Tíminn - 11.04.1964, Page 7

Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastióri: Tómas Árnason. — Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson. Frétta-
stjóri: Jónas Kristjánsson. Auglýsingastj.: Sigurjón Davíðsson.
Ritstjórnarskrifstofur í Eddu-húsinu, símar 18300—18305. Skrif-
stofur Bankastr. 7. Afgr.sími 12323. Augl., sími 19523 Aðrar
skrifstofur, sími 18300. Áskriftargjald kr. 90,00 á mán. innan
lands. — í lausasölu kr. 5,00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h.f.
Simdrung eða samstarf
Þegar frumvarp ríkisstjórnarinnar um hækkun sölu-
skattsins var til meðferðar á Alþingi í janúarmánuði s.l.,
lögðu Framsóknarmenn til, að tekin yrði inn í frumvarp-
ið eftirfarandi tillaga:
„Ríkisstjórnin skipi átta manna nefnd — tvo frá
hverjum þingflokki eftir tilnefningu þeirra — til að
rannsaka efnahagsmál þjóðarinnar og leita
samkomulags um aðkallandi ráðstafanir í þeim efn-
um, er miði að því að hindra vöxt dýrtíðarinnar, halda
atvinnulífinu í fullum gangi, auki framleiðslu og fram-
leiðni og tryggi öllu vinnandi fólki viðunandi tekjur
fyrir hæfilegan vinnutíma."
Tillögu þessa rökstuddu Framsóknarmenn með því, að
ástandið í efnahagsmálunum væri orðið svo alvarlegt, að
nauðsynlegt væri að sameina alla krafta um lausn þeirra,'
ef hægt væri. Stjórnarsinnar og stjórnarandstæðingar
ættu að reyna að vinna að sameiginlegri lausn þeirra, þótt
leiðir skildu að öðru leyti. Hér ætti að reyna að leita að
því, sem sameinaði, en ekki sundraði í þessum málum.
Þessi tillaga Framsóknarmanna hlaut stuðning Alþýðu-
bandalagsins, en stjórnarflokkarnir höfnuðu henni með
storkunar- og lítilsvirðingarorðum.
Þetta var í samræmi við þau vinnubrögð, sem stjórnar-
flokkarnir hafa fylgt síðan ,,viðreisnin“ kom til sögunn-
ar. Þeir settu ,,viðreisnarlögin“ 1960, án þess að ráðgast
nokkuð við stéttarsamtök bænda, launafólks eða útvegs-
manna. Þeir réðust í kaupbindingarfrumVarpið á. síðastl.
hausti, án þess að ræða nokkuð við samtök launþega áð-
ur. Stefna þeirra hefur verið að stjórna með valdboðum |
og þvingunarlögum í stað þess að leita samkomulags.
Þetta er öfugt við þá aðferð, sem forsætisráðherra
Dana hafði á síðastl. vetri, þegar efnahagslöggjöf var sett
þar í landi. Hann náði samkomulagi við launþegasamtök-
in áður en hann lagði lögin fyrir þingið.
Skýringin á þessum vinnubrögðum stjórnarfloklcanna
er sú, að forustumenn þeirra líta fyrst og fremst á sig
sem fulltrúa stórgróðastéttarinnar og óttast að geta síður
þjónað hagsmunum hennar, ef þeir þurfa að semja við
stéttasamtök bænda og launþega. Þess vegna er valdboðs-
leiðin tekin fram yfir samningaleiðina.
Ef áðurnefnd tillaga Framsóknarmanna hefði verið
samþykkt, hefðu fulltrúar allra þingflokka, ásamt full-
trúum stéttanna, getað unnið að því undanfarna þrjá
mánuði að athuga þessi mál og undirbúa lausn þeirra. í
stað þess hefur bókstaflega ekkert verið gert. Þetta hlýzt
af því að kjósa heldur leið sundrungar en samstarfs.
Búfjártryggingar
Ásgeir Bjarnason og þrír Framsóknarmenn aðrir lögðu
fram á þingi í fyrra tillögu um búfjártryggingar og trygg-
ingar gegn uppskerubresti og öðrum áföllum í landbún
aði. Tillöguna dagaði uppi.
Efni tillögunnar var það, að fimm manna milliþinga-
nefnd yrði falið að undirbúa löggjöf um þessar trygging-
ar og hafi hún til hliðsjónar lögin um aflatryggingasjóð
sjávarútvegsins.
Framsóknarmenn fluttu þessa tillögu í byrjun yfir- S
standandi þings og hafði málinu nú vaxið svo fylgi, að
einnig komu fram tvær aðrar svipaðar tillögur. Þessar
tillögur hafa nú verið sameinaðar og samþykktar.
Þess ber að vænta, að nefnd sú, er nú fær þetta má’
til athugunar, skili sem fyrst áliti. Iíér er vissulega ur
mikilsvert mál að ræða. i
Karl Kristjánsson, alþm.s
Hvernig verður búsetu
bezt hagað á isiandi?
i.
MIÐSTJ ÓRNARFUND'UR
Framsóknarflokksins, sem hald-
inn var 6.—8. marz sl., sam
þykkti einróma svohljóðandi á-
lyktun, sem er í fullu samræmi
við yfirlýsingu flokksþingsins
1963:
,„Þjóðinni er lífsnauðsyn að
byggja vel landið allt. í því
skyni skal tryggja skipulega efl-
ingu atvinnuveganna og stuðla
að -jafnvægi í byggð landsins
Unnið verði að því á næstu ár-
um að gera heildarskipulag fyr
ir öll héruð landsins og landið í
heild, þar sem sérstök hliðsjón
verði höfð af:
að stuðla að sem beztri hagnýl
ingu gæða lands og sjávar.
að efla þéttbýl'iskjarna í dreif-
býlinu, þar sem aðstæður
leyfa.
að stuðla að því, að landið verði
byggt þannig og ræktað, að
auðveldað verði samstarf og
samhjálp í sveitum og skil
yrði batni þar til menninga-
og félagslífs.
að á hverjum stað byggist helzt
upp þær atvinnugreinar, sem
þar hafa sérstök skilyrði til
að blómgast.
að unnið sé gegn því, að lífvæn-
leg byggðarlög fari í eyði.
11
í framanritaðri ályktun kem-
ur glöggt fram stefna Framsókn-
arflokksms í búsetumálunum og
afstaða hans til dreifbýlisins
Þjóðin á að kappkosta að sitja,
svo vel sem henni er unnt, land
sitt allt. Hún á að vinna skipu
lega að eflingu atvinnulifs á
hverjum stað i þeim atvinnu-
greinum, sem þar henta bezt.
Viðurkenna ber þá þróunarþörf
— og koma til móts við hana
— að í héruðum eflist þéttbýl-
iskjarnar, er verði viðskiptamið-
stöðvar og iðnaðarhverfi og
strjálbýlinu umhverfis til margs
konar þjónustu og öryggis.
Gera þarf áætlun um skipu
lag byggðanna og haga fram
kvæmdum i meginatriðum eftir
því. Hraði framfaranna með
stórvirkri tækni og kunnáttu.
sem er komin til sögunnar, ger
ir nú orðið slíkar áætlanir og
skipulagningu nauðsynlega og
aðkallandi.
Fólki er mikilsvert að vita að
hverju er þjóðfélagslega stefnt
á hverjum stað.
Ætti áætlunargerð um búset
una meðal annars að geta orðið
til þess að draga úr fólksflóttan
um, sem á undanförnum árum
hefur átt sér stað frá ýmsum
stöðum.
Búferiaflutningur til Reykja
víkur og grenndar hennar ægir
öðrum landshiutum. Fólkinu
fjölgar orar í höfuðborginni en
hún getur eðlilega tekið á móti
Strjálbýlið geldur afhroð
vegna fólksfækkunar, — og
missir krafta til uppbygginga’
og framfara.
III.
Nýlega hefur Valdimar Krist
insson, viðskiptafræðingur, birt
athyglisverðai hugleiðingar um
„Þróunarsvæði á íslandi“. Hanr
er annar ritstjóri tímaritsin:
Fjármálatíðindi", sem Seðla
banki ísland. gefur út. Greii
hans kom út í síðasta hefti tíma
ritsins 1963, og hefur verið end
urprentuð í sumum dagblöðun
um.
Valdimar Kristinsson lýsir
því í nefndri grein, hvernig
hann telur skynsamlegt, að
byggðin á íslandi þróist. Ræðir
hann þessi mál skýrt og rólega
Dregur markalínur á kortum til
glöggvunar, en er þó alls ekki
einstrengingslegur. Sá, sem
kann að vera honum ósammála
— meira eða minna — hefur
Karl Kristjánsson
enga ástæðu til að ýfast, heldur
telja þakkarvart að málin eru
reifuð svo skilmerkilega.
Ég vil ráðleggja mönnum að
lesa grein V K. með athygli
Hér er ekki rúm til að endur-
segja hana, nema í örfáum drátt
um.
IV.
V. K. talar um þróunarsvæði
með þéttbýliskjörnum, en það
er búsetuskipun, sem Framsókn
arflokkurinn hefur fyrir all
löngu talið æskilega.
Reykjavík er mesti þéttbýlis
kjarninn Þróunarsvæði Reykja-
víkur relur V. K. að segja megi
að nái , frá ofanverðum Borgar
firði út á Reykjanes og austui
undir Eyjafjöll.“ Á þvi svæði
búi nú um tveir þriðju lands
manna.
Um Reykjavík sjálfa sem þétt
býliskjarna segir hann:
„Reykjavík og nágrenni er a
góðri leið með að verða að 100
þús. manna borg. Þá mun hún á
flestum sviðum geta boðið UPP
á eins góð skilyrði til fjölbreytts
atvinnuiífs, menningar og
mennta eins og borg með 150
eða jafnvel 200 þús. íbúum. En
það er einmitt sú stærð, sem
Reykjavík gæti náð a næstu ára
tugum. Því mun ör stækkun
Reykjavíkur í framtí'ðinni ekki
hafa sömu þýðingu fyrir þjóð
félagið eins og verið hefur
enda fara nu fólksfjöldans vegna
að skapast skilyrði til myndunai
annarrai borgar í landinu, auk
höfuðborgarinnar.“
V.
Borgin. sem V. K. vill mynda
:il jafnvægis, er Akureyri. l
" í sambandi segir hann:
„Þegai mynda skal þróuna.
>væði utan Suðvesturlands, hlýl
ur miðbik Norðurlands að koma
fyrst í hug Þar er mannfjöldinn
mestur atvinnulííið fjölbreytt
ast, stærstur bær utan Reykja-
víkur og aðstæður að mörgu
leyti svipaðav og í höfuðborg-
inni, með minni bæi í nágrenn-
inu og iandbúnaðarhéruð á báð-
ar hliðar Bendir í rauninni flest
til, að Akureyri sé- eini staður-
inn á íandinu, þar sem hægt
væri að mynda fullkomlega
sjálfstæða borg á þessari öld
aðra en, Reykjavík, enda myndi
borg i nágrenni höfuðstaðarins
verða mjög í skugga hans. Á
hinn bóginn er Akureyri langt
í burtu, og þar hefur þegar skap-
azt mikilvægur grundvöllur fyr-
ir borg.‘
Þróunarsvæði Akureyrar hugs-
ar V K sér svæðið frá Suð-
ur-Þingeyjarsýslu til Skag«*
fjarðarsýslu, að báðum þeim
sýslum meðtöldum, þar með að
sjálfsögðu taldir, auk Akureyr-
ar, kaupstaðirnir Húsavík, Ól-
afsfjörður, Siglufjörður og Sauð-
árkrókur
Á þessu landssvæði telur hann
að nú búi um 13.5% lands-
manna
Akureyri, sem er með rúm-
lega 9 þús íbúa, segir hann að
auka þurfi að sjálfsögðu mann-
fjölda sinn verulega til þess að
geta gegnt jafnvægishlutverki
sínu. Skilyrði til þess eigi hún
að hafa. Þar megi koma upp um-
boðsstjórn í ýmsum málum fyr-
ir Norður og Austurland. Margs
konar iðnaður skipti þar miklu
máli Staðsetja mætti þar í
grennd stóriðju Efla þar
menntastofnanir, hafa þar mið-
stöð ferðamála o. s frv
VI.
V. K. segir, að „fleiri borgir
en tvær geti ekki myndazt á ís-
landi í næstu framtíð “
Hins vegar telur hann, að
„þegar íitið er á aðstæður um
allt land, virðast fjögur svæði
vera líklegust til að geta fallið
undir það. sem kalla mætti
minni þíóunarsvæði Það er mið-
hluti ýestfjarða með innan við
6 þús íbúa, norðurhluti Aust-
fjarða. ásamt Fljótsdalshéraði,
með yfir 6 þús. íbúa, norður-
hluti Snæfellsness með 3 þús.
íbúa og Vestmannaeyjar með
tæpa 5 þús íbúa, en þæi hafa
að sjálfsögði sérstöðu sem eyj-
ar ‘ ‘
Utan við pessi sex þróunar-
svæði taiar V K. um fjóra „mik-
ilvæga athafnastaði.“ Þeir eru:
Vatneyri og Sveinseyri (sem
einn staður), Blönduós og Ilöfða
kaupst. (einnig sem einn stað-
ur), Raufarhöfn og Höfn f
Hornafirð.
Enn fremur segir þar:
„Þróuuarsvæðin sex ásamt
hinum fjórum athafnastöðum,
sem ræti hefui verið um, höfðu
1. desembei i960: 159.500 íbúa
eða 90% þjóðarinnar, og hefur
þeim fjölgað að tiltölu síðan.
Það eru því ekki margir, sem
skildir tru útundan. ef svo má
segja.“
Þá segir V H. einnig:: „Hér
er að sjálfsögðu ekki verið að
gefa í sxyn. aí) 10% þjóðarinnar
eigi angrar þ.iónustu að njóta
og þurfi sem fyrst að flytja til
hinna 9'10 hlutanna En þjón-
ustan við þessar dreifðustu
byggðii yrði eðlilega mun minni
en við ibúa þeirra svæða, sem
ákveðið vær’ að byggja örast
upp.“
Framhala á 13 slðu.
T f M I N N, laugardagur 11. apríl 1964.
7