Alþýðublaðið - 15.02.1952, Blaðsíða 4

ÁB'Alþýðubiaðið 15. febrúar Í952
Ekki sér hann sína menn,,.
ÓLAFUR BjÖRNSSON
hagfræðingur skriíaði í gær
og fyrradag í Morgunblaðið
einhverjar vitlausustu grein
ar, sem það blað hefur enn
birt um verðlagsmálin, og er
þá ekki lítið sagt. Morgunblað
ið er samt sem áður himinlif
andi og talar um háðulega út
reið, sem AB hafi fengið í
þessu sambandi! Það fer að
verða nokkuð óbrigðult, þegar
Morgunblaðið hrósar frammi
stöðu liðsmanna sinna og hæl
ist um yfir „óförum“ andstæð
inga, þá hefur frammistaðan
verið léleg. Líklega er þetta
allt með ráðum gert. Það get
ur varla verið tilviljun, að því
vitlausari greinar, sem ýmsir
liðsmenn birta í dálkum blaðs
ins, því meira er þeim hælt í
ritstjórnargreinum. Það er og
standandi frétt í Morgunblað
inu eftir allar útvafþsúíhræð
ur á alþingi, að stjórnarand-
staðan hafi fengið „háðulega
útreið“, Venjulega hafa þess
ar fréttir verið skrifaðar og
settar, áður en umæðurnar
fóru fram. Það skiptir nefni-
lega engu máli fyrir Morgun
blaðið hvað raúnverulega er
sagt í umræðunum.
Fram að þessu hefur Ólat'ur
Björnsson getið sér mesta
frægð fyrir að reyna að sanna,
að launþegar töpuöu á því að
fá dýrtíðaruppbót! Nú eykur
hann á frægð sína með því að
reyna að sanna, að kaupmenn
hafi ekkert grætt á aínámi
verðlagsákvæðanna! Er ekki
von, að Morgunblaðið sé ánægt
með skrifin? Hvar gætu slík
skrif hafa birzt nema í Morg
unblaðinu eða vsi? En ViVir
hefur um skeið dregizt aftur
úr í vitleysunni,
Hver er kjarninn í greinum
Ólafs? Hann segir ,að vörur
þær, sem nú er okrao á, hafi
ýmist alls ekki fengizt áður
eða þá að álagning á ]>ær hafi
raunverulega verið jafnhá og
nú, þar sem þær hafi verið
seldar í fornverzlunum, að
hurðarbaki í verzlunum eða
á ýmis konar svörtum mark-
aði. Atliugum nú hvort um
sig.
AB hefur margsýnt fram á,
að eftir afnám verðlagsrFrvæð
anna hafa heildsalar tvö-þre-
faldað álagningu sína á ailar
vefnaðarvörur og fatnað, bæði
frílistavörur og bátagjaldeyr
isvörur. Úts'jluverð þeirra til
neytenda hefur hækkað um
11—15% vegna álagningar
hækkunar. Nú vill AB spyrja
Ólaf Björnsson: Hefur alls
engin vefnaðarvara verið fá-
anleg hér undanfarin ár? Hvað
skyldu verzlunarskýrslur
segja um það? Gengu þeir
Morgunblaðsmenn strípaðir
fyrir gengislækkun? Ekki
væru það góð meömæli með
ráðherrum Sjálfstæðisflokks-
ins í fyrrverandi rfkisstjórn,
Jóhanni Jósefssyni og Bjama
Benediktssyni, ef svo hefur
verið.
En ef sú röksemd Ólafs
stenzt ekki, að hér hafi ekki
fengizt nein vefnaðanrara f>æ
ir gengislækkun, þá er hin
eftir, að sú vefnaðarvara, sem
fékkst, hafi verið seld á miklu
hærra verði en verðlagsá-
kvæði gerðu ráð fyrir, s\ro að
álagningarhækkunin, sem AB
hefur sýnt fram á, hafi alls
ekki átt sér stað. Hvað segja
kaupmenn um þá kenningu?
Ætla þeiraðsitjaþegjandiund
ir því, að hagfræðingur Sjálf
stæðisflokksins haldi því fram,
að kaupmenn hafi brotið verð
lagsákvæðin allan þann tima,
sem þau voru í gildi? Eða
treysta þeir því, að enginn
taki mark á þessum skr’fum
Ólafs? Og hvernig stendur á
því, að Morgunblaðið tekur
undir þau? Er það nú allt í
einu komið á þá skoðun, að
allt viðskiptalífið hafi fyrir
gengislækkunina og afnám
verðlagsákvæðanna verið orð
ið gagnsýrt af verðlagsbrot-
um? AB minnir, að eitthvað
annað hafi sézt í Morgunblað
inu, þegar heildsatamálin voru
á döfinni á sínum tíma. Þau
voru tómar ofsóknir á hendur
alsaklausum mönnum, sagði
Morgunblaðið. Enginn þeirra
átti að hafa framið nokkurt
afbrot. Hefur Morgunblaðið
kannske skipt um skoðun á
þeim málum nú? Og er Ólaf
ur kannske af skrifa þessar
greinar til þess að minna á
þau? Svo mikið er víst, að
ef nokkurt mark er takandi á
skrifum hans nú, eru gömlu
heildsalamálin ekki nema
barnaleikur einn í saman-
burði við það reginsvindl,
sem Ólafur Björnsson gefur
í skyn að átt hafi sér stað
síðar.
Hernig svo sem skrif Ólafs
eru skilin, þá getur niðurstað
án ekki orðið önnur en sú,
eigi að fá eitthvert vit út úr
þeim, að þau séu fyrst og
fremst ásökun á heilsala og
aðra kaupsýslumenn fyrir ok
ur og verðlagsbrot, meðan
verðlagsákvæðin voru í gildi.
Ólafur hefur þó vafalaust ætl
að að verja heildsalana, en ó-
vart lamið þá í staðinn. Það er
hið fornkveðna upp aftur:
Ekki sér hann sýna menn, svo
hann ber þá líka!
„Sem yður þókhast” -
Shakespeare á leiksviði Þjóðíeikhússins
Séluskaffur
Dráttarvextir falla á söluskatt fyrir 4. ársfjórð-
ung 1&51, hafi skatturinn ekki verið greiddur í
síðasta iagi 15. þ. m.
Að þeim degi liðnum verður stöðvaður án frek-
ari atvinnurekstur þeirra, er eigi hafa þá skilað
skattinum.
Reykiavík, 14. febrúar 1952.
Tollstjóraskrifstofan, Hafnarstræti 5.
AB — AlþýöublaSið. Útgefandi: AlþýSuflokkurinn. Ritstjóri: Stefán Pjetursson.
Auglýsingastjóri: Emma Möller. — Ritstjómarsimar: 4901 og 4902. — Auglýsinga-
sími: 4906. — Afgreiöslusími: 4300. — AlþýSuprentsmiSjan, Hverfisgötu 8—10.
AB 4 í
SYNING SHAKESPEARES
SJÓNLEIKS er alltaf talin
merkur leiklistarviðburður. því
að vitað er, að bvert leikhús
vándar til slíkra sýninga eins
og framast er unnt. Siðan það,
heyrðist. að Þjóðleikhúsið hyggð
ist efna til sýningar á sjónleikn
um ,.Sem yður þókr.ar“, eftir
þennan skáldjöfur, hefur frum
sýningarinnar verið beðið með
meiri óþreyju og forvitni, held
ur en venja er til, þar eð al
niennt mun álitið, að sú sýning
yrði einskonar profraun á list
ræna getu þeirrar stofnunar.
Frumsýningin sýndi og sannað;
að það stóðst þá prófraun með
prýði; sýningin varð í heild eft
irminnilegur leiklistaratburður.
Fyrst og fremst ber að sjálf
sögðu að þakka leikstjóranum
Lárusi Pálssyni að svo vel tókzt
tU. Það er fyrst og íremst hans
starfi að þakka. Og það hefur
áreiðanlega verið erfitt starf að
móta jafn margar og fjölbreytt
ar psrsónugerðir og þessi leikur
krefst, þannig að hver þeirra um
sig bæri sinn sterka og línu
hreina einstaklingssvip, sem túlk
andi þeirrar sérstöku skapgerð
ar og eiginda, eins og höfundur
ætlast til, og fella síðan allar
þessar ólíku persónugerðir í um
gerð heildaráhrifanna. Þetta erf
iða viðfangsefni hefur leikstjór
anum tekizt svo vel, að undrum
sætir, einkum þegar þess er
gætt, að við eigum enga „tradi
sjón“, varðandi meðferð Shak
espeare-sjónleikja, og sannar
Lárus hér enn einu sinni, að
hann vex sem leikstjóri að sama
skapi og viðfangsefnið er örðugt
og stórbrotið. Þess skal getið,
að það hefur verið honum ómet
aniegur styrkur, að þýðandmn,
Helgi Hálfdánarsori, hefur leyst
þá þrungu þraut að klæða leik
ritið í íslenzkan búning, svo ó-
venjulega vel af hendi, að ef-
laust mun seinna verða talið,
að þar hafi hann unnið bók-
menntalegt afrek. Enda þótt
frumtextanum sé vandlega
fylgt, er málið lipurt og setn-
ingarnar flestar framsagnar
hæfar vel, án þess þó, að orða-
valið eða setningaskipunin
verði hversdagslega lágkúru-
leg, — og það eitt út af fyrir
sig, getur riðið baggamuninn,
þegar til túlkunar og tjáningar
á leiksviði kemur.
Þá verður það og að teljast
starfskröftum ÞjóðJeikhússins
og íslenzkum leikbslarmönnum
góður vitnisburður, að völ skuli
vera á þsim leikurum og leik-
sviðsmönnum, er gert hafa leik
stjóranum kleyft að ná slíkum
árangri. Það kom ej.gum á ó-
vænt, að Þjóðleikhusið ætti yf
ir þeim ytri tæknibrögðum að
ráða er gera mættu slíka sýn-
ingu glæsilega fyrir augað, en
slík tæknibrögð er aðeins eink-
isverð skrautspjör, ef það brest
ur, sem mest er um vert.
En það brast ekki. Leikend-
urnir leystu hlutverk sín að vísu
misjafnlega vel af hendi, en
sumir ágætlega og jafnvel með
afbrigðum vel. Ber iar fyrst að
nefna frú Bryndísi Pétursdótt-
ur, sem leikur Rósalind hina
fögru á þann sanna og lát-
lausa hátt, sem er þessu
vandasama hlutverki samboðið.
Hefur þessi unga leikkona þar
með unnið mikinn tigur á sviði.
því að hlutverkið krefst mikils,
ekki aðeins hvað ytri leiktækni
og tjáningarleikni snertir, held
ur fyrst og fremst i::nri leiks.
ósegjanlega fínna hugarblæ-
brigða, sem verða að speglast í
rödd, svip og fasi, en þó svo í
hóf stillt, að tjáningi.n verði eír
læg og’ látlaus. Þetta tekzt leik
konunni víðast hvar mjög vel.
hreyfingar hennar eru mjúkar,
látbragðið innilegt og hugþekkt,
röddin hreimþýð og lætur vel að
tjáningu geðbrigðanna. Það er
Prófsteinn hirðfífl
Pálsson.
Lárus
fyllsta ástæða til að óska hinni
ungu leikkonu til hamingju
með þennan sigur.
Rúrik Haraldsson leikur Or
lando, og má fullyrða, að enn
hafi honum ekki lekizt betur
á sviði, enda þótt hann skorti
nokkuð á þá djúpu, viðkvæmu
einlægni, sem túlkun þess hlut
hlutverks krefst öðrum þræði.
Hins vegar hefur hann til að
bera þann glæsileik, karl
mennsku og öirfsku, sem hlut
verkið krefst og hreyíingar hans
eru að þessu sinni öruggar —
og hugsaðar, en ek'.ci með þeim
losarabrag, sem oft hefur lýtt
leik hans áður. En Rúrik má þó
varast það nefhljóð, sem farið
er að lýta framsögn hans nokk
uð; rödd hans er það hrein og
blæsterk, að nefhljóðið er hon
um óþarft.
Ungfrú Steingerður Guð
mundsdóttir kemur nú í fyrsta
skipti fram á sviði Þjcðleikhúss
ins, en hún er áður landskunn
fyrir flutning sinn í útvarp á
ýmsum merkum leiksviðsverk
I um. Hún hefur einkum lagt
! stund á „monodrama", en sú
listgrein gerir einkum miklar
I kröfur til framsagnar, enda kom
I það greinilega í ljós að þessu
I sinni, að ungfrúin tæður yfir
meiri leikni og tækni í fram
sögn, heldur en almennt gerist
um leikara. Meðferð hennar á
hlutverki Gelíu, stöllu Rósalind
ar, var með ágætum; ekki að
eins hvað framsögn snerti, held
ur eru og hreyfingar hennar
írjálslegar, látbragðið eðlilegt
og leikurinn allur tjáningarrík
ur. Hjá því fer varla, að ~næg
verkefni bíði þessarar efnilegu
leikkonu á sviði Þjóðleikhúss
ins í náinni framtíð.
Baldvin Halldórsson leikur
Oliver, bróður Orlandos. Fram
sögn Baldvins í þessu hlutvprki
er með ágætum, leikur hans hnit
miðaður og öruggur, persónu-
myndunin gerð af ríkiyn skiln
:ngi og innlifun. Baldvin er -vax
mdi leikari, og fyrst og fremst
'yrir þá sök, að hann leítast
illtaf við að byggja leik sinn á
taðgóðum skilningi' á skapgerð
peirrar persónu, sem hann túlk
ar.
Haraldur Björnsson hefur áð
ur sýnt og sannað, að hann er
bess umkominn að leysa •örð-
ugustu hlutverk Shakespeare-
s.iónleikja þannig af hendi, að
ekki hefur öðrum íslenzkum
leikurum þar betur tekizt. Að
þessu sinni leikur hann Jakob,
hinn þunglynda aðaismann, sem
leitað hefur athvarfs í skóginum
í fylgd með hinum útlæga her
toga. Ber leikur hans vitni mik-
lli þekkingu á Shakespéare-
tradisjóninni og oarsónugerðin
klassisk í sniðum.
Gestur Pálsson leikur hlut-
verk hins landflótta hertoga af
myndugleik, bæði í framsögn og
hreyfingum, o^er ieikur hans
hinn glæsilegasti. Að þessu
sinni lék Ævar Kvaran hlutverk
1 Ámiens aðalsmam.s; það hlut-
j verk krefst góðrar söngraddar,
og gerði Ævar þvi hin beztu
skil, bæði hvað leik og söng
snerti. Valdemar Heigason leik
ur Kórens smala; gerfið er kát
broslegt eins og við á, og leik
ur Valdemars þruuginn þeirri
látlausu kímni, sem honum er
sonar í hlutverki Pilvíusar ef
til vill skemmtilega.ý útfærður
og minnist ég þess ekki, að hafa
séð Róbert betur takast létt gam
ansemi. Átti hann og góðum
samleik að fagna, þar sem Sig-
rún Magnúsdóttir var aiinars
vegar í hlutverki Fífu smala-
stúlku, en Sigrún er þarna í ess
inu sínu og leikur hennar hinn
skemmtilegasti.
! Jón Aðils leikur hlutverk
' Friðriks, bróður hins útlæga her
toga og á vitanlega að vera hinn
versti harðstjóri og fantur, —•
en það er eins og Jón nái ekki
fullkomlega tökum á hlutverk
j inu. Er ekki kominn tími til
þess, að finna einhvern annari
en Jón, til þess að leika slík hlut
verk; hann er áreiðanlega sjálf
ur farinn að þreytast á þessum
misindismönnum, auk þess, sem
hann hefur sýnt og sannað, að
hann er fyllilega hlutgengur
hvað aðra persónugerð snertir.
Þorgrímur Einarsson ieikur hirð
mannshlutverk, og tekzt vel að
túlka uppsakfningsháttinn og
Framhald á 7. síðu.
Róbert og Sigrún í hlutverkum
Silvíusarar og Fífi.
Baldvin Halldórsson í hlut-
verki hertogans.