Alþýðublaðið - 23.07.1950, Side 4

ALf^ÝÐUBLAÐID
Sunnudagur 23. júlí 1950

Útgefandi: Alþýðuflokkurinn.
Ritstjóri: Stefán Pjetursson.
Fréttastjóri: Benedikt Gröndal.
Þingfréttir: Helgi Sæmundsson.
Ritstjórnarsímar: 4901, 4902.
Auglýsingar: Emilía Möller.
Auglýsingasími: 4906.
Afgreiðslusími: 4900.
Aðsetur: Alþýðuhúsið.
Alþýðupr entsmiðjan h.f.
ÞAÐ ER NÚ mikilvægara
fyrir íslenzku þjóðina en
nokkru sinni áður, að samein-
ast um aukinn útflutning og
markaðsleit. Virðigt svo sem
íandsmenn allir ættu að geta
fagt hönd á plóginn í þeim
efnum og þessi viðleitni gæti
hafizt yfir dægurþras og deil-
ur. Svo hefur þó ekki orðið, og
hefur því miður reynzt full-
komin ástæða til alvarlegrar
gagnrýni á hendur nokkrum
þeirra fyrirtækja, sem annast
sölu íslenzkra fiskafurða er-
lendis. Á þetta fyrst og fremst
við Sölusamband íslenzkra
fiskframleiðenda, sem annast
sölu á öllum salftiski út úr
landinu.
*
S.Í.F. hefur orðið fyrir
harðri gagnrýni tvisvar sinn-
um, síðastliðið hálft ár, og er í
bæði skiptin um að ræða sama
málið: saltfisksöluna til Italíu.
Fyrri hríðina, sem gerð var að
S.Í.F., gerði eitt þingmannsefni
kommúnista i útvarpsumræð-
um fyrir kosningarnar í haust.
Svo sem vænta mátti var ver-
ið að nota málið í pólitískum
tilgangi, og í stað alvarlegrar
umræðu um það kom pólitískt
skítkast af verstu tegund. Sið-
ari gagnrýnin á S.Í.F. kom
fram í Alþýðublaðinu í byrjun
síðastliðinnar viku, er blaðið
flutti lýsingu á tilraunum ít-
alsks fiskkaupasambands til að
fá keyptan saltfisk af S.Í.F. Nú
standa engar kosningar fyrir
dyrum og blaðið hefur stillt
skrifum sínum miög í hóf í
þeirri von, að S. í. F. útskýrði
málið frá sínum bæjardyrum.
Bauð Alþýðublaðið beinlínis
rúm fyrir slíkar umræður, en
vildi þó að þær færu fram í
dálkum blaðsins og þar með
fyrir augum alþjóðar.
S.Í.F. hefur ekki virt þessa
ádeilu í Alþýðublaðinu svars.
Þó er hún þess eðlis og svo
rækilega skjalfest, að hún gef-
ur fulla ástæðu til þess, að
S.Í.F. sé krafið svars. Málið
liggur þannig fyrir, að Bjarna-
son og Marabotti fó allan ís-
Ienzkan fisk, sem til Ítalíu fer,
en aðrir innflytjendur þar fá
ekki svör frá S.Í.F. fyrr en
seint og síðar meir og þá algert
afsvar án skýringa, þó að um
tilboð til saltfiskkaupa sé að
ræða. Ef S.Í.F. hefur eðlilegar
viðskiptaástæður fram að færa
fyrir þessari framkomu sinni,
þá ætti ekki að vera mikið erf-
íði að gefa fullkomnar skýr-
ingar á þéim. En ef slíkar á-
stæður eru ekki fyrir hendi, þá
hlýtur eitthvað að felast í
gruggugu vatni, sem þjóðin á
heimtingu á að fá upplýst. Hin
algera þögn S.Í.F. hlýtur að
vekja grun um að svo sé, enda
er hún óskiljanleg, ef fyrirtæk-
ið getur: gefið fullnægjandi
skýringar.
S.LF. hefur einkasölu á öll-
um saltfiski út úr landinu.
Það má til sanns vegar færa, að
hentugt geti verið fyrir svo
litla þjóð að hafa slíkt mál á
einni hendi, en það verður að
vera hafið yfir allan efa, að
þetta fyrirtæki annist viðskipti
sín með þjóðarhag fyrir augum
og sé ekki um of tengt einstök-
um mönnum eða hagsmunaklík
um.
Saltfisksala S.Í.F. til Ítalíu
fer þannig fram, að Hálfdán
Bjarnason er umboðsmaður
sambandsins þar í landi. Fyrir
!>að fær hann að sögn 3% af
andvirði fiskjarins. Hann hefur
aðeins selt fiskinn einu fyrir-
tæki á Ítalíu, Bjarnason og
Marabotti, sem -hann á sjálfur
íilut í, og er það sú einokun,
sem aðrir saltfiskinnflytjendur
kvarta undan. Þeir vilja kaupa
íslenzkan fisk góðu verði, en fá
hann ekki. S.Í.F. stendur vörð
um þessa einokunaraðstöðu
Hálfdáns, en fvrirtæki hans er
cagt fá önnur 7% af verði fiskj-
arins. Að lokum er svo fullyrt,
að Hálfdán sé bluthafi í mörg-
urn smásölufyrirtækjum, sem
selja fiskinn á Ítalíu.
Fyrirtæki það á Ítalíu, sem
Alþýðublaðið skýrði frá, hefur
haft sölu á rúmlega 60% þess
saltfiskjar, sem neytt ér í
landinu. Það vill fá íslenzkan
fisk, en fær hann ekki, og mun
því kaupa fisk frá öðrum lönd-
um og selja hann í harðri sam-
keppni við íslenzka fiskinn, því
að slík einokun, sem er á ís-
lenzka fiskinum, verður ávallt
til þess að keppinautar gera
hatrama hríð gegn henni. Virð-
ist því vofa yfir íslenzka fisk-
inurn stórum harðari sam-
keppni en ella, og önnur lönd
fá markað, sem íslenzkur fisk-
ur gæti haft. Að lokum virðist
aðstaða Hálfdáns Bjarnasonar
ekki vera sú, aðjaað sé honum
neitt hagsmúnamál að íslend-
ingar fái sem mest fyrir fisk-
inn, heldur hitt, að hin ítölsku
fyrirtæki hans hafi sem mestan
arð af honum.
Það virðist erfitt að skilja,
að slík einokunaraðstaða sé til
nags fyrir íslendinga; og ekki
bætir það úr skák, þegar S.Í.F.
sem er hálfopinbert fyrirtæki,
ber ekki meiri virðingu fyrir
1 almenningi í landinu en svo, að
það svarar ekki alvarlegum á-
sökunum, sem alþýða manna á
heimtingu á að fá svör við.
*
Alþýðublaðið hefur afrit af
skjölum, sem sýna tilraunir it-
alsks innflytjanda til að fá ís-
lenzkan fisk og gefa nokkra
mynd af því, hvernig mál þetta
lítur út frá ítölskum bæjar-
dyrum. Sú mynd er vissulega
ekki fögur. Þess vegna óskar
Alþýðublaðið eftir svari eða
Gkýringum frá S.Í.F. og býður
rúm í dálkum sínum til þeirra.
En S.Í.F. þegir og stofnar
sér þar með í þá hættu, að
menn telji þögnina vera játn-
ingu á því, að þær ásakanir,
rem sambandið hefur orðið fyr-
ir í þessu máli, eigi við einhver
rök að styðjast.
Ef S.Í.F. velur sér það hlut-
skipti áfram, að þegja við slík-
um ásökunum, verður ekki
önnur leið fær en að krefjast
opinberrar rannsóknar á salt-
fisksölunni til Ítalíu, til dæmis
af þingkjörinni nefnd. íslenzka
j)jóðin hefur ekki ráð á að út-
flutningsviðskipti hennar séu
rekin með þeim hætti, sem
saltfisksalan til ítalíu virðist
vera.
um
víkurvöll í júní
í júnímánuði 1950 lentu 270
flugvélar á Keflavíkurflug-
velli. Millilandaflugvélar voru
111. Aðrar lendingar voru
einkaflugvélar, svo og æfinga-
flug björgunarflugvéla vallar-
ins. Millilandaflugvélarnar
voru frá eftirtöldum flugfélög-
um:
Flugher Bandaríkjanna 25
Trans-Canada Airlines 24
Air France 16
American Overseas Aairlines 9
Lockheed Aircratf Overseas
Corp. 9
Seaboard & Western Airlines 7
British Overseas Airways
Corp. 6
Flying Tiger Airline 6
Trans-Ocean Airlines 3
(Einnig flugvélar frá R.A.F.,
Pan-American Airlines,
K.L.M., danska flughern-
um og Aviana) 6
voru samtals 2603.
Til Keflavíkurflugvallar'
komu 184 farþegar.
Frá Keflavíkurflugvelli fóru
205 farþegar.
Flutningur með flugvélunum
var 45 939 kg.
Flutningur til íslands var
28 548 kg.
Flutningur frá Keflavíkur-
flugvelli var 2963 kg.
Meðal þekktra manna með
millilandaJlugvélum. voru:
Bandarísku öldungadeildar-
þingmennirnir John Cabot
Lodge frá Massachusetts ríki
E S 2
VÍSITÖLUMÁLIÐ: Alþýðusambandsstjórn reyndi vissu-
lega „friðsamlegar“ leiðir til að fá stjórnina til að falsa ekki
yísitöluna, en það er sennilega einsdæmi í lýðræðislandi, að
stjórn alþýðusambands skuli ekki geta fengið að ræða við rlk-
isstjórn alla um slíkt mál. * * í: * Samningar renna ekki út og
verkföll (ef til þeirra kemur) hefjast ekki fyrr en í fyrsta
lagi í byrjun september, svo að síldveiðin truflast ekki af
þeim sökum. * Rétt vísitala er nú 117, en á eftir að hækka
mikið í haust, þegar landbúnaðarafurðir hækka um 10—20%
án þess að nokkrar bætur níegi koma fyrir það.
COOLEY, ameríski fiskiðnfræðingurinn, sem hér var
í vor, er búinn að skiiá ríkisstjórninni skýrslu um athug-
anir sínar á fiskiðnaði íslendinga. Hann Hefur margt að
aíhuga, en telur möguleika hér mikla.
. BÆKUR'HÆKKA: ,.Það er váfalaust, að bókaverð í fram-
tíðinni verður til muna hærra' 'en verið hefur.“ segir í nýút-
komnum auglýsingapésá-'fírá Prentsmiðju Austurlands (for-
lagi Lárusar Jóhannessonar). Á þessu'árí hefur prentsmiðjan
fengið einn fimmta hluta þéss pápþírs, sém hún notaði í fyrra,
og mun það eiga að: níegja.
FLEETWOOD ér mí búin að sigrast á ólyktinni frá fiski-
mjölsverksmiðjum sínuni eftir 25 ára baráttu, en á þeim tíma
var borgin alþekkt ólyktarbæli („Stinky Fleetvvood“). Væri
ekki rétt að útiloka lýktina hér, úr því að það er hægt, áður
en Reykjavík erfir titil Fleetwood?
GRINDAVÍK er nú ýmist kölluð „Hollywood" eða ..Litía
París“ vegna kvikmyndatöku Frakkanna, seirr þar hefst. innán
skamms. * * * Grindvíkingar munu hafa af þessu sæmilegar
tekjur, leigja meðal annars barnaskólann fyrir 9000 kr. *; * :i'
Fyrir utan Grindvíkinga verða einu íslenzku leikararnir í
myndinni Brynjólfur Jóhannésson og Súðin.
ÞAÐ ER FULLYRT, að Rússar hafi sést við mynda-
töku í Hvalfirði í seinni tíð. * * * Menn á Suðurnesjum
fullyrða, að þeir hafi séð furðulegt skip, sem helzt líktist
kafbát, úti fyrir Reykjanesi. * * * Það er ekki rétt, að
konur og börn hafi verið flutt frá Keflavíkurflugvelli, en
dregið hefur verið úr sumarleyfum á vellinum.
VERZLUN EGILS JACOBSEN, sem verið hefur á horni
Laugavegar og Klapparstígs í mörg ár, flytur bráðlega aftur
í hið gamla húsnæði sitt v?’r Lusturstræti, þar sem Búnaðar-
bankinn var.
Dr. juris BJÖRN ÞÓRÐARSON hefur nú skrifað bók, er
hann nefnir: „Síðasti goðinn“, þar sem hann tekur sér fyrir
hendur að hreinsa minningu Þorvarðar , Þórarinssonar, sem
Barði Guðmundsson telur höfund Njálu. Bókin verður fyrsta
frumsamda, íslenzka bókin, sem Prentsmiðja Austurlands gef-
ur út, og kemur á þessu ári.
ÞAÐ VAR TJÓN, að klukkan, sem snýst, á Verzlun Ragn-
ars Blöndals í Austurstræti, skyldi skemmast vegna óreglu-
legs rafmagnsstraums. Vonandi kemst hún aftur í gang innan
skamms.
NORÐMENN voru búnir að ákveða, að senda færri skip
til síldveiða við ísland í ár vegna nýju landhelgislínunnar.
Þeir hafa nú ákveðið að veiða fyrir utan fjögra mílna línuna,
en verka síldina allt inn að þriggja mílna línunni gömlu. Eftir
þessa ákvörðun hefur norskum síldarskipum fyrir norðan aftur
fjölgað.
ÞAÐ gleymdist að sjá fyrir rörum og miðstöðvarofnum í
Bústaf* /egshúsin, og iilunu rör aðeins til í 8—10 hús, en sama
‘sem ekkert af ofnum. Þetta getur tafið innréttingar og valdið
fólkinu miklum erfiðleikum.
og Francis Greene frá Rode Is-
land ríki.
Morgunblaðið fœr málið.
MORGUNBLAÐIÐ lét þar til í
gær Tímann og Vísi hafa fyr-
ir því óþverraverki að verja
vísitölufölsun ríkisstjómar-
innar. í Morgunblaðinu var
ekki á hana minnzt, og þótt-
ust menn af því mega ráða,
að því þætti það ekkert
keppikefli, að verja gerræði
ríkisstjómarinnar. En í gær
fær það allt í einu málið og
birtir rítstjórnargrein um
vísitöluna.
ÞAR SEGIR Morgunblaðið
með miklum spekingssvip:
„Hér skal enginn dómur
felldur um það, hver sé hin
rétta vísitala framfærslu-
kostnaðarins í dag. Um það
atriði má sjálfsagt engi deiía
og vissulega væri æksilegt, að
hægt væri að fela þennan út-
reikning einhverjum þeim
aðila, sem nyti svo almenns
trausts, að niðurstöðumar
yrðu ekki vefengdar, þannig,
að ekki kæmi til þess, að
þjóðfélagið yrði sett á annan
endann út af deilu um þessa
hluti.“
MORGUNBLAÐLNU ferst, eða
hitt þó heldur, að skrifa
þannig um útreikning vísi-
tölunnar! Flokksráðherra
þess, Bjöm Ólafsson, er nýorð
inn uppvís að því, að hafa á
gersamlega ósæmilegan hátt
blandað sér inn í útreikning
júlívísitölunnar og beitt á-
hrífavál'di ráðherraembætt-
is síns til þess að rá hana
falsaða stórkostlega til þess
að hafa af launastéttum
landsins allan síðari hluta
ársins um þriðjung þeirrar
kaupuppbótar, sem þær eiga,
samkvæmt skýlausum fyrir-
mælúm gengislækkunarlag-
anna, rétt á. Og s\'o kemur
Morgunblaðið og segir: Það
„væri vissulega æskilegt, að
hægt væri að fela þennan út-
reikning einhverjum þeim
aðila, sem nyti svo almenns
trausts, að niðurstöðurnar
yrðu ekki vefengdar"!
JÁ, VÍST VÆRI ÞAÐ æski-
legt! En er það ekki hámark
hræsninnar. þegar - Morgun-
bláðið er að-gera sí'g mérki-
legt yfir því, að kauplags-
nefnd, sem e i n á að reikna
út vísitöluna, njóti ekki nægi
legs almenns trausts til þess,
þegar flokksráðherra þess,
Björn Ólafsson, er rétt orð-
inn uppvís að því, að hafa
tekið fram fyrir hendur
nefndarinnar af fullkomnu
gerræði og beygt flokksmenn
sína í henni til þess að- fall-
ast á fölsun vísitölunnar?!
KAUPLAGSNEFND var öll
komin að þeirri niðurstöðu,
með venjulegum útreikningi
júlívísitölunnar, að hún værí
117 stig. En það passaði ekki
í kram og kaupránsfyrirætl-
anir Björns Ólafsonar, og því
'skarst hann í leikinn, enda
þótt honum kæmi málið. ekk-
ert við og hefðf enga heimild
' til að blanda sér í það. En
árangurinn af frekju hans er
sá, að útreikningi vísitölimn
ar er breytt, ellefu ára venj-
ur um hann hafðar að engu,
þrátt fyrir mótmæli eins
nefndarmannsins, og vísital-
• - Framhald á 7. síðu.