Alþýðublaðið - 04.07.1953, Blaðsíða 5

jQaugardáginn 4. júlí 1953
ALÞÝ0UBLAÐIÐ
' HRAÐLESTIN FRÁ PARÍS
elsur á röskri klukkustund til
Ohartres. Þessi frægi smá-
staður er í suðvestri frá höfuð-
foorginni, og maður ekur fram
Sijá Versölum. Járnbrautalest-
irnar í Frakklandi ganga eins
og beztu klukkur. Stundvísar
npp á mínútu. Manni líður vel
í bc’irn. Við erum á leið til hinn
sr heimsfrægu dórnkirkju í
Ohartres, fyrirtækið er eggj-'
andi. |
Landslag FraMciands er ná- ,
lega alltaf tiiibreyij'ingaríkt.;
Sjaldan þreytandi að horfa á j
foað gegnum klefagluggana'
Perðalag um ,,hið franska >
Iljúfa land“ er sannarlega lær-!
dómsríkt. Náttúran óspillt og
jnannvirki lýSsiiís skiptast. á
iivert sem litið er. „Mynd-!
rænt“ mundi teiknarinn að
líkindum segja, „hrein lyrik11 (
mundi Ijóðskáldið sennilega
íiugsa. Maður skilnr að þetta
opna og Ijósa landslag sveip-
ao hinu silfurmjúka and-
rúmslofti hafði öll skilyrði
til bess að verða uppspretta
hinnar nýju listar. Hér þyrp-
ast saman „mótívin" og kalla
á þar. n. sem kann að túlka
þau. Hversu fátækleg hefði
ekki list Vesturlanda orðið,
ef hún 'hefði ekki bergt á
þessari lind frjófgangi anda-
giftar. Coroi, uppgötvari hins
franska landslags, ruddi veg
herskörum af frönskum og
frönskmenntuðum landslags-
málurum.
MISTILTEINNINN
Nú brotna í framsýn hin
grænu ölduform akranna og
bxattar hæðir risa, enn á efstu
brúnum þeirra standa í löng-
um röðum há og stofnbein
tré og bera við loft. Sé augað
glöggt, þá sér maður í liminu
dimmgræna, Iireiðurlaga
klumpa hér og þar. Þetta er
mistilteinninn. Ekki getur
mistilteinninn neins staðar
vaxið nema á öðru tré, har.n.
vex oft hátt í limi hinnar
helgu eikur. Þessi undarlegi
gróður, sem ekki á sér rætur
í jörðu eins og aðrar jurtir,
Viskum album, og áður fyrr
var notaður íil lækninga, til
dæmis' gegn niðurfallssýki, er
er nú orðinn svo fágætur í Sví-
þjóð, að háirin hefur orðið al-
friðaður. Frá lyfjafræðilegu
sjónarmðii hefur hann reynd-
ar ekkert gildi. Grísku forn-
ald arkonurnar og kvenfólkið
í Japan át af blöðum hans í
þeirri trú að 'þær yrðu ólétt
ar. Siðvenja sú, sem enn
þekkist, að kyssast undir
mistilteininum, ier að iíkind-
nm leifar af sííkri frjósem.is-
athöfn.
ÓSMEKKLEGOt
KIRKJUGARÐAR
brjósti manns. í sambandi við
þetta er sænskur kirkjugarður
hrein Paradís, sem sveigir
huga ge'stsins í átt til hins
trúræna.'
NÝ.TAR GG GAMíiAE
MINJAR
í næstu andrá . er maður x
minntur á villimennsku nú-!
tímans:' sundursprengd forú
við hliðina á þeirri nýju, sem '
lestin brunar yfir, verksmiðju- j
rúst með nakta veggi og i •
foeyjglaðar járn.stoðir, ndxkrir !
sundurskotnir gufuvagnar á
hliðarspori o. s. frv.
Allt í einu mætir auganu1
nokkuð óvenjulegt mitt í,
óbyggðu skóglendi: mosavax-
in rúst af upphlöðnum róm-
verskum /jóðvegi. Það fer um
mann æsikennd. Þarna hefur
maður fyrir framan sig glæsi-
lega og áþreifanlega sönnun
fyrir því. 'að maður er staddur
í eldgömlu menningarlandi.
Hér bjó þjóð á háu menningar-
stigi meðan við norðurbyggjar
í Ultima Thule. vorum enn sið-
lausir villimenn. Nyflunga-
þjóðin, forfeður okkar víking-
arnir, fóru hér, sem kunnugt
er, rænandi og brerinandi
byggðir, og það er ekki ólík-
legt að þeir hafi enmmitt ferð-
ast eftir þessum Rómverjabæ
á jherferð :sinni um þéraðið.
Og í sérhverri kirkju kraup
fólkið og ibað guð ao frelsa sig
undan morðæði Norðmann-
anna.
VÍKINGASLÓBIR
Árið 843 sigldi fyrsti vík-
ingaflotinn inn í Signuósa og
brenndii Riúðulborg. Árið 845
hertóku víkingarnir París og
brenndu elztu kirkju borgar-
inriár, Saint Germam-després,

'■í'' 1 ", "'
DÓMKIRKJAN í CHARTRES.
Sven Erik Vingedal.
jj " j, til ösku. Þéssar og svipaðar að-
Her Iiggur mu leiðm fram , . , f ,
a ____*. ** iarir voru endurteknar við og
hjá kirkjugarði; Að undan-
skildum hinum einföldu kross-
«m hermannakirkjugarðanna.
eru franskir kirkjugarðar í
rauninni ófýsilegir staðir frá
fagurfræðilegu sjónarmiði. j
Allt sem til er í Frakklandi
áf krumsprarigi og ítóítisma
hefur safnazt saman þar. að
ógleymdri hinni allt of miklu
mergð legsteina. Kirkiugarður-
inn við Montmartre t |I dæmis,,
þar sem sagt er að ýms fræg
s’káld hafi sérstakar mœtur á
að .reika um yrkjandi. líkist
í sannleika sagt myndhöggv-
araverkstæði, að minnsta
feosti frá sjónarmiði þeirra,!
sem sjá haiva í fyrsta 'sinn ofan
af mannmargri götUnni', sem
lögð er þvert yfir hann. Dapur-
leg sýn, sem vekur óyndi í'
við í hálfa öld. Undir stjórn
hins ægj.lega ÍGöngut-Hrólfs
setíust víkingarnir um Char-
tres, en í það sinn íór ver en
skyldi: aðkomuiher réðst að
baki þeim og víkingarnir urðu
að hörfa norður á bóginn við
mikið manntjón. Rorgarnir
hjálpuðu til að berja á innrás-
armönnunum, enda áttu þeir
um sárt að binda. Eitt af
hryðjuverkum víkinga hafði
til dæmis verio að fylla upp
45 metra djúpan brunn með
lifandi fólki. Fjöldi fornminja
hefur fundizt á þessurn slóð-
um, bæði vopn og verjur v£k-
inga, sem sanna gömlu sagn-
irnar um hinn grimma gesta-
leik Norðmanna, í þessum
landöhluta er og mikið af ör~
nefnum af norrænum uppruna.
DÓMIÖRKJAN f CHARTBES
I
Smátt og smátt nálguðumst
við ákvörðunarstaðinn, um:
skóglönd og árda'fi, þar sem
náttúrufegurðin ber helgisvip.1
Og loks er rósemi okkar í
járnbrautarklefanum að engu
ger, undrunaróp heyrast, hrifn-!
ingarandvörp. við hofum
komið auga á tign og heiður
Chartresborgar, dómkirkjuna, ■
sem hér drottnar yfir um- j
hverfi sínu af hæöarbungunni,1
umk.ringd lágurn byg;Í ngmn.!
Djúpt niðri í clalnúm rennur
fljótið eins og siifruð umgerð
um listaverkið, sem við stönd-
! um nú aridsþænis. í sólmóð- ’
unni umhverfis tvíturninn'
. fliúga hvítir fuglar, — sama
sjónin og mætt heíur auganu
heima -í Uppsölum, við dóm-
kirkjuna þar.
SVEN ERIK VINGEDAL er í fremstú röð inargra
ágætra íslandsvina í Svlþjóð. Hann er skáW og listfræð-
in.gur og hefur gefxð át allmargar feækur. Vingedal hefur
aflað sér síaðgóSrar þekldngar á íslenzkri menningu, sér
í lagi bókmenntum okkar og myndlisí, og hefur lagt
milda stum! á að fræða Svía um ísland og íslendinga.
Hann kom Iiingað til lands sumarið 1950, feröaðist víða
og ritaði margar greinar um þá ferð sína. Iíér birtist efíir
Vingedal ferðaþáttur írá FrakkiancU, þar seih hann lýsir
pílagríinsför sirini til hinnar frægu dómkirkju í Chartres.
Þýðingin er gerð af Gúðmundi Daníelssyni rithöfundi og
ritstjóra, setn er góðvinúr Vingedals.
Chartres á frægð sína mik-
ils til að þakka dóm'kirkjunni
sem er eitt fullkomnasta verk
gotneskrar byggingarlistar og
ef. til vill ágætasia minnis-
merki miðaldamenningarinnar.
Kirkjan er byggð úr gráum
kalksteini á árunum 1194—
1220, á rústum tveggja kirkna,
miðskip hennar er 16.5 m
breitt. og hefur engin frönsk
kir.kja slíka breidd. Mikil eru
viðbrigðixi að koma utan úr
sóiskininu inn í dularhúm
dómkirkjunnar. Hinir 176
gíuggar hennar eru allir
s'kreyttir frábærum máiverk-
um, 'sem glitra og Ijóma á
1 eynadrdómsfullan hátt, þegar
sólarljósið þrengir sér gegnum
þá. Einn glugginn, hinn svo-
nefndi jólagluggi, sem er 11
metra hár, sýnir 24 atburði úr
lífi Jesúbarnsins. Öll þessi
regnbogans glitrandi dýrð úr
gleri, sem er jafngömul sjálfri
kirkjunni var á stríðsárunum
tekin í fourtu og komið fvrir
í loftvarnarbyrgi, en Sett upp
á ný að ófriðnum iokum. Hér
er líka um að ræða verðmæt-
ustu og samstæðustu glugga-
málverk heimsins, óg með öllu
óljætarilegt, ef eyoí'degðust.
Glermálarinn Viri tarius vildi
fram'kalla hoid og blóð Jesú
Krists í gluggamálverkum sín-
um. Hann júldi að úr glugg-
unum streymdi blóð endur-
lausnarans. svo að sérhver sá,
sem inn í kirkjuna gengi, laug
aðist í 'því til nýs lífs.
GUÐSDRAUMUR í STEINI
Dómkirkjan er éjrinig að
öðru leyti mjög skrauti búin,
og virðist ékkert hafa verið
' til sparað í búnaði hennar.
Port hennar og imweggir eni
skreyttir fjölda iágmynda og
standmynda úr sandsteini, og
'er efnið allt atburðir úr Ritn-
irigunni, sem bersýnilega hef-
ur verið rammur veruleiki í
meðvitund íriiSaMarmann-
eskiunnar. Höggmynaaauð-
legðin er má he'ita ótæmaudi
og sumar myndanna frábær
listaverk, um þennan guðs-
draum í steini hafa mikil
skáltí skrifað og hingað' hafa
myndhöggvarár Frakklands,
svo sem Rodin og BourdeTle,
sótt andlega frjófgun og sköp-
unarafl. Sernilega hefur eng-
in kirkja í heimi verið jafri
gaumgæíilega skoðuð og um-
rædd í bókum. megal ar.nars
er til 17 binda verk, sem
fjallar úm hana éina, og enn
í dag er ekkert lát á rann-
sóknunum og enn haida menn
áfram að skriía um dóm-
kirkjuna í Chartres.
•'Guðnnmáur Daníélsson þýddi.
----------............
FfóffaniaiiRavanda-
máli lepfsf seinf.
EN'N ER flóífamannavanda-
málið víða mjög erfitt viður-
eignar og mun taká a. m. k.
fimm ár að leysa það á nokk-
urn veginn viðunandi hátt.
Ráðgert er að starfsemi S.Þ.
á þessu sviði Ijúki í lok þessa
árs. Dr. G. J. van Heuven
Goedhart, sem stjórnar hinni
alþjóðlegu ílóttamannahj á Ip
S.Þ., telur hinsvegar, að n'áúðr
synlegt sé að halda starfsem-
inni áfram enn ilm nokkurra
ára skeið. Ef stofnunin hættir
störfum á tilskildum tíma,
myndi brátt koma að því að
óhjákvæmilegt yrði að hefjast
handa um ýmsar aogeröir á
þessu sviði að nýju og byggja
aftur frá grunni, í stað þess
að ella væri unnt að halda
áfram án nokkúrra tafa hinu
brýna starfi í þágu flótta-
manna.
Bæði í Evrópu og Asíu er
fjöldi flóttamanna xir siðasta
st'riði. Hörmulegast er ástandið
í f 1 ó í tam ánnab úðun u m í Kíria
og löndunum fyrir botni Mið-
jarðarhafs. Flóttamánnastofn-
unin þyrfti því að starfa í a.
m. k. fimm ár ennþá. Ef svo
yrði ekki, kæmi brátt í Ijós, að
vandamálin yrðu æði öröug úr-
lausnar fvrir stjórnarvöld
þeirra landa. sem við erfið-
leika af þessu tagi eiga viS að
stríða.
Iéiillsfarri9sfefiia
I JÚLÍMÁNUÐI vex-Swr
haldin. fjölincnn alþjéSIeg
hljómlistarráðstefna í Briissel
á vegum menningar- og vís-
indasíofnunar S.Þ.
Fyrst og fremst verða rædd
ýmis vandamál varðandi æsku-
lýðinn og hljómlistarkennsl-
una. Auk þess verða kannáðir
möguleikar á því að stofna ný
álþjóðasamtök hljómlistar-
manna og er þeim ætlað það
hlutverk að vinna að bættri
hljómlistarkennslu og aukinni
aíþióðásamvinnu á þessu sviði.
Ráðstefnan hefst 13. júlí.
Á iseinni árum hafa augu
manna um heira allan lokist
upp fyrir því, hverja þýðingu
tónlistin hef'ur í almennri
skólaméri'/ un/Helztu umræðu-
efnin á ráðstefnunni í Brussel
verða því menntun fleiri tón-
listarkennara og tólist í skól-
um.
Seixas vann ielsen.
ÚRSLIT í karlakeppninni í
Wimbledon urðu þaú, að Banda
ríkjamaðurinn Seixas vann
Danann Nielsen 9:7, 6:3, 6:4.