Tíminn - 31.05.1964, Blaðsíða 14

CLEMENTINE
KONA CHURCHILLS
á henni trónaði minnismerki. í
gröf þessari gista margir hinna
hraustu verjenda borgarinnar og
er hún kölluð „Bræðragröfin,"
nafni, sem er einfalt, en fallegt 9g
átakanlegt.“
Þjóðverjarnir skildu eftir 60,
000 dauða menn, þegar þeir hörf
uðu frá Stalíngrad. Rússarnir
gerðu sér lítið fyrir og sprengdu
niður stórt gil úti í sveitinni og
dysjuðu þá þar alla saman.
„Voruð þið ekki hræddir um,
að pestarsjúkdómar brytust út,“
spurði hún embættismenn í Stalin
grad.“
„Okkur datt það ekki í hug fyrr
en á eftir", svöruðu Rússarnir.
Clementine var ákveðin í að sjá
allt, sem unnt var að sjá og sat
alltaf í framsætinu hjá bifreiðar
stjóranum, þegar þau óku í bifreið
í Stalíngrad færðu töfrar hennar
og vingjarnleiki ljósbirtu inn á
„heimili", sem voru ekfci annað
en byrgi grafin niður í jörðina.
Clementine stanzaði fyrir framan
rústahrúgu, sem fjölskylda ein
hafði gert sér úr byrgi. Þar kom
hún auga á skilti, sem stillt var
upp þar fyrir utan og á stóð: „Hér
verður mjög fínt fyrirtæki sett á
stofn innan tíðar."
„Hvers konar“? spurði Clemen-
tine ungu rússnesku húsfreyjuna,
sem stóð fyrir byrgisdyrum til að
taka virðulega á móti eiginkonu
Winstons Churchills.
„Rakarastofa“, var svarið.
Hjúkrunarkonur á slysavarðstof
unum föðmuðu hana í ákafa til ag
sýna þakklæti sitt. Veifandi, fagn
andi manngrúi elti hana á stræt-
um úti. Hún varð ekki vör við
mikinn áhuga á lifnaðarháttum
og kjörum í Bretlandi, en þakk-
lætis vegna Rússlandshjálparinn-
ar gætti mjög mikið.
Það voru fáir, sem vildu ræða
hersetu Þjóðverjanna. „Við vilj
um ekki einu sinnt hugsa um Þjóð
verjana,“ sögðu þeir. f
Clementine kvaðst sjaldan hafa
orðið eins hrærð á ævi sinni, en
þegar hún sá bömin, sem orðið
höfðu fórnardýr baráttunnar um
Stalíngrad, vera nú í góðri umsjá
á barnaheimilum.
Þýzki flugherinn hafði merkt
við þennan spítala á kortum sín-
um sem sérstakt skotmark fyrir
sprengjuflugvélarnar.
Þegar hún gekk eftir göngum
barnaheimilisins, sá hún drengi
sem barizt höfðu með skærulið
unum og enn þjáðust af sárum,
börn, sem limlest voru eftir
sprengjuárásir á flóttamannalest-
ir, börn, sem áttu bæði foreldri
sín á vígstöðvunum, og börn for-
eldra sem aldrei áttu afturkvæmt.
Hún gekk inn í einn salinn, þar
sem gert var að sárum barna allt
frá átta mánaða að aldri og þar
horfði hún á átta mánaða gamlan
dreng, sem sýndi ótrúlegan líkam-
legan styrk, á meðan hjúkrunar-
kona hélt honum uppi á fótunum.
Lítill líkaminn sveiflaðist fram og
aftur eins og æfður fimleikamaður
93
Þegar Clementine lét undrun sína
í ljós, sagði kennarinn brosandi:
„Hver einasta vel gefin móðir
gæti þetta ef hún nennti að læra
það. Ef hún elskar barnið sitt,
þarf hvorugt að óttast nokuð.“
Tungumálin voru engin hindr
un milli hennar og barnanna, sem
hún hitti.
„Stundum þegar ég var í her-í
bergi með nokkrum þeirra, fann
ég að lítilU hendi var smeygt í!
mína,“ sagði Clementine. “Eg leitj
niður og sá þá lítið tveggja ára
barn horfa á mig blíðum, brúnum'
augum og þá vildi það toga í mig
til að sýna mér rúmið, sem það
svaf í eða gefa mér leikfang.“
í Leningrad var sérstaklega vel
tekið á móti henni — öll borgin,
þar á meðal borgarstjórinn, borg-
arráðið, leikhússtjörnur, ballet- og
óperustjörnur. Allir hópuðust til
að taka á móti henni. Og borgar
stjórinn, Popkoff hélt mikið kvöld
verðarsamkvæmj henni til heiðurs
„Munduð þér vilja snæða strax
eða heyra fyrst dálitla tónlist“,
spurjfii hann.
,,Eg mundi vilja heyra tónlist“,
svaraði hún. Það var eins og við
manninn mælt komið var inn með
stóla, og tónleikarnir voru hafnir
og þeim var ekki lokið fyrr en
eftir rúman klukkutíma.
En heiðursgesturinn gat líka
komið gestgjöfum sínum þægilega
á óvart.
Þegar dró að lokum samkvæmis
ins tók hún þátt í fjöldasöng
rússneskra þjóðlaga.
Þegar kom að söngnum um ræð
arana á Volgu, söng hún einnig|
með og gestgjafar hennar urðu
undrandi á hve vel hún þekkti
þetta fræga þjóðlag þeirra.
í fjallaþorpum Kákasus úði og
grúði af örkumlamönnum úr
Rauða Hernum. Mann „tók í
hjartað“ að koma til Sevastopól,
sagði hún.
„Áður en nazistar eyðilögðu
hana í ofbeldis- og grimmdaræði
sínu, hlýtur hún að hafa verið
eins og fagur draumur, eins og
yndislegt ljóð, með sínum fjöl-
mörgu súlnagöngum og fresco-
húsum.“
Hvar sem hún lagði leið sína
flutti hún rússnesku þjóðinni vitn
eskju um einlæga vináttu brezku
þjóðarinnar. Hún hjálpaði Rúss-
unum að skilja betur bandamenn
sína. En þá hafðj lengi þyrst eftir
slíkum fróðleik. Þessi erfiða ferð
hennar var mjög árangursrík.
Þegar hún var á Krím dvaldi
hún í Vorontsov-höllinni, þar sem
eiginmaður hennar hafði búið á
meðan á Krímráðstefnunni stóð
Þar hvíldist hún um stund eftir
erfiðj ferðarinnar og leitaði sér
afþreyingar meðal annars með því
að heimsækja hús Tsékovs, en þar
tók systir hans María á móti
henni. Þá var hún áttatíu og
tveggja ára að aldri.
Ein skemmtilegasta endurminn-
ing hennar úr Rússlandsförinni
var heimsóknin í Búðir ungra
Brautryðjenda í Atrec á Krím.
Nær hvert barn í Rússlandi er
„Ungur brautryðjandi" og í Artec
eru frægustu búðir þeirra. Á
hverju ári koma þangag börn á
aldrinum frá sjö til fjórtán ára
þúsundum saman til að dvelja þar
sex vikna skeið. Dag þennan sungu
600 börn fyrir hana lagið „Söngur
Leníns“, - það er söngur fullur
sorg, en jafnframt vonar.
í Ódessu, sem nú var laus und
an tveggja og hálfs árs hersetu,
skeðu tveir atburðir, sem beindu
huga hennar heim — var annar
ánægjulegur, en hinn sorglegur.
Þegar hún kom til Ódessa frétti
hún af stórri sveit brezkra her-
manna, sem biðu þess að vera
sendir aftur heim. Hún bað um að
sér yrði vísað til þeirra þegar í
stað. Flytja átti þá með skipi til
Bretlands. Þeir sáu fram á að
komast heim. Fyrstu snertinguna
við heimaland sitt fengu þeir, er
Clementine kom, hún gekk á millj
þeirra og talaði vig þá.
Daginn eftir gekk hún niður
til hafnarinnar til að veifa þeim
í kveðjuskyni þegar þeir lögðu
úr höfn.
„Þetta jók fyrir okkur ánægjuna
og við fundum betur hve gott var
að vera frjáls,“ sagði hún.
„Stríðsfréttirnar bárust stöðugt
og það gerði okkur léttari í lund
að sjá okkar eigin menn á leið
heim, frjálsa úr ánauð fangabúð-
anna og vitandi það, ag brátt
mundu þeir verða með fjölskyld-
um sínum á ný eftir svo langan
og bitran aðskilnað."
í Ódessa voru einnig fangabúð-
ir, þar sem voru 1000 franskir
borgarar sem fluttir höfðu verið
þangað í nauðungarvinnu. Flestir
þeirra báru á líkama sínum tattó-
veruð merki þrælahaldsins. Cle-
mentine nam staðar og tók eina
konuna úr hópi þeirra tali og
spurði hvað hún héti.
Konan rak upp stór augu, hik-
aði og muldraði síðan: „Eg held
að ég viti þag núna, en þangað til
fyrir viku hugsaðj ég aðeins um
sjálfa mig sem númer.“ og um
leið leit hún á hræðilegt bruna-
merkið, þar sem talan hafði verið
hana feiga . . . Ef til vill var það
einmitt hið síðamefnda.
Þetta heyrði ég ekki! hvíslaði
einhver innri rödd að Storm. —
Gleymdu þvi!
— Frú Berg sagði ennfremur,
að hún væri kona, sem ekki hrædd
ist neitt og nyti þess að vera úti
í óveðri. Það urðu hennar síðustu
orð. Skipið reis og valt síðan
skyndilega á hliðina. Frú Berg
greip um hliðið, Það opnaðist og
hún — sem ekkert hræddist —
rak upp skerandi neyðaróp. Um
leið og hún féll í sjóinn rak hún
upp annað óp. f sama bili valt
skipið á hina hliðina og hliðið
lokaðist jafnfljótt og það hafði
opnazt. •
Jaatinen gjaldkeri sat þögull
um stund.
— Ja . . . sögulokin eru fljót-
sögð. Ég stóð sem steini lostinn
um stund. Og andartaki síðar
heyrði ég einhvern koma hlaup-
andi. Það var brytinn eins og síð-
ar kom í Ijós. Ég hvarf^ þá eins
og skuggi niður í káetu mína ...
Storm ætlaði að segja eitthvað,
en kom ekki upp orði.
— Þegar svo viðvörunarmerkið
var gefið og bjöFgunarbátarnir
voru settir niður, setti ég lokuna
fyrir hliðið. Nú var allt eins og
það átti að vera og enginn veitti
mér neina athygli í öllum gaura-
ganginum. Engum var heldur
kunnugt um, að hliðið var ekki
lokað, þegar hún féll í sjóinn.
Allt virtist vera eins og bezt varð
á kosið . . .
Rödd gjaldkerans brast, en
hann ræskti sig gremjulega. Það
var bæði auðmýkt og sjálfhæðni
í rödd hans, þegar hann sagði:
— Þetta er allt og sumt. Má
ég reykja einn vindil, áður en
þér kallið á lögreglubílinn? Þér
trúið mér, hvort sem er ekki. Ég
veit ekki, hvort það hefur nokkra
þýðingu að fá læknisvottorð út
á það, að ég mundi aldrei geta
fleygt svo kraftalegri kerlingu
eins og frú Berg var yfir borð-
stokkinn á Cassiopeja.
Storm sat andartak þögul. Síð-
an reis hann á fætur.
— Þér getið reykt vindilinn
yðar í næði. — Rödd hans var
róleg, en ef til vill hefði athugull
maður getað greint í henni sam-
úð. — Reykið vindilinn yðar í
næði. Ég vona, að þér fáið að
lifa síðustu ævidaga yðar í ró og
næði.
Lögreglumaðurinn gekk fram
að dyrunum í dimmri stofunni.
— Góða nótt.
— Góða nótt, sagði Jaatinen
gjaldkeri. — Ég vildi gjarnan . . .
Storm lokaði dyrunum á eftir
sér og andaði djúpt að sér svölu
næturloftinu. ENDIR.
ICflAA/DAfff
Aðalfundur
Flugfélags íslands h.f. verður haldinn miðvikudag
inn 3. júní 1964 í fundarsal Hótel Sögu og hefst
kl. 14.00.
Dagskrá:
1. Venjuleg aðalfundarstörf.
2. önnur mál.
Aðgöngumiðar að fundinum verða afhentir í að-
alskrifstdfu félagsins í Bændahöllinni, 4. hæð, 1.,
2. og 3. júní.
Stjórnin
Hótel FELL
Grundarfirði
Hótelið í Grafarnesi, Grundarfirði, tekur til starfa
þriðjudaginn 2. júní. Þar er til reiðu gisting,
heitur matur og aðrar veitingar.
Grundarfjörður er hentugur viðkomustaður í
hringferð um Snæfellsnes. Gjörið svo vel að panta
með fyrirvara fyrir hópa.
Sigrún Pétursdóttir
Uppboð
Opinbert uppboð verður haldið að Syðstu-Grund
í Vestur-Eyjafjallahreppi, miðvikudaginn 3. júní
kl. 1 e. h. —
Selt verður: Kýr, hey, Ferguson, dísel dráttarvél
heyvagnar, nýr frystiskápur og auk þess venjuleg
búslóð.
Hreppstjórinn í Vestur-Eyjafjallahreppi.
14
i
T í M I N N. sunnudagur 31. maí 1964.