Alþýðublaðið - 29.03.1953, Blaðsíða 4

ALÞÝÐUBLADIÐ
Sunnudaginn 29. marz 195:5
TjtPefandi; Alþýðufíokkurinn. Ritstjóri og ábyrgðarmaður.
HannibaS Vaídimarsson. Rleðritstjóri: Helgi Sæmundsson.
Ffeétía»t3Ón: Sigvaldi Hjgimarsson. Blaðamenn: Loftur Gu3-
nsuadsson og PáB Beck. Atiglýsingastjóri: Emma Moiier.
Ritstjómarsímar: 4901 og 4902. Auglýsingasdmi: 4906. M-
grsTjfelusimi: 4300. Alíjýðuprentsmiðjan, HverfiBgöto 8.
Áskxiftarverð kr. 15,00 á mán. í lausasölu kr. 1,00
Alvara eða fáíalæti?
ÞAU TÍÐINDI gerðust á
fiokksþingi Framsóknarmanna,
þegar sýnt varð, að Stein-
grímur, Hermann og Eysteinn
ætla að lúra í flatsænginni hjá
fhaldinu fram yíir kosningar,
að borin var fram vantraust-
tillaga á Bjarna Benediktsson
sem dðmsmála- og utanríkis-
málaráðherra. Tillaga þessi setti
forustumenn Framsóknar-
flokksins í ærinn vanda. Þeir
vissu ekki sitt rjúkandi ráð
góða stund. Tíminn hefur ver-
ið að ónotast í garð Bjarna
fyrir meðferð dómsmálanna,
og sumum óbreyttum liðs-
msrnnm Framsóknarflokksins,
sem ekki hafa samlagazt spill-
ingunni, stendur stuggur af i
framkvæmd varnarsamnings-
ins af hálfu íslenzkra stjórnar-
valda. Þetta var tillaga, sem
hvorki var hægt að fella né
samþykkja frá sjónarmiði
Framsóknarforustunnar! Loks
k\'addi Steingrímur Steinþórs-
son forsætisráðherra sér hljóðs
og lýsti yfir því, að flokksþingið
gæti ekkí lýst vantrausti á
Bjama Benediktsson sem utan-
ríkisráðherra, því að hann og
hinir ráðherrar Framsóknar-
flokksins væru samábyrgir
honum um stefnuna í þeim
efnum Gagnrýni á fram-
kvæmd dómsmálanna væri
sýnu nær Iagi, því að Bjarna
hefði skjátlazt varðandi hana
og síður en svo haft samráð
við samstarfsmenn sína í ríkis-
stjórninni, en í því sambandi
mun Steingrímur einkum hafa
haft í huga málareksturinn á
hendur Helga Benediktssyni.
Niðurstaðan varð sú, að til-
lögunni var brevtt í það horf
að lýsa vantrausti i Bjarna
Benediktsson sem dómsmála-
ráðherra og hún sambvkkt
þannig. Túninn birti svo tillög-
una í fyrradhg, og vakti hún
að vonum mikla athygli.
Forustumrnn Framsóknar-
flokksins haía sennileea ekki
gert sér grein fvrir hv', hversu
alvarlega sambvkkt hér er um
að ræða. Ff albingi sæti á rök-
gtólum. vsrru þingmenn Fram-
sókn arfl okk si ns sk uld b u nd n i r
til að beri frr.m vantraur.t á
Biarna Ppnpdikt.ccon sem dóms-
málaráðherra til að knvja
fram vilia flokksbingsins.
Þeirra tíðinda er ekki von. þar
eð binaj er lokið og ósennilegt,
að bað komi samaa aftur fvrir
kosninear. Ei.gj að síður hiýtur
cambykkt flokkshingsins að
hafa sögulegar afleiðingar, ef
hún er alvara viðkomandi að-
ila en ekki sýndarmennska.
Annaðhvort hlýtur að gerast,
að Bjarni Benediktsson biðjist
lausnar sem dómsmálaráðherra
eða ráðherrar Framsóknar-
flokksins segi af sér. Öðru vísi
verður ekki vilja flokksþings-
ins fullnægt.
Málaferlin gegn Helga Bene-
diktssyni og brennivínsstyrj-
öldin hafa verið einu ágrein-
ingsatriði stjórnarflokkanua
síðustu þrjú árin, svo að vitað
sé. Hafi annað borið á milli,
þá er það enn þögninni hulið.
Almenningi finnst þetta engin
stórmál, en flokksþing Fram-
sóknarmanna hefur gert þ3U
að pólitískri púðurcunnu með
samþykkt vantraustsins á
Bjarna Benediktsson sem
dómsmálaráðherra. Bjarni
getur auðvitað ekki tekið slíku
þegjandi og hljóðalaust. Hon-
um ‘hefur runnið í skap af
minna tilefni. En þó að hann
vilji sætta sig við þennan liiðr-
ung samstarfsflokksins, • geta
ráðherrar Framsóknarílokk.:-
ins að sjálfsögðu ekki slVrazt
undan þvi að framkvæma vilja
umbjóðenda sinna. Það jgeta
þeir aðeins gert með þeim
hætti að segja af sér, ef Bjarni
Benediktsson svarar með því
einu að þyngia sig niður í stól
dómsmálaráðherrans.
Hvar í heiminum sem væri
myndi ráðherra í sporum
Bjarna Benediktssonar nú biðj-
ast lausnar. En málgögn Sjálf-
stæðisflokksins minnast ekki
einu orði á vítun flokksþings
Framsóknarmanna á dóms-
málaráðherrann, og Bjarni
Benediktsson þegir eins og
steinn. Hann skrifar ekki einu
sinni lof um sjálfan sig undir
dulnefni í tilefni af hinni kulda-
legu kveðju frá heimili Fram-
sóknarflokksinsj en til slíkra
vinnubragða hefur iiann hingað
til verið öllum íslenzkum
stjórnmálamönnum frakkari.
Sennilega hugsar hann sér að
að láta eins og ekkert hafi í
skorízt og sitja sem íastast. Þá
reynir á kappa Framsóknar-
flo.íksins í ríkisstjórninni,
hvort beir fvlcría sambvkki
flckksþingsins eírír cU kjúfra
sig fastara að hinum fordæmda
í flatsænginni. Þjóðin bíður
þess að sjá og heyra, hvaö næst
gerist í máli þessu og spyr
þess að vonum, Iivort Fram-
sóknarflokknum sé raunveru-
lega alvara eða samþykkt
j flokk,s(bingsins aðeins pólitísk
; látalæti.
FÉLAG ÍSLENZKRA STÚ-
DENTA. í Kaupmannahcfn. hélt
fund um íslenzku handritin og
handritamálið á miðvikudag, og
var fundurinn fjölsóttur. I upp
hafi fundarins var minnzt j
Jóns Svéinbjörnssonar, sem
var (heiðursfélagi. Þá. flutti
Jón Helgason prófessor langt-
og skemmtilegt erindi um
handritin sjálf. Hann vék s.tutt
lega að kröfum íslendinga nœj
endurheimt handritanna í lok :
ræðu sinnar og sagði. að bald-1
bezta röksemd íslendinga væri!
sú, að þeim væru handri.tín
meira hjartans mál en nokkr- ^
um öðrum. Rangt væri að telja j
sjónarmið Dana £ málinu sprott j
i0 af illvilja, meinfýsi eða sk.ibj j
ingsleysi. Hann kvaðst skilja
sjónarmið margra danskra há-
skólamanna, að einsdæmi værj,
ef bókasafn væri skyldað td
þess að afhenda eigur sínar.
íslendingar gætu elcki bent á
neitt 'hliðstætt dæmi Áslæða
væri til þess að reyna ao skilja
sjónarmið hinna, jafnvel þótr á
öðru máli séu.
RÆÐA NORDALS.
Næstur tók'til iháls Sigurður
Nordal sendiherra og rakti
sögu handritamálsiris frá því'
að það var tekið upp í íslenzku
dönsku samninganefndinni i
Kaupmannáhöfn 1945 og aftur
í Reykjavík 1946. ísier.zku
nefndarmennirnir hefðu talið
handritamálið mestu varða, en
dönsku nefndarmennirnir hefðu
ekki haft umboð til að semja
um málið. Hins vegar var vit-
að, að ýmsir þeirra voru hivnnt
ir málinu og gáfu fyrirheif um,
að það yrði tekið upp aftur
sem danskt innanríkismál. Ef:
ir það hefðu íslendingar mátt
sætta sig við tvennt, í fyrsta
lagi, að tala um óskir en ekki
lagalegar kröfur, í öðru lagi,
að yrði um afhendingu handrit
anna að ræða, yroi að líta á
það sem frjálst tilboð til íslands.
Sá varnagli var sleginn af Dön
um, þar eð þeir töldu, að ef
beir afhentu handritin <6jem iétt
íslendinga, mvndi skapast for-
dæmi, er dregið gæti dilk á eft
ir sér og bað vildu Danir forð-
ast öðru fremur. Þær efndir
urðu fyrstar af hálfu stjórnár-
Danmerkur, að skipuð vo.r
1947.
ÚTVARPID skýrði frá
því á fimmtudagskvöld, að
daginn áður hefði verið
haldinn fimdur í Félagi ís-
lenzkra stúdenta í Kaup-
mannahöríi til að ræða um
íslenzku liandii'.in og hand-
ritamálið og Jón Ilelgason
og Sigurður Novilal sendi-
herra flutt þar mjög at-
hyglisverðar ræður. Hefur
frétt þessi vakið mikla aí-
hygii, sér í Jagi það, að
Nordal gefur í skyn, að ef
til vill muni senn að vænta
í máli þcssu atburða, sem
nú sé ekki við búizt. Alþýðu-
blaðið birtir hér áminnzta
frétt með góðfúslegu leyfi
Jóns Magnússonar frétta-
stjóra.
kvsémilegt hefði verið að þær
umræðúr færu fram fyrr eða
síðar. Náúðsyniegt væri, að ís-
lendingár skildu hversu ein-
stætt málið væri. í þessum
blaðaskrifum væri, sem betur
færi, klaufalega haldið á mál-
stað Dana. Innan háskólans
væri jafnvel óánægja með það,
hyernig danskir háskólamenn
hefðu haldiö á, málstað sínum.
Þegar þess væri gætt, að þrjú
til fjögur hundruð manns
hefðu skrifað undir mótmæla-
ávarpið, hefði mátt búast við
meiri blaðaskrifum, en orðið
hafa.- Yfirleitt taldi sendíherr-
ann alls ekki balia á íslenzkan
tnálstað í skrifum bessum, þar
sem prýðilega væri haldið á
málinu af þeim, sem skrifuðu
Eyrir Islani. Hann fullyrti, að
málið -stæði að minnsta kosti
sins vel nú og í haust, og sagjði,
að verið pæti, að senn gerðust
í því. atfcuruir, sem ekki væri
búizt við nú. Hann taldi úti-
lokað að skjóta málinu til nokk-
urs dómstöls. með því myndu
ísléndingar slá málið úr. hendi.
sér. í öðrn lagi taldi hann þeg- -
ar áöur útilokað með .öllu að
láta fara íram opinbera samn-
inga um málið. íslendingar
.ættu allíaf. kost á að hafna. ..til-
boði frá Dönum, ef- þeir teldu
það ekki viðunandi. þótt ó-
reynt va:ri, hver áhrif slík
neitun hefði. íslendingar hefðu
það fyrsf og fromst að styðjast
við, að beir væru allir ein-
huga í málinu og væri Dönum
það fullljóst.
HÓFSEMI OG STILLING.
Sendiherrann lagði áherzlu
á það, að íslendingar gættu
hófsemi og stillingar. Minnast
bæri þess, að úrslit málsins
væru aðalatriðið. íslendingar
yrðu að muna bað, að þeir Dan
ir, sem málið vildu leysa, vildu
fyrst og fremst gera bað ’til
þess að hsnta sa.mkomulag og
sambúð þióöanna. Því bæri ’ís-
lendíngum að forðast siórjmði.
75 ára í gœr:
\ SiQurSsion
frésmíðameisfari í Hafnarfirði.
!!l!fll!íll!!ll!:i!!l!!!l!!l!ll!l!!!!l!!!!!llll!l!!!l!U!!l
Onglingsr óskasf fi! aó selja happdræff Ismióa.
Sölulaun.
Upplýsingar á afgreiðslu Aiþýðublaðsins.
Álþýðublaðið.
nefnd hinn 13. marz
Sendiherrann rakti síðan störf
nefndarinnar og álit hennar og
sagði, að pólitískt hefði málið
staðið betur en nefndafálitið
"pf í skyn. Eriksen forsætisráð
berra bo rí ’ :vo :. ' - vv.rviu
í haust, að handritamáiið ætti
að leysast á þessu þingi, en
það hefði dregizt á langinn.
Ástæðan væri ekki sú, er marg
ír héldu, að úlfaþytur hófst í
dönskum blöðum eftir að fregn
aðist um frumvarpið. Formenn
stjórnmálaflokkanna og stjórn
in hefðu haldið fund um mál-
ið, og fulltrúar sumra stjórn-
málaflokkanna þá talið frum-
varp Hvidbergs menntamála-
j’áðlierra gahga of skammrí* og
befði þetta stöðvað málið í bili.
Eftir nýár hefði þingið átt mjög
annríkt, og’ ógerlegt hefði ver-
;ð að taka fyrir rnál, sem kröfð
ust mikilla umræðna og nefnd
trstarfa.
3LAÐASKRIFIN.
Um skrif í dönsku biöðunum
í vetur um handritamálið,
sagði sendiherrann, að óhjá-
ÞAD er í frásögur færandi,
að Hafnarfjarðarbær fékk raf-
magnsljós á undan öðrum bæj-
um á landinu. Jóhannes Reyk-
dal setti upp við verksmiðju-
hús sitt, við lækinn í Hafnar-
firði, þar sem nú er timbur-
verksmiðjan Ðvergur. litla raf-
stöð, er tók til starfa seint á
árinu 1904. Síðar byggði hann,
á Hörðuvöllum, miklu stærri
stöð, er sá Hafnaríj arðarbæ fyr
ir ’ rafmagni til ljósa fram tii
1926.
Frá 1914f—1926, eða meiri
hluta þess tímabils, sem Hörðu
vallastöðin starfaði, var Árni
Sigurðsson stöðvarstjóri þar,
og gegndi því starfi með mik-
dli prýði. Á þeim tírna festist
við hann nafnið „Árni á Hörðu
völlum", og bregður því nafni
enn ærið oft fyrir, þó að nú sé
hann fyrir löngu þaðan flutí-
ur.
Hafnfirðingar áttu mikið und
ir rafstöðvarstjóranum sínúm í
þá daga, ekki síður en. nú. Ef
frost var, eða hríðar, varð hann
að passa rennslið í Iseknum,
og það var oft á tíðum ekki
auðvelt verk. Ef lína slitnaði,
eða staur brotnaði í ofviðri, vai
hann sinn eigin línumaður og
varð að sjá um allar viðge'rSir
sjálfur. Flestar innanhússlagnir
mun hann einig hafa annazt,
að rninnsta kosti fyrri hiuta
þessa tímabils, — nú, og ef ein
hvern bæjarbúa langaði til að
vaka svolítið fram yfir kl. 12,
þá varð stöðvarstjórinn að vaka
sjálfur og gæta stöðvarinnar,
því að enginn var aðstoðarmað
Ánú SigurSsson. í!
inn, og fyrir kom það víst
ærið oft, að hann vekti nóttina
alla fram til þess c| kveikja
átti næsta morgun kl. 6.
Hafnfir'ðingum þótti væni
um rafljósin sín, cins og eðli-
legt var, því' að þeir sáu hvers
aðrir fóru á mis, sem ekki
höfðu þau. Og.þeir kunnu ekki
síður stöðvarstjóranum sínum
þakkir, sai var allt í öllu,
þegar rafmagnið var annars
vegar.
Árni SigurðssOn er Árnes-
ingur að ; i og uppruna, og þó
að hann sá að vísu ekki fæddur
'þar, er ir... þar einnig uppal-
inn. Hann var fæddur 28. marz
1878, sonur hjóoanna Sigurðar
Árnasónar og Vilhorgar Guð-
mundsdóttur, er þá bjuggu að
Miðengi í Vatnsleysustrandar-
(FriL á 7. síðu.) J