Alþýðublaðið - 11.12.1953, Qupperneq 5

Jfostiidagur 11. dasember 1953
ALÞÝÐUBLAÐIÐ

Sigurður B. Gröndal: JTyrri grem
VeifingomáE og áfengis
s • • • • • ft
loggjof
-'W' i
i.
UM áramótin 1929—30. þeg-
sr Hótel Borg opnaði veitinga-
salrsína, hafði Hótel ísland vín
veitingaleyfi. Nú þótti annað
ekki tiltækilegt en að hið nýja
og glæsta veitinga- og gistihús
fengi einnig vínveitingaleyfi.
En þá vandaðist má];ð. í áfeng
islöggjöf landsins mælir svo
íyrir, að ekki skuii vínveiting-
ar leyfðar á meira en einu gisti
liúsi á öllu íslandi! Minna
dugði ekki! Vínveitingaleyfið
var því tekið af Hótel ísland og
afflhent Hótel Borg.
Löggjafarvaldið sá sér ekki
fært að gera þær breytingar á
áfengislöggjöf landsins, að
’tbæði þessi stóru gisti- og veit-
íngahús hefðu vínveitingaleyfi.
Ef til viU hefur ekki verið jarð
'vegur á hinum pólitíska akri
fyrir svo skynsamlegum og
sjálfsögðum aðgerðiun til efl-
íngar veitinga- og gisithúsaat-
vinnuveginum, sem einmitt
:með opnun Hótel Borgar hóf
djarfa sókn í baráttu fyrir til-
yerurétti sínum.
II.
Árið 1930 þótti ekki tiltæki-
legt að opna nýtt og glæsilegt
veiinga- og gistihús án þess, að
jþað fengi leyfi til vínveitinga.
í dag er því síður tiltækilegt að
byggja og opna ful]komið veit-
inga- og gistihús án þess ,að því
sé veitt vínveitingaleyfí, og
þuría landsmenn ekki að undr-
ast svo yfir þeim gistihúsa-
skorti, sem nú er, og sem svo
mikið er um talað.
Það er ofur eðlilegt, að menn
Hliðri sér hjá því að festa pen-
inga sína í fyrirtækjum þess at-
vinnuvegs, sem er fjötraður
<og háður óeðlilegum lagafyrir-
imælum, er torvelda framgang
fcans og draga úr eðiilegri þró-
un. Menn leggja svo sannarlega
íremur peninga sína í þá at-
vinnuvegi, sem njóta hvers kon
ar fyrirgreiðslu af hendi hins
opínbera. Að ekki sé nú talað
im styrki og niðurgreiðslur,
sem raunar ættu að vera fyrir-
litnar af þeim mönnum, er
telja sig hugsa rökrétt og af
iieilum huga vilja atvinnuveg-
um landsmanna vel. Því það
eru aðrar leiðir, sem á að fara
tíl eflingar atvinnuvegum
landsmanna heldur en styrkja-
<og niðurgreiðsluleíðin.
III. .
í 22 ár situr Hótel Borg í ein-
okunaraðstöðu á sviði veitinga-
starfseminnar. Á seinni helrn-
ingi þessa tímabils hefjast hin-
ar stórkostlegustu framfarir í
atvinnusögu íslenzku þjóðar-
innar. Kaup- og, fiskiskipafloti
landsmanna er endurnýjaður.
Iðnaðurinn er endurskipulagð-
<ur, svo að nær gengur algerri
áðnbyltingu. Landbúnaðurinn
tekur stórstígum framförum.
En veitinga- og gb,/húsastarf-
semin stendur í stað. Að vísu
sprettur upp á þessum árum
sérstök tegund lítilla veitinga-
húsa, en að þeirri þróun verður
vkiið alveg sérstaklega.
Reykjavík vex hröðum skref |
um, ferðalög út um byggðir
landsins fara mjög í vöxt, vega
ikerfið batnar, nýjar og áður
iítt þekktar byggðir verða fjöl-
íarnar af skemmíiferðafólki,
innlendu og erlendu, — en
gistihúsunum fjölgar ekki.
Þau brenna og ganga úr sér,
bæði í Reykjavík og úti um
landið hafa gistihús brunnið og
ekki verið endurreisí. Eg held,
að tiltölulega séu öræfi lands-
ins betur búin gistiherbergj-
um; ég man ekki í svipinn hve
mörg sæluhús Ferðafélag Is-
lands og Ferðafélag Akureyrar
hafa reist á síðasta áratug, en
þau eru mörg.
ingstarfseminnar í lanainu ó-
framkvæmanlega.
* Allt frá því árið 1922, að ég
kynntist veitingastarfseminni,
hefur sama ófremdarástandið
ríkt. Veitingamennirnir hafa
verið fjötraðir af löggjafarvald
inu með hinum furðulegustu
reglugerðum og hömlum á sölu
hinna ,,gullnu veiga“, sem ein-
göngu hafa miðað að því að
útiloka frjálsa samkeppni, lam
að eðlilega þróun og að lokum
ANÆJSJA.N
er rnest
sé gjöfin
frá Francb
Kiukkur
og úr í
miklo -
úrvaíi.
Fronch
ír
"T
):
úrsmiður
Laugavegi 39.
Eg sagði áðan, að gömlu gisti ■ myndað kyrrstöðu um margra
húsin gengju úr sér. Það er of- ára bil.
ur skiljanlegt, en þó mætti und i Um leið og áfengislöggjöfin
irstrika það, að þéim er ekki hefur haldið niðri eðliltegri þró
nógu vel viðhaldið. Mönnum un á sviði veitingastarfseminn
er þó nokkur vorkunn, að þeir ■ ar og lamað hana þannig, að
ekki leggi stórfé fram til við- j hún er ekki lengur fær um að
halds og endurbóta á gisti- og gegna því menningarhlutverki,
veitjngahúsum, sem alltaf er henni er ætlað og af henni
verða mjög dýr í rekstri og . verður að krefjast, sem einni af
aldréi geta fullnægt þeim þörf
um, ! sem nú eru gerðar til
fyrstg flokks gistihúsa.
Frgm hjá þeirri staðreynd
verður ekki gengið, að marg-
sinnis hafa veitinga- og gisti-
hús i Reykjavík og úti um
landisbyggðina mishoðið gest-
hinum mörgu meginstoðiim, er
bera uppi nútíma siðað þjóðfé-
lag, hefur þróazt í landinu hin
stórkostlegasta leynivínsala og
ýmis konar ófagnaður í sam-
bandi við sölu og neyzlu á-
fengra drykkja.
Á undanförnum áratugum
um sínum með ófullnægjandi ihefur leynivínsalan verið stór-
aðbúnaði, sem rekia mætti til
ónógs viðhalds.
ÖÞví
IV.
verður vart neitað,
að
kostleg. En nú á síðustu tímum
er, eins og allir vita, hennar
gullaldartímabil, þegar vasa-
pelafylliríisófreskjan hefur ver
ið endurvakin fyrir tilverknað
veitingamenn á íslandi eiga við 1 löggjafarvaldsins með gersam
niargvíslega örðugleika að legu afnámi allra vínveitinga á
stríða og er á ýmsan hátt þröng opinberum stöðum.
ur stakkur skorinn. Mörg eru
og mistök þeirra eins og ann-
arra, og ekki mun það fjarri
sanni, að telja veitingastarf-
semina hér á landi enn á gelgju
skeiðinu, sé miðað við þau
lönd, þar sem veitingahúsa-
menning ar gömul og gróin.
Margra ára reynsla hefur
leitt í ljós, að alvarlegustu á-
gallarnir á veitingastarfsemi
landsmanna stafa af beinum af
skiptúm löggjaíarvaldsins, sem
hefur sett þar hömlur í formi
laga og reglugerða, er hafa gert
eðlilega og frjálsa þróun veit-
Það er oplnbert leyndarmá],
að álitlegur hópur manna hef-
ur haft óleyfilega vínsölu sem
aðra aðalatvinnu sína, og væri
það raunar efni í sérstaka
grein, en því minnist ég á ó-
leyfilega v.ínsölu hér. að ég tel
vandalítið að draga allverulega
úr henni með skynsamlegri til-
högun á sölu áfengra drykkja,
og þá alveg sérstaklega, ef vín-
veitingar væru leyfðar með
o msu r
í
Karla-, kven- og-bama-, fjölbreytt úrval.
BARNA—GUMMISTIGVEL.
STEFÁN GUNNARSSON H.F.
Skóverzluii — Austurstræti 12.
iniRyimmnnminimiOT^niim!Jiamiiiimiminnimnmg» t
HallgrítnsMrkja
eðlilegum
fleiri en einu
takmörkunum
veitingahúsi
Frh. á 7. aíí*a.
JÓLIN nálgast. Þröng er á
götum bæjarins og þröng í búð
um. Nægur er varningurinn.
Fólk kaupir nú gjaíir til þess
að gleðja sig og sína. Sem bet-
ur fer virðist engin þurrð á
peningum hjá öllum þorra
manna. Aldrei eru menn eins
örlátir á fé, aldrei eins hjálp-
samir við snauða c-g á þessum
tímamótum, áldrei eins góðir,
aldrei standa menn nær gúði
en á jólunum, er minnzt er
komu Krists í þennan heim.
Sarnt standa sumir tómhentir
við veginn, sem enga gjöf hafa
hlotið. Sú hugsun, að einhverj-
ir verði útundan, varpar
skugga yfir gleði þeirra, er þrá,
!að allir geti glaðzt, allir fagn-
Bláa bókin 1953
æyintýro-
slóðum
Bláa drengja- og unglingabókin í
ár er komin út.
Hún heitir R Ú N A R og er eins
og fyrri bláu bækurnar spennandi
og bráðskemmtileg.
Rúnar er úrvals drengjábók,
holl og hressandi og því
tilvalin jólagjöf handa
röskum drengjum.
BÓKFELLSÚTGAFAN
Símar 81860 og 82150.
að. Það er hægt að bæta úr.
þesit.u. Til er ein gjöf, sem næ:t<
til allra jafnt. Ef hver einstak-
lingur um allt landið vikíl
minnast komu Krists í þennaw
heim með því að leggja lítinú
skerf til byggingar þeim
kirkju, sem hel-guð er trúa'M
skáldinu okkar, Hallgrími Pét--
urssyni, — þeim, sem ort hefúr
af jafnmikilli sni'.Id og anda-
gift um píningarsögu Jesú
Krists, að nafn hans mun aldreii
gleymast meðan íslenzk tunga
er töluð.
Mæt kona þessa bæjar bár
einu sinni fram þá tillögu, áö
semi flestir íslendingar gæfh.
Hallgrímskirkju jóiagjöf. Upþ--
Iiæðin, sem frúin nefndi, vor 5
—10 krónur á mann, en þáö
mundi þó fara eftir gjafmilílí
og getu hvers og eins. Segjum
nú svo, að hvert manr.sbarn ú
landinu gæfi 5 krónur. Upþ-
bæð sú, er safnast mundi, næriai:
þá 750 000,00 krónum á ári,
Færi þessu fram í nokkur ár,
mundi féð nægja til að hægt
yrði að Ijúka byggingunni.
Af þessu er sýniiegt, að létt
er að reisa þessa kirkju, ét
þjóðin s'tendur sameinuð. Eng-
an einstakan mundi x raun og
veru muna um þetta framlag.
En þessi litla gjöf nær samt til-
gangi sínum. Engmn stendur
þá tómihentur — því að helgi
og blessun kirkjunnar nær tíí
allra jafnt.
Því miður eru til þeir menn
sem tefja 'ólja frrmgang þessa
máls. En það mun lítið stoða að
rísa á móti byggingu þessarai’
kirkju. Hún á að rísa af grunni,
stærri og veglegri en nokkur
önnur, kirkja þessa lands. Um
ókomnar aldir mun hún vísa
villtum vegfarendum veginn,
er jafnframt verður hún tákh
híns trúarlega anda tuttugústu
aldarínnar og minning \v,n
skáldið og trúarhetjuna HalL
grím Pétursson.
9. — 12. ’53. I
EHnborg Lárusdóttir. J