Tíminn - 12.05.1964, Side 6

I
n
TÓMAS KARLSSON RITAR
Furðuleg og fordæmanleg
vinnubrögð viðskiptamálaráðh.
MTklar umræður urðu við 2. um-
ræðu um Seðlabankafrumvarp
ríkisstjómarinnar í efri deild á
laugardag. Tóku þátt í þeim um-
ræðum m.a. þeir Helgi Bergs, Ól-
afur Jóhanesson, Ólafur Björns-
son og Gylfi Þ. Gíslason. Voru
breytingatillögur felldar og frum-
varpið afgreitt óbreytt til 3. umr.
Frumv. var svo tekið til 3. umr.
í gær, síðustu umræðu í síðari
deild. Þa gerðust þau undur, að
viðskiptamálaráðherra læddi fram
tveim breytingatillögum. Var önn-
ur um það, að engin innlánsstofn-
un mætti setja upp útibú eða um-
boðsskrifstofu án leyfis ráðherra
og hin um að lögleiða heimild
Seðlabankans til þess að gera það
sem hann hefur gert undanfama
mánuði, þ.e. að innheimta ávís-
anir, sem ónóg innstæða er fyrir.
Breytingatillögur ráðherrans eru
svohljóðandi:
„Á undlan 1. gr. komi ný grein,
svo hljóðandi:
Aftan við 10. gr. laganna komi
ný málsgr., þannig:
Nú oskar innlánsstofnunin að
setja á stofn útfbú eða umboðs-
skrifstofu, og skal hún þá sækja
um leyfi til þess til Seðlabankans.
Leggur hann leyfisumsókn ásamt
áliti sínu fyrir ráðherra þann, sem
fer með mál viðkomandi stofnun-
ar, og tekur þá ráðherra ákvörð-
un um, hvort leyfi skuli veitt..
Á eftir 2. gr. komi ný grein, svo
hljóðandi:
Aftan við 16. gr. laganna bætist:
Er honum heimilt í því sam-
bandi að taka að sér innheimtu
ávísana, sem innlánsstofnanir hafa
keypt og ónóg innstæða er fyrir,
og áskilja innheimtugjald frá út-
gefanda, samkvæmt nánari regl-
um, sem ráðherra setur.
Gylfi Þ. Gíslason, viðskipta-
málaráðherra, fylgdi tillögunum
stuttlega úr hlaði og sagði að
nauðsynlegt væri að hafa hemil
og stjóm á stofnsetningu banka-
útfbúa og áhyggjuefni, hve rekst-
urskostnaður bankanna væri mik-
ilL Þá væri rétt að festa í lögum
heimild til handa Seðlabankanum
til að innheimta með sérstöku
gjaldi innistæðulausa tékka.
Ólafur Jóhannesson sagði þetta
VILHJÁLMUR HJÁLMARSSON
f síðustu viku tók Vilhjálmur
Hjálmarsson, bóndi á Brekku
í Mjóafirði, sæti Halldórs Ás-
grímssonar á AlþingL
Laumar inn breytingatillögum um að ráðherrar ákveði, hvaða bankar
og hvar megi setja upp útibú eða umboðsskrifstofur - við síðustu um
ræðu í efri deild um seðlabankafrumvarpið, er 2 dagar þingsins lifa. -
Forseti efri deildar fremur fádæma niðurlægingu á sjálfum sér.
furðuleg vinnubrögð hjá ráðherr-
anum. Frumvarpið hefði hann lagt
fram snemma þings í neðri deild,
og þar hefði það verið til með-
ferðar mánuðum saman og orðið
um það miklar umræður. Ráðherr
ann gerði mjög stutta og ófull-
nægjandi grein fyrir frumvarpinu
til 1. amræðu í neðri deild, og
virtist ekki vaka fyrir honum að
frekari breytinga væri þörf að
gera við seðlabankalöggjöfina.
Forseti ætlaðí svo að taka málið
til 2. umræðu á næturfundi að
ráðherranum fjarstöddum, en fyr-
ir eindregin tilmæli var umræðu
frestað til næsta dag, svo ráðherr-
ann gæti verið viðstaddur, en
hann veitti þó aðeins ófullnægj-
andi svör við þeim fyrirspurn-
um, sem fram v'óru bornar. Við
3, umræðu, þegar aðeins 2 dagar
lifa þingsins, laumar ráðherrann
svo inn þessum breytingatillögum
Síðarl tillagan er nú blátt áfram
hlægileg, það á nú að heimila
Seðlabankanum að gera það, sem
hann hefur verið að gera undan-
farna mánuði eins og það hafi
ekki verið lögum samkvæmt. Ól-
afur kvaðst aldrei hafa heyrt
nokkum draga það í efa að inn-
heimta Seðlabankans á innistæðu-
lausum tékkum væri lögmæt, og
því væri þessi tillaga út í bláinn.
En hún væri meinlaus, en það
væri ekki hægt að segja um hina.
Hún er í stfl við þá stefnu ríkis-
stjómarinnar, sem hún markaði í
hinni nýju löggjöf um Seðlabank-
ann, sem sett var 1960, en þá var
raunverulega stigið skref aftur á
bak. Sagt var að sú löggjöf ætti
að gera Seðlabankaim sjálfstæð-
ari og óháðari, en sannleikurinn
er sá, að Seðlabankinn var gerð-
ur háðari ríkisstjóminni en áður
var, og síðan hefur miðað stöðugt
í sömu átt, og nú á að ganga svo
langt, að viðskiptabankamir og
aðrar innlánastofnanir mega ekki
setja app umboðsskrifstofu án
þess að fá leyfi ráðherra. Ríkis-
stjómin ætlar að ákveða það,
hvaða bankar fá að setja upp úti-
bú og hvar. Það mun vart þekkj-
ast nokkurs staðar, að viðskipta-
bankar þurfi að spyrja ráðherra
að því, hvort þéir megi setja upp
umboðsskrifstofur. Þama er ríkis-
stjómin að sölsa undir sig vald,
sem hún hefur ekki haft, og hún
er að reyna að fela þetta með því
að gera Seðlabankann að skrif-
fi'nnskunillilið.
Um viðskiptabankana er sérstök
löggjöf, sér löggjöf fyrir hvern
þeirra um sig. Þessi breytinga-
tillaga fjallar ekki um Seðlabank
ingar skulj fara fram við 3 um-
ræður í hvorri þingdeild. Nú er
þessum breytingum á löggjöfinni
um viðskíptabankana, lætt inn við
síðustu umræðu um Seðlabankann
í síðari deild. Ljóst er ]jví, að
þessi lagabreyting fær ekki þá
meðferð, sem stjómarskráin býð-
ur. Þá má telja, að í þessari til-
lögu felist raunverulega van-
traust á bankaráð bankanna, sem
kjörin em af Alþingi, því að þau
hafa ákveðið hvort bankamir settu
upp útibú og hver. Má geta þess,
að Guðmundur f. Guðmundsson er
formaður bankaráðs Útvegsbank-
ans. Skoraði Ólafur á viðskipta-
málaráðherra að draga þessar til-
lögur til b'aka og leggja þær fyrir
iþiug í naust, syo^þær .gæta fengið
þinglega meðferð,J: Ekkert heM
enn gerzt, sem réttlætö slíka
málsmeðferð og enginn voði fyrír
dyrum, þótt beðið verði til hausts-
ins.
Gyfli Þ. Gíslason viðurkenndi,
að málsmeðferðin væri ekki góð
og raunverulega ætti hann að
biðjast afsökunar á því að leggja
málin svo fyrir, en tillögumar
vom síðbúnar hjá ríkisstjórninni
og mjög áríðandi að málið næði
fram að ganga nú.
Alfreð Gíslason skoraði einnig
á ráðherrann að taka tillögumar
aftur.
Helgi Bergs skoraði einnig á
ráðherrann að draga tillögumar
til baka. Hvar væri nú þetta við-
skiptafrelsi og annað ágætt ferlsi
sem ríkisstjómin væri sifellt með
á vöranum. Sífellt stefndi að því
að viðskiptalíf landsmanna sé
reyrt í spennitreyju ofurvalds
Seðlabankans og þó raunvemlega
ríkísstjómarinnar. Þá gerði Helgi
grein fyrir breytingartillögu, sem
hann flytur ásamt Karli Kristjáns-
syni um að bindingarfé megi í
heild ekki fara fram úr 1000
milljónum, Seðlabankanum verði
veitt heimild einum til útgáfu á
gengistryggðum verðbréfum og
að áfram verði Seðlabankanum
heimilt að taka verðbréf og önn
ur slík verðmæti af innlánsstofn-
unum, ef sannað er, að þær eigi
í miklum erfiðleikum með að
inna bindingarskylduna af hendi.
Ólafur Jóhannesson ítrekaði, að
hann teldi það hreina fjarstæðu
að veita ráðherra úrskurðarvald
um slík efni, sem tillaga ráðherr-
ans gerði ráð fyrir. Ef til vill væri
heppilegt að hafa stofnun banka-
útibúa undir einhverju eftirliti
og heildarstjórn, ef sannað þætti
að um misnotkun á því sviði væri
að ræða. Sú gagnrýni, sem kom-
ið hefur fram varðandi bankaúti-
ann, heldur viðskiptabankana pg! búin væri þó umdeilanleg. Hún
starfsemi þeirra. Stjórnarskráin væri ef til vill réttmæt varðandi
kveður a um að allar lagabreyt- bankaútibúin hér í borginni, en
úti um land hafa þau yfirleitt
verið sett á stofn að beiðni fólks-
ins á viðkomandi stöðum, mælzt
vel fyrir og bætt úr þörf og er
þar um að ræða sjálfsagða þjón-
ustu við fólkið í dreifbýlinu. í
mörgum tilfellum hafa bankaúti-
búin verið stofnuð í samvinnu
við sparisjóði þá, sem fyrir hafa
verið og þeir síðan lagðir niður.
Ef svona ógnarmikill voði er
á ferðum á þessu sviði eins og
ráðherrann vill vera láta, þá er
ekki öll nótt úti fyrir hann, þótt
hann dragi tillögumar til baka,
því auðvitað getur hann gefið út
bráðabirgðalög í sumar.
Ólafur sagði, að Framsóknar-
:rpepp í :efri deild hefð.u ekki taf-
,ið mál eða haldið uppi málþófi,
*en ef íara áétti Svona að óg beita
slíkri málsmeðferð, þá gætu þeir
ekki setið þegjandi hjá.
Það er rétt að rekstrarkostn-
aður bankanna hefur vaxið, en
þar koma fleiri atriði en banka-
útibúin ein til greina. Þar eru
mörg atriði að verki og væntan-
lega verður endurskoðað allt í
heild í sambandi við þá heildar-
löggjöf, sem fyrirhugað er að
setja á næstunni um viðskipta-
bankana og aðrar peningastofnan-
ir. Þá upplýsti Ólafur það, að til-
lögur ráðherrans hefðu aldrei
verið bornar undir bankaráð
Seðlabankans og væri það eitt út
af fyrir sig engin hæfa. Ef það
væri óþarft, væri rétt að leggja
bankaráðin niður. Með samþykkt
tiUögunnar fengist engin heildar-
stjóm á útibúamálinu, því sam-
kvæmt tillögunni á að bera um-
sóknir undír viðkomandi ráðherra
en bankamir heyra undir sitt
hvern ráðherrann, Búnaðarbank-
inn og innlánsdeildimar t. d. und
ir landbúnaðarráðherra. Ef ráð-
herrann vildi ekki fallast á að
draga tillögumar til baka, sagðist
Ólafur vilja beina eindregnum til-
mælum til forseta um að fresta
umræðunni svo að fjárhagsnefnd
gæti athugað tillögumar og lelt-
að álits bankastjóra og bankaráða
viðskiptabankanna og rétt væri
að taka málið fyrir í bankaráði
Seðlabankans.
Forseti, Sigurður ÓIi Ólafsson,
sagði umræðunni lokið. Því var
mótmælt og ítrekuð ósk um að
málið fengist athugað í nefnd.
Forseti niðurlægði þá sjálfan sig
meira en dæmi era til að forset-
ar hafi gert í forsetastóli hvorki
fyrr né síðar. Sagði hann, að ráð
hérrann hefði ekki látið uppi álit
sitt á því, hvort leyfa ætti nefnd-
inni að athuga málið. Stóð for-
setinn að því er virtist ráðþrota í
nokkrar mínútur, en viðskipta-
málaráðherra rótaði sér ekki, leit
ekki upp en blaðaði* í skjölum
sínum eins og ekkert hefði í skor-
izt. Eftir langa bið, er fjármála-
ráðherra hafði gaukað einhverju
að viðskiptamálaráðherra, gekk
Gylfi að forsetastóli og hvíslaði
einhverju í eyra hins sjálfstæða
og skörulega forseta, sem því
næst tilkynnti, að umræðunni
yrði frestað. — Þess er rétt að
geta, að fáheyrt mun vera að
forseti synji um ósk um að nefnd
fái að athuga veigamiklar breyt-
ingartillögur, hvað þá, er þær
koma fram við síðustu umræðu
máls.
Verði breytingamar samþykkt-
ar í efri deild, verður frumvarpið
sent aftur til neðri deildar til
einnar umræðu. Má þar búast
við umræðum um málið og getur
það sett úr böndum áform ríkis-
stjórnarinnar um að hafa þing-
lausnir á miðvikudag.
Á ÞINGPALLI
★ ÁFORMAÐ er að þinglausnir fari fram á miðvikudag.
★ MIKLAR umræður hafa verið á Alþingi að undanförnu, m. a. marg-
ir kvöldfundir og hefur ekki gefizt tóm né rúm til að skýra frá
nema litlum liluta umræðna. Fjöldi mála hefur verið afgreiddur
og má þar á meðal nefna frumvarpið um kísilgúrverksmiðju, Iög
um loftferðir, tekjustofna sveitarfélaga, tekjuskatt, sjúkrahúsa-
lög, lög um Ljósmæðraskóla, lausaskuldir iðnaðarins, búfjárhald
í kaupstöðum og kauptúnum skipulagslög o. fl.
★ VEGAÁÆTLUN hefur verið afgreidd og urðu um hana all miklar
umræður. Var greint frá fyrri hluta þeirra fyrir nokkrum dögum.
Auk þeirra, sem þar var getið tóku m. a. til.máls við umræðuna,
Einar Ingimundarson, Ingólfur Jónsson, Hannibal Valdemarsson,
Ragnar Arnalds, Axel Jónsson, Ásgeir Bjarnason, Björn Pálsson,
Vilhjálmur Hjálmarsson, Matthías Bjarnason o. fl.
★ STJÓRNARLIÐIÐ felldi breytingatillögu þeirra Sigurvins Einars-
sonar, Hermanns Jónassonar og Hannibals Valdemarssonar um 3,8
milljón króna aukaframlag til vega á Vestfjörðum, þannig, að
Vestfirðir liéldu hlutfalli sínu í heildarfjárveitingu til nýbyggingar
vega — frá því sem það var í fyrra.
6
1 t í 1
/ v
/
i) )
fv A T ’
T í M ! N N, þriðjudagur 12. mal 1964.