Alþýðublaðið - 24.11.1950, Blaðsíða 6

ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Föstudagur 24. nóvember 1950
ulbeixa*:
fallegt og rómantískt meo sál-
ræna ást, en sem sagt, hún ætti
F r ank Yerby

HEITAR ASTRIDUR
A ANDLEGUMVETTVANGI.
Ekkert er leiðinlsgra og skað
legra en ósamlyndið hvort held
ur sem það er nú milli einstakl-
jnga, sveitafélaga .landshluta,
smáþjóða, eða stórþjóða. Já, ég
held maður hafi nú dæmin fyrir
sér með það, hérna um ríginn
og ófriðinn milli Austur- og
Vesturbæinganna í gamla daga,
og svo þing sameinuðu þjóð-
anna, svo eitthvert nýmóðins
dæmi sé tekið. Og svo, síðast
en ekki sízt, einmitt það, sem
ég ætlaði að tala um, — ósair -
komulagið í útvarpinu.
í raun réttri ætti að taka þann
eið .af þeim mönnum, sem ætl-
að er að vinna saman við æðstu
stofnanir landsins, ég tala nú
ekki um, ef það eru æðstu menn
ingarstofnanir, að þeir skuii
láta sér koma saman, og að sá,
sem er eitthvað pínulítið lægra
settur, skuli sýna þeim, sem er
eitthvað svolítið hærra settur,
fulla hlýðni og hollustu. Slíkt
er gert við hverja hjónavígslu,
ef ég man rétt, og enda þótt ]ít-
íð mark sé nú kannski tákið á
svoleiðis loforðum nú orðið, ég
meina, þegar hveitibrauðsdag-
arnir eru liðnir, þá er slíkt samt
ekki með öllu þýðingarlaust, og
að minnsta kosti alltaf falleg
venja. Nú og svo >er það allt öðru
yísi méð þessi blessuð hjóna-
foönd, ég meina hvernig til
þeirra er stofnað; meira og
jninna óþroskaðir unglingar, sem
hlaupa saman og >ekkert vita,
hvað þeir eru að gera eða
hverju þeir lofa, — það er eig-
inlega engin von, að nein veru-
leg ending verði í þessháttar lof
prðum. Fyrir nú utan það öfug-
mæli, að konan skuli vera manni
sínum undirgefin, atriði, sem
fólk bara hlær að nú til dags.
Én það ætti að vera óhætt að
^era ráð fyrir því, að þeir, sem
fálin er stjórn opinberra menn
ingarfýrirtækja, væru orðnir
jþað þroskaðir sálrænt. að þeir
,ýissu hvað þeir væru að gera og
nverju þeir lofuðu. Og að þeir
íofuðu ekki öðru en þvi, sem
þeir treystu sér nokkurn veg-
mn.til að halda, — ég á við, að
jpeir lofuöu ekki slíku, hvor um
sig, nema að.þeir hefðu bað álit
hvor á öðrum, áð þeir treystu
sér til að lynda saman. Það
* mætti notast við einskonar hjóna
bandseið, nema bara auðvitað,
að undanskilja allt um ástina,
’enda fer sambúðin sjaldan bet-
ur fyrir það, þótt einhver, óskapa
astalæti séu til að byrja með.
Hins v§gar er auðvitað fjarslta
svo fseri, að forstjórinn væri
til dæmis kona, og hitt karlmáð
ur, en slikui.þjóðiélagsþýóski >á
nú víst Iangt í land hjá oRkuri i
Og þegar svo þessir tveir
æðstu menn stofnunnarinnar
hefðu hvor um sig og báðir unn
ið þennan eið, ----- það mætti
gjarna hafa athöfnina eitt hvað
svoíltið hátíðlega og með sál-
rænurn blæ, til þess að gera
hana minnisstæðari, já, þá væru
þeir eiginlega giftir einskonar
starfsgiftingu, og yrðu að gera
svo vsl og haga sér eftir því, —
sem sagt, láta sér koma sæmi-
lega saman. Maður nefnir ekki
svona smájvegis Innanhússerj-
j ur, — Þær geta bara orðið tii
I þess að skerpa eininguna. Nú sf
, hins vegar svo færi, þrátt fyrir
sálrænan þroska og aldur, að
' þeir gætu ekki fyrir nokkuin
! mun látið sér koma saman, þá
! ætti að vera einskonar embæít-
\ ismannagiftingadómstóll, skin
j aður góðu, sálrænu og reyndu
kvenfólki, sem hefði þann starfa,
að tala á-milli slíkra aðila, reyna
að jafna misskilninginn á andleg
1 an hátt og koma á varanlegum
sáttum. Ef svo færi, að það tæk
izt ekki. þá er auðvitað ekki um
annað að gera, en lesa embætt
ismennina í sundur, og er þá
vitanlega athugandi, hvort ann
arhvor aðilinn eða báðir, gætu
ekki reynst sæmilega í embætt
isgiftinu með öðrum, —eins og
svo oft á sér stað með ’riljón,
sem ekki semur, — eða hvort
annar aðilinn eða báðir væru
haldnir þeim sálrænu göllum,
er gerðu þá ólræfa til embættis
sambúðar og ætti sami dóm
ntóll að athuga það og skera úr
því.
En hitt sér hver maður, sern
eitthvað hugsar um þessi mál,
að það er öldungis ófært að vera
að hanga saman í embættum i
hólfan eða heilan mannsaldur
við úlfúð og ósamlyndi og láta
svo allt enda í hvelli og ósköp
um. Slíkt hlýtur vitanlega að
veikja álit stofnunarinnar út á
við, fyrir nú utan allt það sál
ræna böl og tjón, sem báðir að
ilar hljóta að líða við slíka sarn
búð.
Ég segi fyrir mig, að mór
finnst þetta reglulega leiðinlegt
með þetta í útvarpinu. En ég
ætla engan dóm að leggja á það.
Það þarf bara að girða fyrir það
í eitt skipti fyrir öll, að slík til
felli komi fyrir, og eina hugsan
lega ráðið held ég að sé fólgið í
þessu, sem ég hef stungið upp á,
sem sé embættisgiftingunni.
Enda þótt ég viti, að það er
ekki einhlítt, mikil ósköp — en
það gæti orðið til góðs í mörg;
um tilfellum, — og það yrði þó
að minnasta kosti til þess að
varnarlaus. Hann tók þana í
faðm sér og þrýsti henni ajðs
barmi séff 'faíifi ’héitán ’-'and-
blæ hennar leika um háls sér
éiris og þyt ósýnílegri vængja.
„Láird“, hvíslaði hún. „Ó,
Laird . . ’
„Þú þráir það? Yilt það?“
„Já, Laird“.
„En það er rangt af okkur
að láta undan þeirri löngun
nú“.
Hún lagði heitt andlitið að
vanga hans; hvíslaði mjúkum,
lágum og ástríðuheitum rómi í
eyra honum:
„Laird . . . . þú ert minn ....
minn ..... minn. .... Laird
þú ert minn .... að eilífu ....
minn .... Minn .... í nótt
.... ertu minn .... 'I nótt ....
og að eilífu .... minn .... Að
eilífu .... minn . . . . Að eilífu
minn .... í hvert skipti ....
se még dey .... og endurfæð-
ist .... fæðist og dey .... og
nú .... dey ég .... Nú, . . nú
. . nú .... Upprisa mín og líf.
Ég dey. Ég dey .... Dey fyrir
þig ■ • • ■ Fyrir þig .... Dey . .
.. dey .... dey .... Ó ....
vægð .... mjúklega .... Ó,
Laird .... minn eiginn Laird
. . . .Minn . . minn . . minn.“
Hann sat kyrr og þögull og
hallaði baki að hrjúfum eikar-
stofninum, en rakt og þvalt
lokkaflóð hennar bylgjaðist
um öxl hans, þar sem hún
hvíldi höfuð sitt. Hún grét
lágt, en reyndi að stilla ekka
sinn, svo að það var aðeins öðru
hverju, sem hann fann líkama
hennar titra við barm sinn.
Hann leit út yfir mánasilfrað
fljótið og augnatillit hans var
þrungið sárri kvöl.
„Við skulum koma,“ mælti
hann, og rödd hans var hörku
blandin. „V4ð verðum að halda
héðan.“
„Hvers vegna?“ hvíslaði hún.
„Þótt ekki væri vegna ann-
ars en bræðra þinna,“ svaraði
Laird. „Ég hef valdið þér næg-
um vandræðum þegar.“
„Af þeirra hálfu höfum við
ekkert að óttast. Victor er
aldrei heima. Hann er genginn
í lið hvíthjúpuðu riddaranna
og er iðulega í burtu svo að
mánuðum skiptir. Og Jean-
Poul sinnir engu nema bókum.
Fyrir sólris skal ég halda k
brott. En ekki nú þegar.“
Það dró ský fyrir mánann
og yfirborð fljótsins huldist
mvrkum skuggum.
Þau riðu inn í borgina í
þann mund, sem fyrsta dag-
skíma lýsti neðst við sjóndeild-
koma svolitlu skipulagi á ósam
komulagið, og skipulagið er allt
af mikils virði.
í andlegum friði.
Ðáríður Dulheims.
arhring. Þegar þau riðu inn á
þ]iÓas^tíg®l%f!se;iþ lá,,þeim að
húsi Lpscals gamla lejt Pepísa
fast á Laird og augnaráð henn-1
ar, var þrungið sársauka og.
kvöl. ;
„Laird,“ hvíslaði hún. „Farðu
ekki. Þú mátt ekki fara“.
Enda þótt hann bærði varirn-
ar til andmæla, vissi hann það
með sjálfum sér, að það yrðu
aðeins innan tóm orð. Honum
var Ijóst, að hann mundi aldrei
geta yfirgefið þessa stúlku. A
henni hvíldi sú eðlisbölvun, að
ástríður hennar voru margfallt
heitari og trylltari en venju-
legt gat talizt með konum, —
og hann mundi aldrei geta yf-
irgefið hana. Auk þess var hún
svo töfrandi næm í ást sinni,
að það hrærði þá instu strengi
sálar hans, sem jafnvel ástríðu-
töfrar hennar létu ósnortna,
tengdu þá svo innstu strengjum
hennar eigin sálar, að andar-
dráttur hans varð einnig and-
ardráttur hennar, hjartsláttur
hans hennar hjartsláttur og
sérhvert sársaukaviðbragð ann-
ars þeirra báðum svo sameigin-
legt, að þar gat ekki verið um
neinn lengri eða skemmri að-
skilnað tveggja persóna áð ræða
í þess orðs venjulegri merkingu
heldur aðeins persónuklofning.
Og hann mundi óhjákvæmi-
lega hafa þær afleiðingar í för
með sér, að hvorugt þeirra
héldi sínum persónulegu lífs-
einkennum eða eðli, heldur
mundu þau hvort um sig hjara
sem formvana, máðir skuggar,
sem veikur, óþekkjanlegur
bergmálsómur þeirra fyrri til-
veru......
Og skyndilega þrýsti hann
henni að baimi sínum, fast og
lengi, og hún grét af feginleik
og fögnuði fu'lnægingarinnar.
Þeim var báðum ljóst, að þau
áttu aðeins um eina leið að
velja.
ÁTJÁNDI KAFLI
Það rignir venjulega stöðugt
á veturna í Louisana, og það
gegndi því nokkurri furðu, að
himininn skyldi vera heiðskír
að kvöldi þess 22. desembers
1871. Það kvöld var meira að
cegja stjörnubjart og glaða
tunglsljós. Jim Dempster stóð
undir furutré alllangt frá íbúð-
arhúsinu og neri saman stórum,
rauðum höndum sínum. Tungls
geislarnir stráðu hörgult hár
hans björtu silfursindri.
Hún er ein heima, hugsaði
hann. Alein. Laird ekki heima
fremur en hans er vandi. Senni
lega hefur hann riðið til Cól-
fax og drekkur sig þar fullan.
Einkennilegt. Hann hefur þó
kunnað vínnautn sinnj hóf
fram að ,þessu. JDrakk eitt eða
tvö staup þegar svo bar undir.
Það er ekki langt síðan, að
hann tók uj.p þá venju að
drekka sig fullan ae ofan í æ.
Stelputrýþpið ' þárriá r' • New
Qrleans hlýtur að eiga ein-
Iiverja ’sök á þessu. Þorjpari.
Isfáoúí, seúi kvæiitur éý ann-
árrf eiris konu ‘tíg’ Sátýíná er,
og þetur sámt vérið á 'eftir
slíkri óhemju. Jim titraði og
núði höndunum svo fast sam-
an að hnúarnir hvítnuðu við.
Það er svalt, hugsaði hann
með sér. Sennilega verður kom
ið frost í fyrramálið.
Hann bretti treyjukragann
að hálsinum og starði upp í
limið. Hann hugsaði hægt og
seint, hugsaði sömu hugsan-
irnar upp aftur, velti sömu
spurningunum fyrir sér hvað
eítir annað, enda þótt svarið
yrði alltaf á sömu leið. Þegar
Iionum þótti sem það lægi í
augum uppi, að Laird léti konu
sína lönd og leið, tók sú spurn-
ing að ásækja hann, hvort
hann ætti ekki sjálfur að
freista ag verða henni að ein-
hverju liði? Við gætum farið
til Norðurríkjanna, hugsaði
Jim Ðempster í þúsundasta
skiptið. Flúið þangað, sem eng
inn bæri kennsl á okkur. Tek-
ið okkur bólfestu þar, sem við
gætum notið lífsins og ham-
íngjunnar. Þegar vig hefðum
dvalizt þar um nokkurt skeið,
gæti hún skrifað Laird og sótt
um skilnað. Geri varla ráð fyr-
ír því, að það mál yrði torsótt.
Og þá gætum við gift okkur
Hann starði heim að húsinu.
Hvessti ljósblá augun út í næt-
urhúmið. Þag var aðeins eitt,
sem aftraði honum að fram-
kvæma fyrirætlun sína. Skil-
greiningin á réttu og röngu.
Það var synd að taka konu
annars manns. En breyttist
pað viðhorf ekki, þegar það
var staðreynd, að eiginmaður-
inn vildi ekkert af konu sinni
vita? Ef sú væri raunin, að
hann yrði því fegnastur að
losna við Lana? Þá gæti Laird
kvænst þessari trylltu kreóla-
stelpu og notið gæfunnar,
hugsaði Jim. í raun réttri geri
ég honum því aðeins greiða,
ef ég læt af þessu verða.
Fjandinn hafi það; hví skyldi
ég ekki gera gömlum vini
greiða?
Hann lagði af stað heim að
húsinu. Hann gekk hægt og ró-
lega. Ég kný dyr, lágt og gæti-
lega, hugsaði hann; bið leyfis
til að tala við hana nokkur
orð. Það má vel vera, að hún
reynist ekki ginnkeypt fyrir
málaleitun minni fyrst í stað,
en þegar hún íhugar hvílík
meðferð þag er, sem hún sætir
af hálfu eiginmanns síns, hlýt-
ur hún, fyrr eða síðar, að láta
undan.
Hann hægði ferðina; nam
síðan staðar. En . . . ef það
væri nú, þrátt fyrir allt, satt
GOL
ÍA T