Alþýðublaðið - 30.06.1954, Síða 4

ALÞYÐUBLAÐIÐ
Miðvikudagur 30. júní 1951
Ctgeftndi: Alþýðuflokkurimn. Ritstjóri og ábyrgðirmiðEr.
Hamtíbtl ValdimArssan MeSritstjóri: Helgi SœmnndsHn.
Fréttastjóri* Sigvaldi Hjálmarsson. Blaðamenn: Loftnr Quð-
mundsson og Björgvin Guðmundsson. Augiýsingastjórl:
Emma Möller. Ritstjórnarsímar: 4901 og 4902. Auglýsraga-
aími: 4906. Afgreiðslusími: 4900. Alþýðuprentsmiðjaa,
Hvg. 8—10. Áskriftarverð 15,00 á mán. 1 lausasciu: 1,00.
Glæsileg frammistaða.
ATHYGLI almennings und-
anfarna daga hefur ekki beinzt
fyrst og fremst að stjórnmá1- [
uim heima cðo erlciHÍi.;, þó að
ýmislegt hafi til tíðinda iioríð.
Málið, sem hæst hcr, var
frammistaða Friðriks Ofaísson-j
'ar á skákmótinu í Prag. Itliiðin
sættu skiljanlegri gagnrýni
fyrir að flytja ekki nógu ná-
kvæmar fréttir af mótinu,
enda úrslitanna heðið í mikilli
eftirvæntingu. Nú er mótinu
lokið. Það leiddi í Ijós, að
Friðrik Ólafsson hefur þegar
.þokað sér í námunda við stór-
meistarana sem skákmaður.
Hann kemur heim frá Prag
sem glæsilegur sigurvegari, Jjó
að hann yrði ekki meðal þeirra
fjögurra, er flesta vinninga
Mutu á mótinu. Mest er þó um
Mtt vert, að Friðrik virðisl ó-
tvírætt maður framtíðarinnar
á sviði skáklistarinnar, því að
enn er hann> kornungur og á
eftir að öðlast bá keppnis-
reynslu, sem o£t og tíðum ræð-
ur úrslitum, þegar stórmeistar-
arnir reyna með sér.
Alþýðublaðið hefur áður
kynnt lesendum sínum Friðrik
‘Oiafsson og skákferil hans
fram að þessu. En nú hefur
hann unnið sinn stærsta sigur
og gert ísland frægt meðal
skákmanna og skákunnenda
svíðs vegar um heim. Einstakar
skákir, sem tefldar voru í
Prag, munu enn ekki hafa bor-
izt hingað til lands, en sönnun-
argögnin um glæsilega frammi-
síöðu Friðriks eru þó fleiri en
vinningar hans. Sigurvegararn-
ir á mótinu, Pachmann og
Szabo, hafa báðir látið í Ijós
aðdáun á þessum unga og bráð-
efnilega skákmanni okkar og
Szabo tjáð sig reiðubúinn að
heimsækja ísland til þátttöku
á skákmóti, ef þess verði fariö
á Ieit. Slíkur vitnisburður
fæst ekki nema hann sc verð-
skuldaður.
Skákíþróttin hefur blómgazt
skemmtilega hér á landi undan-
fárið. Gleggsti vottur þess er
ferill Friðriks Ólafssonar, sem
mun geta talizt snjallasti skák-
tnaður okkar fyrr og síðar,
enda orðinn Iangkunnastur
þeirra erlendis. Friðrik hefur
sýnt, að hann er g-eddur frá-
bærum hæf’Ieikum sem skák-
m.aður. Hér eftir verður fylgzt
Tna&l honum i hvert sinn, sem
hann keppir á skáhmótum með-
al „hinna stóru“. Þetta er öll-
um íslendingum ærið fagnað-
arefni, enda mun Friðrik OI-
afsson verða þess var, þegar
hann snýr heim að lokinni þol-
rauninni í Prag. En við verð-
um að gera meira en fagna.
Friðrik verður að fá tækifæri
til þess að 'taka þátt í sem
flestum stórmótum. Framtíð
hans er undir því komin, að
hann eigi þess kost að rcyna
krafta sína og hæfileika til
aukinnar þjálfunar og vax-
andi þroska. Æska hans í skák-
Hsíinni er liðin, þó að hann
sé enn kornungur maður. Nú
taka manndómsárin við. Þau
krefjast mikils, en gefa líka
mörg og stór fyrirheit. Friðrik
er líklegur til að revnast vanda
þeirra vaxinn, ef hann nýtur
fulltingis og fær þau tækifæri
sem honum eru nauðsvnleg.
Þjóðin öll verður að hjálpa hon
um í því efni. Friðrik Ólafsson
má ekki gjalda þess. að hann
er brotinn af bergi fámennrar
þjóðar. Hann á að njóta þess,
að hæfileikar hans eru von Is-
íendinga um að eignast glæsi-
legan afreksmann í göfugri og
fagurri íþrótt.
I Því er stundum haldið fram,
og því míður með nokkrum
rétti, að íslenzk æska sé stöddl
á hættulegum vegamótum.
Þess er að vænta, því að margt
er á hverfanda hveli í íslcnzku
þjóðlífi í dag. Yið megum ekki
loka augunum fyrir því, að
mörg ungmenni á íslandi feta
hála stigu. En þess ber jafn-
framt að minnast, að til eru
ungir íslendingar, sem sækja
hærrá á bSratía þroskavænlegra
viðfangsefna en nokkru sinni
fyrr. íþróttaafrek Islendinga
'sæta furðu. Og í hópi hinna
ungu og efnilegu íþróttamanna
okkar ber Friðrik Ólafsson
hæst.
j Fordæmi Friðriks Ólafssonar
I er íslenzkri æsku ómetanlegt.
Það sýnir, hvert er að leita
þroska og sæmdar. Og í liópi
íslenzkrar æsku verða þeir
margir, sem óska að feta í fót-
spor Friðriks Ólafssonar, setja
markið hátt og færast mikið í
fang í von um stóra sigra.
I Meðan svo reynist, er ástæðu-
| laust að örvænta um íslenzka
æsku og íslenzkra framtíð.
Þjóð með slík fyrirheit í fari
barna sinna þarf engu að kvíða.
áfjiý&iblaið
Fæsí á flestum veitingastöðum bæjarins.
— Kaupið blaðið um leið og þér fáið yður
kaffi.
Hver er maðiirinn?
UM DAGINN, þegar ég var
beðinn að skrifa 1 þetta blað
greinarkorn um dr. Richard
Beck, var ég einnig beðinn að
skrifa stutta kynningargrein
um annan vin minn búsettan í
Vesturheimi. dr. Stefán Einars
son prófessor. sem í sumar
dvelur hér á landi. Hann mun
hafa lofað Ferðafélagi Islands
að rita árbók félagsins þessu
sinni, og á hún að fjalla um
Austfirði. Dr. Stsfán var hér
einnig í fyrrasumar og vann
þá að bví að ful'lgera íslenzka
bókmenntasögu á ertsku, þar
sem allar okkar bókmenntir
eru teknar til athugunar. frá
upphafi fram á árið 1953. Fé-
lagið The American Scandin
avian Foundation mun innar.
skamms gefa bókina út I sam-
vir.nu við eitthvert amerískt
bókaforlag.
Svo sem ég kynnnst fyrst dr.
Beck í Ameríkuferð minni
1945, þá bar og fundum.okkar
dr. Stefáns einnig fyrst saman
á því sumrl vestan hafs. í bók:
inni A langferðaleiðum lýsi ég
samfundum okkar og komi
hans, frú Margréta", sem nú er
látin fyrir tveim árum., og læt
ég smákafla úr þe'rri frásögn
fl.ióta hér með. Þau hjón höfðu
þá, eins og svo margsinnis áður,
sumardvöl £ háskólaborginni
Ithaca (íböku) en þav vann dr.
Stefán öllutn fristundum sán-
um að rannsókn íslenzkra
Fræða í Fiske-bókasafninu, sem>
Stefán Einarsson.
með þeim í bílnum þeirra nið
ur ,að Cayugavatninu og sjá
endurnar synda. Ég bað um að
fá að sjá endurnar fyrst, en
matir.n á eftir. Síðan ókum
við af stað.
FJALL, MAÐUR, KONA.
En hvað hér var fallegt.
Borgin stendur í djúpum dal
fyrir suðausturenda hins langa
og mjóa vatns og lykja um
bcna háar hæðir eða hálsar á
þijá vegu. Tvö géysidjúp og
þröng gljúfur skerast gegnum
hálsinn að austanverðu við
hana. Brýr liggja yfir bæði
gljúfrin og teng.ja saman þá
hluta borgarinnar, sem byggðir
hvort ég: má segja frá því öllu,
því sumir eru svo gerðir, að
þeir una bezt óséðir af'fjöld-
anum og kunna því betur að'.
heyra vin sinn hvlltan en>
sjálfan sig. Mér er ekki grun-;
iaust um að svo sé farið frú
Margréti Einarsson frá Eystra
saltslöndum. Hún er nú dáin.
En ég fann mig í návist mik-
illar könu óg merkilegrar. þar.
sem hún var.
Um dr. Stefán Einarsson er
það einnig.að segja, eð hann
er furðulega hógvær maður og
hlédrægur að eðlisiari. Hann
befur þó ekki komizt hjá bví
að verða af afspuro kunnur
hverju mannsbarri á ísiandi,
auk þess sem hann er víða>
orðinn þekktur erlendis af
þeim bókum o>g gremum sern;
hann hefur ritað á ensku.
Fjöldi menntamanna víðsvegar
um heim veit þau ei:i deili á
íslenzkri menningu, sem þeir
hafa numið af bókUm Stefáns.
UPPRUNI OG NÁM.
Hann er fæddur að Höskulds
stöðum í Breiðdal .9. júní 1897.
Stúdent 1917. Tók meistarapróf
í norrænu við Háskóle^Jslands
árið 1923. Nam hljóðfræði í
Finnlandj 1924—1925. Lauk
doktorsprófi frá haskólanum í
Osló 1927, og kallaði hann : it-
gerð sína „Betrage zuf
islándisdhen þhone:ik“ (Drög
að íslenzkri hljóðfræði). Sama
ár réðst hann til Jóhns Hop-
er deild í Cornell-háskólabóka
safní.
EKIÐ TIL ÍÞÖKU.
Ég var búinn að dvelja
nokkrar vikur í New York. 19.
ágúst samdi ég við mister
Lodge kennara minn. að hann
sleppti mér við allan lærdóm
í 5 daga, og morguninn eftir
klukkan átta lagði ég af stað
til Iþöku með áætlurarfoíl núm
er 1151. Það var mistur og logn
um morguninn, en létti til
seinna og gerði cólskin og mik
inn hita. — Víða er mjög fal-
legt landslag á þessari leið, þó
ekki sé það stórfengiegt. Það
er land lágra gróðursælla
fjalla og grunnra þéttfoýlla
dala, land hálsa og hæða, og
hér og þar skin á biátt stöðu-
vatn gegnum skógarlimið. Og
sums staðar sér maður dálitla
á, og það er fossniður í fjarska
og fuglakvak í skógi. — Leið-
in liggur um þrjú r;ki: New
York, New Jersey, Pennsyl-
vaníu og aftur inn í New
York ríki.
SÆLL OG BLESSAÐUR.
Klukkan hálfsex komxun við
til íþöku. Ég steig út úr bíln
um, og það kom glaðlegur mið
aldra maður, berihöfðaður óg
léttklæddur, askvaðandi á
móti mér og heilsaði mér með
þessari dásamlegu kveðju:
„Komdu nú sæll og blessað
ur, Guðmundur, og velkom
inn!“
Ég þek.kti af myr.dum, að
þarna var kominn dr. Stefán,
sem í fjöldamörg ár hefur dvai
ið fjarri ættjörð sinnj til þess
að auka veg og hróður hennar
meðal þjóða. Kona hans, frú
Margrét Einarsson, sem er
þýzkættuð, en fædd og uppal
in í Eystrasaltslöndum, var
með honum. Þau spurou mig,
hvort ég vildi nú heldur ctrax
fá mér að borða eða aka fyrst
eru þarna í hlíðunum. Þar eru
götur mjög brattar og erfiðar
aliri umferð.
Þetta læt ég nægja um lands
lagið, því að hitt er meira
virði. Maðurinn er meira virði
en fjallið, konan dásamíegri en
blóm þess og viður. Ég eyddi
kvöldinu öllu með hjónunum>,
fyrst úti, svo inni hjá þeim.
Ég sá giítar úti í horni og bað
um músík. Jú, músík skyldi ég
fá, ef ég vildi syngja undir;
svaraði húsbóndinn. Ég vissi
að hann iðkaði tónlist í hjá-
verkum og hafði samið lög, eitt
eða tvö þeirra hafði ég hevrt
stúdentakór í Raykjavík
syngja í útvarpið.
HÓGVÆR EN KUNNUR
Ég komst að mörgu einstöku
þetta kvöld. Ekki veit ég þó
kins University Baltemore
Maryland Bandaríkj unum og
hefur kennt þar síðan, undan
farin ár hefur hann verið
! prófessor í norræiuim fræð-
.um.
> Fyrir störf sín við þennan
heimsfræga háskóla hefur dr.
; Stefán nú verið sýnd einhver
; sú mesta sæmd, sem vísinda-
manni í Ameríku getur hlotn
azt, þar sem hann hefur alveg
nýlega verið kjörinn meðlim-
ur The American Philospohical
Society at Philadelphia. Þetta
er eins konar fræðimanna
akademlía, og geta meðlimir
ekki orðið fleiri en 500. Kjósa
þeir sjálfir félaga, eða út-
nefna þá, í stað þeirra, sem
falla frá. Er þetta mikili heið
ur fyrir Stefán og fyllsta á-
Fra.nhald á 7. síðu.
; S
' s
s
s
s
s
s
s
V
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
VI Ð T VÖ
EF HEFÐI ég verið minning, sem var hjarta þínu kær,
ég hefði gefið augum þínum ljóma.
En ég er aðeins stráið, sem við götu þína grær
og gleymist fljótt við angan dýrri blóma.
Og hefði ég verið stjarna upp við himinblámans þök
ég hefði skinið björt á þína vegi.
En> ég er aðeins húmið, sem að hefur stundar tök
og hljóðlátt þokar fyrir næsta degi.
i
Ef hefði ég verið kyrrðin, sem að færir þreyttum fri'S,
ég fundið hefði Ieið að vitund þinni.
En ég er aðeins gestur, sem að horfi á lokuð hlið
og hverf á bak við okkar gleymdu kynni.
En þegar stjörnur blika liti í blárri húmsins firð,
þá bregður fyrir þessu Iitla kvæði.
Og sumarnóítm hvíslar í sinni klökkvu kyrrð
um kærar stundir, sem við eigum bæði.
GUÐRÚN ÁRNADÓTTIR
frá Oddsstöðum.
S
s
<1
s
• S
s
s
V
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
;s
s
s
s
s
,s
s
s
s
s
s
s
s