Alþýðublaðið - 13.10.1951, Blaðsíða 5

Laugardagur í oktoberrlíiáliJiJ ■■ 'i
ALÞYÐfJRtAPHr > *
Thit Jensen, hin danska skáldkona, segir:
nd nú
HINN ÞEKKTI danski kven
rithöfundur, Thit Jensen hélt
erindi á vegum Málfundafé-
lags kvenna í Kaupmannahöfn,
sem vakti geysilega athygli hjá
hinum mörgu áheyrendum.
Thit Jensen kastaði rekunum
á hjónabönd nútímans og spáði,
að þau rnyndu rísa upp í ann-
arri og betri mynd, sem samn-
ingsbundin hjónabönd.
Thit Jensen er orðin 75 ára,
en hún er ailtaf jafn djörf,
kraftmikil og herská.
Hún hóf mál sitt á þá leið,
að þessi skoðun sín á hjóna-
böndum nútímans væri engin
nýmæli. Um alda raðir hefðu
verið til hjónabönd með ýmsu
sniði, en þau hefðu verið upp
til hópa meira og minna mis-
heppnuð af því að annar aðill-
inn kúgaði ávalt hinn. ■—■ Það
hafa verið til kvennaríki,
sagði frú Thit Jensen, ,.þar sem
maðurinn var aðeins til
skemmtunar og einskis annars.
Það hafa verið til karlaríki,
þar sem konan var aðeins til
skemmtunar. Báðar þessar
tegundir hjónabanda, liðu und-
ir lok eins og þau tímabil er
konan var sameign eða verzl-
unarvara, sem var hægt að
kaupa fyrir hesta, smjör, teppi
eða hey.“
ÞAÐ ER EKKI NÓG TIL
AF ÖSNUM.
Eitt sinn var hjónabandið
gjört að sakramenti, sem stóð
undir blessun kirkj unnar. Þrátt
fyrir það \J>ru það foreldrarn-
ir, er ákváðu eftir sem áður
hverjum börnin skyldu giftast.
Þið þurfið ekki aii halda, að
það hafi verið tekið tillit til
ástarinnar í hjónaböndunum,
er kirkjan fékk öll völd yfir
þeim á 16. öld. Það var ekki
spurt að því hvort brúðurin
eða brúðguminn elskuðu mann
skepnuna, sem stóð við hlið
þeirra frammi fyrir altarinu.
Og %rei þeim, sem ótrúir voru,
og vei konunni sérstaklega.
Þær voru dæmdar til að ríða
asna öfugt í gegnum borgina ef
þær hefðu verið eiginmannin-
um ótrúar. Þessi refsin er ekki
lengur í tízku á vorum tím-
um, það væri líka áreiðanlega
ekki nóg til af ösnum.
Hjónaskilnaðir þekktust
ekki. Þeir sem börðust fyrir
heilbrigðum hjónaböndum, ást-
ríkum hjónaböndum fórnuðu
oft lífinu. Við getum lesið hjá
Jónasi Lie. hvað gat skeð, þeg
ar tvö, sem elskuðust, fengu
ekki að njótast — þau drekktu
sér.
MARKLAUST ÞV VÐUR.
Hjónabönd vorra daga. sagði
Thit Jensen — minnir á ásta-
samband fuglategundar einnar
í hitabeltinu, þar sem karfugl-
inn lokar kvenfuglinn inni í
holum tréstofni, meoan legið er
á eggjunum. Karlinn skilur að-
eins eftir litla rifu, sem hann
lætur eitthvað matarkyns í.
Þegar hann lýkur upp fyrir
„frúnni“ er hann grindhorað-
ur, en móðirin og ungarnir róa
í spikinu.
Það er átakanlegt — en ef
karlíuglinn nær sér í aðra, þá
sveltur móðirin ásamt ungun-
um til bana.
Menn segja, að heimilið sé
starfssvið konunnar. Það er
marklaust þvaður. Starfssvið
konunnar er hvarvetna þar,
sem karlmaðurinn þarfnast
hennar. Sé hann káupmaður,
stundar hún verzlun hans. Hún
er einkaritari hans, aðstoðar-
maður í vinnustofu hans, fyrir
mynd hans, sé hann málari.
Þetta er eins og það á rý vera.
Þetta ryður hinu nýja hjóna-
bandi braut — því hér lærist
konunni að bjargast á eigin
spýtur.
Þarna er hjónaband framtíð-
arinnar. Báðir aðilar sjá um
sig sjálfir. Báðir aðilar stunda
nám og læra einhverja sérgrein.
Ef annar aðili deyr eða hlevp-
ur burt, getur hinn aðilinn séð
fyrir börnunum og heimilinu.
Ranglæti það, sem fráskildri
konu nú á dögum er sýnt, tek-
ur engu tali. Hún kann ekkert,
hefur ekkert laert. Oftast falia
*
börnin í hennar hlut og með-
gjöf frá manninum hrekltur
skammt. Aldrei leggjast karl-
menn jafnlágt sem í skilnaðar-
málum. Það eru ^kitnar 200'
kr. á mánuði í meðgjöf, jafn-
vel þar sem eiginmaðurinn fyrr
verandi fær 20—30.000 kr. í
árslaun.
HJÓNABANÐ ER FINKA-
FYRIRTÆKI.
Sé farið til prestsins, segir
hann: Þessu verður ekki við-
bjargað. Málfærslumaðurinn
segir hið sama — ínenntamáia-
ráðherrann líka, kirkjan, lögin
og ríkið. En hið nýja hjóna-
band á hvorki að vera kirkju-
legt né borgaralegt. Ríkið á
ekkert að skipta sér af því.
Hjónaband er einkamál. Stofna
skal það sem samning. er gérð-
ur sé af málfærslumanni með
ákvæðum um tekjur, eignir, líf-
eyri o. s. frv.
Konan skal ekki framar eiga
alla afkomu sína undir óstöð-
ugum tilfinningum karlmanns-
ins án alls öryggis. Klarlmenn
framtíðarinnar munu furða
sig á því, að karlmenn nútím-
ans skuli hafa verið þekktir
fyrir að láta konur bindast sér
án þess að tryggia þeim sæmi-
leg lífskjör, þótt þeir dæju eða
skilnaður yrði.
Menn munu spyrja: Hvað
verður um börnin? Þróunin
gengur í þá átt, að ríkið hafi æ
meiri afskipti af uppeldi barn-
anna ,allt frá vöggustofum og
barnaskálum til unglinga-
fræðslu og háskóla. Oft hefur
góðum hæfileikum verið á glæ
| kactað í nútíma hjónabandi, af
í því að karlmaður'nn var fvrir-
vinnan, en konan skyldi ein-
ungjc í?'T'ta bús og barna. Þ’óð-
. fé’agið hefur ekki efni á slíkri
sóun. Hver. á að.vura sín e'gin
fvrir\’:nna os* treysta sjálfum
sér, bví að á aðra er valt að
treyéta. Konan er nægilega ið-
in. dug’ea o« bróttmikil til þess
að peta staðúð á e;gin fótum.
EFTRA SIHFEP.PI.
i Þróunin knýr fram þessa teg-
und hjónabanda.. Hið gamla
form beirra mun levsast upp,
skilnaður verða auðveldari og
, konan mun taka virkari þátt í
lífsbaráttunni. Af því mun
spretta betra siðferði — og kon-
an mun ekki eins og nú tíðkast
hvað eftir annað standa uppi
með tvær hendur tómar.
Margir munu ráðast á þess-
ar bollaleggingar mínar. Ég hef
reyndar alltaf verið á unaan
samtíð minni. og sætt aðkasti
fyrir. En jafnan kom það á
daginn sem ég sagði. Og enn
hef ég rétt fyrir mér.
Haldið umfram allt ekki, að
hið nýja sé upplausn . . . alveg
agnstætt. Hinn inuri tilgangur
lífsins mun ætíð sigra. . . Nýja
hjónabandið er blátt áfram sið-
ferðileg nauðsyn.“
! Thil Jensen hlaut dyjandi
lófaklapp og rauður rósir, er
erindinu lauk.
Ðóttir Trumans frœg söngkona.
Margaret Truman, einkadóttir Trumans Bandaríkjaforseta, er
fræg söngkona. Hér sést hún ásamt Irving Berlin, þekktu ame-
rísku tónskáldi..._Þau voru að undirbúa sameiginlega úívarps-
og sjónvarpstónleika, er myndin var tekin.
KRFÍ fagnar frum-
varpi Gylfa Þ.
Gíslasonar um sér-
sköffun hjóna.
KVENRÉTTINDAFÉLAG IS-
LANDS hefur lýst ánægju
| sinni yfir frumvarpi Gylfa Þ.
Gíslasonar um sérsköttun
hjóna. Gerði það eftirfarandi
| samþykkt á fundi sínum 8. okt.:
1 ..Fundur í KRFÍ 8. október
1951 lýsir ánægju sinni ýfir
fram komnu frumvarpi Gylfa
Þ. Gíslasonar um breyt.ingu á
lögum nr. 6, 9. jan. 1935 um
tekju- og eignarskatt, og felur
stjórn KRFÍ að vinna að fram-
gangi má'sins.“
F é I a g s I í f ,
Kvæðamannafélagið ,.IÐUNN“
heldur fundi í Baðstofu iðn-
aðarmanna 13. þ. m. kl. 8
l ... eftir miðdag.
Laus sfaða
Starf efnafræðings við Iðnaðardeild Atvinnudeildar
Háskólans er laust til umsóknar.
Laun samkvæmt launalögum. - ' -
Umsóknarfrestur til 1. desember 1951.
* Ætvinnumálaráðuneytið.
1. október 1951.
Á SÍÐAST LIÐNU aiþingi
var borin upp svohijóðandi til-
laga til þingsályktunar:
. „Alþingi ályktar að fela rík-
.isstjórninni að hefja nú þegar
undirbúning að rtofnun og
starfrækslu uppeldisheimila
handa vangæfnum bömum og
unglingum sbr. 37 gr. laga um
vernd barna qg ungmenna nr.
29. 1947, og taka að þeim und-
irbúningi loknum upp í íjárlaga
frumvarp þá fjárveitingu sem
nauðsynleg er í þessu sky:n“.
Flutningsmenn að þessari til
lögu voru þrjár konur, Soffía
Ingvarsdóttir, Kristin Sigurðar
dóttir og Rannveig Þorsteins-
dóttir.
Tillö^unni var vísað til nefnd
ar, en engra framkvæmda hef
ur enn orðið vart í þessu nauð-
synjamáli.
Ég vil rifja það upp. að hér
eru ekki nýjar kröfur á ferð-
inni. 1935 flytur Guðrún Lár-
usdóttir 1 neðri de;ld a’þingis
eftirfarandi þingsályktunar-
tillögu:
Efri deild alþingis ályktar að
fela ríkisstjórninni að undirbúa
löggjöf um uppeldisstofnun fyr
ir vangæf börn og ungljnga. Til
lagan var samþykkt. Frú Guð-
rún Lárusdóttir var á sínum
tirna allra manna kunnugust
vangæfum börnum og aíbrota
unglingum. Hún segir í grein-
argerðinni, að stóran hóp ung-
menna þurfi að fjarlægja úr
béttbýlinu og þar, sem sveita-
heimili séu ekki. fvrir hendi er
'vilja taka við pejm, verði að
byggja uppeldisheirnili. Siðan
þetta gerðist eru liðin 16 löng
ár, þörfin á uppeldisstofnunum
eðli’ega margfaldast, en úr nauð
; svnlegum framkvæmdum hjá
ríkisvaldinu er enn ekki orðið.
Þá vil ég^minna á, að mennta-
málaráðherra skipaði með bréfi
dagsettu 4. nóv. 1949 nefnd til
þess að gera tillögur til hjálp-
ar og viðreúujar bö’/.im og ung
lingum á glapstigúm. í nefnd-
inni voru dr.* Aíaíthías Jóhas-
son. dr. Símon Jóh. Agústssor,
Þorkell Kristjánsson, Jona;:
Guðmundsson og Gunnhildur
Snorradóttir. Nefndin 'kynnti
sér málavöztu, og gcgn um ai-
brot og siðferðisbrot barna og
unglinga og skýrslur barna-
verndarnefnda. En í greinar-
gerð , barnaverndanefndar
Reykjavíkur frá 13. marz 1949
seg'r svo um ástaud í þessum
málum og þörfin á uppeldh:
heimilum m. a. þetta.
..Barnaverndarnefndin reyn-
ir að f.iarlægja þessi vangæfu
börn úr umhverfi sínu með því
að koma þeim í sve,t. Stund,-
um lánast það vel. c n oft illa.
Unglingarnir tolla ekki í hinu
nýja umhverfi sínu, enda er
sjaldnast aðstaða þar til þess
að halda þeim kyrrum. Þe;r
koma svo í bæinn á ný. í sitt
gamla umhverfi, taka til viö
sömu iðju og íyrr.
En mörgum þessara unglinga
er alls ekki hægt að koma :
burtu. bæði vegna þess, að
færri og færri heimili fást til
að taka þá, svo neiía foreldi'ar
oft að láta þá frá sér.
Þótt áður sé sagt, að neínd’.n
hafi haft afskipti af 16 telpum,
var full þörf að koma 20 stúlk-
um innan 16 ára burt úr bæn-
um, fiestum vegna lauslætis.
En ekki hókst að korna fleirum
en 12 fyrir, og 9 þeirra koma
aftur, sumar eftir nokkra daga,
aðrar eftir nokkra mánuði.
Þá hefði þurft að ráðstafa
34 drengjum burt úr bænum.;
En aðeins tókst að útv.ega heim
ili handa 13 þeirr^ og 4 þeirra
komu aftur í. bæinn eftir til-
tölulega stutta dvöl. Hinum
21 dreng — var ekki hægt aii
ráðstafa, og fengu því að leika
lausum halda hér í hænum og
fremja sumir ým;ss konar af-
brot og spellvirki, og leiða r.uk
bess aðra drengi út á sömu
braut.
Þess er alls ekki að væntu,
Framhald á 7. síðti.
>D.
6-
Bti
Tt
ife
9ÍÍ
u.
3r.