Tíminn - 07.03.1964, Side 13

Matthildur Jóhannesddttir
í dag er til moldar borin að
Fáskrúðarbakkakirkju merkiskon
an Matthildur Jóhannesdóttir
fyrrverandi húsfreyja að Hofs-
stöðum í Miklaholtshreppi.
Matthildur var fædd að Ber-
serkjahrauni í Helgafellssveit 1.
maí 1879 og hefði því orðið átta
tíu og fimm ára í vor.
Foreldrar hennar voru hjónin
Jóhannes Einarson bóndi að Ber-
serkjahrauni og kona hans Stein-
unn Jónsdóttir.
Matthildur missti föður sinn
þriggja ára að aldri. Stóð þá móð-
ir hennar uppi í mikilli fátækt
með stóran barnahóp. Steinunn
giftist aftur ekkjumanni Þorsteini
Bergmann og ólst Matthildur upp
með þeim að Dældarkoti, sem nú
heitir Borgarland.
Systkini Matthildar, sem upp
komust voru: Kristín húsfreyja á
Saurum í Helgafellsveit, Karolína,
sem bjó um skeið í Innri-Drápu-
hlíð, Jóhanna er fluttist til Amer-
íku og Jón, sem bjó lengi á Helli-
sandi.
Matthildur lifði lengst sinna
systkina, en hún dó á Borgar-
sjúkrahúsinu 28. f. m. eftir lang-
vinna sjúkdómslegu.
Eftir að Matthildur varð full-
tíða fór hún að vinna fyrir sér
eins og þá gerðist. Nam hún
saumaskap og vann að því verki
um skeið í Reykjavík. Þá var hún
líka í þjónustu í Stykkishólmi m.a.
hjá Sæmundi Halldórssyni kaup-
manni. Taldi hún sig hafa mikið
af því lært og hefði sú starfs-
þjálfun er hún fókk á þessum
árum orðið henni farsæll skóli
undir það lífsstarf er síðar féll
í hennar hlut.
Matthildur varð fyrir því áfalli
að veikjast af berklum á unga
aldri og varð að dveljast á Vífils
stöðum um árabil. Fór hún þang
að fyrst árið 1914 og aftur síðar
og nvun hafa dvalizt þar a. m. k.
þrjú ár alls.
Urðu þessi veikindi til þess, að
hún naut ekki beztu ára ævi
sinnar eins og jafnaldar hennar
í móður og húsfreyjustarfi.
Eftir að Matthildur kom frá
Vífilsstöðum og heilsa hennar fór
batnandi dvaldist hún um skcið
hjá systur sinni á Saurum í
Helgafellssveit.
Og þaðan kom hún, sem ráðs-
kona til Hjörleifs bónda að Hofs-
stöðum, sem bjó þar ekkjumaður
og börn hans öll uppkomin og
farin að heiman að mestu. Þau
Hjörleifur og Matthildur gengu í
hjónaband í marzmán. árið 1927.
Þá var Hjörleifur 62 ára að
aldri, en Mattthildur tæplega 48
ára. Þá bjó Hjörleifur í tvíbýli
með Sigurði Kristjánssyni tengda
syni sinum en hann flutti um vor
ið eftir að Dal.
Bjuggu þau Hjörleifur og Matt-
hildur ein á Hofsstöðum og hófst
nú nýr blómatími í búskap Hjör-
leifs.
Það sýndi sig fljótt að húsfreyj-
an var mjög myndarleg til allra
verka, hagsýn og ráðdeildarsöm.
Var heimili þeirra rómað fyrir
myndarskap í hvívetna.
Gestrisni var mikil. Jörðin lá
1 þjóðbraut og á þeim árum var
minni hraði í ferðum manna en
nú er orðið og ferðamenn nutu
þess að æja, þar sem vel var
veilt og vegurinn lá um túnið.
Bílar voru þá að ryðja sér braut
ir, en þær voru seinfarnar og
skeið komust bílar ekki lengra
vestur en að Hofsstöðum. Af
þeessum sökum var gestkvæmt
mjög í búskapartíð þeirrar Hjör-
leifs og Matthildar á Hofsstöð-
um, enda var viðmóti þeirra
beggja aðlaðandi.
Þau hjón tóku til fósturs tvær
stúlkur, sem báðar voru dóttur-
börn Hjörleifs. Þær eru Áslaug
Sigurðardóttir, gift Sveinbirni
Bjarnasyni lögregluþjóni í Reykja
vík. Matthildur Kristjánsdóttir,
gift Guðmundi Alfonssyni bifreið-
arstjóra í Ólafsvík.
Matthildur missti Hjörleif eftir
11 ára hjónaband, en hún hélt
áfram búskap með sömu rausn og
myndarskap til ársins 1942. Þá
seldi hún jöi’ðina Eggerti Kjartans
syni á Gerðubergi, sem búið hefur
á Hofsstöðum síðan. En Matthild-
ur fékk að halda hluta af íbúð
arhúsinu í 10 ár og bafði nokk-
urn bújtofn áfram, og hélt j heim-
ili með fósturdætrum sínurh til
vorsins 1952.
Var sambýli hennar og fjöl-
skyldu Eggerts með ágætum. Hélzt
BÆNDUR HART LEIKNIR
'Framnaxa ai ö siöu .
tölur tala, sínu máli og sýna, að
hlutdeild ríkisins í uppbyggingu
sveitanna er smánarlega lítil. —
Flestar þessar framkvæmdir verða
komandi kynslóðum nytsöm og
holl arfleið, ef bændastéttinni
tekst, með nægilegri og sjálfsagðri
aostoð frá ríkinu, að halda byggð
sveitanna við og efla hana í sam
ræmi við kröfur tímans. Því sama
er því miður ekki hægt að spá um
allar hinar fjárfreku framkvæmd
ir í þéttbýlinu. Skipin ónýtast á
20 árum, og þröngbýlið, sem nú
er verið að skapa í óða önn í höf
uðborg landsins, mun þurfa að
gresja og rífa niður að miklu leyfi
að fáum áratugum liðnum, vegna
þess að fólkið þarf þó vonandi
ekki að sætta sig við þau lóða-
þrengsli sem því er nú ætlað að
fcúa við.
Raddir heyrast enn um það, að
ríkið eigi að eiga allar jarðeignir
og bændur að vera landsetar þess.
Þessi kenning hefur við ýmis
fræðileg rök að styðjast, þótt
margir séu ófúsir að aðhyllast
hana. Þetta gæti þó vel orðið
þrautalending fyrir ríkið, ef for
ráðamenn þess halda áfram að
þrengja svo kjör bændanna, að
flestir þeirra verði að gefast upp
cg yfirgefa jarðir sínar slyppir og
snauðir. — Tölurnar hér að fram
an sýna, að það hefði í för með
sér hundruð milljóna króna auka
útgjöld fyrir ríkið, ef það yrði að
taka á sína arma það aldagamla
hlutverk bændastéttarinnar, að
byggja og rækta landið. En er
hinu opinbera trúandi fyrir því
hlutverki? — Eg held ekki.
3.3. 1964.
Páll Magnússon.
vinfengi gott og skilningur á
aðstöðu á báðar hliðar, svo að til
fyrirmyndar var.
Matthildur var félagslynd og
átti þátt í stofnun Kvenfélagsins
Liljan og var áhugasöm um starf
þess og þroska öll þau ár, sem
hún bjó á Hofsstöðum.
Matthildur flutti til Reykjavíkur
vorið 1952 og dvaldist eftir það
á heimili fósturdóttur sinnar Ás-
laugar að Miklubraut 82. Var hún
fósturdætrum sínum sem ástrík
móðir og börnum þeirra sem
bezta amma.
Matthildur hafði mjög þroskaða
og trausta skapgerð. Hún var
ágætlega greind og gerði sér ljósa
grein fyrir öllum málum, myndaði
sér sjálfstæðar skoðanir og hélt
fast við þær. Hún var afar trygg-
lynd og vinaföst. Hún var góður
vinur vina sinna og rækti vinátt-
unar til hinztu stundar. Mér er í
barnsminni vinsemd hennar í
garð foreldra minna og hélzt sú
vinátta á meðan þau lifðu.
Matthildur sýndi tryggð sína og
greind í verki á ýmsa lund.
Þannig lét hún ekki fjárvon teygja
sig til að selja jörð sína hæst-
bjóðanda. Hún vildi tryggja henni
góðan ábúanda og hagaði sér
eftir því, þegar hún seldi Eggert
Hofsstaði. Og nú að leiðarlokum
sýnir hún tryggð sína við fóstur-
sveit sína með því að kjósa sér
legstað í hennar mold. Gamlir
sveitungar hennar þakka tryggð
hennar og vinsemd alla og blessa
minningu hennar.
Gunnar Guðbjartsson.
Á víðavangi
betra í hækju „viðreisnarinn-
ar“.
Nýsmíðuð
í janúar si. birti stjórnin
hækjufrumvairp sitt í annarri
útgáfu. Þar segir, að ríkissjóð-
ur gireiði til frystihúsanna 43
milljónir. Ríkissjóður greiði
til togaranna 51 millj. Enn
fremur greiði ríkissjóður í
viðbót á fiskverð ca. 55 millj.
kr. Hvað vair hér á ferðinni?
Ríkisstjórnin hafði ekkert efni
í hækju „viðreisnarinnar“, I
nema nýtt uppbótakerfi. Beina
styrki úr ríkissjóði til sjávar
útvegsins og til að fu'llkomna
hækjusmíðina var því lýst yfir,
að „varanlegu úrræðin" væru
orðin að bráðabirgðaúrræðum,
að „heilbrigði grundvöllurinn
væri fólginn í því að greiða
togurum styrk fyrir að vera
bundnir við bryggju jafnvel
allt árið 1963. Að „trausti
grundvöllurinn, sem viðreisnin
hafði skapað atvinnulífinu“
væri ekki traustari en svo að
breyta varð nýuppkveðnum
gerðardómi um fiskverð með
beinum uppbótum firá ríkissjóði
til að reyna að firra vandræð-
um.
Allt á hækjum
Ríkisstjórnin, sem tekur í á-
lögum á þjóðina yfir þrjá millj
arða, fær lagaheimild til að
stöðva allar framkvæmdir, sem
Alþingi hefur nýsamþykkt með
fjárlögum að skuli gerðar, og
ekki nóg með það, hcldur ætl-
ar ríkisstjórn frjálsræðisins að
tefja fyrir þegnum þjóðfélags-j
ins um framkvæmdir. Allt
þjóðlífið skal nú staulast á- |
fram á hækjum, og ríkisstjórn
„viðreisnarinnar" ætlar að
fleyta sjálfri sér áfram á hækj-
um uppbóta og styrkja.“
T f M I N N, laugardagur 7. marz 1964.
ROKBLÁSARINN
Drlfskaftsdrifínn relmdrlfínn. RokbfÍ*
arann má nota tll margra hluta:
1. FLYTJA HEY f HLÖÐU
2. FLYTJA VOTHEY f TURN
(a. m. k. 12 m h«8)
BLÁSA HITA ÚR. HEYI I LfTLUM
HLÖDUM EÐA HEYI ÚTI
Bændur eru vinsamlega beðnlr um »5
panta Rokblásarann snemma.
KAUPFÉLÖCIN UM LAND ALLT
SAMBAND ÍSL. SAMVINNUFÉLACA
Véladeild — símf 17080 — Reykfavfk
ÍJjróttfr
í það. _Munu þar verða skrifstofur
fyrir íþróttasamband íslands og
öll sérsambönd þess. Mun það a'5
siálfsögðu stórbæta aðstöðuna til
starfsins ásamt því, að þar yrði
komið á íþróttamiðstöð þar sem
yfirstjórn íþróttamálanna er öll
á einum stað. Mun verða leitazt
við að búa öllum sérsamböndunum
þar hin beztu starfsskilyrði, og
þeim lagðir til starfskraftar. Rétt
þykir í þessu sambandi að þakka
íþróttabandalagi Reykjavíkur fyr-
ir góða samvinnu og mikinn stuðxi
ing við þetta húsbyggingarmál
íþróttasambands íslands.
íþróRamerki ÍSÍ.
Á s. 1. ári var gert átak til þess
að koma á keppni um íþróttamerki
íþróttasambands íslands. Sendir
voru bæklingar og upplýsingar um
sllt land, og fyrsta keppnin fór
fram 17. júní í Reykjavík. — Á
nokkrum öðrum stöðum á landina
hafa margir einstaklingar unnið
merkið. Á þessu ári verður lögð
enn frekari áherzla á það að auka
þátttöku á keppni um merkið, en
til þess að von sé um árangur,
hyggst framkvæmdastjórnin ráða
menn til þess að fara um landið
og örva til þátttöku, kenna félög-
um að undirbúa þjálfun og keppni
fyrir íþróttamerkið. Tilgangurinn
með því að auka svo áróður fyr;r
íþróttamerki íþróttasambands ís-
lands, er sá að gera íþróttaiðkan-
ii' sem almennastar, það er að
som flestir taki þátt í íþróttaiðk-
unum, jafnt ungir sem gamlir.
íþróttablaðið.
íþróttablaðið hóf göngu sína að
nýju á s. 1. ári. Sérstök ritnefnd
annaðist stjórn blaðsins. Þorsteinn
Einarsson, íþróttafulltrúi, Bene-
aikt Jakobsson og Sigurgeir Guð
mannsson. Ritstjórar voru Örn
Eiðsson og Hallur Símonarson.
10 eintök af blaðinu komu út.
Er sérstök ástæða til þess að
þakka ritstjórunum fyrir þeirra
starf þar sem þeir hafa átt við
marga byrjunarörðugleika að
stríða, en sigrað þá á viðunandi
hátt.
Á þessu ári hefir blaðið ekki
verið eins fjölbreytt og fram-
kvæmdastjórnin hefði kosið. Kem
ur þar margt til, m. a. að sér-
sambönd og héraðasambönd hafa
ekki notfært sér það sem skyldi,
en éftir samþykkt Haukadalsfund
arins standa vonir til að breyting
verði á því, þar sem einhugur er
um að styrkja biaðið og sjá um
útvegun á meira efni frá lands-
byggðinni.
íþróttablaðið byrjar á þessu ári
með febrúarheffi, sem verður að
því leyti sérstakt, að það verður
um leið Árbók íþróttamanna 1963
Verður febrúarhefti blaðsins því
meira en helmingi stærra en
venjulega, og er þar raunverulega
sameinað tvennt, sem verið hefur
þýðingarmikill liður í útgáfustarf
semi íþróttasambandsins, þ. e. út,-
gáfa á blaði og Árbókarinnar.
Útgáfa og útbreiðsJa íþrótta-
blaðsins verður það viðfangsefni,
sem lögð verður mikil áherzla á
Það er ómetanlegt fyrir íþrótta
menn og íþróttaunnendur að fá
blað eins og íþróttablaðið. Það
er sömuleiðis mjög mikils virði í
starfi íþróttasambandsins að
koma út blaði. Slíkt málgagn mun,
eí vel tekst til, létta íþróttastarf-
ið að miklum mun, ásamt því,
sem það hlýtur óhjákvæmilega að
auka áhrif íþrótta meðal landv
manna.
Slysatryggingasjóðínr fsf.
Á s. 1. ári var komið á laggimar
Slysatryggingasjóði íþróttasam-
bands íslands. Þar með var merK
um áfanga náð, og þar hefur fram
kvæmdastjóm ÍSÍ orðið við óskum
héraðasambanda úti á landsbyggð
inni, og má ætla að sjóður þessi
tnuni skapa öryggi, sem skort hef
ui á varðandi þá, sem iðka íþrótt
ir, því að þótt sjóðurinn sé enn
ekki umkominn að greiða háar
bætur, þá mun hann samt geta
orðið léttir þeim, sem verða fyrir
því óhappi að verða óvinnufærir
stuttan eða langan tíma vegna
siyss við íþróttaþjálfun eða íþrótta
keppni.
Lögð verður mikil áherzla á að
efla sjóðinn, og mun framkvæmda
stjórnin leggja fram tillögu á
næsta íþróttaþingi um að leggja
sjóðnum til verulegt stofnfjárfram
lag, svo að hann geti fyrr en ella
gegnt hlutverki sínu.
Hér hefur r.ðeins verið gefið
nokkurra af viðfangsefnum þeim,
sem framkvæmdastjórn ílþrótta-
sambands íslands glímir nú við,
og raunverulega þá um leið lýst
þeim viðfangsefnum, sem blasa
við í náinni framtíð. Mikið er í
búfi að vel takist til, en fram-
kvæmdastjórnin er bjartsýn 4
að árargur verði góður og byggir
þá bjartsýni sína á því, að vorhug
ur er varðandi íþróttahreyfinguna
í landinu.
Stærð og starf íþróttahreyfing-
srinnar gefur einnig bjartar von-
ir um árangur. íþróttasambandið
er nú fjölmennasta æskulýðshreyf
ing landsins. í því eru nú 230 fé-
lög, 27 héraðasambönd, 7 sérsam
bönd, með um 25.000 meðlimum,
og þar af eru 16.200 virkir féleg
ar. En þrátt fyrir allan þennan
fjölda, sem æfir og leggur stnnd
á íþróttir í frístundum sínum, er
það staðreynd að áherzlu þarf að
leggja á það að ná til enn fleiri,
og mun framkvæmdastjóm fþrótta
sambands íslands gera alit sem
hún getur til þess að auka uiit
starf íþróttasambandsins. Hún
rcun leggja áherzlu á þau atrih'i,
sem hér hefur áður verið drepið
á Hún veit hversu þýðingarroiklu
hiutverki íþróttasambandið gegi:ir
i þjóðfélaginu fyrir allan æskvt-
lýð þessa lands.
JÁRNAGI í GHANA
Framhald af 7. síðu.
metnaðui' haris befir eflt fram-
sækni Afiikiibúa veruiega. og
hroki hans eiídurvakið stolt k?a
þáttarin.s. Il3nn iiefir iagí af
mörkum ótvíræðan skerf ó'l
framþróunar álfu sinnar, og :á
skerfur Hefð: orð’.O enn mei:i,
ef homm; hefðu cki ’/erið á-
skapaðir aiveg óvenjuiegir eig-
inleikar til sjáifeeyðileggingar.
13