Tíminn - 14.03.1964, Síða 3

HEIMA OG HEIMAN
Sjórinn sverfur ströndina sí og æ, og þegar fáryiðrin geisa, gleypir hann enn stærri
ekkert er eftir.
bita
landinu, unz
EYJflR, ER HAFID GlfYPIR
HVERJfl A FÆTUR ANNARRI
Eftir svo sem 80—100 ár verða
hinar rómantísku norður-frísnesku
Halligen-eyjar ekki lengur kunnar
nema sem þjóðsaga eða af bókum
skáldsins Theódórs Storm, sem
nefndi þær „fljótandi drauma“.
Þessar fallegu smáeyjar undan
Norðursjávarströnd Þýzkalands
eru dæmdar til glötunar. Stormarn
ir um síðustu vetrarsólhvörf gerðu
enn svo mikinn usla í þessum
varnarlausu eyjahólmum út af
vesturströnd Slésvík-Holstein, að
sýnt þykir, að dagar þeirra verði
senn taldir. Á síðustu 450 árum
hafa átján þessara eyja horfið í
hafið.
Á því herrans ári 1597 voru enn
til kortlagðar 27 Halligeneyjar, en
í dag eru aðeins níu þeirra eftir
ofansjávar. Og þær minnka með
hverju ofviðri, sem geisar á þess-
um- slóðum, þangað til einn góð-
an veðurdag, að ekki verður urm-
ull eftir. Tlvar er t. d. Beenshallig,
sem enn var til á landabréfinu
árið 1880? Hún er horfin í gin-
ið á „Blanke Hans“, eins og Norð-
ursjórinn nefnist á þessum slóð-
um. Og hversu lengi verður hinn
eyhólminn Hallig Habel byggileg-
ur fólki? Þegar Bismarck féll frá
var hann enn fjórðungur úr kíló-
metra að stærð, en í dag hefur
svo saxazt á hann, að einungis
sjöttungur þess er eftir upp úr
brimrótinu, þar sem eyjan reis
hæst og nefnist Warft, þar stendur
aðeins eitt hús eftir.
Habel er eins konar smámynd
af hinum Halligen-eyjun-
um. Þær voru að mestu sandflat-
neskjur, og aðeins einstöku grjót-
garðar, sem íbúarnir hlóðu upp,
veru vörn þeirra fyrir briminu.
En sífellt gengur á þá varnar-
garða. Fólk og fénaður, sem bygg-
ir þessa hólma, er á sífelldu und-
anhaldi, og loks fer leikurinn að-
eins á eina leið, allt kvikt verður
að flytjast á brott áður en allt
sekkur í hafið.
Enn önnur eyja nefnist Hallig
Hooge, út af Langeness, dálítið
minni en hin, en hún verst af
grjóthrygg, sem liggur meðfram
allri ströndinni. Samt gengur stór
straumsflóðið á hverjum vetri upp
undir hólana tíu, þar sem um
tuttugu manns hafast enn við í
torfkofum. Halling Groede var
samkvæmt jarðatali 1877 einir
285 hektarar á stærð, en af því
landi hafa ekki sorfizt nema um
15 hektarar, þar eru íbúar aðeins
færri en á Halling Nordstrandisc
hmoor, sem er álíka stór. En sá
nágranni þykir öfundsverður af
lóninu, sem tengir eyjuna við
meginlandið. Þar gengur „Frissi
snarfari" (Schnelle Fritz), eini
siglandi járnbrautarvagn heims,
milli lands og eyjar — flytur
póst, smámatvælasendingar og
annan farangur út í eyjuna Oland,
sem er 70 hektarar á stærð og
hefur 80 íbúa.
Hallig Norderoog, einir 20 hekt-
arar á stærð, er aðeins svipur hjá
sjón miðað við hina blómlegu
byggð, sem þar var hér áður fyrr.
Eyjan stendur berskjölduð fyrir
hinum miklu hafveðrum. Fátt er
þar fólk annað en það sem dvelst
þar í sumarbústöðum. Þar hafast
við um þrettán þúsund sjófuglar
og einn vörður er ráðinn af eig-
anda eyjarinnar til að hafa um-
sjón með þessari paradís máf-
anna. Þar er e.k. fuglaverndunar-
stöð. Vörður fuglanna er sá eini,
sem þar dvelst allt árið.
Ekki er ástandið öllu betra á
Hallig Suefal, sem minnkað hefur
um helming af þeim 55 hektur-
um, sem eyjan var 1877, því að
skjól er þar sáralítið fyrir sjó-
ganginum. Eigandi þessarar eyju
er Reventlow greifi, en flestar eru
þessar eyjar í einkaeign. Á Sued-
erog eru búsettar þrjár manneskj-
ur. Hallig Habel var fyrir löngu
Framhald á 13. síðu.
Magnús Á. Árnason flytur ræðu um mexikanska málara. Hjá honum
standa Einar Egilsson ræðismaður og Antonio Armendariz sendiherra
Mexico i London. (Ljósm.: TÍMINN-KJ).
2 MEXIKANSKAR
LISISÝNINSAR
/ REYKJA VÍK
GB-Reykjavík, 11. marz.
Opnaðar hafa verið í Reykjavík
tvær sýningar á mexikanskri list,
á vegum Arkitektafélags íslands,
en það er sýning sú, er Tíminn
komst á snoðir um fyrr í vetur
og hefur nú loks verið opnuð
eftir að hafa beðið hér eftir
heppilegu húsnæði í heilt ár.
Mexikönsk byggingarlist er sýnd á
fjölda ljósmynda í Bogasal Þjóð-
minjasafnsins, en í ■ hinum nýju
húsakynnum Byggingaþjónustu
A. f. að Laugavegi 26 (Olympíu-
húsið, 3. hæð), þar sem sýndar
eru litprentanir af 23 múrmál-
verkum þriggja frægustu mál-
ara Mexikó á þessari öld, Rivera,
Orozco og Siqueiros. í tilefni opn-
unar sýninganna kom hingað
sendiherra Mexico í London, Ant-
onio Armendariz, sem og greiddi
fyrir því, að myndirnar yrðu
sendar hingað. Við opnun sýning-
arinnar að Laugavegi 26 fluttu
ávörp Aðalsteinn Richter (for- !
maður A.f. og Einar Egilsson
(ræðismaður Mexikó í Reykja-
vík).
Þá flutti Magnús Á. Árnason
. stutt erindi um málarana, sem
Ikynntir eru þar. Ekki kvað hann
hægt að flytja þessar myndir
þeirra með öðrum hætti milli
landa, því að þær væru málaðar
beint á múrinn í nokkrum helztu
opinberum byggingum í Mexikó-
borg, og saknaði þó Magnús
sumra beztu slíkra málverka Ri-
vera, sem sé þeirra, er hann mál-
aði á veggina í búnaðarháskóla
mexikanska ríkisins. Margar
myndirnar, sem sýndar eru, fjalla
um efni úr mexikönsku bylting-
unni gegn einræðisstjórn Diazar,
sem allir þessir þrír listamenn
mundu gjörla, tveir voru fullorðn-
ir er hún stóð, Diego og Orozco,
en Siqueiros þá unglingur. AHir
voru þessir listamenn líka bylt-
ingarsinnaðir, en þeir höfðu frjáls
ar hendur á meðan þeir gerðu
þessi málverk Síðan eru tveir
látnir, en sá yngsti, Siqueiros, sit-
ur í fangelsi fyrir óeirðir og þátt-
töku á manndrápi, sem áður hefur
verið frá greint hér í blaðinu.
Magnús Á. Árnason er sá ís-
lenzkra listamanna, sem mest hef-
ur kynnt sér mexikanska list
Hann og Barbara kona hans, fóru
þangað í fyrra að heimsækja Vífil
son sinn, er nemur byggingalist í
Mexikó.
Vísir og forsætÍ5-
ráðherra
Vísir eir að reyna að klóra
í bakkann í gær eftir þá ein-
stöku óheppni sína að fiytja
þá yfirlýsingu forsætisráðherr-
ans á dögunum, að hann teldi
að ekki kæmi tiJ mála að ís-
lendingar færðu landhelgi sína
út fyrir 12 mílur, nema til væri
skýlaus heimild í alþjóðalög-
um, og þar með að hann vildi
al'ls ekki láta íslendinga not-
færa sér þann rétt, að það er
ekki bannað. Vísir segir í gær:
„Forsætisráðherra benti á
það í viðtaii hér í blaðinu í
fyrradag, hve fráJeit þessi skoð.
un er. Hann benti á, að samn-
ingsákvæðið um úrskurðarvald
Haag-dómstólsins er trygging
fyrir þann minnimáttar, sem
ekki getur farið Iengra en rétt
lög heimila og hindrar að hann
verði beittur ofbeIdi“.
Forsætisráðherra veit það
vonandi, þó að Vísir viti það
ef til vill ekki, að þetta er rök-
leysa og óhaldbær kenning.
Bæði borgarar og þjóðir „geta
farið 'lengra" en skýr heimild
er tii í lögum, jafnt alþjóða-
lögum sem þjóðarlögum, EF
ÁKVÆÐl BANNA EKKI
VERKNAÐINN, OG HANN
BYGGIST AÐ ÖÐRU LEYTI
Á RÉTTARLEGU SIÐGÆÐI.
Þetta gerðum við og margir aðr
ir í landhelgismálinu hvað eft-
ir annað. f þessu er fólgið það
sem við hðfum kallað EIN-
HLIÐA ÚTFÆRSLURÉTT
okkar, og honum afsalaði nú-
verandi ríkisstjórn með undan-
haldssamningnum 1961. Hann
er og hefur verið helzta vopn
okkar í 'landhelgismálinu.
Spurnina til Vísis og
Forsætisráðherra
En tyrst Vísir fiytur svo
skelegglega þá kenningu for-
sætisráðherra, að það sé okkur
fyrir mestu og raunar eina
bjálpræði að eiga víst máls-
skot til Haag-dómsins á land-
helgisaðgerðum okkar, þá er
ekki úr vegi að spyrja þá Vísi
og forsætisráðherra, hvers
vegna ríkisstjórnin, sú sama
og nú situr, vísaði ekki deil-
unni við Breta umsvifalaust til
Haag-dómsins árið 1961, þar
sem þá stóð opið tilboð Breta
um það og lét dóminn dæma
herskipin og togarana út úr
landhe'lginni í stað þess að gera
samninginn og veita þriggja
ára veiðileyfi í landhelgi?
Hefði það ekki verið bezta
„tryggingín fyrir þann minni
máttar,“ sem Vísir bg Bjarni
tala nú um? Og hvers vegna
neituðu þrjár íslenzkar ríkis-
stjórnir ágreiningslaust því til-
boði Breta liver eftir aðra að
leggja málið fyrir í Haag?
Að hvaða léyti er líklegt, að
betra yrði að leggja nýjan
ágreining við Breta um stækk-
un íslenzkrar landhelgi fyrir
Haag- dóminn, lieldur en deil-
una um tólf mílurnar? Þessu
ætti forsætisráðherrann að sjá
sóma sinn í að svara, áður en
hann flytur meiri iofsöng um
afsalsákvæði brezka landhelgis-
samningsins.

TÍMINN, laugardaginn 14. marz 1964 —■