Tíminn - 15.11.1964, Blaðsíða 7

SUNNUDAGUR 15. nóvember 1964
TÍMINN
7
r
Islandskort Guð-
brandar hiskups
Á ofanverðri sextándu öld
voru Hollendingar fremstir
þjóða í gerð landabréfa, enda
stóðu þeir mjög framarlega í
sjósókn og siglingum Einn
þekktasti kortagerðarmaður
þeirra á þessum tíma var Abra-
ham Ortelius. Hann gaf út
fyrstu stóru kortabókina og
vakti hún mikla athygli á sín-
um tíma. Ortelius fékk danskan
mann, Anders Sörensen Vedel,
til að útvega sér kort af íslandi.
Vedel hafði þá nýlega fengið
íslandskort frá Guðbrandi
biskupi Þorlákssyni og teiknaði
hann þetta kort upp og sendi
Orteliusi. Þetta kort gaf svo
Ortelius út um 1590, en Guð-
brandur mun hafa teiknað kort
sitt fimm árum áður.
Þótt kort Guðbrandar líkist
hvergi nærri því íslandskorti,
sem þekkt er í dag, má það
telja furðulegt, hve honum hef-
ur heppnazt að sýna lögun
landsins í stórum dráttum og
marka rétt hina ýmsu staði, sem
greindir eru á kortinu. Kortið
ber honum vitni sem óvenju-
lega miklum og fjölfróðum
fræðimanni. Hins vegar hefur
kort hans auðsjáanlega breytzt
mikið i meðförum hinna er-
lendu kortagerðarmanna. Lög-
un landsins og staðarákvarðan-
ir fá að vísu að halda sér, en
hjá þ"im verða svo fjöllin að
grjóthnullungum, bæirnir að
rauðlituðum köstulum, hafið
umhverfis landið verður fullt
af furðufiskum og skrímslum
og Hekla að sjálfsögðu eldspú-
andi. Kortið verður þannig
mikið listaverk, jafnframt því,
sem það lýsir allvel þeim hug-
myndum, sem útlendingar
höfðu um ísland á miðöldunum.
Það mun mörgum þykja feng-
ur, að Bókaútgáfan Asór hefur
látið endurprenta þetta fræga
íslandskort. Endurprentunin er
gerð i offsetprentsmiðjunni
Litbrá. Kortið er í fjórum lit-
um, og eru þeir öllu skýrari en
í hinni dönsku endurprentun,
sem öðru hvoru hefur fengizt.
Þeir verða áreiðanlega margir,
sem telja þetta einstaka fs-
landskort heimilisprýði. enda
heldur það jafnframt uppi
minr.ingu eins merkasta fræði-
manns og leiðtoga, er þjóðin
hefur átt.
Goldwafer og
Nixon.
í forsetakosningunum, sem
nýlega fóru fram í Bandaríkj-
unum, tapaði Goldwater með
15—16 millj. atkvæðamun.
Nixon tapaði hins vegar með
aðeins 100 þús. atkvæðamun í
forsetakosningunum fyrir fjór-
um árum.
Hvað er það, sem veldur
þessum mikla mun?
Ekki stafar þessi munur af
því, að Tohnson hafi verið
glæsilegri frambjóðandi en
Kennedy eða málflutningur
hans líkað betur. Þvert á móti
hafði Kennedy ótvíræða yfir-
burði.
Þessi munur stafar ekki held-
ur af því, að Nixon sé meira
aðlaðandi persóna en Goldwat-
er. Þvert á móti er Goldwater
persónulega geðþekkari maður
en Nixon.
Þegar skoðanir þeirra Nixons
og Goldwaters eru krufnar til
mergjar, kemur í ljós, að skoð-
anamunur þeirra er ekki ýkja-
mikill. Báðir eru eindregnir
hægri menn. Nixon studdi
Goldwater líka öfluglega í kosn-
ingabaráttunni. Hann virðist og
standa við hlið hans í þeim
átökum, sem nú eru að hefjast
í flokki republikana.
Hvað er það þá, sem veldur
því, að Nixon reyndist Gold-
water svona miklu sigurvæn-
legri sem frambjóðandi?
Grímuklæddur
íhaldsmaður.
Ósigur Goldwaters stafaðí
framar öðru af því að hann fór
ekki í felur með skoðanir sínar.
Hann kom til dyranna eins og
hann var klæddur. Hann reyndi
ekki að dylja stefnu sína. Hann
sagðist vera íhaldsmaður og
hrósaði sér af því. Hann kom
fram sem ógrímuklæddur íhalds
maður. Þess vegna tapaði hann.
Bandarískum kjósendum geðj-
ast ekki að hinni ómenguðu
íhaldsstefnu hans.
Nixon hagaði málflutningi sín
um skki á þennan veg. Hann
sagðist ékki vera íhaldsmaður.
Þvert á móti reyndi hann að
dylja það, eins og bezt hann
gat. Hann lézt fylgjandi ýmsum
umbótum og eiginlega væri
málefnalegur ágreiningur hans
og Kennedy sáralítill. Aðal-
munurinn á þeim væri sá, að
Kennedy væri óreyndari. Nixon
kom fram sem grímuklæddur
íhaldsmaður — sem íhaldsmað-
ur með umbótagrímu.
Svo vel heppnaðist Nixon
þessi grímuklæðnaður, að ekki
munaði nema 100 þús. atkvæð-
um á honum og Kennedy. Gold-
water tapaði hins vegar með I
15—16 millj. atkvæðamun
vegna þess, að hann var ógrímu
klæddur.
Lýsing Gylfa
Fyrir nokkrum árum lýsti
Gylfi Þ. Gíslason Sjálfstæðis-
flokknum á þessa leið:
„í öllum ríkjum er til óþjóð-
hollur gróðalýður, sem hefur
það sem æðsta mark sitt 1 líf-
inu að skara eld að sinni köku
og kæra sig kollótta hvernig
það gerist. Þessi gróðalýður hef
ur hér á íslandi átt sitt sverð
og skjöld, þar sem er Sjálfstæð-
isflokkurinn . . . Gróðastéttin
teygir loppu sína upp á hvert
matborð og nælir sér 1 hluta af
því, sem fram er reitt. Hún
leggur skatt á hverja flík, sem
þjóðin klæðist. Hún treður vas-
ana fulla í sambandi við hverja
húsbyggingu. Hún læðist að
sjómanninum og hrifsar til sín
hluta af afla hans hér innan-
lands og af gjaldeyrinum fyrir
framleiðslu hans utan lands.
Hún hefur tögl og hagldir í
bönkunum, og sé þetta allt ekki
nóg, þá á hún umboðsmenn í
ráðherrastólunum. Þetta er það,
sem þarf að breytast í íslenzku
þjóðlífi. íslenzkur almenningur
verður að skilja, að áhrifum
Sjálfstæðisflokksins á íslenzk
málefni verður að ljúka . . . “
Grímubúningur
Sjálfstæðisflokks-
ins.
Framangreindri lýsingu Gylfa
Þ. Gíslasonar á Sjálfstæðis-
flokknum verður vissulega ekki
hnekkt með rökum. En hvað
veldur því þá, að Sjálfstæðis-
flokkurinn er stærsti flokkur
landsins?
Skýringin er sú, að Sjálf-
stæðisflokknum hefur tekizt svo
vel að grímuklæða sig, eins og
Nixon. í stað þess að játa það,
að hann sé flokkur gróðastétt-
arinnar, hefur hann látizt vera
flokkur allra stétta! í stað þess
að hampa íhaldsstefnu sinni,
hefur hann keppzt við að fela
hana, og látizt þvert á móti fylgj
andi ýmsum umbótamálum. Oft
hefur hann falið íhaldsstefnu
sína á þann veg, að hann hefur
stutt framgang umbótamála,
þegar aðrir flokkar hafa verið
búnir að afla þeim fylgis. Eftir
á hefur hann svo reynt að eigna
sér þessi mál, þótt hann berð-
ist gegn þeim meðan fært var.
Sjálfstæðisflokkurinn á hið
mikla fylgi sitt því að þakka,
að hann hefur með stuðningi
mikils blaðakosts og fjármagns
getað grímuklætt sig og fengið
fólk til að álíta hann annað en
hann raunverulega er. Alþýða
manna hefur ekki gert sér þess
grein, að þegar hann hefur lát-
ið smábitana falla á borð henn-
ar, hefur hann gætt þess vand-
lega, að auðstéttin fengi stóru
sneiðarnar.
Athyglisvert
dæmi.
Fyrir nokkrum misserum
fluttu Alþýðubandalagsmenn þá
tillögu, að sérstök þingnefnd
yrði kosin til að vinna að at-
hugun á því, hvernig hægt væri
að tryggja lífvænlega afkomu
fyrir átta klukkustunda vinnu-
dag. Þessari tillögu var strax
tekið opnum örmum af núver-
andi forsætisráðherra. Tillagan
var samþykkt með svo miklum
hraða, að undanþága var veitt
frá þingsköpum, og nefndin síð
an kosin óðara. Þannig skyldi
sýna, að Sjálfstæðisflokkurinn
væri því meira en fylgjandi, að
menn fengju lífvænleg laun fyr-
ir 8 klst. vinnudag. Nefndin sit-
ur enn að störfum og forsætis-
ráðherrann vitnar 'nvað eftir
annað til hennar. Síðan neindin
var skipuð, hefur það hins veg-
ar gerzt, að kaupmáttur launa
fyrir 8 klst. vinnudag hefur far-
ið stórum minnkandi. þrátt fvr-
ir meiri aukningu þjóðartekn-
anna en nokkru sinni fyrr.
Þannig blekkir Sjálfstæðisflokk-
urinn menn með nefndarskip-
unum og fögrum fyrirheitum
meðan unnið er á gagnstæðan
hátt.
Aldrei flokks-
pólitískari.
Þeir, sem hafa fylgzt með
kosningunum, sem hafa farið
fram á þessu hausti í Svíþjóð,
Danmörku, Bretlandi og Banda-
ríkjunum, hafa vart komizt hjá
að veita því athygli. að verka-
lýðssamtökin í þessum löndum
hafa aldrei verið flokkspólitísk-
ari en þau eru einmitt nú.
f Svíþjóð og Noregi veittu
verkalýðssamtökin flokkum
sósíaldemokrata ekki aðeins
beinan fjárhagslegan stuðning,
heldur skipulögðu kosningabar-
áttu þeirra að verulegu leyti,
t. d. á vinnustöðum. í Bretlandi
lét verkalýðshreyfingin ekki síð
ur taka til sín í kosningabar-
áttunni. Hún veitti Verkamanna
flokknum hvarvetna hinn ýtr-
asta stuðning. í Bandaríkjun-
um veitti verkalýðshreyfingin
demokrötum nú eindregnari
stuðning en nokkru sinni fyrr.
Mikilvægasta
kjaraharáttan.
Hvað veldur því, að verka-
lýðshreyfingin í nágrannalönd-
um okkar hefur þannig tekið
flokkspólitískari afstöðu en
nokkru sinni fyrr?
Meginskýringin er sú, að for-
ustumönnum umræddra verka-
lýðssamtaka er það ljóst, að
mikilvægasta kjarabaráttan er
háð á stjórnmálasviðinu. Það
getur oft reynzt þýðingarlítið
að sigra í sjálfri kaupgjaldsbar-
áttunni, ef vald þings og ríkis-
stjórnar er notað til að gera
þá sigra að engu. Því skiptir
launþega mestu að tryggja sér
vinsamlegan þingmeirihluta og
ríkisstjórn. Þess vegna taka
verkalýðssamtökin á Norður-
löndum, í Bretlandi og í Banda-
ríkjunum ekki aðeins flokks-
pólitíska afstöðu í þingkosning-
um, heldur beita sér til hins
ítrasta.
Þótt vald verkalýðssamtak-
anna tryggi hag og aðstöðu
launþega á margan hátt, er
valdið, sem atkvæðaseðillinn
veitir, enn meira. Því skiptir
höfuðmáli, að því sé beitt rétt.
Gýrkeypt reynsla.
íslenzkir launþegar hafa orð-
ið dýrkeypta reynslu á þessu
sviði. Það vantar ekki, að verka-
lýðshreyfingin hafi knúið fram
verulegar kauphækkanir á und-
anförnum árum. Síðan 1959 hef
ur kaup verkamanna hækkað
um 65% eða hlutfallslega meira
en vrðast annars staðar í krónu-
tölu. En verkamenn hafa ekki
Framhald á 14, síðu.