Alþýðublaðið - 21.11.1950, Blaðsíða 6

6
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Þriðjudagur 21. nóv. 1950.
HVOR ENDINN?
c . sw&umhubshísí
Deila mikil og alvarleg virð-
ist nú vera að rísa um það,
hvernig fólki beri að snúa, þeg-
ar það gengur inn milli bekkja-
raða. Hirðsiðameistari höfuð-
borgarinnar og kollega vor, Vík
vsrji, heíur að vísu gefið sinn.úr
skurð í málinu, en mánudags-
blaðið, sem upp frá sinni fyrstu
göngu hefur jafna einnkennst af
gorgeir og uppreisnaranda
gegn öllum viðurkenndum
autoritetum, vill að sjálfsögou
ekki hlíta slíkum dómsorðum;
hefur jafnvel í hótunum að hafa
þau að engu.
Hin gamla, þjóðlega venja,
þegar þannig stendur á, er í því
fólgin, að sá, er inn í bekk vill
ganga, hvort sem það er nú í
kirkju eða leikhúsi eða á öðr-
um samkomum þar. sem fóik
situr á bekkjum, drepur á öxl
þess, er yztur situr, eitt eða
fleiri högg og laust eða fast eft-
ir atviku.m, og biður hann upp
standa. Hleypir þá sá, er fyrir
situr, brúnum fyrir augu, tuldr
ar eitthvað í barm sér, er ráða
má af svip hans, að ekki séu
nein blessunarorð, iyftir síðan
þeirri augnabrúninni, er nær
veit friðspillinum, nægjfega mik
ið til þess, að hann geti skotið
auganu iililega á skjálg til hans,
og hiundi mar-gur maðurinn
hníga dauður fyrir slíku augna-
tilliti, ef sá er sendir hitti á óska
stund. Að því loknu ekur sá,
er fyrir situr, sér á herðunurn,
klórar sér jafnvel lítilsháttar á
annarri hvorri síðunni, neðar-
lega, gýtur síðan auganu aftur á
friðspillinum, ekki útaf eins
illilega og fyrr, — enda er það
augnatillit einna fr-ekast sent til
þess að sannfæra sig um, að frio
spillirinn sé þarna ennþá; sé
semsé mennskur maður en ekki
einhver helvízk sending, við-
komanda ætluð til refsingar
fyrir það frábæra brot á öllum
þjóðarvenjuih að mæta sæmi-
lega stundvíslega. Að öllum'
þessum formsatriðum loknum,
er fyrst ltominn tími til þess fyr
ir þann er situr, að hnvppa í
hjásetu sína, og vara hana við
hættunni, og njóta þess vitan-
lega um leið, að hann verði
ekki einn fyrir ónæðinu; hefst
svo lokaþáttur þess aðilans, þoi
andans, að mjaka sér upp úr
sætinu; fylgja því atriði venju-
lega stunur og hósti, — einnig
snýtur og hnerrar á stundum.
Þegar hér er komið máli hefst
eiginlega hinn raunverulegi
þáttur íriðspillisins, gerandans.
Hefst hann á því, að garandi
hieypir sér öllum í herðarnar,
ranghvólfir augunum og setur
undir sig hausinn eins og naut
eður hrútkind, sem býst tii ár-
ósar, gýtur siðan augunum lil
þolandans ei.ns og hann vilji
hóta lionum öllu illu, telji hann
og alls iils maklegan; snýr síð-
an að honurn áæðri endanum
nieð allri þeirri fyrirlitningú,
sem hægt er að túlka og tjá með
einni hreyfiiigu — • •
Og þá, — en heldur ekki
fyrr, — hefst lokaþátturinn: hin
ægilegu, dramatisku átök yer-
andans og þolandans, —- gerand
ínn ryðst inn í bekkinn, magnað
ur fítonsanda meinfýsinnar og
hefnigirninnar, nuddar þjóun-
um fast og fruntalega að kvið-
holi þolandans unz um hann
finnur til hryggjaliða hans í
gegn um innyflin, stígur um
leið báðum hælum ofan á lík-
þyrndar tær hans. fylgjandi á
eftir með öllum sínum líkams-
unga, þykist síðan ekki mega
lengra komast, sem er oftast að
eins yfirskvn og látalæti til þess
að geta fullnægt sínum sad-
istisku hneigðum til hlítar með
þjóhnykkjum og hælastappi,
enda gerir hann enga alvarlega
tilraun til þess að komast áfram,
fyrr en hann gerir ráð fyrir, að
tiifinning þolandans í líkþorn-
um, tám og innyflum, sé tekin
að dofna svo mjög, að engin
veruleg unun geti verið í því
fólginn að kvelja það fornardýr
lengur, og sé þá mál til kom-
ið að hefja sama leik við þann
næsta. Og þannig gengur það
koll af kolli.
Ég þykist hafa veitt því at-
hygli, að það sé oftastnær sömu
mennirnir, sem eru gerendur í
þessum harmleik. Ég þykizt líka
hafa veitt því athygli, að þeir
eigi venjulega sæti á miðjum
bekk; einnig, að þeir láti ekki
sjá sig fyrr en eðlisávísun þeirra
segir þeim, að allir aðrir muni
seztir.
Ég er mánudagsblaðinu sam-
mála í þetta skiptið. Við eigum
ekki að afnema gamlai', þjóð-
legar venjur, hvorki á þessu
sviði né öðru. Þær eru ven julega
til orðnar fyrir ianga reynslu
og fela oft í sér djúplæga speki.
Hver veit hvað þessir ménn,
— gerendur liarmleiksins, —
tækju sér fyrir hendur. ef þeira
gæfist ekki kostur á að svala
nadisma hneigð sinni á þennan
hátt?
Og það verður þó að teijast á
ýmsan hátt heppilegra að mað-
ur fái að ráða í endalykt ann-
arra um stundarsakir endrum og
eins, heldur en aðrir ráði enda-
lykt manns að fullu og öllu og
fyrirvaralaust —-------
Saumavélamóforar
Tékkneskir.
Véla og raftækjaverzlunin.
Tryggvag. 23. Sími 81279. j
F r ank Yerby
HEITAR
„Þú ætlast til að ég gaúgi á
furid Iiaird Fournois og þjóði
honum tuttugu þúsund dali
sem mútfé, ef hann vildi greiða
umsókn okkar atkvæði sitt, og
auk þess fimm þúsund dali,
sem verði hlutabréf á hans
nafni í fyrirtækinu. Setjum
svo, að hann se^i nei?“
„Hann segir ekki nei“, svar-
aði Hugh með sömu ró. „Þessa
stundina skortir hann nefni-
lega peninga meir en nokkuð
&nnað“.
„Og ef hann þiggur mútféð,
hvað þá?“
„Þá komum við þeirri fregn
á framfæri við blöðin og
Clokkstjórn hans, að hann hafi
ekki aðeins gert sig sekan um
það að þiggja mútufé, heidur
hafi hann og gerzt meðeigandi
og meðstjórnandi í nýstofnuðu
hlutafélagi, sem hyggst ann-
aSt flutninga sláturfjár til
borgarinnar og starfrækja slát-
urhús og kjötsölu“.
„Það er þá sakargift“, hróp-
aði lágvaxni maðurinn. „Hvaða
þingmaður skyldi fjrrirfinnast
i báðum flokkunum, sem ekki
er hægt ag bera á brýn mútu-
þægni og annað verra?“
„Satt er það“, svaraði Hugh
„En varðandi þessa sakargift,
er það að segja, að við getum
sannað hana. Við getum bent
á það, að hann hafi undirritað
iög félagsins, sem einn með-
eigenda og meðstjórnenda, og
við getur einnig bent á hluta-
féð, sem skráð verður á hans
nafn. Honum verður vikið úr
flokknum þegar í stað'1.
„Ég þori samt sem áður að
fullyrða, að þetta tekst ekki.
Þeir breiða yfir þetta, vegna
samsektarinnar, þegja það í
hel og láta eins og ekkert hafi
gerzt . . .“
Hugh lyfti grannri hönd
sinni í mótmælaskyni.
„Láttu ekki svona, Smalls.
Vertu ekki með þennan mót-
þróa. Það hendir mig ekki oft,
að ég misreikni mig. Það veizt
þú. Þeir í flokknum hafa ver-
ið sáróánægðir með framkomu
Laird, allt frá því, er hann
tók sæti á þingi. Hann er
fjandanum þrárri og fer jafn-
án sínar eigin götur. Hann er
hataður bæði af flokksmönn-
um sínum og andstæðingum.
Flokksmenn hans munu því
síður en svo halda hlífiskildi
fyrir hann, heidur munu þeir
grípa tækifærið fegins hendi
. . . losa sig við óþægan flokks-
mann og hvítþvo um leið sjálfa
sig í augum almennings með
yfirskinsvandlætingu, vegna
þessa svívirðilega afbrots hans
Þeir verða sárfegnir og við
sömuleiðis, svo að þetta kemur
öllum í góðar þarfir“.
„En- tuttugu þúsundirnar?“
„Við látum hann ha’da þeim.
Ég efast um að hann hfi það
tð njóta þeirra. Síðar getum
við svo gert eignarnáinskröfu
til búgarðsins; það er að'segja1,
arfshluta konu hans. Hún,“
bætti Hugh við og brosti,
„verður þá sennilega úrskurð-
uð í mína umsjá, þar sem.ég er
nánasti ættingi hennar, auk
þess sem hún er ekki fyllilega
með sjálfri sér.“
„Þú hugsar fram í tímann,“
varð bankastjóranum að orði.
„Það dugar ekki annað,“
svaraði Hugh. „ Jæja, - þú held-
ur þá hið bráðasta á fund hans.“
„Það geri ég,“ svaraði lág-
vaxni náunginn. „En mér fell-
ur þetta samt sem áður ekki.
Mér er ekki einu sinni ljóst,
hvers vegna við eigum að beita
Laird slíkum fantabrögðum,“
| „Hann stendur í veginum
fyrir mér,“ mælti Hugh ’águm
rómi. „Það er allt og sumt.“
Laird sat á rúmi sínu. Hann
handlék áfengisflösku, sem
hann hafði þó enn ekki tekið
tappann úr, þegar Júníus vísaði
gestinn og ekki sem blíðlegast,
gestinn, o gekki sem blíðlegast,
en bankastjórinn fór allur hjá
cér við augnatillit hans. Þessi
maður er hættulegur viður-
eignar, hugsaði hann méð sér.
„Herra Fournois?“ spurði
gesturinn.
„Já,“ svaraði Laird. „Hvað
viljið þér mér?“
Smalls bankastjóri leit hýru
auga til flöskunnar.
„Gott whisky er goðadrykk-
ur,“ mælti hann kurteislega.
Laird fékk honum glas og
rétti honum flöskuna, og það
var ekki laust við að glettnis-
svipur kæmi á andlit hans.
„Gjörið svo vel,“ mælti
hann. „Skammtið yður drykk-
inn sjálfur."
Bankastjórinn tók boðinu
allshugar feginn, skenkti sér í
glasið og tæmdi það í einni
svipan. Þegar hann hafði tæmt
annað glas, gerðist hann þegar
hugrakkari og hýrari í bragði.
Laird bað hann drekka meira,
og bankastjórinn fyllti glas sitt
í þriðja sinn, en hikaði þó við
að bera það að vörum sér.
„Hvers vegna drekkið þér
ekki?“ spurði hann ,og það var
tortryggnishreimur í rómnum.
„Ég hef þegar tæmt eina
flösku í kvöld,“ svaraði Laird
og glotti við. ,,Þess utan höfum
við enn ekkert rætt væntanleg
viðskipti.“
„Hvað kemur til, að þér
haldið að ég komi í viðskipta-
erindum?“ spurði Smalls.
„Þér berið það með yður, að
þér fáist við það starf,“ svaraði
Laird. „Sjálfstraust, góð klæði,
vel í skinn komið. Þér eruð af
beirri manngerð, sem vekur
fraust og tiltrú.“ Hann veitti
nána athygli þeim áhrifum, sem
orð hans höfðu á bankastjór-
ann, og sá, að honum þótti iofið
gott. Laird var skemmt Slíkan
mann var óþarft að óttast. Það
var jafn auðvelt að lesa hann
og opna bók. Gráðugur sem úíf-
ur en einfaldur sem geitarkið,
hugsaði Laird. Það verður nógu
fróðlegt að heyra erindi hans.
Smalls brosti, og bros hans
var þrungið sjálfsánægju. Laird
var að því kominn að skella upp
úr.
„Ég kem sem fulltrúi fyrir-
tækis, sem fyrir nokkru hefur
sent þinginu mikils varðandi
umsókn. Fari svo, að meirihluti
þingsins greiði henni atkvæði
sitt, græðir fyrirtækið of fjár í
náinni framtíð."
Laird leit á bankastjórann,
brosti og virtist fýsa að heyra
meira. „Ha’dig þér áfram,“
mælti hann.
„Þér hafið án efa heyrt get-
ið um Sameinaca sláturhúsa og
biifjárflutningafélagið?" mælti
Smalls.
„Jú,“ svaraði Laird.
„Og þá grunar yður eflaust
hvert takmark okkar muni
vera með þeim félagsskap?“
„Já, — þér viljið ná einokun
á allri kjöt- og slátursölu, ekki
aðeins í New Orleans, heldur
og öilum nálægum héruðum og
þorpum eftir þann 1. júní þessa
árs.“
„Ekki aðeins þ£ð,“ mælti
bankastjórinn drýldinn. „Við
ætlum okkur að ná undir fyrir-
tækið löndunarréttindum við
hverja einusíu bryggju við fljót
ið milli Common og Grafiers-
flóa, og heimtum síðan bryggjú
gjald af hverju skipi, sem fær
þar afgreiðslu.“
,,Þá fáið þið rág yfir allri um-
ferð við þriðja hluta strand-
lengjunnar við fljótið,“ tuldr-
aði Laird. „Þið græðið milljón-
ir.“
„Rétt er það,“ svaraði
Smalls;,, en þetta getur því að
eins orðið, öð umsókn okkar
verði samþykkt.11
Laird var að því kominn að
geispa og bar höndina fyrir
munn sér.
„Ég er hræddur um,“ svaraði
hann, „að ég skilji ekki enn
hvað þetta mál snertir mig“.
„Ég hef hlerað það,“ sagði
Smalls, „að þér hafið forust-u
uro andstöðu gegn umsókn okk-
ar. Satt bezt að segja þá kæmi
okkur það taetur, herra Four-
nois, að þér snerust á sveif með
okkur. Þá yrði ekkert úr mót-
p.pyrnunni og öruggt, að um-
cókn okkar væri, s£.mþykkt“.
Laird glotti framan í hann.
,,Og hvað er það, sem þið ætl-
ist til að ég geri?“
Smalls beygði sig að honum
og reyndi allt hvað hann gat
,til þess, að ekki sæjust nein
svipbrigði á andliti hans.
„Ég hef heimild til að bjóða
y.ður fimm þúsund dali í hluta
bréfum fyrirtækisins, og auk
bess fimmtán þúsund dali í
reiðufé, ef þér viljið veita okk-
ur liðsinni,“ hvíslaði hann. „Og
1
GOL,
ÍAT