Alþýðublaðið - 29.03.1953, Blaðsíða 5

Sunnudaginn 29. marz 1953
ALÞÝÐUBLAÐEÐ

Ræða Gylfa Þ. Gíslasonar um handrifamálið:
FYRIR NOKKRUM árum var
ég staddur niðri við Reykjavík-
urhöfn ásamt dönskum þing-
manni. Þar hittum við kunn-
ingja minn. verkamann. sem
gegnir trúnaðarstarfi í verka-
lýðshreyfingunni, og skiptumst
við á nokkrum orðum. Um leið
og hann kvaddi okkur, skaut
hartn þessum orðum að mér:
,,Blessaður, minntu hann á að
vinna ötullega að því þarna útí.
að Danir skili okkur handrit-
unum“. Ég gleymdi því ekki,
en danski þingmaðurinn lét i
Ijós undrun yfir þvi, að þetta
skyldi vera eitt hið fyrsta, sem
kæmi í hug íslenzks verka- ||
manns, er hann heilsaði upp á
danskan þingmann.
AFSTAÐA ÍSLENZKS OG
DANSKS ALMENNINGS.
Hafi einhver háidið, að það i
sé fyrst og fremst eða einvörð-1
ungu áhu.gamál íslenzkra fræðj
manna, að íslenzku handritin j
Kaupmannahöfn séu afhent ís-
lendingum, þá er það mikill
misskilningur. Að baki þeirrar
kröfu stendur íslenzka þjóðin’-
öll. Ég veit um sjómenn, sem
hafa íslendingasögur með sér
á öllum ferðum .sínum og lesa
þær og læra. Ég minnist iðnað-
armanns, sem fyrir skömmu
var að störfum í húsi mínu og
hafði sérstakan áhuga á að
ræða um flókin viðfangsefni í
ættfræði Sturlungu. Ég þekki
'bændur, sem eru fræðimenn á
Eddukvæði, og þannig mætti
lengi telja.
Þekkíng á hinum fornu bók
menntum hefur á íslandi
aldrei verið séreign vísinda-
manna. Islenzk alþýða þekkti
þessar bólcmenntir, jafnveí
sjálfri sér, gefur hvergi áf
nema
Kirkjan 0
Gylfi Þ. Gíslason.
áður en þær voru fyrsit skráð
ar á skinnblöð, hún hefur
varðveitt þekkingu sína á
þeim í aldaraðir, þær hafa
orðið snar þáttur í þjóðarvit
und hennar, cinn trausrt-
asti hornsteinn, þeirrar menn
ingar, sem gefið hefur lífi
hennar gildi, aflgjafi í bar-
áttu hennar fyrir sjálfstæði
þjóðarinnar.
Dóttir alþyðunnar
AÐ ÞESSU SINNI tekur
fyrstur til máls Ormur Ólafs-
son:
Margar heitar minningar
mína þreytu dylja.
Eftirhreytur æskunnar
angri breyta viiia.
©g enn fremur:
■Það er orðið opinbert,
að mér fellur kona.
Ég get ekki að því gert
ég er gerður svona.
&á vitum við það, og þýðir
ékkert að rekast í því írekar.
Hafið á sér marga hevrend-
ur. Einn af þeim sliilur slög
þess xannig, þ. e. María Bjarna
dóttir:
Heggur bjartur hrannaskafl
hamra svarta kóra.
Brýzt um hart, með ógnar afl
ægis hjartað stóra.
Einn af þeim, sem margt var
til lista lagt og ýmsir muna, var
GuSmundur Viborg:
Harmur þjáir muna minn,
mæðan sáir tárum.
Friður dáinn, framtíðin
fjölgar gráum hárum.
Séra Einar Friðgeirsson var
hagyrðingur góður, enda viður
kc-iinir hann sínar bær.ir, sem
munu ekki ósjaldan hafa feng-
íð áheyrn:
Braga oft ég bið um lið
u* brenndur harmi sárum,
bara til að banda við
bölsýni og tárum.
Mörgum er hvíldin góð að
enduðu dagsverki, ekki sízi þeg
ar staríi er að fullu Iokið. Svo
sagði Jón Lárusson:
Glaður burt ég íer af fold,
fjör og þróttur dvfnar.
Ég hef loksins ausið mold
allar vonir mínar.
Hér kemur þá ein um góðan
grip, og hefur mörgu l.,óöi ver-
ið fórnað vegna ndárgvíslegrar
reynslu á því ágæti. Guðmund
ur Björrtsson kvað:
Von er blóm á veikum meio,
varða í sandflæminu,
grasblettur á grýttri kið,
geisli í náttmyrkrinu
Það má verá góð dægradvöl.
þegar fátt brevtir lengur þögn
dagsins, að eisra 1 fórum sínum
ijos og liti stökunnar. Eyjélfur
frá Hvammi kvað:
Þegar elli skugga ský,
skæra byrgja gleði.
Ekki veitir bá af því
þó éý stöku kveði.
Að síðustu er bá eitt þanka-
brot Þormóðar Pálssonar:
Lífs í flaumi tregi, 'tál
og tárastraumar fæðasr.
Mitt í glaumi um mína sái
myrkir draumar lceða.st.
Þeir, sem vildu kveða með í
þessum þætti, sendi bréf sín
og nöfn Alþýðublaðinu merkt:
„Dóttir alþýðunnar“.
Þe\ar þessa er gætt, þarf það
engan að undra, að hér á landi
sé almennur áhugi fyrir endur
heimt handritanna, í öllum
stéttum og öllum starfsgrein-
um, meðal þjóðarinnar allrar.
En hvernig er háttað afstöðu
til handritanna meðal almenn
ings í landi því, þar sem þau
eru nú varðveitt? Dónskur al-
menningur veit að sjálfsögðu
sáralítið um þau og þær bók-
menntir, sem á skinnblöðin eru
skráð. Það er eðlilegt. Þær bók
menntir eru ekki danskar, ekki
<kráðar af dönskum mönnum
og ekki í Danmörku. Þær hafa
ekki orðið danskar við bað, að
rokkrir danskir fræðimenri
hafa veigrað sér við að láta
þess getið, að þær væru íslenzk
ar. Danskur almenningur hef-.
ur engan áhuga á hví. að bessi
skinnblöð séu varðveitt í Knup
mannahöfn, hann mun einskis
sakna, þótt þau væru flutt það-
an, því að honum finnst ekki
og getur ekki fundizt hann
eiga þau.
Á hinn bóginn eiga Danir
fræðimenn og safnamenn, sem
gera sér auðvitað grein fyrir
því, að það, sem skráð er á
þessi blöð, er hluíi af heims-
bókmenntum og jafnframt hin
jmerkasta heimild um fornsögu
og fornmenningu Norðurlanda.
Þeir vilja halda þeim í Dan-
mörku, eins og hverjum öðrum
almennum fjársjóði, sem menn
vilja ekki missa, nánast sem
sýningar- og safngripum.
IIELGÍR DOMAR.
VERÐMÆTIR MUNIR.
I þessu er fólginn aðalmun-
urinn á gildi handritanna fyrir
Dani og íslendinga.
í aiigum íslendinga eru þau
þjóðleg verðmæti, bióðar-
dýrgripir, helgir dómar,
hluti af því, sem gerír þá að
íslendingum. I augum Dana
geta þau aldrei orðið annað
en verðmætir munir.
Og því miður hefur á það
skort, að Danir hafi gert sér
þess nógu ljósa grein, hversu
dýrmæta muni beir höfðu í
vörzlu sinni. þar sem handrit-
in.voru. Skilningurinn á veið-
mæti handritanna virð'nt fyrst
hafa vaknað, þegar til yreina
kom fyrir alvöru að afhenda
þau íslendingum. Varoveizla
handritanna hefur verið og er
enn með þeim hætti, að til
hneykslis verður að telja. Ahugi
danskra fræðimanna á rann-
sókn handritanna hefu-- cg
ekki verið sérstakur. Ýmsir
beirra. jsem nú nýlega hafa
látið dagblöð birta myndir af
sér og handritunúm, munu
hafa komizt í einna nánasta
snertingu við skinnblöðin fyr-
ir framan ljósmyndavélina.
NORRÆNT FORDÆMI.
En þótt sannað sé, að hand-
s
s
s
s
s
s
S Hylltur — srnáður.
^ JESÚS var hylltur á pálmasunnudag með grænum j
^greinum og fagnaðarópum. En skömmu síðar var hrópað:')
v, Burt með hann, krossfestu hann, gef oss Barrabas. í
S Fjórum áratugurn síðar var Jerúsalem í rústum. íbúar%
Shennar þekktu ekki sinn. vitjunartíma. Kristur var hyllt-j
• ur í orði en haínað í reynd. Aíleiðingin varð skelfing og)
í dauði. ?
s Hvað hefur gerzt í föruneyti hans síðan? Okkar eiginS
ýsamtíð er okkur næst. í margra alda sögu kristninnar heíur)
S aldrei - veríð heimtað jafnalmennt og jafnopinskátt: „Burt)
)með hann“, eins og á þessari öld — í þeim állfum 0g lönd^ •
• um, sem mést .hafa þegið af honum og eiga allt hið mesta ísj 'J
s menningu sinni og hugmyndaheimi honum að þakka ogS
s áhriíum hans. Er ekki eitthvert innra samband milli þess-ý. j..
Sarar staðreyndar og þeirra viðburða, sem sett hafa svip á'i ?;
Söldina til þessa? Tvær styrjaldir og hin þriðja og versta?
) uhdiribúin af fulíu kappi. Nýlega féllu orð á þessa leið á al^ .‘
^þjóðlegri jráðstefnu kirkjunnar manna: „Þjóðirnar yerja^
\ milljörðum til þess að búa sig undir að drepa menn og sam-S
S einuðu þjóðirnar verja nokkrum tugum þúsunda til þessV’;'
Sað bjarga mannslífum. Þetta er hryllileg alvara, hrópleg') '
) synd“. . í '
S * Trt • • V- **,
s Engmn veit, hvaða íjárupphæð var varið samtals tilýú
s síðustu styrjaldar. En svo mikið er víst, að fyrir það fé hefðiC
Sverið hægt að útrýma öllum skorti af hnettinum, a. m. k.ýá
Sum árabil, e. t. v. til frambúðar. Fyrir þá fjármuni hefðiV-
)verið hægt að veita öllum sjúklingum fullkomna hjúkrus-) ,
.og læknisaðstoð, öllum börnum á jörðinni ákiósanleg yfc’í^ :
^uppeldisskilyrði, öllum gamalmennum áhyggjulaus elliár. ý; v
S Slíkum möguleikum til blessunar hefur mannkynið snúið j
supp í bolvun styrj aldarinnar. Barabas var valinn. )
S Jesús hylltur — Jesús smáður. Stefið í sögu mannanna, /
• Ijós hennar og myrkur, líf þeirra eða dauði. Hin mikla saga^
s mannkyns er saga einstaklinganna, með stóru letri skráð, i
s dregin risadráttum. Enginn les þessar línur, sem ekki heíur j
^einhverntíma fundið aðkenningu af hrífningu pálmasunnu- S
S dagsins. Þú hefur séð konunginn góða, — ég á ekki við)
Ssýn eða vitrun, það getur hafa borið þannig að, það skiptir)
) ekki máli, með hvaða hætti það varð, hitt er aðalatriði, að^
s þú fannst Hinn Blessaða nálægt þér. Var það þegar þú\
s gekkst til altaris endur fyrir löngu? Eða þegar barnið þitti
Svar borið að skírnalauginni? Gerðist það, þegar þú fylgd-j
S ir vini til grafar? Eða var það andvökunóttina, þegar kyrrð- >
) in bergmálaði hjartslátt þinn? Það gat líka gerzt mitt í erli
) vinnudagsins og í glaumi gleðikvöldsins. Hvernig, sem það i,
s atvikaðist: Þér fannst einhver hjá þér, fannst einhver kalla.\
\á þig, eins og 'hann vildi vekja þig af draumi eða hrífa þigi
Súr háska, benda þér á nýja braut eða taka í hönd þina eins'?
)og Iærisveinsins forðum, þegar hann var að sökkva. og lyfta?.
)þér upp, upp frá áhyggju og kvíða, upp fyrir fánýti og hé-<
^góma, út úr straumsogi þeirrar fýsnar eða syndar, sem var^
ú,að ná valdi yfir þér. Á þeirri stundu fannstu, að Jesús S
S Kristur átti að vera konungur lífs þíns, hann átti eignar-S
Stilkall til þín með rétti þess kærleiks, sem allt leggur í>
• sölur og allt vill gefa og allt getur gefið, sem þig skortir.)
^Þú fannst líka, að þú áttir að þiggja það að fá að rétta hon
S um höndina sem vini þínum og bóður. fá að lúta honum ^
Ssem frelsara þínum og drottríi. Hvað gerðist svo? JesúsS
í hylltur eða smáður? Hvað vitnar sága þín. hver verður saga )
.......................... \
\ Eitt er víst, það er þér sjplfum ljóst: Þetta tvennt, þess^
\ir tveir möguleikar eru, annár myrkrið, hinn ljósið í ævi-i,
$
S
Ssögu þinni, líf þitt eða dauoi.
Sigurbjörn Einarsson.
ritin hafi allt annað og œeiia
gildi fyrir íslendinga en Dani,
er auðvitað ekki víst, að það
nægi til þess að fá Dani til þess
að skila þeim. Það er kunn-
ara en frá þurfi að segja, að
mjög skortir á að verðmætum,
bæði veraldlegum og andleg-
um, sé þann veg sk:pt rniili
þjóða og einstaklinga. að þau
séu ávallt þar, sem þau væru
bezt komin, í höndum þeirra,
sem bezt kynnu að. meta þau.
Það er einmitt undirrót al-
þióðlegra deilumála, að svo er
ekki og verður auðvitað að játa,
að hér getur sitt sýnzt hveij-
um.
Ilanáritamélið er deilumál
milli þjóða og á það sameig
inlegt öllum öðrtim deilu-
málum í alþjóðamáíum, að
við lausn þess verður fyrst
og fremst að vega hagsmuni.
Sanngimi lausnarinnar fcer
frernur að dæma efíir því, á
hvern hátt hefur verið teki'ð
tillit til réttmætra Ivtgs-
muna, en hinu, hvevju stóð
er hægt að finna í lögura
eða samningum. Það Iser voíí
urn vit og þroska t alþjóða-
málum að taka i auknum
mæli tiílit til réttmætrss
hagsmuna deiluaðila á kosín
að þcss bókstafs, sctn orðið
hefur til við ólíkar kringum
stæður.
■Norðurlandaþjóðirnar hafa
viljað láta telja sig í fremstu
röð þjóða, hvað snerti þroska
í alþjóðamálum. Þáð er rétt,
að þeim hefur tekizt að byggja
upp þjóðfélag, sem erum marg't
miklu fremra þj óðfé!agshá ttura
stærri þjóða og voldugri, og
ýmis deilumal sín hafa þessar
þjóðir leyst af sanngirni. En :ú
handritadeilunni milli Dana og
■ [Frh. á 7. síðu.J J