Alþýðublaðið - 20.01.1955, Qupperneq 7

Fimmtudagur 20. jan. 1955
ALf»?ÐUBLAÐIÐ
7
Landkyniíingarrif
Framhald af 4. síðu-
tent in European' literature.11
Hér er vitanlega átt við 12.
og 13. öld. er íslenzk sagnrit-
un stóð með mestum blóma.
Mun og óhætt mega segja, að
þess: lofsyrði hins mikla brezka
fræðirits, muni vekja meiri at-
hygli almennra enskumælandi
lesenda, en fjölorðari lofsöng-
ur Islendinga sjálfra um sama
efni.
Þetta íslandsrit er iþó um
annað fram myndabok, og eru
myndirnar allar eftir Hans
Malmbsrg hinn sænska. ssm
er ótvírætt mjög snjall mynda
tökumaður, og veit hvað hann
vill i þeim efnum. Skylt er þó
jafnframt að hafa í huga,
hvaða takmaxk Iiann hefir
einkum sett sér með þessum
myndum frá ísland', en því
lýsir Helgi á þessa leið í inn-
gangi sínurn:
,,Hans OVIalmiberg does not
aim at any copleteness in this
.photographs and has rather
avoided wihat is best known
to the public. He has iried to
depict the Icelanders of to-day
going about their daily taskst
in a' landscape, majestic, barr-
en and young. For geologically
too, Iceland is absurdly young“.
Fæ ég ekki betur séð, en
Malmberg hafi náö ágætlega
þessum filgangi sínum, því að
bæði eru hér margar myndir,
sern lýsa daglegu starfslífi
þjóðarinnar á h;num ýmsu
sviðum, og jafnframt menn-
ingu hennar og andlegu lífi, að
ógleymdum fjölmörgum mynd
um iaf landinu sjálfu, hrikaleik
þess og sérstæðri náttúrufeg-
urð og fjölbreytni þess eftir
árstíðum, AUar eru myndir
þessar vel teknar, og margar
mjög tilkomumiklar, þótt bví
sé eigi að neifa, að fegurð ís-
lands nýtur sín aðeins til fulls
í litmyndum. litskrúðið er svo
mikill þáttur einstæðrar og
áhrifamikillar náttúrufegurð-
ar þess.
Nokkrir minni háttar breyt
ingar hafa verið gerðar á
myndavali í ensku útgáfunni,
samanborið við hina sænsku,
og margar tff hóta. bó að iafn
an geti verið álitamál um slíka
hluti.
'Hvað sem hví líður, þá er
þetta vandaða myndasafn -
iskemmtileg log næsta alhliða
lýsing á svipmiklu ættlandi
voru og ættþjóð vorri, sem i
þreytir þar sína merkilegu líís'
og menningarbaráttu, og sækir
djarflega,-í'ram't minnug síns
auðuga menningararfs frá lið
inni tíð.
Sameiginlega hafa þeir Hans
Malmberg og dr. Helgi P.
Br'em unnið þarft verk og
þakkarvert með þessu prýði-
lega landkynningarriti sínu,
og ber að fagna því, að það er
nú kömið út á ja'fn víðlasnu
heimsmáli og enskan er.
Lögberg,-
f'ramhald af 4. siðu.
þess hefði þessi samsærisflokk
ur reynt að myrða nokkra
æðstu menn sovétthersins, þar
á meðal marskálkana, Alex-
ander M. Vasilenzky og Ivan
S. Konev. Var því haldið fram,
að læknar þessir, sem flestir
báru gyðingleg nöfn, stæðu í
þjónustu erlendra valdhafa,
og væri ^skipað fyrir verkum
’í gegnum hina alþjóðlegu
hjálparstofnun Gyðinga. í 'kjöl
far hessarar tilkynningar
sialcá s^o andgyðinglegur á-
róður.
Auðsætt var, að það væri
Ber'a, sem veitzt var að með
máli þessu. Hann bar ábyrgð
á lífi og öryggi þeirra manna,
sem annaðhvort áttu þegar að
hafa verið myrtir eða tilraun
gerð til að myrða, þar sem
hann var æðsti maður leynilög
reglunnar. Margt virðist nú
benda til þess, að það hafi ver
ið Khrushchev, sem ásamt öðr
um, lagði á ráðin um þetta
skátobragð.
Það er og einkum airnyglis-
vert. að með því ?ð tilkynna
að til samsæris þessa hafi ver
ið .stofnað til þess að mvrða
æðstu menn hersins. er óbein
línis gefið í skyn, að með því
hah fyrj/t og fremst átt að
ryðia úr vegi beim, sem helzt
stóðu ií veg| fypir Beria og
fvlgi'mönnum hans innan
levnilögrefflunnar, í sókn þeirra
til valda. Virðist s;vo. sem ekk
ert nerna dauði Stalins hafi
getað feomið í veg fyrir víð-
tæ’ka hreinsun í sambandi við
læknamálið.
FALL BERIA.
Fjórði þátturinn hefst á
gagnsókn Beria, er hann beitir
öllum brögðum í því skyni að
hefja sjálfan sig til æðstu
valda, og endar, þegar hann
fellur við skör valdastólsins,
eftir að hafa þó haft heppnina
með sér um skeið eftir lát Stal
ins. I hópi þeirra manna, sem
fóru með völdin fyrst í stað
eftir andlát Stalins, var Bsria
annar valds/mesti maðurinn,
þar sem hann var innanríkis-
ráðherra Malenkovs og æðsti
maður hinnar rússnesku leyni
lögreglu.
Beria notfærði sér hina nýju
valdaafstöðu fyrst og fremst
til að afhjúpa falsanirnar í
gambandi við læknamálið, og
,var sú afhjúpun gerð almenn-
ingi kunn snemma í aprílmán
uði, 1953. Árangur afhjúpun-
arinnar varð svo gagnhreins
un sú, er upphafsmennirnir að
fölsununum hlutu dóm sinn og
refsingu. Meðal þeirra var að
minnsta kosti einn náinn sam
starf^maður Klirushchevs, að
því er kom í Ijós við vfirheyrsl
urnar.
Þvínæst hóf Beria aðra
hreinsun meðal valdamanna
kommúnistaflokksins, undir
því yfirskyni, að það væri gert
til verndar þjóðflokkum, er
voru í minnihluta innan sovétt
ríkjasambandsins. Bar sú starf
semi hans meðal annars þann
árangur, að honum hepnnaðist
að steypa eftirmanni Khrush-
ohevs, æðsta manni kommún
istaflokksins í Ukrainu, L. G.
Melnikov, úr valdastóli.
En hin mikla sigursæld
Beria í togstreitunni um völd-
in, varð honum samt sem áður
að falli. Hún varð sem sé til
þess að sameina þá Malenkov
og Khrushchev til gagn átaka,
tvo skæðustu keppinauta hans
um völdin. Gripu þeir til þess
ráðs. að leita aðstoðar hersins,
til iþess að koma í veg fyrir
algera valdatöku leynilögregl-
unnar undir foruslu Beria.
Þann 26. júní var svo sköpum
ákipt, er Malenkov ákærði
Beria fyrir að sitja á svikráð-
um við miðstjórn kommúnista
flokksins, en ,sú ákæra leiddi
t l þess að Beria var stevpt af
stóli, fangelsaður, og siðan líf
Auk hundraða bygginga um allt land, stórra og smárra af alls kon,ar gerðum, hefur ein
stærsta og vandaðasta- bygging landsins, — Mjólkurstöðin í Reykjavík — verið hituð
upp með HELLU-ofnum í 10 ár.
Að gefnu tilefni viljum við minna á, að 'þegar hafin
var framleiðsla HELLU-ofna hér á landi, sýndu vís-
indalegar rannsóknir, erlendis og hér, að þeir hituðu
jafn vel og beztu steyptir, erlendir miðstöðvaroínar.
Átján ára reynsla hefur staðfest petta og sýnt marga
aðra kosti.
Þeir eru léttari, minni fyrirferðar, fajlegri og mun
ódýrari en. steyptir ofnar.
Verðtilboð gefum við fúslega.
%OFNASMIÐ)AN
EINHOLTl 10 ~ REYKJAVÍK - ÍS.LANDI
látinn sex mánuðum seinna, á-
samt nokkrum æðstu samstarfs
mönnum sínum innan leynilög
reglunnar, að undangengnum
yfirheyrslum fyrir réttL sem
var að mestu levti skipaður
háttsetum herstjórnarmeðlim
um.
Við fall Beria hófust átök
þriggja aðila um vö'idin; Mal-
enkovs, sem hefur ríkisstjórn
ina að bakhjarli, sem leiðtogi
hennar og sterkasti maður;
Khrushchevs, sem hefur tek-
izt að gera kommúnistaflokk-
inn að meginvirki sínu, en
hann er aðalr'.tari flokkrj/.s, og
æðstu manna hersins, sem
hafa nú hálfu meiri stjórn-
málaleg áhrif nokkru sinni
fyrr. er ekki gott að vita hvað
hinir metnaðargjörnu hprfor-
ingjar. eins og til dæmis Zhr
kov marskálkur ætlast fyrii
en vel má vera, að einmitt L
herforingjunum hvíli nú jafn
vægið í þessari valdatogstreitu
milli hinna tveggja, og séu það
bví í raun og veru þeir, sem
hafi úrslitaorðið í rússneskum
innanríkismálum. Og vel má
vepa, að end,ar4legt markmið
heirra sé allt annað, en þeir
Málenkov og Khrushchev
kunna að óska.
Virðist því margt benda á,
að t'.l nýrra og alvarlegra at-
burða kunni að draga á leik-
=viði valdatogstre'úunnar í
Kreml, áður en langt um líður.
Áramélahugleiðing
Framliald af 5. síðu
H. J. á eðli og starfsemi íhalds
ins eru réttar, svo langt Sem
þær ná, þótt víða hefði mátt
kveða sterkar að orði.
Og H. J. eygir aðeins eina
leið út úr ógöngunum, þ. e.
samstarf allra lýðræðissinn-
aðra vinstri afla í landinu, Al-
þýðuflokksins, Framsóknar-
flokksins, Þjóðvarnarflokks-
ins og þelrra fylgjenda sósíal
istaflokksins, sem ekki eru
kommúnistar. Þessir flokkar
hafa sameiginlega nægllegt at-
kvæðamagn til þess að ná
meirihluta á alþingi og mynda
ríkisstjórn.
H. J. er svo reyndur stjórn-
málamaður, að ekki er hægt
að láta sér ummæli hans sem
vind um eyru þjóta. En þá er
spurningin: er Framsóknar-
flokkurinn ' reiðuibúinn tiil að
slíta sig úr viðjuni íhaldsins
og hefja slíkt samstarf f il
vinstri af fullum heilindum?
Eða er rödd formánns flokks-
ins einungis rödd hrópandans
í eyðlmörkínni? Það er lítill
vafi á, að meðal sannra vinstri
manna er mikill hljómgrunn-
ur fyrir slíkri samvinnu, sem
H. J. bendlr á, en undirstaða
hennar og árangur hvílir á
því einu, að unnið sé af heil-
indum en ekki til i'ramdráttar
einum .flokkshagsmunum eða
elnstaklingum.
Næstu mánuðir ættu að
leiða í ljós, bvort hér er um
nokkra alvarlega tilraun að
ræða til að sameina umbótaöfl
landsins, eða einungis neyðar-
óp úr Heiðnabjargi.
Hér hefir verið drepið á
ýmsa þætti í þjóðlífi voru og
stjórnmálum, sem áramótin
gefa venju fremur tilefni til
að hugleiða.
NÝTT ÁR ...
Nýtt ár er byrjað. Enginn
veit hvað það ber í skauti sínu.
En þótt ýmsar blikur séu á
lofti, ;þá fer fjarri því, að á-
stæða sé til að örvænta.
íslenzk alþýða er baráttunni
vön. Hún mun enn sem fyrr
bera sínar byrðar, en hún mun
einnig krefjast réttar síns.
Alþýðuflokkurinn er sem
fyrr sá eini stjórnmálaflokkur,
sem heldur upp'. hugsjónum
jafnréttis og bræðralags. Efl-
ing hans er efling gróandi þjóð
félags og þeirra afla, sem ‘bezt
verða meðal þjóðarinnar. /
Óska ég svo öllum árs og
friðar.
(Frh. af 5. síðu.)
,,Nei. Það hafa ver.ð skiptar
skoðanir um hvernig leysa
æ'tti verðlagsmálin eða réttara
sagt, hvaða ráðstafanir beri að
gera til að halda verðlaginu í
skefjum. En verðlagsmálin
eru .aðeins einn þáttur fjár-
málastefnunnar, þó að þau
séu að vísu mikilvæg. og um
hana í heild hefur ekki staðið
neinn styrr að ráði. Utanríkis
stefnan hefur notið fulls fylg
is Alþýðuflokksins og annarra
flokka að undanteknum komm
únistum. Af þessu er ljóst, að
stjórnarskiphn sfafa ekki 'af
sundurþykkju í Alþýðuflokkn
um um meginstefnu fráfar-
andi stjórnar. Hins vegar neita
ég því ekki, að stundum hefur
mér fundizt njfersónulega, að
st.ió.rnin hafi ekki notið þess
fulltíngis, sem nauðsynlegt er
á erfiðum tímum eins og nú.
Þetta hefur gefið þeim sögu-
sögnum byr und.ir báða vængi,
að breytingar stæðu fyrir dyr
um. en þær hafa að ýmsu leyti
haft óheppileg áhrif á störf
stjórnapinnar. Yegna þessa
finnst mér rétt og skylt, að
aðrir t-aki við. En ég mun af
heilum hug veita hinni nýju
stjórn allan þann stuðning, sem
ég get í té látið“.
— Hvers vegna eiga stjórn
arskiptin sér stað einmitt nú?
„Ef gera á breytingu á ann-
að borð, þá fer bezt á því að
hraða henni. Það er öllum aðil
um fyrir .beztu. Ef ríkisstjórn
á að geta skipulagt starf sitt
að gagni, þá þarf hún að hafa
góðan tíma t'.l stefnu. Þess
vegna ríður á því, að hin nýja
ríkisftiórn getii hafizt handa
sem allra fvrst“.
Skoðanir þær, sem fram
koma í samtali þessu, túlkaði
O.rcar Torp e'nnig í útvarps-
ræðu til þjóðarinnar, þegar
hann tilkynnti lausnarbeiðni
sína. Hinn fráfarandi forsætis
ráðherra, sem er e ’nn af elztu
og skeleggustu hiarátt.umönn-
um norska Alþýðuflokksins,
mun verða forseti stórjHings-
ins, en það sta.rf hafði Einar
Gerhardsen á hendi eftir að
hann ,hætti ,sem forsætj'sráð-
herra 1952. Þrír aðrir fráfar
andi ráðheri’ar, Nils Langhelle,
Trygve Bratteli og Jakob Pett
ersen, hefja einnig á ný störf
sem stórþingsmenn, en í Nor-
cgi víkja ráðherrar af þ'ngi,
þegar iþeir taka sæti í stjórn-
inni.
Kauphækkun
Framhald af 1. siðu.
og blóðhreinsun á fiski í skreið
og uppspyrðing á íiski hækk-
að úr kr. 7.55 upp í 9,24 eða
úr kr. 12,00 í 14,69 með vísi-
töluálagi, uppskipun á saltfiski
hækkar úr kr. 7,55 upp í kr.
7,95 eða úr kr. 12,00 upp í kr.
12,64, söltun frá vaski úr 6,60
upp í 7,95, eða úr kr. 10,49 upp
í 12,64. Öll almenn vinna
hækkar úr kr. 6.60 upp í kr.
7,00, eða úr 10,49 upp í 11,13.
Uppsagnarákvæði þessa við-
bótarsamnings verður hið
sama og gildandi samnings, þ.
e. að samningurinn er í gildi
til 1- júní í sumar.