Alþýðublaðið - 10.01.1952, Blaðsíða 5

Pétur Pétursson:
Um borö í Jutlcinda

MORGUNBLAÐEÐ, Vísir og
viðskiptamálaráðherra hafa
haldið því fram að undanförnu,
að álagning sé yfirleitt nú sem
óðast að faxa í eðlilegt horf.
<og viðskiptamá’aráðherra þreyt
ist ekki á því að fullyrða, að
nú sé álagningin vfirleitt orð- '
in hófleg.
Það má náttúrlega deila um
það óendanlega, hver sé hin
eina hóflega álagning eða hvað
sé hófleg þóknun til innflytj-
enda og smásala fyrir þau milli
liðastörf, sem þeir inna af
hendi við útvegun og dreif-
ingu á. þeim vörum, sem til
landsins eru fiuttar. Hitt er
svo aftur á móti annað mál og
eðlilegt, að innfiytjendur
leggja allan beinan kostnað of-
an á innkaupsverðið, áður en
þeir leggja þóknun sína á.
Meira að segja var samkvæmt
verðlagsákvæðum leyft að bæta
á vöxtum við álagningargrund
völlinn. Sú beina álðgning,
sem lögð er á hið raunverulega
vöruverð, gengur því öll til
greiðslu á launum innflytj-
enda og kaupmanna og starfs-
fólks þeirra, til greiðslu á hús-
næði, síma, . póstþjónustu og '
annars kostnaðar, sem atvinnu
rekstur krefst.
Hlutverk verðlagsyfirvald-
anna var því á sínum tíma að
finna hæfiiegan hundraðshluta
til þess að standa straum af
kostnaðarliðunum, og auðvitað
hlýtur alltaf að vera ágrein-
ingur um það, hvað sé hæfileg
álagning, vegna þess hve mis-
jöfn fyrirtækin eru, misjafn-
lega stjórnað og misjafnar vör
ur, sem verzlað er með.
Skýrsla verðgæzlustjóra um
athuganir hans á vöruinnflutn-
ingi í ágúst var á sínum tíma
birt og urðu miklar umræður
um skýrsluna, sem vonlegt var.
Því var haldið fram, og það
var viðurkennt, að vissir inn-
flytjendur og kaupmenn bein-
línis okruðu á vörusölu sinni
samkvæmt þeirri skýrslu.
Yfir athuganir verðgæzlu-
stjóra í september hefur engin
skýrsla birzt, og er það út af
fyrir sig spurning, hvers vegna
athuganir voru ekki gerðar í
þeim mánuði. Það liggur við
að maður gæti haldið, að sá
mánuður hafi ekki sýnt betri
útkomu heldur en ágúst. En
auðvitað getur verðgæz’ustjóri
svarað því, hvers vegna sept-
ember-skýrslan var aldrei birt.
Síðan kemur október- og
nóvember-skýrslan og hefur
hún verið lítillega til umræðu
í blöðunum, en var talsvert
rædd á alþingi í eldhúsumræð
unum. Viðskiptamálaráðherra
héit því þá fram, að vöruverð-
ið væri sem óðast að færast í
eðlilegt horf, en aðrir höfðu
andstæða skoðun. Ég hefi feng-
ið tækifæri til að kynna mér
skýrsluna, og vildi ég leyfa mér
henni:
1. cíæmi:
Kjólaefni eru flutt inn
fyrir kr. 44.705,00 að inn-
kaupsverði. Útsöluverð
rcyndist vera kr. 148.123,00.
Af því var hrein verzlunar-
á'agning kr. 59.307.00, en
samkvæmt verðlagsákvæð-
um hefði verziunarálagning
in orðið kr. 22.747,00. Það
er eftirtektarvert, að í stað
inn fyrir heildsöluálagn-
ingu 6,5% leggur heildsal-
inn á 36,5%. ÞetJa kalla ég
ekki hæfilega hækkun.
2. dæmi:
Fóðurefni er f’utt inn fyrir
kr. 13.114.00. Útsöluyerð til
neytenda kr. 44.317.00 Verzl-
unarálagningin reyndist vera
kr. 1.4.242,00, en 'hefði- orð’ð
samkvæmt ákvæðum kr. 6.495
00. Þetta kalla ég ekki hæfi-
lega hækkun.
3. dætni: 1
Kápur og kjólar oru flutt
inn fyrir kr. 104.413,00. í
útsölu kosía þessar vörur
kr. 365.822,00 og verzlunar
áJagningin varð kr. 130.917
00 í staoinn fyrir kr. 64.946
00. A bessum vöriim var
!eyfð 9% heildsöluálagning,
en heihísalinn Iagði á 27.6%.
Þetta kalla ég ekki hæfilega
liækkun.
4. dæmi:
Ryksugur voru fluttar inn
fyrir kr. 10.905,00. Útsöluverð
til neytenda var kr. 31.600,00.
Álagningin revndist kr. 10.092
00, í staoinn fvrir kr. 3.996,00
samkvæmt verðlagsákvæðum.
Þetta kalla ég ekki hæíilega
hækkun.
5. clæmi:
Rakvé'ar voru fluttar inn
sem kostuðu í innkaupi kr.
1.727,00. Þær voru seldar út
fyrir kr. 9.778,00, álagning-
in reyndist vera lcr. 5.662,00
í staðinn fyrir kr. 845,00
samkvæmt verðlagsákvæð-
um. Það er eftirtektarvert,
að leyfð álagnig var 31%,
en þáð var lagt á vöruná
206,4%. Þetta kalla ég sann
arlega ekki hæfilega hækk-
un.
6. dæmi:
Á ný cpli var leyfð heikl
söluálagning 7%, það er að
vísu lágt, en skemmdir á
eplum koma sjaldnast nið-
ur á heildsölunum. Á þrem
ur sendingum, sem athugað
ar voru, var heildsöluálagn
ingin 20—22% eða nær þre
földuð. Þetta kalla ég tæp-
lega liæfilega hælckun.
7. dæmi:
Heildsali flutti inn 100 dús-
af bómullarsokkum, sem lcost-
uðu kr 9.277,00, en í staðinn
fyrir 6,5% lagði hann á 26.1 %.
Þetta ka’la ég ekki hæfilega
hækkun.
8. dæmi:
Heildsali flutti inn vasa-
klútaefni fyrir kr. 2.886.00 að
innkaupsverði, í staðinn fyrir
6,5%) lagði hann á 35,3%'.
Þetta er ekki hæfileg hækkun.
9. dæmi:
Fluttir eru inn bollabakkar
fyrir kr. 4.629.00, í staðinn fyr
ir 9,5% lagði heildsalinn á
37,1%. Þetta er ekki hæfileg
hækkun,
Ég skal játa, að ofannefnd
dæmi eru með þeim lökustu,
sem nefncl eru í skýrslu verð-
gæzlustióra, en verðgæzlu-
stjóri hefúr ekki heldúr- at-
hugað allan innflutninginn og
ég veit. að hann hefur hvovki
tekið öll lökustu. dæmin né öll
þau beztu hc'dur upp og ofan,
eins og líka . sjálfsagt var.
Svo að' segja alls staðar hef-
ur orðið veruleg vöiuverð-
hækkun miðað við síðustu verð
lagsákvæði, og bendir 'verð-
gæzlu"tjóri á, að í 25 tilfe’lurn
af 59 hafi vöruvevöhækkim
orðið 10—15% og í 8 tilfellum
15—20%.
Menn ættu að athuga vel, a'i
þessi vöruverðhækkun fclur
eingöngu í sér hækkaöa álagn-
ingu, vegna þess að gengið er
út frá innka»psverðinu eins og
það er og álagningunni, sem
leyfð hefði verið samkvæmt
verðlagsákvæðum. Erlent vöru
verð hefur því ekki áhrif í
þessu sambandi, svo að jafnvel
10%. vöruverðshækkun er
geysilegur skattur á ..almenn-
ing, þegar það er haft í huga,
að þessi hækkun er á vöruverð
ið eins og það hefði verið með
íúilri álagningu samkvæmt
verðlagsákvæðum.
Samkvæmt nóvember hag
tíðmdum var innflutningur-
inn í lok október 736 millj-
ónir króna. Við skulum gera
ráð fyrir að álagningarhældc
unin lcomi fram á ea. he’m-
ing þessarar upphæðar, sem
ekki er hátt áætlað. Sá lielm
ingur heí'ði vafalaust orðið
áð útsöluverðmæti, sam-
kvæmt vcrðlagsákvæðum,
um 500 miiljónir, og ef gert
er ráð fyrir að 10% vöru-
ver'ðshækkun eigi sér stað
á þennan lilnta, verður þetta
samtals um 50 milljóna
króna hækkun á vöruverði,
sem almenningur verður að
greiða. SÉRSTAKLEGA ER
j VERT AÐ HAFA í HUGA,
AÐ ÖLL ÞFSSI IIÆKKUN
ER BEIN ÁLAGNINGAR-
HÆKKUN. SEM RENNUR
I VASA INNFLYTJENDA
OG KAUPMANNA.
Ef ég væri nú í embætti
verðgæzlustjóra og hefði lát-
ið gera þessa skýrslu, sem hér
hefur verið talað um, væri
auðvitað litið á skýrsluna sem
áróður frá mér og þá væri far-
ið mörgum orðum í blöðum
andstæðinganna um það, hvað
ég væri óvinveittur kaup-
mannastéttinni. Sem betur fer
dettur engum í hug. að núver-
ancli verðgæzlustjóri fram-
kvæmi ekki atbuganir sínar af
samvizkusemi og hlutley.si.
I Það er þess vegna ómótmæl-
| anleg staðreynd, ao vöruverð-
Framh. á 7. síðu.
Hin nýja danska spítalaskip ,,Jutlandia“ hefur, síðan því var
hleypt. af stokkunum, verið við strendur Kóreu og tekið vio
fjöllda særðra og sjúkra hermanna. Aðeins einu sinni síðan
það fór til Kóreu hefur það komið til Evrópu. en fór strax aft-
ur. Á myndinni sjást þrír af læknum skipsins.
Mirmiogarorð
16 — 22 feta óskast til kaups.
Tilboð er greinir verð og ásigkomulag sendist af-
greiðslu Alþýðublaðsins.
GUÐIvtUNDUR LELGASÖN
sjómaður, sem drakknaði af bv.
Fylki 14. cles. s.l., var í'æcldur
að Hvarfi í Víðidat í Vestur-
Húnavatnssýslu 2ö. júlí 1927.
Foreldrar hans vo:u hjónin
Hansína Guðmundsdóttir og
Helgi Björnsson. Guðmundur
var yngstur af fjórum systkin-
um. Föður sinn missti hann er
hann var 3ja ára gamall og ólst
síðan upp með n:óður sinni,
sem enn lifir og býr á Blöndu-
ósi.
Það er ekki löng a vi 24.ár og
það er ekki við þvi oð búast að
um stóra afrekaskrá sé að ræða
þegar maður fellur irá á bei;n
aldri, en Guðmundur Helgason
hafði þó markað svo djúp spór,
að ötrúlega margs er að minn-
ast við fráfall hans. Til marks
um . dugnað og áhuga þessa
unag manns má geta þess, að
rúmlegá fermdur klauf hann
þrítugan hamariíin og gekk í
tvo vetur í Reykjaskóla. —
Snemma beindist itugur Guð-
mundar að sjónum og var hann
18 ára gamall komhn á togara,
sem háseti hjá þeirn skipstjóra,
sem allir vita að gat valið úr
mönnum á skip sitt. Þannig var
framkoma Guðmundar, að
hann vann sér traust hinna
kröfuhörðustu manna strax við
fvrstu sýn, og eítir því var síð-
an reynsla manna af honum.
Það, sem einkenndi Guðmund
svo mjög, var hin prúðmann-
lega framkorna, Samfara karl-
mannlegu útliti og góðum gáf-
j Uffl.
j Þegar Guðmundur hafði
' unnið um skeið um Dorð í tog-
| ara og lært þar til verka og unn
ið sér traust og C’ánað jafnt
vinnuféiaga sinna sem yfi'r-
i manna, tók hugurinn að stefna
enn hærra og beindist nú að sic
mannaskólanum, og enn sýndi
það sig, að þar.na yar ekki
neinn miðlungsmaður á ierð-
inni, og siðastlið'ð vor laúk
hann fiskiskípstjóraprófinu með
ágætum.
Og.enn er h.aldið á sjóir.n og
sem fyrr hjá sama skipstjóra.
Allt Ieikur í lyndi, nú skal
sóknin hert, því nú er ailt til
reiðu. nú er stefnt að því marki,
sem allir dugmiklir vel mennt-
aðir sjómenn þrá.
Af sérstökum ástæðum er
skipt um skiprúm og unnið nreb
nýjum félögum og nýjum yiir-
mönnum. Þegar siðast er f'irið
heiman að nokkru fyrir jól, seg
ir hann: „Ég ætti ?ð geta verið
með ykkur á áramótunum." Fn
liann var ekki með þeim á ára-
mótunum í þeirri merkingu, er
hann átti við. Þ?.u, sem ekki
fengu Guðmund aftur, eru
fyrst og fremst elsnulega eigi.t'-
konan unga, Hulda Pálsdóttir,
sem hann giftist 30. des. 1.941,
■ ... -
Vt
%*«#>
Guðmundur Ilelgason.
og litli.-sonurinn þairra' 15 mán
aða gamall. Einar að nafni. svo
og tengöaforeldrarnir, Páll
Pálsson. verkstj. og kona hans,
sem hann unni og yirti svo mik
ils og sem höfðu tekið hann inn
á sitt • heimili sem ástfólginn
soh og gefið honum o.g konu
hans tækifæri til að búa séi
yndislegt heimili í þeirra íbúð.
i Á þessu heimili er söknuður-
inn mikj.ll og sorgin, því aldrei
( verður sorgin eins sár eins og
i þár, sem hamingjan . og ástin
| hafa ráðið ríkjum í jafn ríkum
mæli.
Mikill’ harmur er aldraðri
móður Guðmundar og systrum
og öðrum vinum að fráfalli
hans. Ég vil biðja góðan guð að
styrkja aila ástvini Guðmund-
ar heitins Hélgasonar og aö
þeir láti huggast við minning-
una um ao haía átt því láni að
fagna að hafa átt samleið með'
jafn góðum dreng.
Þ. B.
iifffatifild miih
! U'M ÁRAMÓTIN lækkaði
! Flugfélag íslands fargjöld með
,,Gullfaxxa“ á miiíi Reykjavík
ur og Kaupmannahafnar. Er far'
gjaldið nú kr. 1800.000 eðra
ieiðina, en var áður kr. 1988,00.
í Nemur því lækltunin nálega 10
%. Fargjöld fram og til baka
\ hafa verið lækkuð úr kr. 3578,00
i i kr. 3240,00. Á öðrum flugleið
! um félagsins haldast fargjöld ó
breytt um sinn.
AB 5