Tíminn - 08.11.1964, Blaðsíða 9

SUNNUDAGUR 8. nóvember 1964
9
Stólparnjr brotna vi8 áreksturlnn, strengimir togna og stöðva bíl-
inn, loks ýta þeir honum aftur inn á brautina.
' dúkka í staS ökumanns og
stjórnað með radíósambandi.
Tilraunadúkkurnar eru þannig
gerðar, að þær laskast á sama
hátt og mannslíkami. Þessar
tilraunirnar voru endurteknar,
allt upp í 160 km. hraða á klst.
— Eru þetta ódýrar girðing
ar?
— Þetta er ódýrasti og
sennilega bezti útbúnaSur sem
völ er á, og sá eini sem kæmi
til greina að setja upp hér á
landi. Þá mundi verða girt á
vegaköntum til að fýrirbyggja
útafkeyrslur, sérstaklega á
beygjum og þar sem fallið er
hátt niður.
— Sáuð þið fleira merki-
legt?
— Okkur voru sýndar marg
ar aðrar tilraunir, sem of langt
yrði upp að telja, en þó vil ég
geta um tilraunir með heml-
unarlengd og hemlun á blaut-
um vegum. Við mismunandi
hraða, með og án anti-lock út-
búnaðar á hemlunum. Þessi út
búnaður gerir að verkum, að
hjól bifreiðarinnar stöðvast
ekki alveg, við hemlun, og
hann renndur síður til. Þessi
tilranastöð hefur náð miklum
árangri, þar er stöðugt veríð
að gera betur, og rannsaka ör
yggismálin sérstaklega. í þessu
sambandi má geta þess, að Fél
agi íslenzkra bifreiðaeigenda
er mjög umhugað að koma hér
upp einhverju tilraunasvæði,
þar sem bílstjórar gætu í það
minnsta fengið að reyna akst
ur á hálku. Fjölbreyttari til-
raunir gætu hafizt þegar efni
og ástæður leyfa. — Stórþjóð
írnar gera margt til að draga
úr slysahættunni. Nú eru Bret
ar að byggja nýja borg, þar
sem umferð bifreiða og gang-
andi fólks er algjörlega að-
skilin. Þessi borg heitir Cum
bernauld og er byggð mitt á
milli Glasgow og Edinborgar.
Umferð bíla að og frá borg
inni kemur hvergi nærri um
ferð gangandi fólks. í míðborg
inni er einskonar kjallari, þar
sem bílarnir komast leið-
ar sinnar, en gangandi fólk
einu plani hærra. Bílabraut-
ir og göngubrautir íbúðahverf-
anna eru gjörsamlega aðskild-
ar, og þótt við sæjum þessa
borg aðeins á teikningum og
Ijósmyndum var auðvelt að
gera sér grein fyrir, að þarna
var komið byggingarlag borga
framtíðarinnar. Vera má, að
við sjáum þetta fyrirkomulag í
þeim hverfum, sem rísa hér í
náinni framtíð.
— Það hefur komizt til tals,
að bílpróf séu miklu léttari
hér en víðast hvar í öðrum
löndum. Hvað segið þér um
það, Haukur?
— Ég hef ekki aðstöðu til
að koma með samanburð, en
þó veit ég, að kröfurnar er-
lendis verða æ strangari. Það
er auðsjáanlega gert til þess,
að nýprófaðir bílsstjórar geti
farið út í umferðina, þar sem
hún er þéttust, án þess að
skera sig úr með hægum, ör-
yggislausum akstri, sem ruglar
aðra vegfarenda í ríminu.
— Teljið þér, að bílstjórar
hér fái nægilega þjálfun fyrir
próf?
-- Það virðist misjafnt, en
það er líka misjafnt, hvað
menn iæra fljótt að aka, hvað
aksturinn er þeim eiginlegur,
— Getur það verið, að próf
in hjá okkur miðist óeðlilega
mikið við þululærdóm, en of
lítið við aksturshæfni?
— Ég get hvorki svarað
þessu játandi eða neitandi, en
hitt er víst, að þjálfun öku-
manna verður stöðugt þýðing-
armeiri eftir þvi sem umferð-
in vex
— Lætur FÍB sig ekki varða
um prófkröfurnar?
— Stjórn FÍB hefur ekki
rætt þetta mál enn sem komið
er, en hún hefur í mörg horn
að líta. Auðvitað varðar FÍB
um þetta mál, eins og allt ann
að, sem lýtur að akstri, en
verkefnin eru mörg og stór.
BÓ.
Beygja með láréttum og hallandi akreinum. Halljnn spornar við mið-
flóttaaflinu, ef ekið er á miklum hraða.
J
TÍMRNN
„Börn geta lesið einstök orð.
þegar þau eru eins árs, setn-
ingar, þegar þau eru tveggja
ára, og heila bók, þegar þau
ná þriggja ára aldri — og þeim
þykir gaman að því.“
Þetta segir Glenn J. Doman.
yfirmaður „The Institutes for
the Achievement og Human
Potential“ í Philadelphiu, en
sú stofnun sér um kennslu
ungra barna, sem skaðast hafa
á heila. f þessari grein, sem
vakið hefur mikla athygli, tel-
ur hann það í rauninni furðu-
legt, að þessi staðreynd um
námshæfileika ungbaran hafi
ekki verið mönnum ljós fyrr,
og hvetur til þess að börnum
sé kennt að lesa miklu fyrr
en nú tíðkast. Við gefum
Glenn J. Doman því orðið:
- „Þótt við, sem störfum við
„The Institutes for the Achieve
ment og Human Potential,“
byrjuðum ekki að kenna ung-
börnum að lesa fyrr en árið
1961, þá hefur hópur sérfræð
inga unnið hjá okkur síðast-
liðin tuttugu ár við rannsókn-
ir á starfsemi heilans. Þessi
hópur lækna, lestrarsérfræð
ínga og sálfræðinga hófu rann
sóknir sínar á heilasködduðum
börnum — börnum, sem fæðsl
höfðu algerlega heilbrigð, en
síðan orðið fyrir einhverju lík.
amlegu áfalli, sem skaðaði heil-
ann.
Þegar við höfðum fylgzt me'
og rannsakað fjölda slíkra
barna, komumst við að raun
um, að mörg þeirra gátu eftir
nákvæma meðhöndlun lesið
vel þriggja ára að aldri eða
yngri. Við sáum börn, sem
s höfðu aðeins hálfan heila,
\ ganga, tala og fara í skóla á
i sama hátt og öll önnur börn.
; Gáfnafar liokkurra þeirra var
fyrir ofan meðallag og a.m.k.
eitt barnanna var í hæsta gáfna
flokkinum.
Þetta kom oftar og oftar fyr-
ir og þá fórum við að segja
. við sjálfa okkur, að eitthvað
| hlyti að vera rangt við kennslu
algjörlega heilbrigðra barna.
Lestur er ein þýðingarmesta
nauðsyn lífsins, því að svo að
í segja allur lærdómur er grund-
vallaður á honum. Það furðu-
lega er, að það hefur tekið
okkur svo mörg ár að skilja
þá staðreynd, að því yngra
sem barnið er, þegar það lær-
ir að lesa, þeim mun auðveld-
ara er það fyrir barnið.
f þessu sambandi hefur aug
lýsingasjónvarpið bent okkur
á eina staðreynd. Smábörn
horfa á barnaþættina, án þess
að athygli þeirra beinist stöð-
ugt að því. sem þar er að ger-
ast, en þegar auglýsingarnar
koma, þá þyrpast þau að sjón
varpinu og fylgjast með af
miklum áhuga. Árangurínn er
sá, að þegar þulurinn í sjón
varpinu segir: „Shell, Shell.
Shell“ með hárri og skýrri
röddu. og orðið „Shell“ kemur
einnig fram á skerminum með
stórum stöfum, þá læra börn
in að þekkja orðið, þótt þau
kunni ekki stafrófið. Sannleik-
urinn er sá, að mörg ung börn
geta lært aó lesa, ef orðin eru
til að byrja með skrifuð með
mjög stórum stöfum. Hingað
til hefur lestur verið kennd-
ur með allt of litlum bókstöf
um.
Það skiptir engu máli fyrii
heilann, hvort hann móttekur
eitthvað gegnum augu barns-
ins eða eyru. Hann skilur
hvort tveggja jafn vel. Skil-
yrðið er aðeins, að hljóðið sé
nægilega hátt og skýrt fyrir
eyra barnsins, eða orðin nægi-
lega stór og skýr fyrir augu
þess, til þess að þau grópist
í vitundina. Fyrra atriðið höf
um við oft framkvæmt, en hing
að til hefur ekkert verið gert
á síðara sviðinu.
f. sögu mannkynsins hefur
aldrei lifað fullorðinn vísinda-
maður, sem hefur verið eins
forvitinn og barn á aldrinum
frá 18 mánaða til fjögurra ára.
Börn byrja að læra rétt eftir
fæðingu sína. Þegar þau fara
í skólann, sex ára að aldri,
hafa þau þegar safnað í vitund
sína geysimiklum fróðleik —
ef til vill meiri fróðleik, en
þau munu öðlast það sem eftir
er ævinnar.
Það þýðingarmesta, sem þau
hafa lært, er a.m.k. eitt tungu-
mál, og stundum fleiri.
Við getum dregið úr löng-
un barnsins til þess að læra
með því að takmarka mögu-
leika þess á nýrri reynslu, og
því miður hefur það verið gert
víðast hvar í heiminum með
því að vanmeta hæfileika barns
ins til lærdóms.
Barnið vill læra um lamp
ann, kaffibollann, rafmagns
innstunguna, dagblaðið og allt
annað, sem fyrirfinnst í heim
inum. Það þýðir að sjálfsögðu,
að barnið veltir lampanum um
koll, hellir úr kaffibollanum,
stingur fingrunum í rafmagns-
innstunguna og rífur dagblað-
ið í tætlur. Hann er alltaf að
læra — og af augljósum ástæð-
um þá þolum við það ekki.
Við segjum því. að hann sé
ólátabelgur.og taki aldrei eft-
ir því, sem við hann er sagt,
þegar hann tekur í raun og
veru eftir öllu og reynir að
kynna sér allt.
Tímabilið frá fæðingu til
eins árs aldurs ákveður fram-
tíð barnsins. Þennan tíma ætti
barnið að hafa svo að segja
ótakmarkað leyfi til þess að
hreyfa sig og fálma sig áfram
og skapa sér þannig nýja og
nýja reynslu. Þjóðfélag okkar
í dag neitar barninu venjulega
um slíkt frelsi. Við ættum að
fullnægia hinum mikla borsta
barnsins eftir nýrri þekkingu,
sérstaklega þó á sviði tungu-
mála, hvort sem um er að ræða
tilraunir tjl að tala, hlusta eða
lesa. Á þessu tímabili í lífi
barnsins er nám knýjandi nauð
syn.
Á aldrinum fimm til átta ára
byrja börn venjulega skola-
göngu sína. Og ósjálfrátt flétta
þau sorg sinni yfir því að
verða allt í einu að skilja við
móður sína saman við skóla-
gönguna og kenna skólanum
síðan um. Það yrði að sjálf-
sögðu miklu betra fyrir nem-
andann, kennarann og allan
heiminn, ef hinn nýi nemandi
hefði, þegar hann byrjaði í
skólaum, þegar fengið áhuga
og ást á því að læra. Við höf-
um orðið varir við nokkur til-
felli, þar sem mjög snemmá
var farið að kenna börnunum,
að ást þeirra á þvi að læra
varð, þegar í skólann var kom-
ið, einnig að áhuga og um-
hyggju fyrir skólanum.
Skilningsleysi okkar á þess-
um þýðíngarmiklu atriðum
hafa leitt okkur í marga villu.
eins og t.d. þá, að sjö ára börn
byrja að læra að lesa — ekki
það sem þau hafa áhuga á
heldur hluti, sem eru mjög
fjarri áhuga þeirra, þekkingu
og hæfileikum. í stað þess
ættu böm, fimm til átta ára
gömul að læra og njóta þess
Framhald á 12. síðu.
Hægt er að kenna börnum á þessum aldri að lesa.