl-
an rak hann úr landi. Þá fór
hann til Belgrad, en þar lenti
hann í málarekstri og síðan
hefur hann flækst um Austur-
Evrópu“.
„Það eru til menn, sem eru
manndráparar af náttúru og
Banat er einn þeirra. Honum
þykir ákaflega gaman að fjár-
hættuspili og hann er allt af
í peningaþröng. Eitt sinn
heyrði ég að hann hefði fastan
taxta fyrir að ráða mann af
dögum og að taxtinn væri
fimm þúsund franskir frankar
að viðbættum kostnaði. En
ekkert af þessu getið þér haft
áhuga á, Mr. Graham. Þetta er
saga. Aðalatriðið er að Banat
er hér í Istanbul. Ég get sagt
yður, að við fáum reglúlega |
skýrslur um það, sem þessi
Möller í’Sofia héfst að. Fýrir '
viku síðan eða svo var okkur
sagt, að hann hefði haft sam-
band við Banat, og að Banat
hefði síðan yfirgefið Sofia. Ég
skal játa fyrir yður, Mr. Gra-
ham, að ég lagði þá ekki mikið
upp úr þessari vitneskju. Til
þess að segja eins og er, þá
var það dálítið annað í athöfn-
um þessa njósnara, sem ég
hafði áhúga á. Það var ekki
fyrr en Kopeikin símaði til mín
í nótt, að ég minntist Banats
og þá datt mér í hug, hvort
hann væri í raun og veru kom-
inn hingað til Istanbul. Nú vit-
um við að hann er staddur hér.
Við vitum líka að Möller hitti
hann eftir að upphaflegum
ráðagerðum um að ráða yður
af dögum, hafði verið frestað.
Ég held að enginn minnsti vafi
geti verið á því, að það hafi
verið Banat, sem beið eftir yð-
ur í herberginu yðar í Adler-
Palace“.
Graham reyndi eins og hann
gat að láta líta svo út sem hon-
um yxi þetta alls ekki í aug-
um. „Hann virtist alls ekki
vera svona hættulegur maður“.
„Það finnst yður“, sagði
Haki hershöfðingi alvarlega,
,,af því að þér eruð ekki vanur
að umgangast svona menn.
Morðingjar bera morðhug sinn
ekki allt af utan á sér. Morð-
ingi getur verið kurteisin sjálf.
Hafið þér nokkurn tíma kynnt
yður sálarlíf afbrotamanna?11
,,Ég er hræddur um ekki“.
„Það er mjög |aman að
þeirri vísindagrein. Þegar
leynilögreglusögum er sleppt,
les ég fyrst og fremst höfunda
á borð við Krafft-Elbing og
Stekel. Ég hef mínar eigin
skoðanir um menn á borð við
Banat. Ég hef þá skoðun að
slíkir menn hafi sérstakar hug-
myndir um hetjuskap, sem
myndast af smæðartilfinningu
þeirra. Og þegar þeir drepa
mann, þá eru þeir að drepa
sinn eigin veikleika. Ég held,
að enginn vafi geti verið á því,
að svona sé það“.
„Þetta er' mjög athyglisvert.
Getið þér tekið þennan mann
fasfan, hershöfðingi?“
Haki hershöfðingi sneri sér
við í stólnum á þann veg, að
hann lagði annan fótinn upp á
stólbrikina. Hann bretti var-
irnar. „Þetta er ákaflega erfitt
mál, Mr. Graham,“ sagði hann.
„í fyrsta lagi verðum við að
finna manninn. Hann verður
áreiðanlega á ferðalagi með
falskt vegabréf og undir fölsku
nafni. Ég get, og að sjálfsögðu
mun ég gera það, sent lýsingu
á honum til allra landamæra-
varða svo að við fáum að vita
undireins, ef hann ýfirgefur
landið. En það, að fangelsa
hann, Mr. Graham, það er dá-
lítið annað mál. Þetta svokall-
aða lýðræðisskipulag okkar
bindur hendur manna, sem
gegna starfi á borð við það,
sem ég' hef með höndum. Það
er óhugsandi að hneppa menn
í fangelsi án þess að hafa í
höndum lögíormlega handtöku
heimild11. Hann fórnaði hönd-
unum og í hreyfingunni gat að
líta uppgjöf þjóðernissinnans
gagnvart lögum og fyrirmæl-
um þjóðfélagsins. ,,0g á hvaða
grundvelli getum við tekið
hann fastan? Við höfum engar
sannanir á hann. Við gætum að
sjálfsögðu búið til sök á hend-
ur honum, en síðan yrðum við
að biðjast afsökunar eftir að í
Ijós kæmi að við gætum ekk-
ert sannað. Og hvað væri unn-
ið við það? Nei, mér þykir það
mjög miður, við getum ekkert
gert gagnvart Banat. Ég held
líka að það út af fyrir sig breyti
ekki til muna aðstöðu okkar.
Nú sem stendur verðum við að-
eins að hugsa um framtíðina og
miða allt við hana. Við verðum
að skipuleggja málin þannig,
að þér komizt á öruggan hátt
heim til Englands“.
„Ég hef, eins og ég hef áður
sagt yður, tryggt mér svefn-
vagn með lestinni klukkan ell-
efu í fyrramálið. Ég get ekki
skilið hvers vegna ég ætti að
breyta áætlun minni. Mér
finnst að því fyrr sem ég fer
héðan því betra“.
Haki hershöfðingi hleypti
brúnum. „Leyfið mér að full-
vissa yður um það, Mr.‘ Gra-
ham, að ef þér farið með þeirri
lest eða nokkuri annarri lest,
þá mynduð þér verða liðið lík
áður en þér kæmust til Bel-
grad. Þé skuluð ekki imynda
yður, að annað samferðafólk
myndi á nokkurn hátt hindra
þá, sem sækjast eftir lífi yðar,
i áformum þeirra. Þér megið
ekki gera of lítið úr fjand-
manninum. Það væri ákaflega
hættulegt. í lest myndi þeim
takast að veiða yður eins óg
rottu í gildru. Gerið yður þetta
Ijóst. Lestin nemur oft staðar
á leiðinni milli tyrknesku og
frönsku landamæranna. Á
hverjum og einum þessara
staða gæti morðinginn stigið á
lestiná. Þér skuluð bara hugsa
yður sjálfan í lestinni alla
þessa leið. Þér farið mjög var-
lega. Þér reynið að halda yður
vakandi af því, að þér óttist
að þér verðið stunginn til bana
meðan þér svæfuð. Þér þorið
ekki að standa upp og fara
fram á ganginn af því að þér