Alþýðublaðið - 17.10.1954, Blaðsíða 5

Sunivudagur 17. október 1954„
ALÞÝÐUBLA^Hf]
FRÁ SJÓNARMIÐI hvítra
manna er Nigería eitt af furðu
legustu löndum heims. Það er
fjölmennasta ríki í Afríku og
stærsta nýilenda, sem Bretar
ráða nú. Enda þótt 95 % af í-
búunum kunni hvorki að lesa
né skrifa, stendur Nigería nær
því að verða sjálfstætt ríki
innan brezka heimsveldisins,
en nokkur nýlenda þeirra önn
ur í Afríku, að Gullströndinni
undanskilinni, og eru Nigeríu-
búar sjálfir staðráðnir í að ná
því takmarki á næstu tveim
árum.
Nigería er „svart land“, —
af þrjátíu milljónum íbúa eru
aðeins 14,750 Evrópumenn. Á
afskekktum stöðum búa kvn-
þættir, sem aldrei haia hvit-
an mann séð, og enn eru þeir
'kynþættir, sem við mesta ein-
angrun búa, mannætur „upp á
gamla móðinn“. Þó geta hvítir
menn víðast hvar ferðast óhuit
ir um þetta víðlenda ríki.
Á afríkanskan mælikvarða
er Nigería mesta menningar-
-og framfararíki. Enn sem kom-
Ið er hafa þó aðeins 20 þús-
und Nigeríufoúar hlotið mennt
un, sem svarar til menntaskóla
náms, en árið 1952 tóku lands-
rnenn í fyrsta skipti þátt í oi-
ympxuleikjunum. Nigería er og
eitt af þeirn fáu ríkjum, þar
sem negrar njóta fyllsta iafn-
réttis við hvíta menn; negrun-
um er frjálst að verzla í öllum
verzlunum, skipta við banku,
ganga inn í opinberar skrjfsiof
jr. auk þess sem þe:r e.ru hlut-
gengir í hvaða embætti og stóðu
•sem um er að ræða, eftir því
sem hæíni þeirra og menniun
stendur til. Ég bar fram nokkr
ar spurningar, varðandi rétt-
indi. og frelsi hinna svörtu í-
foúa fyrsta daginn, sem ég
dvaldist í landinu: „Er Negr-
■ um . leyft að nevta áfengis?“
,,Já, apðvitað!“ Og er ég spurði
hvort örðugt vaeri fyrir svört
foörn. að fá að stunda nám í
opinb^rum bannaskólum, var
mér svarað því, að bað vseri
mun örðugra fyrir hvít börn
en svört. Síðustu spurninvnna
foar és fram sem úrslitapróf á
jafnrétti Negra við hvíta
xnenn, — hvort bað væri hugs
anlegur möguleiki, að svartur
lögreglulþjónn handtæki hvít-
an mann? Mér var svarað því,
að slíkt gerðist þar daglega, og
hefði enginn neitt vig það að
athuga. Og einmitt þennan
sama dag hófust réttarhöld yf-
Ir hvítum manni. sem ákærður
var fyrir morð, og var dómur-
inn eingöngu skipaður svert-
ingium!
Dag nokkurn bauð brezki
landvstjórinn mér t:l hádegis-
verðar. Meðal boðsgesta hitti
éff bar bná svarta glæsilesra
liðsforingia úr vesturafrík-
önsku landamæraherfvlkiun-
um, en þau eru talin skinuð
diörfustu bermönnum bdezka
iheimsveldi^ius. Og ekki nóg
með bað, að Ibessir menn vj»tu
boðcn-pctir foreyVa landsctjór-
ans. heid.ur h^fðu heir aþir át.t
sætí f tie-rrpSi han0. eu riik
staða fovkir foinri mecti foeiður,
focofii (Hvítnm ov svörtum. En
fopð tnrni foiucvpd'ar fovorvi peta
at.t eár .cf.aíS riema f N’verín pð
svortir monri taki smt} { for-
invíprSríi foiritrq vaidfoafa.
Austur-, vestur og norður-
fylki landsins 'hafa hvort sitt
þjóðþir^ og eru þau að lang-
mestu leyti skipuð svörtum
fulltrúum, en þeir eru kjörnir
við almennar kosningar. Þing
þessi eru ekki aðeins ráðgef-
andi, heldur hafa þau og víð-
tækt löggiafarvald, en þó geta
forezk yfirvöld komið í veg fyr
ir lagasamþykktir, ef þeim
John Gunther:

SVORT ÞiOÐ A LE
SJALFSTÆDIS 06 FULLV
þykir nauðsyn bera til. Fulltrú
ar þjóðþinganna kjósa síðan úr
sínum hópi 136 ful-ltrúa á lands
þing, sem situr í Lagos, en auk
þeirra. sem langflestir eru Negr
ar, eiga tólf brezkir, stjórn-
skipaðir fulltrúar sæti á því
þingi, sem, ásamt hinum brezk
s.'.nnuðu, svörtu fulltrúum,
mynda þar meirihluta, er kem
ur í veg fyrir, að þar séu sam-
þykkt. lög, er brjóta í bága við
hagsmuni brezka heimsveldis-
ins.
Enn sem komið er, er ekki
um nsinn forsætisráðherra að
ræða þar í landi, og stendur
nýlendan á Gullströndinni
Nigeríu því framar, hvað það
snertir. Og enn er landsstjór- j
inn, -— brezkur maður, sk!p-
aður af nýlendumálaráðuneyt-
inu í London, — þar . æðsti
ráðamaður. og fulltrúi brezku
krúnunnar. Hann hpfur bæði
vald til að setja sjálfur lög,
enda þótt landsþingið sé þeim
andvígt, og koma í veg fyrlr,
að lög, sem það samþykkir, öðl
ist gildi. Núverandi landsstjóri
John Maepherson, hefur þó
aldrei notfært sér þann rétt. j
Og enda þótt brezkir stjórn-'
málamenn hafi yfirleitt sætt
sis við þá tilhugsun, að Nisería
öðlist siálfstæði áður en Íangt
um líður, gera beir sér vonir
um. að með því að auðsvna
bióðinni traust og skilnins.
megi takast, að ríkið verði
framvesis eitt af samfoaridsi"íkj
um brezka beímsvéldisins, bar
eð beir vilia ósiarna missa þar
öll itök, eins og í Bnrma.
Nigería dregur nafn sitt af
fljótinu Niger, — Svartelfi, —
sem er níunda lengsta fliót í
heimi og þriðia mesta fHót í
Afiúku. næst Kongo og Nílar-
fljóti. Fliótið, sem á upntök sín
í nvlendu Frakka í Sahara,
skintir landinu í tvo hluta. Ós-
hólmasvæði þess er 36 000 fer-
kílómetrar, og því meira ós-
hólmasvæði Níiarfljóts að víð-
áttu.
ÞANGAÐ EIGA NEGRAR
f AMERÍKU
ÆTTIR AD REKJA.
Það voru portúgalskir far-
menn, sem fyrstir hvítra
manna tóku land á Nigeríu-
ströndum. í kjölfar þeirra
sigldi svo fjöldi verzlunarle'ð-
?ngra, sem sóttu þang^ð fíla-
bein, nipar, pálmaolíu og aðr-
ar slíkar vörur. Síðar meir
tóku hinir hvítu „verzlunar-
menn“ að sækja bnngað enn
arðbærari vörutegund, —
T.vertingiana sjálfa, — og um
langt skeið var þræíasalan
snarasti þátturinn í viðiskipt-
um íbiianna og hvítra manna,
eða um þrieigia alda b'I. Því
sem næst allir negrar í Banda-
ríkiunum, — eða um það bil
tíundi hluti íbúa þar, — eiea
ættir að rekia t'I Nieeríu.
Neffrar off Negrakynblendar í
Mið- og Suður-Ameríku sömu-
leiðis,
Bretar huffðu fvrstir manna
á Ktofr’un nviendu í Nigeríu,
eða skrmrou fvrir aldamót'n
] 000 Það tók foá foó tuffi imn að
ná þar öruggri fót.festu. Lofts-
lag þar reyndist hvitum mönn þriialegt og snoiuit. enda þótt
um mjög óheilnæmt. Enn þar skorti margt. sern taiið er
þar.n dag í dag ujóta brezkir sjálí'sagt í öllum menningar-
embættismenn, er þar ' dvelj-; borgum, — þar fyriríinnát
gistihús, ek-kert veit-
engir stræti tvagnar.
verzlanir í borsrinni
ast, þriggja mánaðar árlegs or- ' ekkert
lofs af þeim sökum.
' '
EKKI EIN ÞJÓÐ . . .
Sem ríki veldur bað Nigeríu
mestum örðugleikum, að ibu-
ar þess telja sig ekkl eina þjóð.
heldur þrjár. Kunnur stjórn-
JOHN GUNTHER, höf-^
^ undur þessarar grenar, er ^
í1 heimskunnur ferðamaðurS
- og ferðasagnahöfundur. —S
Meðal annars hefur hann S
riíað bækur um síjórnmála-J
^viðhorf í ýmsum ríkjum og"!
s, áífum, er hvarvetna hafa •
S vakið óskipta athygli og'
Sþróun þeirra mála hefur^
Ssannað, að hahn hafði þar^
S lög að mæla. I grein bessariý
S sf gir Joím Gunther frái,
^ ferðalagi sínu tim Nigeríu, ý
i ingahús,
| Fle'tar
eru aumleg hrevsi, og á gctun- •
um er mergð sölukvenna. sam
, bjóða neytendum vammg
1 sinn, sápu, v.indlinga og annað
þess háttar, hárri röddu.
A MAPvKABSTORGL
Idumagbomarkaðsíorgið
liggur íkammt frá miðbiki
borgarinnar. Þar er a’It a:'i
sama skapi ltirikt og lííi
þrungig og fátækrahverfið er
ömurlegt. Þar ,sá ég hina feg-
urstu dúka, per’ us-krautmu ni
M Efo.A L MÚH 4MEÐS-
TRÚARMANNA.
I Norður-Niger.'u er allt
'annað andrúms'oí.t ríkiandi en
I í austur- og vesturfylkjunum.
; Þar ráða Múhamaðurúarmenn,
jþar erú víðar evðimerkur, kou
! ur bera bar andht'blæju og
| bænahú'in. með rínum háu,
1 grönnu turnuir. -etri. svio sinn
á bæja'-fove’-ln. Höíuðborg
Norður Nrgev'íu nefni-t. Kano,
frs-ff fv-í- í'.D-rsn hringmúr,
ern" o"1 P?kir" en sá múr er
. nú v.'ða hruninn. Innan hans
búa 99 bú'urdi- manra. en 31
bú-und ! focrffs fove: furum fyr
•’r utan. Bo-ffin á «ér merra en
þúsund ára c~gu. etv fyrsti
hyíti m'aðuri”n kom bartgað
cV/Vi fvrr
1 i
: onngi,
nafni.
zkur Jiðs
Iíugh Clipperton að
og
kóraJmuni, og allur vor.
þessi varnmgur i óveniulega
sterkum 1 itum. Þarna var á
boðstólum álún, til að hreinsa
rneð tunguna, niparmyntur við
andrem.mu og kalk t’l að fcera
á andlitið. Töfragripir fengust
. þarna í sérstakri verzlun, og
jvar tekin ábyrffð á því, að be:r
j væru ósviknum töframætti
! gæddir: apah.auskÚDur, þurr--
| aðar mýs. páfaffauksnef, sauða
ga-rnir. eiturtennur úr slong-
um og annað þess háttar.
S,
„svertingiarikið'1
fljót.
við SvartaS
>1
málamaður þar í landi komst
þannig að orði við mig, að í-
búar Austur- og Vesturfvlkia
landslns væru jacn ólíkir og
Irar og Þióðverjar, en íbúar
Norðurfylkjanna væru iafn ó-
líkir þeim báðum os Kínverj-
ar væru tveim fy.rrnefndum
þjóðum. Norðurfylkin eru
mest að víðáttu os teljast íbú-
ar þar 16.8 milliónir. bar af
eru um 10 m'lljónú' Múham-
eðstrúar, en hinir heiðinffiar.
Mest menning er í Vesturfvlk.i
unum og mestar framfarir.
Þar gengur þrlðja hvert barn
í skóla. Austur- og vesturfvlk-
in eru afbrvðicöm hvor í ann-
ars parð. ekki hvað sízt á sviði
stiórnmálanna, og bæði e’ga
bau framffiarna stiórnmálafor
inffia. í báðum bec«um lands-
blutum eru bað orðin „fram-
för“ 0» ..siálfcta°ði“, sem me;t
an hliómgrunn eiga. — og bó
er það æti.foá'kakerfið. hiátrú-
!n og ffaldrarnir, sem mestu
ráðq meðal almennings.
Evrópubúar áííta margir
hverjir, að engar borgir fyrir-
finnist í Afríku. Það er ekki
allskostar rétt, og á sízt við,
hvað Nigeríu snertir. Þar rísa
borgir af grunni með ótrúleg-
um hraða.
Lagos, höfuðborgin, telur
270 þúsund xbúa, þar af tæp-
lega fjögur þúisund Evrópu-
manna. í rniðri borginni getur
að líta hið fátæklegasta fá- j
tækrahverfi, sem ég sá í afrík- |
önskum ’borgum.; þar búa 28 i
þúsundir manna á ótrúlega litl
um bletti og hreysi peirra eru
svo hrörleg, að engu tali tekur.
og óþefinum og sóðaskapnum
verður ekki með orðum lýst.
Ég furðaði mig á því, að ekki
skyldi vera flughamergð mikil
á slíkum stað, en mér var svar
að því til, að sóðaskapurinn
væri svo mikill, að jafnvel
fluffur
STÆRSTA SVERTINGJA-
BORG f HEIMI.
Stær.sta borg Nigeriu er íbá-
GRÆNIR PIRAMIDAR.
A markaðssvæðinu í liano
:: ikir líf og íiör: hinir sterku
liíir blika : •ólskininu; úlfalda
lestirnar korna þansað víðs
veaar að -yfir eyðimörkiaa,
iafnvel Tuarega.r alla leið frá
Safoára, til bess a'3 lcsupa
klæði. litsð. í hinum víðfrægu
indisró'brunnura borgarinnar.
I'Jésta • athyff'i mína vök-tu þó
foái.r, gvnmr nvranúdar, sem
hvarvetna gat að Lta utan og
iriian hrinffmúrsini Fýr.st
hugði ég, að þarna væri um
einhver byggingamannvirki að
ræða, en komst, brátt að raun
um að þetta vo-u hnetuhlaðar,
milljónir af hneí.nm, þalctar
ffrænum striga. Þannig eru
þær geymdar undir berum
'himni, unz tækifæri gafst til
að flytja þær til strandar með
járnbrautarlestum. IJr hnetum
þessum er unrin olía. og nem-
ur ársf:T:ro1c'"'lan að jafnaði
440 þúiu’ ^^fl^'-stum.
Kvöld lioskurt
riffd
bróður
y
dan, höfuðlborffin í Yesfarfylkj i beinan
upum: har e-u ’búarnir um
,hálf mi’I.ión að töhp cg er Iba-
I dan bví me~ta svetrinffiabórg
I í víðri veröld. Evrónubúa’- eru
■ þar fáir. en að beim meðtöid-
I um er Ibadan briðia stærsta
. borff í Afríku. næst í röð á »*t-
| i" Cairó og Jr'foanr’a'burg. Þar
í borg mætast gamli og nvi
timjnn á skemmrileffan hátt;
þar eru firnm foeiUsÍr krókó-
dílar, og bar er háskóli. failég
nýtízku bvgging. sem tekin
var til notkunar 1952 og telur
foáskóla'bókacafnið 100 000
bindi. Þegar ég var bat stadd-
ur. glevmdi é» bv£ alfferlpffa,
að ég væri kominn til Afrík”.
unz fylpdarmaðu’' minn ságði |
mér. að cko’'dvrafræðinffur
fooffti safnað 200 teffundura
fiðrilda i nágrenni skóla.n.s.
með
ano en s
ffengið að e~';'um :
f?Cvri
var eg i
ermrsins í
'i-aða foefur
78 ættlíðu í
Þetia var
allra viðktjynan'e.gastí raaður,
og vefiarfovt+u’inn, sem hann
ha.r. sannkölIuS yarsiim, bæði
fovað efni og skraut, snerti.
Hann bauð mé" á ráðsfund í
einu b'^iarhýenfinu. og það var
óverúulega skemmtilegur at-
burður.
JARÐÝTA — OG
SJÁLFSTÆÐL
Undrandi hlýddi ég á þessa
fátæku, hálfnöktu og frum-
stæðu menn ræða málefni bæj-
arhverfisins, fyrst í fundarsaln
um og síðan úti í forsælu
trjánna. Þeir ræddu hátíðlega
um nokkur ný fíkjutré, sem
þeir höfðu gróðursett, um
sjúka og fatlaða í borginni,
sem liðu skort, um næturvörð,
Framhald á 7. síðu.

f/
lueur héldust har ekki við. | í !
Borgarfhverfið, þar sem Ev-! }j
frestur
Ákveðið hefur verið að kjósa fulltrúa félagsins á
24. þing Alþýðusambands íslands að viðhafðri allsherj-
ar a t k væ ðag r ei ðsl u.
Framboðsfrestur er til kl. 12 á hádegi, mánudaginn
18. þ. m. og skal uppástungum skilað í skrifstofu félags-
ins fyrir þann tíma. •—• Hverjum framboðslistum skulu
fylgja skrifleg meðmæli minnst 7 félagsmanna.
Reykjavík, 15. okt. 1854.
Félag íslenzkra liljóðferaleikara.
rópumenn búa, er hins vegar