Alþýðublaðið - 20.05.1952, Side 4

AB-AIþýSubíaðið
20. maí 1952
Hættusvæðið Berlín.
ÖLLUM ER ENN í fersku
;'minni hin fantalega tilraun
IRússa fyrir fjórum árum til
•þess að flæma Vesturveldin
'burt með setulið sitt úr Vest-
ur-Rerlín, þar sem þau eru
^samkvæmt gerðum samning-
um, og til þess að svelta þær
’tvær milljónir Þjóðverja, sem
'þar búa, til uppgjafar og und
irgefni við Sovétríkin og kom-
múnistiska leppstjórn þeirra
í Austur-Berlín og á Austur-
Þýzkalandi.
Tilraun þessi var, eins og
menn muna, gerð með þeim
hætti, að Rússar lokuðu járn-
brautum frá Vestur-Þýzka-
landi til Vestur-Berlínar,
þvert ofan í gerða samninga,
svo að hvorki var hægt að
flytja daglegar nauðsynjar,
svo sem matvæli og hráefni,
né herlið til borgarinnar; og
var öllum frá upphafi slíks
flutningabanns ljóst, að hung
u,r vofði yfir Vestur-Berlín
■innan skamms, ef banninu
vrði ekki aflétt, með illu eða
góðu, eða einhver ráð til þess
fundin, að gera það óvirkt.
Aldrei hefur ófriðlegar litið
út með Rússlandi og Vestur-
veldunum eftir aðra heims-
•styrjöldina, en fyrstu vikur
þessarar fólskulegu tilraunar,
og þótt fáir hafi máske þá
gert sér fullkomlega ljóst, hve
alvarleg stríðshættan var, þá
vita menn það nú, eftir að
birt hafa verið bæði bréf og
. dagbækur Trumans Banda-
ríkjaforseta frá þeim dögum.
Það munaði ekki hársbreidd,
að þetta fantabragð Rússa
hleypti heiminum þá þegar í
bál; og sennilega hefði það
gert það, ef „loftbrúin“ fræga
frá Vestur-Þýzkalandi til
Vestur-Berlínar, hið einstæða
átak Vesturveldanna til þess
að verja íbúa hins einangraða
borgarhluta hu.ngri, með
birgðaflutningum í lofti, hefði
ekki innan skamms gert hið
rússneska flutningabann ó-
. virkt.
Síðan hefur verið tiltölu-
lega hljótt um Berlín þar til
nú, að Rússar eru, á ný byrj-
aðir að hafa í frammi þar ýms-
ar egningar og ofbeldisað-
gerðir, sem enginn getur sagt,
hvaða afleiðingar kunna að
hafa, ef áfram verður haldið.
Hefur það vakið einna mesta
athygli, að fyrir nokkrum Vik-
um létu þeir vopnaðar her-
flu.gvélar sínar ráðast með
vélbyssuskothríð á friðsama,
franska farþegaflugvél á leið
til Vestur-Berlínar, svo að
tveir farþegar særðust og
mesta mildi var, að flugvélin
var ekki skotin niður. Þessa
rússnesku stigamennsku var
að vísu eftir á reynt að afsaka
með því, að hin franska flug-
vél hefði verið komin út af
réttri leið; en bæði hefur það
verið borið til baka, og auk
þess þykir mönnum sem það
hefði verið lítil afsökun fyrir
hinar rússnesku orustuflug-
vélar að hefja skothríð á far-
þegaflugvélina. Varpaði eitt
Parísarblaðið fram þeirri
spurningu í því sambandi,
hvar það þekktist meðal sið-
aðra manna, að skotið sé af
lögregluþjónum á friðsama
vegfarendur fyrir það eitt, að
ekki væri farið á afmörkuð-
um stöðum yfir götur.
En skotárásin á hina
frönsku farþegaflú.gvél er
ekki það eina, sem bendir til
þess að Rússar séu, byrjaðir á
hættulegum „æfingum“ og
egningum á Berlínarsvæðinu.
Undanfarna daga hafa þeir
verið að gera sér léik að því,
að stöðva herlögreglu Banda-
ríkjamanna og Breta á um-
saminni leið milli Helmstedt
og Vestu.r-Berlínar og ekki
viljað gefa á því neina skýr-
ingu, sem staðið hafi verið við
stundinni lengur. Leynir sér
ekki, að hér er um skipulagð-
ar tilraunir að ræða til þess að
færa sig upp á skaptið við
Vestu.rveldin og ganga á
samningsbundinn rétt þeirra
til þess að hafa her í Vestu.r-
Berlín, meðan Austur-Berlín
og Austur-Þýzkaland er her-
setið af Rússum, og óhindraða
leið þangað frá Vestu.r-Þýzka-
landi. Þykir margt benda til
þess, að Rússar hugsi sér nú
til nokkurs hreyfings á Ber-
línarsvæðinu yfirleitt í sam-
bandi við boðaðan varnar-
samning Vestur-Þýzkalands
við Vesturveldin og væntan-
lega aðild þess að Evrópuhern
um. Gæti þá vel svo farið, að
þar gerðust viðburðir, sem
ekki yrðu, alveg í samræmi
við margyfirlýstan friðarhug
sovétstjórnarinnar og komm-
únista.
Enginn efi er á því, að af
'öllum hættusvæðum fyrir
heimsfriðinn í dag er Þýzka-
land, og þá einkum Berlín,
hið hættulegasta. Þess vegna
eru síendurteknar egningar
og ofbeldisaðgerðir Rússa þar
sérstaklega ábyrgðarlausar og
örlagaþrungnar. Enginn veit,
hvað fyrir þeim vakir með
slíkum leik við ófriðareldinn;
en löng reynsla kennir mann-
kyninu, að þannig sé oft til
styrjalda stofnað, hvort sem
sá er tilgangurinn eða ekki.
.zsu '.Ugpmt'
Hafnarfjörður,
Umsóknum um dvöl barna
á dagheimili V.K.F. Framtíðin í sumar, veitt mót-
taka n.k. þriðjudagskvöld kl. 8 í dagheimilinu.
DAGHEIMILISNEFNDIN.
Nýtt Borgundarhólmsskip. skipaféiag, sem
milli kaupmannahafnar og Borgundarhólms, hefur látið smíða
nýtt og glæsilegt farþegaskip hjá Burmeister og Wain, og hefur
því verið gefið nafnið „Kongedybet“. Skipið, sem hefur þegar
byrjað ferðir til Borgundarhólms og sést hér á myndinni, tekur
1500 farþega.
GOMLUTOGÁRARNIR.
AB — AlþýSublaðl3. Otgefandl: Alþýðuflokkurlnn. Ritstjórl: Stefán Pjetursson.
Auglýsingastjóri: Emma Möller. — Ritstjómarslmar: 4901 og 4902. — Auglýsinga-
Eími: 4906. — AfgreiSslusími: 4900. — AlþýSuprentsmiSjan, Hvernsgötu 8—10.
GOMLU TOGARARNIR eru
nú ýmist seldir úr landi til nið-
urrifs eða þeir eru teknir til
gagngerðar viðgerðar og sett í
þá olíukyndingartæki.
Belgaum var í fyrra seldur til
Höfðakaupstaðar. Fór frarn á
honum mikil viðgerð jafnframt
því, sem sett voru í hann olíu-
kyndingartæki. Fyrir áramót
var skipið tilbúið til veiða og
var nú skírt Höfðaborg. Brátt
kom í ljós, að skipið eyddi miklu
meiri olíu með hinum nýju tækj
um en eðlilegt gat talizt. Hefut
útgerð skipsins nú verið hætt
í bili og liggur það nú bundið í
Reykjavíkurhöfn.
Togarinn „Júpiter“ var seld
ur til Þingeyrar. Stálsmiðjan og
vélsmiðjan Héðin toku að sér
að gera endurbætur á skipinu.
Kolaboxin voru tekin burt, en
í stað þeirra sett olíugeymar og
oiíukyndingartæki. Skipið var
styrkt, sett í það ný skilrúm og
plötur. Fóru alls um 20 smál. af
stáli í þessar viðgerðir. Af öðr-
um viðgerðum og breytingum
má nefna, að í nokkrum hluta
af skipstjóraherbergi var gerð
ur klefi fyrir loftskeytatæki og
loftskeytamann. í eftri hluta
brúarinnar fyrir aftan stýrishús
ið var gerður kortaklefi. Dekk
var sett af nýju efni, reykhálfur
lækkaður og aftursigla og raf-
lagnir endurnýjaðar. Ný lifrar-
bræðslutæki af sömu gerð og eru
í nýsköpunartogurunum voru
sett í skipið. Júpíter er með þeim
stræstu af eldri togurunum,
394 rúml. brúttó, smíðaður í
Englandi 1925 fyrv Þórarinn
Olgeirsson, en keyptur hingað
til lands af Tryggva Ófeigssyni
Júpíter hefur nú verið skírð-
ur upp og heitir nú Guðmundur
Júní eftir hinum nýlátna afla-
manni og sjósóknara Guðmundi
,Júní Ásgeirssyni. Togarinn Guð
mundur Júní lagði af stað til
heimahafnar 21. febrúar og er
nú kominn úr fyrsíu veiðiferð
inni, þegar þetta er ritað. Skip
stjóri á togara Þingeyringa er
Sæmundur Jóhannesson. —
Kostnaðarverð skipsins að lokn
um breytingum og viðgerðum
ásamt útbúnaði í fyrstu veiði-
för er talið nema nokkuð á
fjórðu milljón króna. Hefur rík
issjóður ábyrgzt lán til skipa-
kaupanna, er svarar samtals til
90% af kostnaðarverði skipsins.
Eigandi togarans er félag, sem
heitir Togaraútgerð Dýrafjarð-
ar, og eru einstaklingar, hrepp-
urinn og Kaupfélag Dýrfirðing-
ar aðilar að því. Hefur Eiríkur
Þorsteinsson kaupféiagsstjóri á
Þingeyri haft aðalforustu um að
fá skip þetta til Dýrafjarðar.
Félagið ísfell á Flateyri hef-
ur nýlega keypt togarann Gylli,
og er hann nú kominn í slipp til
breytinga og viðgerða. Hann er
smíðaður í Þýzkalandi 1926 og
er 369 rúml. brúttó. Eigandi
hans var h.f. Kveldúlfur.
Nýlega hafa togararnir Ba'.l
ur og Haukanes verið seldir til
Belgíu til niðurrifs. Voru þeir
báðir orðnir rösklega 30 ára
gamlir.
(ÆGIR).
Hátíðahöld Norð-
manna hér í gær.
ÞJOÐHATIÐARDAGUR
Norðmanna var 17, maí. í
Reykjavík minntust Norðmenn
búsettir hér dagsins með ýrasum
hætti. Klukkan 9.45 árdegis var
safnast saman í Fossvogskirkju
garði og lagður blómsveigur við
mirtnismerkið um fallna Norð-
menn. Klukkan 11—13 tók
norski sendiherran á móti norsk
um og norsk-íslenzkum börnum
á héimili sínu, Fjólagötu 15, ög
18. maí kl. 16—18 var gestnmót
taka í sendiherrbústaðnum. Og
þá hafði Normannslaget í
Reykjavík samkvæmi í þjóðleik
húskjallaranum.
Geýsir og aðrir Heklu
farþegar kvaddir
með sðng á Akureyrl
Frá fréttaritara AB
AKUREYRI í fyrradag.
HEKLA lagði frá bryggju á
Akureyri kl. 8 í gærkvöldi með
karlakórinn Geysi í Norður-
landaför. Kórinn er ásamt fylgd
arliði 50 manns, en einnig fer
með skipinu 105 manna flokk-
ur ferðamanna á vegum ferða-
skrifstofunnar.
Veður var í gærkvöldi hið
bezta, sem komið hefur á vor-
inu. Kvöddu þúsundir manna
kórinn við bryggju, Karlakór
Akureyrar og Kantötukórinn
sungu, en Jónas Jónsson kenn-
ari flutti kveðjuorð. Geysir eiid
g?lt kveðjurnar með söng, og
faiarstjcri hans, Hermann Stef
ár.sson, flutti stutta ræðu. Síð-
'ást sungu Karlakór Akureyrar
og Kantölukórinn þjóðsönginn.
Erindi um íslenzkan
iðnað í útvarpinu
einu sinni í viku.
í SAMBANDI við Iðnsýning-
una, sem haldin Verður í nýja
Iðnskólanum seint á þessu
sumri, mun sýningarstjórnin
beita sér fyrir víðtækri starf-
semi til kynningar á íslenzkri
iðnaðarframleiðslu.
»
Þannig hefur útvarpsráð goð
fúslega fallizt á, að leyfa sýn-
ingarstjórninni umváð yfir
nokkrum mínútum í útvarpinu
einu sinni í viku að loknum síð
ari kvöldfréttum. Fyrsti liður-
inn af þessu tagi verður í kvöld,
og mun formaður sýningar-
stjórnar þá hef ja þessa starfsemi
með ávarpi.
Einnig hefur Iðnsýningin
féngið af nota af sýningarglugga
Málarans í Bankastræti urn
vikutíma og verður opnuð þar
auglýsingasýning á vegum henn
ar á morgun.
Píanótórdeikar Jórumtar Viðar
JORUNN VIÐAR hélt píanó-
tónleika 15. þ. m. Mitt í al-
gleymi symfómuhljómleika og
samsöngva kveður ung listakona
sér hljóðs ein síns liðs í Austur
bæjarbíói. Mun mórgum hinna
háttstemmdu hljómlistarunn-
enda hafa þótt all djarft að
bjóða þannig hinum „æðri mátt
arvöldum“ byrgin. En Jórunn
Viðar er ekki neitt óskrifað
blað meðal íslenzkra tónlisíar-
manna; enn er mönnum í fersku
minni, er hún lék píanókonzert
eftir Mozart með symfóníuhljóm
sveitinní ekki alls fyrir löngu,
„zart, zartlich, mozartlich“!
Viðfangsefni Jórunnar Viðar
voru að þessu sinni: Beethoven:
Sonata op. 28 í D-dúr (Pastoral
sónata), Schumann: Abegg-til-
brigðin op. 1 og Toccata í C-dúr
op. 1, Shostakovitch; Sonata op.
64, og Chopin: Etýður í es- og
as-moll (Stormetýðan).
Það er ekki hinn ástríðu-
þrungni og hugum stóri Beet-
hoven, sem lýsir sér í D-dúr són
ötunni, heldur öllu iremur hinn
makindalegi, í fullri sátt við
guð og umheiminn. Jórunn Við
ar lék þessa sannkölluðu „sveita
lífssónötu" blátt áiram, eins og
vera ber, án alls Beethoven-
xembings, stílhreint og sannfær
andi. Hún benti manni víða á
blíða eftiróma frá tónheimum
Mozarts, sem og vísi að „róman-
tík“ Mendelssohns siðar meir,
sem leynast í tónverki þessu.
í Abegg-tilbrigðum Schu-
manns gætti meir persónuleiks
listakonunnar, og í ,,Toccötu“
hans. Var flutningur hennar
hinn ,,karlmannlegasti“, til-
þrifamikill, svo að undrun
sætti, og hljóðfærið knúið til
ýtrasta hljómmagns, er með
þurfti.
Sónata eftir Shcstakovitch
mun flestum hafa verið ókunn
ug, er á hlýddu. Náði listakon-
an föstum tökurri á þessu nokk
uð nýstárlega verki, og flutti
það í svo skýrum dráttum og
af svo næmum skilningi, að
flestum mun hafa orðið það Ijós
lifandi . fyrir hugskotssjónum.
Þetta er óneitanlega mjög eft,-
irtektarverð tónsmíð. Levnir
sér ekki í tónsmíðatækni þessa
fræga og frumlega Rússa, að
Mozart muni vera honum of-
arlega í huga (einkum í síðasta
kafla sónötunnar), þrátt fjxir
hina umhverfu lieildarútkmnu
á verkinu.
Síðasti liður á tónleikunum
voru tvær „etýður“ eftir Cbop
in. Gerði listakonan þeim hin
beztu skil eins og vænta mátti.
Var þeim tekið með langvar-
andi og hjartanlegum fagnaðar
látum áheyrenda. Varð hún að
sjálfsögðu að leika nokkur
aukalög. Átti maður bágt með
að sætta sig við að þessum un-
aðslegu tónleikum væri lokið,
þsgar tíminn bauð svo.
Listakonunni barst fjöldi
blómvanda, — miklu fegurri en
ég hef áður séð, að mér fannst!
Þórarinn Jónsson.
AB 4