Alþýðublaðið - 25.11.1952, Síða 4

j 'AB- Alþýðufolaðið
25. nóv. 1&52.
Hver er munurinn?

TÍMINN, blaS Framsókn-
srflókksins og íorsætisráð’-
Sierrans, þykist ekkert skilja
í því, hvernig á því geti stað-
áð, að íslenzkir launjþegar
skuli fara fram á kjarabæt-
ur, þar á meðal nokkra
grunnkaupshækkun og fulla
dýrtíðaruppbót á allt kaup.
„Verkalýðssamtökin í nálæg
um löndum berjast ekki fyrir
grunnkauþshækkunum“, seg-
ir hami, „og ekki fá launþeg-
ar þessara landa fulla dýrtíð
arvísitöluuppbót á laun sín
... Hver rök eru til þess, að
krefjast almennra grunn-
kaupshækkana . . . hér, en
engra þar? Og hvers vegna
Ihafa stéttarsamtökin allt aðra
stefnu hér en þar?“
Þannig spyr Tíminn í
ritstjómargrein á sunnu-
daginn, sem nefnist „Hver
er munurinn?“ Það er rétt
eins og hann geri sér enga
Siugmynd um þá stórskostlegu
kjaraskerðingu, sem hefur
átt sér stað hér á landi í tíð
núverandi ríkisstjómar, —
sem Tíminn styður — og ekki
é sér neina hliðstæðu í ná-
lægum löndum. Hvergi ann-
ars staðar á Norðurlöndum
eða á Bretlandi er neitt ná-
lægt því önnur eins dýrtíð og
ihér; enda erum við algerlega
einir um þá óstjóra, sem hér
hefur rikt síðan íhaldsflokk-
amir tóku við völdum. Ekk-
‘ert nálægt land þekkir hlið-
stæðu þeirrár gíf urlegu geng
islækkunar, sem hér var
framkvæmd fyrir tveimur og
ihálfu ári; ekkert þeirra hefur
neitt að segja af því fyrir-
ferigði, sem hér gengur undir
nafninu bátagjaldeyrisbrask;
S engu þeirra hefur verðlags
eftirlitið verið afnumið og
okrið gefið frjálst, eins og hér
hjá okkur, — enda verðbólg
an og dýrtíðin þar óveruleg í
samanburði við það Evrópu-
met, sem hér hefur verið sett
f hvoru tveggja í tíð núver-
andi ríkisstjórnar.
Það er því sannarlega eng-
in furða, þótt verkalýðssam-
tökin hér knýi nú á um
nokkru meiri kjarabætur, til
þess að rétta hlut sinn gagn-
vart okrinu og dýrtíðinni, en
nauðsynlegar hafa þótt í ná-
grannalöndum okkar. Þó er
það algerlega rangt, sem
ri
Topaz"
Tíminn heldur fram, að það
sé aðeins hér, sem farið sé
fram á grunnkaupshækkanir
og fulLa dýrtíðaruppbót á
kaupið. Það vildi svo neyðar-
lega til, að einmitt sama dag
inn og Tíminn var með þenn
an þvætting, var ritari danska
alþýðusambandsins að skýra
hinu nýbyrjaða alþýðusam-
bandsþingi hér frá heildar-
samningum, sem dönsku
verkalýðssamtökin gerðu síð.
ast liðið vor. Þá fengu þau,'
þrátt fyrir miklu minni dýr
tíð í Danmörku, margar þær j
kjarabætur, sem verkalýðs-!
samtökin era nú að beriast
fyrir hér, — þar á meðal
nokkra grunnkaupshækkun,
endurnýjun vísitöluuppbótar
á kaupið, sem áram saman
hefur verið greidd í Dan-
mörku, eins og alls staðar á
Norðurlöndum, og iengingu
árlegs orlofs úr tveimur vik-
um upp í þrjár, eins og
verkalýðssamtökin fara nú
fram á hér, meðal annars. |
Það er líka kunnara en frá
þurfi að segja, að kaup hefur
hækkað meira eða minna á
Bretlandi síðustu mánuði,
enda þótt vöxtur dýrtíðarinn
ar þar hafi ekki verið neitt
sambærilegur við það, sem
hann hefur verið hér. Það er
þannig ekki aðeins eitt, held-
ur allt, sem er rangt í sam-
anburði Tímans á stefnu
verkalýðssamtakanna hér og
í nágrannalöndum okkar. Það
er engin önnur stefna, sem
stéttarsamtökin hafa hér en
þar. En það er allt önnur og
meiri dýrtíð, sem þau verða
að berjast við hér. Svo er
þeirri ríkisstjórn, eða réttar
sagt ríkisóstjórn, fyrir að
þakka, sem Tíminn styður;
en hún er með þeim hætti,
að ekkert nálægt land þekk-
ir annað eins. Þar er mun-
urinn, sem Tíminn spyr, hver
sé, á þvi, sem hér er að ger-
ast, og í nágrannalöndum
okkar, — munurinn á stjóm
géngislækkunarinnar, báta-
gjaldeyrisbrasksins og verzl-
unarokursins hér os stióm
viðnámsins gegn dýrtíðinni í
nágrannalöndunum. Og í
þeim mikla mun felst skvr-
ingin á þeim kiarabótakröf-
um, sem verkalýðssamtökin
sér sjá sig nú tilneydd að
gerá.
Waage. Þýð.: Bjami
Guðmundsson.
Hafnarfjarðar
heldur fund í Alþýðuhúsinu í kvöld M. 8,30
Dagskrá:
1. Kosning fulltrúa á flokksþing Alþýðuflokksins.
2. Þingmál, málshefjandi: Emil Jónsson, alþingism.
Félagsmenn fjölmennið og mætið stundvíslega.
Stjómin.
AB — AlþýðublaðiS. Útgcfandi: Alþýðuflokkurinn. Ritstjórl: Stefán Pjeturssbn-.
Fréttastjóri: Sigvaldi Hjálmarsson. Auglýsingastjóri: Emma Möller. — Ritstjóm-
arsímar: 4901 og 4902. — Auglýsingasími: 4906. — Aígreiðslusimi: 4900. — Alþýðu-
prentsmiðjan. Hverfisgötu 8—10. AskrlftarverS 15 kr. á mánuBl: 1 kr. I lausasðlu.
SJON LEIKURIN M „Tópaz"
getur, ekkj, talizt nýr at nálinni.
Hvað ytri lífsskilyrð: og um-;
hverfi persónanna snertir er
hann og allstaðbundina heima-
landj höfundarins. Hins vegar
er sjálf saga leiksins svo ótíma
bundið og alþjóðlegt ævintýri,
að flestum mun reynast hún
auöskilin. Að minnsta kosti bar
ekki á því, að frumsýningargest
ir þjóðleikhússins síðastiiðinn
föstudag Virtust ekki skilja
prýðilega hvað Pagnol hinn
franski væri : áð fara. Enda
vérður hohum ekki borið á
brýn, að Hann leiði athygij á.
horfenda frá efninu með beim-!
spekilegum- vangave'tum eða
listrænurr. útúrdúrum, eða villi
heiirii'tíir á sögupersónum með
tuíinnirgasemi og viðkvæmni í
þeirra garð. Hann segir söguna
látlaust og .ljóst - en það leikur
kuldalegt hæðnisglort um vairr
hans, þótt frásagiuLmátinn sé
ósköp alúðlegur.
| Sigan, greinir frá ungum, ve’
gefnum.og einstaklega ráðvönd
um manni, sem trii.r bókstat.
lega á það siðgseðislögmál, er
p: gnar og yfirboða. tr í sið-
menmuðu þjóðfélagi viður.
kenna sem gildandi n ahisnúru
tyr:-’ fc eytni ma’ma eg sam-
skipti. 'T»ar eð viökomásdi per-
sóna er barnakennari, kostar
hann gð sjálfsögðu kápps um að
ír.mtcia nemen.bur. sínum
bessa sómu lögmalstrú, í þeim
góða tilgangi, að hún verði
þeim gæfurikasta veganestið A
langferð lifsins, enda rísa ekki
aðrir gegn því lösmál. en óíáns
gripjr . g íantar, aö hans áliti,
og fá iíka verðuga refsingu fyr-
ir. í samræmj við þessa lífsskoð
un sína reynir hann vitanlega
p.ð lihna húsbónda....sínum og
>toínunjnni aílt ’pað gagn, er
na:;n má, hann er líka- ástfang.
jr.n af dóttur hú Vmdans, o?
það dregur ekkj úr trúmornsk
unni; hann hefur sinn metnað.
-- baun þráir að hljóta pálma
akademisins, þar eð hann ei
þess fullviss, að slíkt virðingar.
tákn veitist aðeins: þeim, sem
tokizt befur að uppíyha kröfui
s.ðgæðhJögm.álsins til hins ýti
asta.
E". þrátt fýrir alla sina trú.
Jmennsku og alLan sipn dugnac
'hlýtur hann ekki pálma aka
' demísins. Og þegar hann reyn.
ist ófáanlegur til að veröa vif
þeirrí frómií béiðni skólastjór
ans, að „leiðrétta“ einkunn eins
nemandans til samræmi.s við
óskir barónessunnar, móður
drengsias, rekur skólastjórinn
hann frá störfum; vesalings
Tópaz botnar ekki neitt i
neinu, því að það getur ekk'
átt sér stað, að um nokkri
glompu sé að ræða varðandi ai
•stöðu virtra og heiðarlegrs
borgara til hins gildandi sið.
gæðislögmáls. Þegar hann lend
ir síðan í þjónustu eins mikiis
virts bæjarfulltrúa, sem reyn-
ist hafa drjúgar tekjur ai
því að selja bæjarfélaginu
ýmislegt við „hagkvæmu verði1'
og þarf á leppmenni að halda
til þess að skrifa undir samn
ingana, skilur Tópaz enn ekki
neitt í neínu. Samvizkubitið
vegna þess að hann er orðinn
jViðriðinn andstyggilegt svindil
brask með fjármuni almenn-
1 ings ætlar að gera út af við
hann; hann er þess íullviss, að
fyrr en varir muni hann sæta
réttmætri refsingu, þar eð hið
Toþaz, — leiksviðsmynd.
innra og ytra öryggi siðmennt-
aðs þjóðfélags hlýtur að byggj-
ast á þeirrj meginreglu hins
viðtekna og viðurkennda sið-
gæðislögmáls, að dyggðin hljóti
sín laun og glæpurinn sína refs
ingu. Hann kemst að visu að
raun um, að mútur og samsekt
getur dregið refsinguna á lang-
inn, en siðgæðislögmálið hlýtur
að vera jafn óbrigðuit fyrir það.
Það er ekki fvrr en hann
hlýtur hið þráða viðurkenning-
artákn, — pálma akademísins,
— fyrir þátttöku í einhverju
lúalegasta svikabragðinu, að
augu hans öpnast. Á samri
stundu skilur hann það, að sið-
gæðislögmálið er virðingá-
mönnum þjóðfélagsins aðeins
nauðsynleg skikkja, svo að þeir
g.&ti leynt almenning trúðsbún-
ingi sínum. Að það er glæpur-
-inn, sem hlýtur sín laun, en
dyggðin sína refsmgu í sið-
menntuðu þjóðfélagi; allt velt-
ur á því einu, að viðkomandi
kunni tökin á samtrúðum sín-
Castel Bénac — llaraldur
Björnsson.
Topaz ----- Róbert Arn-
finnssón.
um og samsektarmönnum og
haldi hið viðtekna siðgæðislög-
mál í heiðri á yfirborðinu. Og
upp frá þeirrj stundu er Tópaz,
barnakennarinn ráðvandi, ger-
breyttur maður. Þegar hann
kveður áhorfendur í leikslokin,
virðist honum liggja opin leið_
in til vegs og valda, og þeir
|ha£a óljóst hugboð um, að pálm
Jarnir verði varla ema heiðurs-
'merkið, sem hann hlýtur fyrir
1 mikilvæg og vel unnin störf í
þágu þjóðfélagsins.
Aðalhlutverkið, Tópaz, er
leikið af Róbert Arnfinnssyní.
Þetta er í annað skiptið, sem
honum er falið vandasamt að_
aihlutverk á sviði þjóðleikhúss-
ins, og ólíkari hlutverk getur
varla. Það er fyllsta ástæða til
að óska Róbert til hamingju
með ,,Tópaz“, betur hefur hann
áreiðanlega aldrei áður gert.
Hann skilur hlutverkið til hlít-
ar og nær æ fastari tökum á
því að sama skapi og átökin
harðna. Svipbrigði hans og öll
viðbrögð, þegar hann stendur
með „pálmann í höndunum“ og
lugu hans opnast og hánn vákn
’r af blekkingarsvefninum, eru
iremasta afbragð. Sömuleíðis:
’rikur hans í síðasta þætti, —
'ft'r sinnaskiptin.
Haraldur Björnsson leikur
hæjarfulltrúann, hinn mikils-
úrt.a Castel-Bénac, pg er með-
cerð hans á því hlutverki öll
vo frábær, að húh þolix fýlli-
'egá samanburð við þao, sem
hezt hefur verið gert hér á léik_
viði báeði af Haraldi sjálfum
>.g öðrum. T.eikur 'ncns er jafn.
.Tbrifamikni og snjail frá upp-
safi tií ienda, honum skeikar
’vergí h;'ð, minnsta um skilning
T túlkun á þessu örðuga hlut-
ærki og lætur hvergi undan
síea. Þerta leikafrek sannar, að
j Haraldur er listamaður, sem að
I kveður. þegar honum býðst
hlu+verk, er krefst þroska,
-Veks og raunverulegra átaka.
Hín fagrá ög veraldarvana
'rá Suzv Courtois er leíkin af
~vmi S'e'urleifsdóttur, og er
hetta í fvrsta skiptið, sem hún
. "'rmir frarn á =viði þjóðleik-
Tússins. Hlutverk þetta er
randasamt meðferðar, en Erna
'°rir bví hín beztu skiL Eink-
’m er T'kur hennar í siðasta
'ærti nipfi áeæfum.
.Tón ATils leikur Mucihe skóla
Vóiastínra. hinn Jágaða og
■nienntaða óhokka, og gerir þá
’ersónu eft.irminnilega ■ með
'nrtmiAaðri túlkun, og sterkum
'nökrpPiifurn leik Svipbrigðin
»g raddbrieðin eru gerhugsuð
-g rhissa * aldrei marks, hvort
s “Idur cem beim sómamanni,
Muche. býður svo við að horfa
að hylja mnræti sitt undir
; Fýárhhald -á! 7. síðlú
& s!
AB4