Tíminn - 21.06.1964, Blaðsíða 6

330 stúdenfar
í vor hafa um 330 stúdentar
lokið prófi við menntaskóla
landsins. Einhvern tíma hefði
mönnum vaxið þessi stúdenta-
fjölgun í augum, því að sú var
trúin, að bókvitið yrði ekki lát-
ið í askana. Enn eru vafalaust
til ýmsir, sem hugsa á svipaða
lejð, og því sé það meira en
að bera í bakkafullan lækinn að
flytja frumvÖrp um það á Al-
þingi að bæta við þremur nýj-
um menntaskólum á næstu ár-
um. Framsóknarmenn fluttu
frumvörp um þetta á seinasta
Alþingi og stóðu þingmenn úr
stjórnarflokkuniHn að sumum
þeirra. Samkvæmt þessum
frumvörpum var lagt til að
reisa nýjan menntaskóla í
Reykjavík, mehntaskóla á Aust-
urlandi og menntaskóla á Vest-
urlandi. Öll dagaði þessi frum
vörp uppi.
8| nýir mennta-
skólar í Danmörku
Ef skyggnzt er til nágranna-
þjóðanna, myndi forustumönn-
um þar vart vaxa þessar tillög-
ur Framsóknarmanna í augum.
Á síðast liðnu vori luku 7,3%
18 ára aldursflokksins stúdents
prófi í Danmörku. Árið 1980
, er ráðgert að 20% þessa ald-
ursflokks Ijúki stúdentsprófi í
Danmörku. Fyrir aldamót
ráðgera Danir að þurfa að bæta
við 80 nýjum menntaskólum.
Norðmenn og Svíar gera hirts
vegar ráð fyrir, að strax 1970
ijúki 20% umrædds aldurs-
flokks stúdentsprófi hjá þeim,
en nú er þessi tala 12% í Nor-
egi og 13,7% í Svíþjóð. Ástæð-
an til þess, að þessi tala er nú
lægri í Danmörku en í Noregi
og Svíþjóð, mun m. a. sú, að
meira er um ýmsa tæknilega
sérskóla í Danmörku.
Tvöfaldast á tutt-
ugu áim
Fram yfir fyrri heimsstyrjöld
ina fullnægði háskólinn í Kaup
mannahöfn Dönum, en þá bætt-
ist við háskólinn í Árósum.
Eftir síðari heimsstyrjöldina
bættist svo við háskólinn í Od-
ense. En þetta þykir hvergi
nærri nóg. Nú ráðgera Danir
að bæta við þremur nýjum há-
skólum, sem verða dreifðir um
landið, á næstu árum. Nýju há-
skólarnir verða a. m. k. jafn
stórir háskólanum í Árósum,
eins og hann er nú, jafnvel
stærri. Nú stunda um 17000
stúdentar háskólanám í Dan-
mörku, en eftir tuttugu ár er
ráðgert, að 35.000 stúdentar
verði þar við háskólanám eða
að tala þeirra tvöfaldist á þess-
um tveimur áratugum. Auk
þess er gert ráð fyrir stórfelldri
fjölgun margvíslegra tækni-
skóla.
UM
28 nýir háskólar
í Bretlandi
En það eru fleiri en Danir,
sem hafa þannig stórfelldar
áætlanir á prjónunum um aukn-
ingu skólakerfisins. í dag er
talið, að um 216 þús. stúdentar
séu við háskólanám eða annað
hliðstætt framhaldsnám í Bret-
landi. Áætlað er, að þessi tala
verði komin upp í 560.000 inn-
an 15 ára. Brezka stjórnin hef-
ur nýlega birt áætlun um bygg
ingu 28 nýrra háskóla eða hlið-
stæðra menntastofnana, jafn-
hliða því, sem hinir eldri há-
skólar verði auknir og endur-
bættir. Áherzla verður lögð á
að dreifa hinum nýju háskólum
sem mest um landið og gæta
þess alveg sérstaklega, að hin-
ir afskekktari landshlutar verði
ekki útundan. Hinir fornfrægu
háskólar í Oxford og Cam-
bridge, sem reynt hafa að halda
kennsluháttum sínum sem mest
í fornhelgum skorðum, vinna
nú kappsamlega að því að
breyta þeim til samræmis við
nýja tímann, svo að þeir eigi
ekki á hættu að dragast aftur
úr.
Nvr heimur
Sú ‘ stökkbreyting í kennslu-
málum, sem ráðgerð er í Dan-
mörku og Bretlandi, er aðeins
sýnishorn þess, sem nú er að
gerast hvarvetna í heiminum.
Nýir stúdentar.
■ • ’ • ■ • i
Þetta er afleiðing hinnar miklu
framsóknar tækninnar og vís-
indanna, sem átt hefur sér
stað seinustu áratugina. í fram-
tíðinni verður það bókvitið og
þekkingin, sem ráða mun mestu
um, hve mikið verður hægt að
láta í askana. Þess vegna mun
keppnin milli þjóða verða hvað
hörðust á því sviði, hver geti
menntað bezt og mest hinar
uppvaxandi kynslóðir. í hin-
um vestræna heimi ber nú
verulega á þeim ótta, að hér
hafi Sovétríkjunum tekizt að
komast fram úr í svipinn, og því
þurfi vestrænar þjóðir að gera
enn meira átak í þessum efn-
um en ella.
í þessum efnum verða íslend-
ingar að gæta þess vel að halda
hlut sínum. Framtíð fámennrar
þjóðar veltur meira á því en
nokkru öðru, að hún« hafi sem
menntaðastan og mannaðastan
einstakling í hverju rúmi.
Dreifing mennta-
stofnana
Eins og áður er getið, munu
Danir og Bretar leggja allt kapp
á að dreifa hinum nýju mennta
stofnunum, sem þeir ætla að
reisa, sem mest um landið. Al-
veg sérstaklega ætla þeir að
kappkosta að hinir afskekktari
héruð verði ekki útundan í
þessum efnum. Fátt hefur meiri
þýðingu fyrir hin afskekktari
héruð en að fá góða mennta-
stofnun, sem á margan hátt
getur orðið miðstöð menningar-
lífs í umhverfi sínu.
Það er því rétt stefna, sem
var mörkuð í áðurnefndum
frumvörpum Framsóknarmanna
að af þremur menntaskólum,
sem hér þarf að bæta við á
komandi árum, verði einn í
Reykjavík, en hinir tveir á
Austurlandi og Vesturlandi.
Hitt er alrangt, sem kom fram
hjá menntamálaráðherra í um-
ræðum um áðurnefnd frum-
vörp á Alþingi, að bæta ætti
úr þörfum strjálbýlisins í þess-
um efnum með byggingu heima
vistar í Reykjavík. Hitt er rétt,
að heimavistina á Laugarvatni
þarf að auka.
í þessu sambandi verður og
ekki komizt hjá að minna á, að
skólamálum dreifbýlisins hefur
ekki verið sinnt nægilega að
undanförnu. Enn vantar víða
tilfinnanlega gagnfræðaskóla.
Háskóli á Akurevri
Það er fullkomlega tímabær
hugmynd, sem Ingvar Gíslason
hreyfði á Alþingi í vetur, að
Akureyri fái háskóla áður en
langur tími líður. Það er ekki
ólíkleg þróun, að tala þeirra,
sem stunda hér háskólanám,
tvö- til þrefaldist á næstu 20
árunum. Það á alveg eins að
vera framkvæmanlegt að koma
upp háskóla á Akureyri og
að margfalda háskólann í
Reykjavík. Að sjálfsögðu yrði
verkaskipting milli þessara
tveggja háskóla
Menningarlífi landsins getur
á margan hátt orðið meiri styrk
ur að tveimur háskólum en
einum. Nokkuð er það, að t. d.
Danir og Bretar fara heldur þá
leið að fjölga háskólunum en
að stækka þá sem fyrir eru
þeim mun meira.
Tímabær endur- |
skoðun
Á nýloknu þingi Sambands
íslenzkra barnakennara var
samþykkt áskorun á mennta-
málaráðherra þess efnis, að
hann skipi sem fyrst nefnd til
að endurskoða og skipuleggja í
heild skólakerfið með tilliti til
breyttra þjóðfélagshátta. Við
þá endurskoðun yrði hagnýtt
þekking og reynsla grannþjóða
okkar í skóla- og uppeldismál-
um.
Það er áreiðanlegt, að slík
endurskoðun og hér er rætt
um, er meira en tímabær.
Skólakerfið er orðið úrelt á
fjölmörgum sviðum, — enda
miðað meira og minna við allt *
aðrar aðstæður en þær, sem
nú eru. í þessu sambandi má
t. d. benda á landsprófið. Því
var ætlað að jafna aðstöðuna
til inngöngu í menntaskóla, en
hefur snúizt upp í að tefja fyr-
ir því, að unglingar kæmust í
menntaskóla. Vegna þrengsl-
anna í menntaskólanum í
Reykjavík er alltaf verið að
þyngja það. Jafnframt hefur
það haft meira og minna óheppi
leg áhrif á allt starf gagnfræða-
skólanna. í nágrannalöndum
okkar þekkist landsprófið ekki
í sömu mynd og hér og þar
Ijúka unglingar líka stúdents-
prófi yfirleitt ári fyrr en hér.
t. s
Hin uppeldislega
hlið
í framannefndri ályktun full-
trúaþings Sambands ísl. barna-
kennara er vakin sérstök at-
hygli á því, að hraðfara breyt-
ing þjóðfélagshátta leggi skól-
unum sífellt ný verkefni á herð-
ar og aukna ábyrgð. Skólarnir
verði óhjákvæmilega að fá að-
stöðu. til að haga störfum sín-
um í samræmi við þá þróun. Sér
staklega beri að leggja meiri
áherzlu á hina uppeldislegu hlið
skólastarfsins en gert hefur ver-
ið. Það þurfi að stefna mark-
víst að því að glæða persónu-
legan þroska einstaklingsins,
laða börn og unglinga til sjálf-
stæðra stárfa í námi, vekja list-
hneigðir þeirra, hvetja þau til
hagsýni og ráðdeildar og ætla
félagslegu uppeldi nægilegt
svigrúm í skólastarfinu.
Þetta er vel mælt og rétt
mælt. Það má ekki leggja allt
kapp á þreytandi bókstafsnám,
þótt það þurfi að vera með.
Mestu máli skiptir að þroska
barnið eða unglinginn bæði
sem einstakling og félaga.
Þetta hlutverk skólanna er orð-
ið enn brýnna en áður vegna
þeirra breytinga, sem orðið
hafa á heimilunum, m. a. við
tilkomu útvarps og sjónvarps.

6
TlMINN, sunnudaginn 3). júní 1964