Alþýðublaðið - 16.11.1951, Blaðsíða 6

6
ÁLÞÝÐUBLAÐIÐ
Föstudagur 16. nóvember 1951

Frú Dáriðtu
pulheixsu:
A ANÐLEGDM VETTVANGI
Nú er tunglsljós kvöld eftir
kvöld og tunglsljósiö er ekkert
lamta að leika sér við á andleg-
um vettvangi. t>að er stórhættu
legt ungum sem gómlum; það
gera geimgeislar- þess, sem
smjúga í gegnum hverja flík og
gluggarúður og jafnvel veggi.
Þeir hleypa 'Siris konar gerjun
í tilfinningalífið; þetta er vís-
indalega sannað í útlöndum og
þar er sama tungl og hér og
móttökuhæfni manna fyrir
geislunum víst sízt minni.
En það er ekki svo gott að
gera við þessu; það er ekki gott
að byrgja fyrir íunglið, að
minnsta kosti. ekki á meðan ó-
fundið er einangrunarefni, sem
geimgeislarnir komast ekki í
gegnum. Það eina, sem hægt er
að gera í málinu, er að efla
mótstöðu í sálinni gegn áhrif-
um þeirra; það er hægt, en það
kostar stöðuga andlega þjáifun
og sjálfsafneitun. Og það er nú
einu sinni svona með þessa
sjálfsafneitun, það eru ekki all-
ir, sem vilja vinr.a það fyrir
þroskann að le'ggja hana á sig.
Sízt unga fólkið, sem er þó í
mestri hættunni. Maður veit
hvernig það lætur í tunglsljós-
inu; -— enn verr heldur en við
að minnsta kosti, þegar við vor
um ung.
Bezta ráðið held ég væri að
stofha til samtaka. Víðtækra
samtaka gegn tunglinu, eða
öllu heldur áhrifum þess, —
tunglskihsrómantíklnni, ef svo
mætti segja. Þessi samtök gætu
unnið og starfað ó tvennan
hátt. Fyrst með almennri
fræðslustarfsemi og svo með
skemmtanastarfsemi. Ef til vill
væri hægt að sameina þessa
starfsemí að meira oða minna
leyti, og það væri vitanlega
íeskilegast.
Skemmtunum mætti haga
eitthvað svipað og skemmtun-
um góðtemplaranna, — þeir
berjast gegn áfenginu, og því
eru og þeirra skemmtanir ón
áfengis; þessi samtök berðust
gegn tunglskinsrórnantíkinni,
og því yrðu skemmtanir þeirra
án allrar rómantíkur. Bara and
legur upplestur og annað þess
háttar, andleg fræðsia, andleg
skemmtiatriði eins og hugsana-
flutningur og ef til vill skemmti
legir spilagaldrar; það yrði
miklum mun erfiðara með mús
íkkina, hún er svo rómantísk í
eðli sínu, að það yrai ákafiega
örðugt að finna eða velja
nokkra þá músíkk, sem ekki
gæti eitthvað ýtt við þeim til-
finningum; það væri þá helzt
eitthvað symíoniskt eftir Jón
minn Leifs. Á fræðslufundun-
um mætti svo flytja erindi um
hættur tunglskinsrómantíkur-
innar fyrir þjóðlegt siðferði, og
h.vað utanríkismálin snerti, þá
gætu samtökin hafið markvísa
baráttu fyrir því, að hermönn-
um yrði ekki hleypt í bæinn á
tunglskinskvöldum.---------
Það veitir ekki af að hefjast
þegar handa; það get ég sagt
ykkur. Um aldaraðir hefur
kariinn í tunglinu glott í mein-
legum fögnuði yfir vel heppn-
aðri skemmdarverkastarfsemi
geimgeislaverltana si.nna á sólir
syndugra og breyskra jarðar-
barna. Og nú glottir hann enn
gleiðara en fyrr vegna þess að
nú eru jarðarbörnin enn veik-
ari fyrir en nokkru sinni fyrr.
Og það yrði íslenzkri þjóð til
ævarandi sóma, ef henni auðn-
aðist að hafa forgönguna á
þessu sviði, með stofnun fyrstu
samtaka gegn tunglinu og
geislaverkunum þess.
Ég þykist þegar hafa sýnt
fram á hvernig skipuleggja
beri slík samtök og haga starfi
heirra, svona í stórum dráttum.
Það er bara þetta, — með
hvaða aðferð ætti að fá æskuna
til að sækja samkomur þar
sem engin rómantík kemur til
greina; en það vamlamál eftir-
læt ég öðrum; það er varla
hægt að ætlast til þess af mér,
að ég geri allt saman ein.---
í andlegum friði.
Dát'íður Ðulheims.
ÖRYGGI
(Vartappar)
10—15—20—25 ampei;,
einnig 50 og 60 amper.
Einangrunarband.
Tvítengi, þrítengi,
snúrutengi, snúrurofar,
loftnetsrofar, tengiklær,
borðlamparofar, fátn-
ingar venjul. og kerta-
perufatningar, strau-
járnselement, 550 og
750 watta. Könnuelem-
ent 600 og 750 watta.
Suðuplötuelement, 750
watta. Eldavélaelement.
Rofar, inngreyptir og
utanáliggjandi. Tenglar,
inngreyptir og utanál.
Samrofar, utanál.
Krónurofar,, inngreyptir
og margt fleira.
VÉLA- OG RAF-
TÆKJAVERZLUNIN,
BANKASTRÆTI 10.
SÍMI 6456.
TRYGGVAGÖTU 23.
SÍMI 81279.
■Framhaldssagan IÖS"
Helga Moray :
Saga frá Suður-Afrfky
Hvers vegna giétum við ekki
farið eins að hér? Hvers vegna
getum við ekki búið í sátt og
samlyndi sem ein þjóð, Suður-
Afrikanar?11 spurði hún og lét
sig hvergi.
„Slík lausn gæti aldrei kom-
ið til greina. Bretar hafa beitt
okkur svo rniklu ranglæti og
kúgun, að þeim verður það
aldrei fyrirgefið.“ Henni varð
litið á hann. Hann beit á vör-
ina og starði fram undan sér,
hvössum, köldurri augum.
Betra að fai’a varlega að öllu,
og reita hann ekki til reiði,
þegar hann hefur sett upp
þennan svip, hugsaði hún.
,,En, vinur minn; þeim virð-
ist samt sem áður stöðugt fara
fjölgandi meðal Búanna
sjálfra, sem skilja sjónarmið
Breta,“ mælti hún, ,,ekki hvað
sízt hér í nýlendunni.“
„Það er ekki það, að við skilj
um þá ekki, heldur hitt, að
okkur fellur úr hófi fram illa
við þá og öll þeirra sjónarmið.
Það ríður baggamuninn. Við
skulum aðeins athuga fram-
ferði þeirra hérna í nýlend-
unni. Hvernig í ósköpunum
stendur á því, að þeir skuli
leyfa sér að fela einum manni
það hlutverk að stjórna okk-
ur?“ svaraði hann.
„Það stendur til bóta, Páll.
Þú sagðir sjálfur, að þú yrðir
að telja árangurin.n af samtali.
ykkar landstjórans betri en
þú hefðir þorað að búast við,
og að þú teldir líkur til, að kröf
ur þínar um ráðsfulltrúa yrðu
teknar til yfirvegunar,“ mald-
aði hún í móinn.
„Já, það virðist að minnsta
kosti ekki með öllu útilokaðv“
Hann varpaði vindlingsstubbn
um út um vagngluggann. ,.Það
veit guð, að þá yrfti ég glaður
ef ég bæri gæfu til að hrekja
hvern einasta Breta á brott úr
landinu . . . út í hafið .Rödd
hans var hörð og hranaleg og
svipur hans- myrkur.
Hún greip um arm honum.
„Vinur nvnn, — það tekst þér
aldrei. Til þess- eru Bfetarnir
of voldug þjóð. Það væri,
dirfskubragð mikið af Bnun-
um að leggja til orustu við þá,
— en um leið heimskulég of-
dirfska. Bretar myndu þá
flytja hingað ógrynni liðs og
bókstaflega uppræta hersveit-
ir ykkar og. tortíma þjóð ykk-
ar,“ mælti hún lá^i.
„Það veit ég ekkert um,“
mælti hann reiðilega. „Þjóð-
verjar eru voldugir, engu siður
en Bretarnir, og Þjóðverjar
eru hlynntir okkur og okkar
máls'tað. Já, hver veit . . . hver
veit nema hin þögla slétta berg
máli orustugnýinn einhvern
góðveðursdaginn . .
„Guð minn góður. Til þess
má aldrei liomá. vimir minn,“
svaraði hún.
Hann færði sig íjær henni í
sætinu. „Iiver veit það . . .
hver veit það . . .“ tuldraði
hann.
Skyndilega skók stormsveip
ur vagninn Hestarnir tókLi við-
bragð og ráku upp hnegg. Páll
leit út um vagngluggann. „Út-
litið er ekki sem bezt,“ sagði
hann. „Ég geri ráð fyrir að suð
austanstormur sé í aðsigi.“
„Það væri leið landtaka fyr-
ir aumingja mömmu og svstur
mínar,“. mælti Katie. ..En
þetta verður vonandi ekki
nema stutt vindhviða.“
Þegar þau náðLi til Höfða-
borgar, réttri klukkustund
síðar, var Katie örðin vondauf
og döpur. Himinninn var
myrkur og hvassviðrið færðist
stöðugt í aukana. Stormsveip-
irnir skófu sandinn af götun-
um, rifu upp tré með rótum
eða brutu þau, og ljóskera-
staurarnir skulfu og titruðu
við átök þeirra. Og svo heitur
var stormurinn að hann brann
á andliti manns, rétt eins og
hann legði frá glóandi kolum.
Vagnin skókst og hristist og
Jantse átti fullt í fangi með að
ráða við hestana.
Þau námu staðar hjá af-
greiðslubyggingu skipafélags-
i.ns.
„Bíddu hérna, Katie,“ sagði
Páll. „Ég ætla að skreppa og
spyrjast fyrir um skipið. Ég
kem aftur að vörmu spori.“
Hann hvarf inn í bygginguna
og kom aftur eftir skamma
stund, en svo vav hvasst, að
hann varð að spyrna fast við
fótum til að standa af sér
stormsveipina.
„Þeir búast við skipinu inn á
höfnina eftir tvær eða þrjár
klukkustundir,“ sagði hann.
„Við skulum skreppa hérna
inn í kaffihúsið á meðan og fá
okkur hressing.u. Svo ggtum
við farið niður að liöfninni og
horft á skipið leggjast við fest-
ar, þegar þar að kemur.“ Hann
lyfti henni úr vagrrinum, og
það lá við sjálft að stormurinn
feykti öllum sex pilsunum,
sem hún var í, upp fyrir hné
henni.
Reyndu að skýla augum
hestanna fyrir sandfökinu með
einhverju, Jantse,“ kallaði Páll
og studdi Katie með sínum
sterku örmum gogn s-torm-
svedpunum. Svo leiddi. hann
hana móti veðrinu inn í kaffí-
húsið.
Nokkrum stur.dum síðar
stóðu þau hlið við hlið á strörid
inni í hópi manna, sem störðu
með eftirvsentingu og- ótta út
á hið stormæsta haf. Holskefl-
urnar brotnuðu við bryggjur
og kietta; Katie hjúfraðí sig að
Páli, miður sín af ótta;og.kvíða
1 og reyndi: að teljfl sér. trú um,
ao þessi martröð hlyti senn að
vera á enda. Ef Páll hefði ekki
stutt hana, myndi hún ekki
hafa haldizt þarna vio: hún gat
með naumindum haldið opnum
augunum fyrir sæarifinu.
Hver holskeflan á eftir ann-
arri æddi í óslitinni röð upp
að klettunLim, þar sem þær
brotnuðu með drynjandi gný
og löðrið þeyttist hátt í loft
upp, þegar faldar þeirra
skullu að grjótinu. Seltan.
brann á vöngum þeirra, er á
ströndinni stóðu, og einhvers
staðar úti í þessu ægilega haf-
róti, barðist hið stóra seglskip
við stormsveipi og sjói. Almátt
ugi guð á himnum, haltu vernd
arhendi þinni yfir skipi og. á-
höín, bað Katie; verndaðu það
fyrir þessum válegu brotsjó-
um og bjóð storminum að
lægja átök sín. Almáttugi guð,
leiddu skipið heilt í höfn. . .
Nú sá hún seglskipið, þar
sem það hófst öðru hverju upp
á öldLihryggina, en hvarf svo
sjónum hennar, þegar það seig
niður í öldudalina. Hægt og
hægt miðaði því nær landi;
barðist um hvern spöl við æð-
andi hafsjói og hvassviðrið,
sem virtist haía gengið í fóst-
bræðralag í því skyni að tor-
tíma skipinu og áhöfn þess.
„Heldurðu að það nái í höfn,
Páll“, kallaði Katie og reyndi
að yfirgnæfa stormhvininn og
öldLignýinn.
„Það held ég,“ svaraði hann,
„en það á enn eftir örðugasta
spölinn, —• fyrii* Váboðann.“
Katie virtist hafrótið færast
enn í aukana og stormsveipírn-
ir sterkari en nokkru sinni
fyrr. Var hugsanlegt, að skip-
ið stæðist bessi ógurlegu átök
höfuðskepnanna, eða ....
þær liða það í sundur og tor-
tíma jþW? Guð minn góður,
verndaðu mömmu og svstur
mínar, bað Katie, og starði án
afláts út í brimrótið í þeirri
veiku von, að sjá skipið skríða
fram hjá klettunum.
Skipið hófst upp á öldufald-
inn, seig síðan hratt niðrir, —
svo að síðustu sá ekki einu.
sinni á siglutopoana. Löng
stund leið, sjóirnir hófust og
hnigu, en skipið kom ekki aft-
ur í liós. Guð minn góður . .
hvað hafði gerst?
„Páll . . Páll . . hvað er að?“
„Það má guð viia . . ?“
Einhvers staðar kvað hátt og
skerandi óp, nístandi sárt vein.
„Þama er skipið,“ kallaði
Páll óttasleginn. Katie leit
þangað, sem hann benti. Þar
lá skipið í hafrótinu og' hall-
aðist á hlið eiris og sært dýr,
en holskeflurnar æddu að
byrðing þess eins og þær vildu
brjóta það sem fyfst í spón í