Alþýðublaðið - 16.08.1950, Qupperneq 6

6
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Miðvikudagur 16. ágúst 1950
rNsW
6í4iipttSoia
Bessason
hreppstiórl:
NOKKRAR HUGLEIÐINGAR
OG HUGDETTUR UM SLYSA-
VARNAMÁL OG ANNAÐ.
(kripað niður í flýti eftir
kvöldmjaltir).
Heiðraða samkoma, — ef þér
þá , verður ekki aflýst sökum
veðúrs . . .
Ékki þekki ég forgöngumenn
slyspvarna í Reykjavík, nema
hvað ég kannast við séra Jakob,
að því leyti til, að ég hef hlustað
á hann flytja messuræður og
aðrar ræður í útvarpið, og þótt
hann hressilegur, bæði í tali og
skoðunum. En hvað sem annað
verður um þessa blessaða for-
ráðamenn sagt, þá er víst, að
ekki skortir þá hugkvæmni, er
þeir leita til aldurhnigins sveita
karls og biðja hann segja álit
sitt varðandi þau mál, sem hann
til þessa hefur engin opinber af
skipti af haft. Skil ég ekki gerla
í hverri meiningu þetta er gert,
en geri ráð fyrir því samt, að
slíkir menn geri fátt nema í
góðri meiningu, og því er það, að
ég geri nokkra tilraun til að
verða við beiðni þeirra.
Við Islendingar höfum lengi
fengið orð fyrir að vera sér-1
ustu ánanna til þess að skiþth-'
i; dyggjú itíg.f!ramkvgerria;'hópmorðj
þannig að þau verði sem allra.)
fljótunnust og stórfelldust, verj
um við, þessi litla, umxomu-
lausa og skuldum vafða þjóð,
hreint ekki svo litlu fé á oKkar
mælikvarða og auk þess miklu
og óeigingjörnu starfi iil þess
að bjarga nokkrum tugum eða
ef til vill tveim þrem hundruð-
um manna frá því að deyjn íyrir
aldur fram. Þetta sýnir og sann
ar, að sérvizka okkar er ekkert
spaug, — hún gæti meira að
segja bjargað heiminum, ef
múgþjóðirnar væru það viti-
bornar að kunná að skammast
sín, og tækju upp þá sérvizku
smáþjóðarinnar, að gera alit til
þess að bjarga mannslífunum í
stað þess að gera allt til þess að
tortíma þeim. En hvenær vitkast
þær svo, að þær kunni að skamm
ast sín. . . Væri ég nú ungur að
árum, skyldi ég þegar stofna
til hreyfingar í öllum þjóðlönd-
um heims, er hefði hvorki meira
né minna en heimsbyltingu að
markmiði, og væri sú heimsbylt
ing í því fólgin, að steypa öllum
núverandi valdhöfum her-
væddra þjóða af stóli, svo og
öllum alþjóðlegum ráðum og
nefndum, sem ekkert eru annað
■an húmbúkk og skálkaskjól, en
setja síðan forustumenn slysa-
varanna hér á landi yfir allt
saman, sem vegna sérvizku sinn
ar, þeirrar sem fyrr er getið, og
fyrst og fremst hennar vegna,
myndu að öllu Isyti ólíkt hæf-
ari til heimsyfirráða, heldur en
vitrir, og erum það, enda er sér I Þeir óvitru menn ráð> .sem nú
vizkan einn af okkar helztu
kostum. Er það okkur skömm
mi’kil, að við skulum á hinum
síðári árum, hafa gert okkur
ýmislegt ómak til þess að breiða
yfir þjóðardyggð, með því að
gera okkur far um að apa allt
eftir útlendum kurteisisgestum,
sem við höfum séð afkáralegast
og vitlausari í fari þairra; er það
eflaust minnimáttarkennd smá-
þj^íðar í skiptum við milljóna-
ríki, sem þessu veldur, og öll
okkar eftiröpun framinn af ótta
við, að annars álitu þeir okkur
það, sem við erum þrátt fyrir
allt í okkar innsta eðli, — sem
sajt, óbetranlegir sérvitring-
ar . . .
Og enda þótt við höfum tamið
okkur isftiröpun nylon- og jórt-
urtugguómenningar framandi
múgþjóða af fyllstu trú-
ménnsku, er samt sem áður svo
grunnt á okkar gömlu, góðu og
þjóðlegu sérvizku, að hún gæg-
isÞ- öðru hverju undan gajafeld-
inöm og grettir sig framan í
eftirlíkinguna. Slysavarnastarf-
seíni okkar er eitt augljósasta
dæmi þess. Á sama tíma og múg
þjóðirnar verja öllu því fé er
þær mega, allri orku, öllu hug-
viti og þekkingu sinna snjöll-
fara með völdin í veröldinni.
Slík heimsbylting yrði sú stór-
fenglegasta og raunhæfasta
slysavarnastarfsemi, sem hugs-
ast getur . . .
En svo að ég haldi mér við
jörðina og það sem nærtækast
er, okkar eigin slysavarnir, þá
ætla ég að víkja nokkrum orð-
um að sögu þeirra. Upphafsmað
ur slysavarnarstarfseminnar
með þjóð vorri, verður víst
aldrei nafngreindur, enda þótt
ég ætli, að mér sé kunnugt um
hvor hann hefur verið. Það er
maðurinn, sem hugaði, orðfærði
og mótaði hina gullvægu grund-
vallarreglu allra slysavarna,
sem hann kom fyrir í einum tals
hætti, svo auðskildum, að allir
mega af honum læra. Með öðr-
um orðum, það er höfundur mál
tækisins, ,,Að of seint sé að
byrgja brunninn, þegar barnið
er dottið ofan í hann“. Ég slcil
ekkert í því ræktarleysi hinna
stórmerku forustumanna slysa-
varnanna hér á landi, að þeir
skuli ekki fvrir löngu síðan hafa
sýnt upphafsmanni hreyfingar-
innar þá sjálfsögðu virðingu, að
gera þessa gullvægu reglu hans
að einkunnarorðum hreyfingar-
innar. Hann ætti þann heiður
Gina K au s
SYSTU
nMÖjgiBiiHBJa
-úfíMÍ jjfí;.-,\t-m 8s4 38,. §0
'Hán flýtti sér að ryðja þessu
ár sér fneðan Alexander var
fullur af gremju út af orða-
skiptunum við Lottu. En að lík-
indum var henni það ekki ljóst
sjálfri; hún gerði það eftir hug-
boði, og hún hafði rétt til þess.
Hér var um allt að tefla fyrir
hana.
„Hvað ætlarðu að gera við
Felix?“ spurði Alexander með
ólund og horfði næstum því
fjandsamlega á Lottu. „Þú átt
aðra félaga, að ég hygg. Þú
þekkir drenginn svo að segja
ekki nokkurn skapaðan hlut.“
Sársaukadrættir fóru um
andlit Lottu, svo að ég gat alls
ekki setið á mér að sletta mér
fram í samræðurnar. Ég sagði:
„Það er ekki rétt hjá þér, Alex-
ander. Hún var viðstödd þegar
hann fæddist og hún sýslaði
um hann í heilt ár. Þér finnst
það kannski ekki vera neitt, en
ég get sagt þér, og ég byggi
það á eigin reynslu —- það er
líka eina reynslan, sem ég hef
í þeim efnum, að þegar kona á
ekki sjálf barn, þá er ekkert
henni eins dýrmætt og lítið
barn, sem hún hefm hjúkrað
og matað og kennt að segja
fyrstu orðin . ... “
„Og svo,“ greip Alexander
fram í fyrir mér, „hefur þessi
tilfinning verið svo rík hjá
henni, að hún hefur 5kkert
skipt sér af drengnum í fimm
ár.“ Og nú var engum blöðum
um það að fletta, að hann var
reiður. Hann var hvorki óviss
né feiminn, þegar hann mælti
þessi orð: ,,í fimm ár hefur hún
aldrei haft tíma til að heim-
sækjaokkur,- eða að heimsa;kja
barnið, sem var henni svo hjart
fólgið. Þegar hún var í Mún-
chen hafði hún heldur ekki
tíma til þess að koma hingað,
þá hafði hún öðru að sinna, þá
þurfti hún. til dæmis að sinna
þessum elskhuga sínum, leik-
aranum. í öllum næturklúbb-
um Berlínar hefur hún lifað
með hvers konar karlmönnum.
Já, lítið þið á hana! Haldið þið,
að hún hafi keypt þessa hringi
fyrir sín eigin laun? Og perlu-
festina og Buich-bifreiðina?
Nei, það hafa áreiðanlega ver-
ið nokkrir feitir og gamlir stríðs
braskarar, sem hafa keypt sér
skemmtun fyrir þessa muni,
fyllilega skilið, og þótt meiri
væri. Þá finndist mér og ekki
úr vegi, að athuga um leíð,
hvort ekki m*tti starfa enn
meir í anda hans og eftir þessári
snjöllu grundvallarreglu, held-
ur en jafnvel þegar hefur verið
gert, þótt ég neiti því ékki, að
stórvel hafi verið að því unnið
á mörgum sviðum.
Framhald.
• - --- - ‘ -Á 'Ú'löfi í/ÍHO Slfid
svo að maður: i'ifjajiinefcfefcÉuifflití
myndarlega unga menn, sem
ekkf hafa þurft að borga einn j
eyri. Og nú — líkast til vegna
s, að sinhver ’.iefur yfirgef- ’
ið hana, eða hún hefur ekki'
staðizt einhverjum slægum
fuglj- snúmrg. man hún allt i
einu eftir drengnum, sem hún
“he.fur hiúk'að og matað og leik-
ið 'Við fyrir fimm árum. Nu
rýkur hún hingað og vill fá að
hafa barnið í þrjár vikur. Það
yrðí gaman að lesa um það, þeg-
ar það birtist í blöðunum..........“ ,
I
,,Irene!“ hrópaði Lotta.
„Hvernig getur þú leyft það, 1
að maðurinn þinn tali svona til
mín?“ Hún var náföl. „Ég býst ■
við að hann tali líka svona um
mig, þegar ég er ekki viðstödd ^
— og þú lætur það viðgang-
ast?“
Það þurfti minna en þenn-
an ofsa og þá stefnu, sem sam— j
ræðurnar höfðu tekið, til þess i
að Irene missti stjórn á sjálfri j
sér. Hún skildi heldur ekki enn
hvað um var að vera.
„Hvað get ég gert?“ spurði .
hún í örvæntingu. „Þetta er nú
einu sinni hans skoðun á þessu. 1
Ég sagði þér" líka strax, að
hann mundi aldrei leyfa það.“ ^
„En ertu þá ambátt hans? |
Ertu ekki enn orðin fullorðin
manneskja? Ert þú ekki systir
mín? Ég leitaði til þín í nauð-
um mínum. Ég kom til að biðja
þig um brauð, en þú gafst mér
steina . . . .“
,,Ó, Lotta!“ hrópaði Irene
grátandi. „Ég mundi vi’ja
höggva af mér höndina, ef það
gæti hjálpað þér. Ég mundi
vilja gera það undir eins.“
„Fyrir mig? Nei. Fyrir Alex-
ander, hugsa ég. Þú mundir
heldur vilja' höggva af þér
höndina, hægri höndina, en að
verja systur þína gagnvart
Alexander; já, hel'dur en að
vilja uppfylla þá einu ósk, sem
ég hef borið upp við þig, ósk,
sem ég bið um af heilum huga
og öllu mínu hjarta. Ég hef
ekki beðið þig um að höggya
af þér höndina mín vegna. Ég
hef ekki viljað taka neitt frá
þér, sem er þín eign. Mig lang-
aði aðeins að fá að hafa barnið
mitt hjá mér í þrjár vikur.“
Nú var það sagt. Ef til vill
hefði verið hægt að komast hjá
því, ef maður hefði verið nngu
vitur. En Irene gafst strax upp.
Hún kveinaði, eins og hún hefði
verið særð ólífissári. Að likind-
um hafðj hún alltaf óttazt þetta
reiðarslag og verið svo ofsa-
hrædd, að hún hafði engu öðru
sinnt og engin önnur hugsun
komizt að. Eftir að hun hafði
rekið upp skerandi angistaróp
og höfuð hennar hafði sjtellið á
_ vjr l_e-n: * "
í '.e« ->x JijvjSBivsH bt'í ftm
ekki ipeira. hægt að gera.

váf,
,-í~. fiorov .>•"
ekki ipeira. hægt að. gera.
Það ríkti dauðaþögn í her-
berginu nokkrar sekiiridur,
enginn gat stunið upp einu ein-
asta orði. -— Og þessi þögn
nægði til þess að sannfæra
Alexander. Og líkast til var
það aðeins t.il þess að aðhafast
eitthvað, að hann lyfti höfði
Irene og spurði: „Er þetta
satt?“
„Það er satt,“ stundi Irene.
Þau Voru alveg viti sínu fjær
þetta hræðilega kvöld. Ekkert
þeirra sýndi neina miskunn.
Þau höfðu öll liðið kvaiir og
þagað, og án þess að kvarta átt
í harðri innri baráttu, en petta
kvöld var eins og einhver iíl
öfl vildu bægja öllum góðvilja
þeirra á braut eins og hlægiieg-
um bábiljum. Þau stóðu hvert
út af fyrir sig, börðust sinni
eigin baráttu og hlíf-ðíi ekki
hvert öðru.
Alexander hafði tekið u-m
axlirnar á Lottu og hristi hana
óþyrmilega.
„Og með hverjum áttir þú
barnið?“ öskraði hann framan
í hana. „Hver er faðir þess? Þú
færð það ekki, jafnvei þó að
það sé ránmorðingi, sem þú
átt það með. Ég sleppi tírengn-
um aldrei. aldrei að eilíiu. En
ég vil fá að vita, hver íaðirinn
er. Hver er faðir barnsins?“
Lotta reyndi ekki að verja sig
gegn höndum hans, og þó hlaut
hann að meiða hana. En í ná-
fölu andliti hennar glóðu aug-
un með yfirnáttúrlegum stvrk-
leika. Tíguleg og logandi af
blóðugu hatri, leit hún í augu
hans.
„Hann er sonur þinn.“ svar-
aði hún.
Hann sleppti henni og hrökk
aítur á bak. „Þú lýgur,“ sagði
hann, en það var éfi í radd-
blænum.
Og á sama augnabliki vissi
ég, að Lotta þafði sagt satt óg
að ég hefði alla tíð getað vitað
þetta, hefði ég ekki fyrir a]la
muni viljað ’oka augunum fyr-
ir staðreyndum, og það ein-
göngu af hugléysi og hræðslu.
Það var sannarlega ekki erf
itt fyrir mig að ryfja upp nótt
ina milli fiórtánda og fimm-
tánda júlí. Ég mundi hana enn
eins og það hefði skeð í nótt.
Alexander hafði farið frá mér
fullur af gremju og hann hefði
ekki viljað leyfa mér að fylgja
sér út. „Ég veit nákvæmlega
hvar stéttarbróðir minn frá
barokktímabilinu hefur látið
dyravarðarlúguna", hafði hann
sagt: Og Lotta hafði komið heim
með Martin og kvatt hann fyr-
ir utan girðinguna. Mér fannst,
að ég hevrði enn fyrir eyrum
mér hljóðið, þegar hún stakk
lyklinum í skráargatið og sneri