Tíminn - 05.01.1965, Blaðsíða 8

8
TÍMINH
ÞRIÐJUDAGUR 5. janúar 1965
Undanfarin misseri hefur nokk-
uð verið rætt og ritað um skóla-
mál Eyfirðinga og einkum þó
héraðsskólamálið. Virðist svo sem
ýirisir hafi vaknað við vondan
draum, þegar landsprófsdeild
Menntaskólans á Akureyri hætti
störfum jafnhliða því, að þröng
hefur verið mikil í Gagnfræða-
skóla Akureyrar og mjög takmark
að. hvað liann hefur getað tekið
við mörgum nemendum úr sveit-
um Eyjafjarðar. Hefur þá mörg-
um orðið ljósara en áður, að orð-
in var mikil þörf á, að héraðs-
skóli yrði reistur í Eyjarfirði, er
gæti tekið að sér hlutverk gagn-
fræða- og landsprófsdeildar. Þá
er þess að gæta, að héraðsskól-
ar hinir næstu að austan og vest-
an munu ekki geta fullnægt þeirri
aðsókn, er þeim berst. Virðist
svo sem aðstaða fólks í sveitum
Eyjafjarðar sé nú að verða hin
erfiðasta á Norðurlandi í því efni
að veita börnum sínum og ung-
lingum gagnfræða- eða landsprófs
fræðslu.
Að vísu liggja ekki fyrir tölur
um það. hve margir unglingar í
Hrafnagit í Eyjafirði — heitur staður, hefur flesta kosti skólaseturs. — Myitdin tekin á hátið samvinnumanna.
AðaEsteinn
Héraðsskóli
Eyfirðinga
héraðinu verða að fara a mis við
eða bíða eftir slíkri fræðslu vegna
skorts á skólum. En umkvartan-
ir um þáð eru tíðar.
En úr því, að mál þessi eru
nú mjög á döfinni, er ekki úr
vegi, að reynt sé að draga nokkr-
ar höfuðlinur í þeim, enda er
það hygginna manna háttur að
glöggva sig á því, að hverju beri
að stefna, og hvernig bezt verði
unnið í upphafi verks.
Sú mun vera stjórnarstefna
'ræðslumála hér í landi nú, að
/inna að því að steypa saman
íinum minni skólahverfum í
.tærri heildir og byggja allstóra
.íeimavistarbarnaskóla fyrir tvö
íil þrjú eða fleiri skólahverfi eftir
staðháttum. Hér skal ekki um
það rætt, hvort þessi stefna er
dls kostar rétt eða heppileg, en
víst er um það, að erfitt er
2Öa ómögulegt fyrir hin minni
;kólahéruð að fá fjárveitingar til
byggina eða annarra umbóta í
únum skólamáium nú, nema vera
í félagi um það með öðrum.
í þeim umræðum, sem farið
hafa íram um þessi mál, hefur sú
skoðun komið fram hjá ýmsum i
kennurum, að heppilegas. og holl-
ast yrði það bömum og ungling-
um, að hið svokallaða skyldunámj
færi fram í sambandi við barna-i
skólana. Að í hinum stóru barna-
skólum gæti starfað unglingadeild
ir, sem inntu af hendi Kennslu
fyrir skyldunámið. Rökstyðja þeir
þetta með því, að á hinum unga
og viðkvæma aldri, þegar flest
börn ljúka barnaprófi. sc þeim
hentara að halda áfram námi enn
héraðsskóla, hefur það komið
glöggt fram, að eðlilegt og sjálí-
sagt er, að Dalvík verði sér um
skólahald. Dalvík er blómlegur og
ört vaxandi bær, og er vonandi
að svo verði eftirleiðis. Er það
mikill styrkur héraðinu í heild
og einn liður í því, sem oft er
kallað „jafnvægi í byggð lands-
ins,“ og talið mikilsvert, en lítl j á málinu. Iíefur
fyrir það gert. Hafa Dalvíkingar | Eyjafjarðarsýslu
ar duglegu og myndarlegu fólki.
Það sýnist raunar ekkert Grett-
istak fyrir þessar blómlegu sveit-
ir að byggja einn skóla, ef allar
leggjast á eitt til að hrinda því
í famkvæmd og leggja fúslega á
sig nokkrar fórnir til þess. Naum
ast þarf að efa góðviljaðan skiln-
ing þingmanna og stjórnarvalda
nú fræðsluráð
ritað fræðslu-
nú komið sér
barnaskóia m
sýnist stutt
verði. sett á;?
un hliðstæð þe
upp my. darlegum I málastjórn og þingmönnum kjör-
úsins.eg hvatt þá til að bera
i .frumvarp til laga um Hér-
Eyjafjarðar nú á þessum
vetri. Má þess væniá, að þing-
ur í Þingeyjarsýslu, þar sem Húsa menn bregði við hart, svo sem
vík hefur sinn gagnfræðaskóla ! þeirra er vandi. Og mætti þá svo
jafnhliða því, sem Laugaskóli i íara að fyrirstaða yrði lítil.
starfar sem héraðsskóli, fyrst ögi Nokkuð hefur þegar verið rætt
fremst fyrir Þingeyjarsýslur. i um væntanlegan skólastað og ýms
Þá eru það sveitirnar við Eyja-
fjörð. sem vantar sinn héraðs-
skóla. Þessar sveitir eru öflugar
ír tilnefndir. Þegar að því kemur
að velja skólastað endanlega,
verða viss grundvallaratriði í vali
og glæsilegar um margt, byggð-1 slíks staðar að takst með í reikn-
inginn. Og verða þeir, sem valið
framkvæma að vega og meta það,
hve mörg þeirra eru fyrir hendi
á hverjum þeim stað, sem til
greina keniur á annað borð. í
fyrsta lagi verður staðurinn að
vera vel í sveit settur, liggja vel
við samgöngum. í annan stað
þarf landslag á staðnum og um-
hverfi að vera hentugt fyrir bygg
ingar, stórar og smáar, íþrótta-
völl, sundlaug og vinnustöðvar.
Og í .þriðja lagi verður staðurinn
að vera „heitur,“ ,, ,
í Fyrsta gtriðið þarf engrp skýr-
inga við.' Úm árinað atriðið má
margt segja. Það er mikilvægara
en marga dreymir um. að venja
æskulýðinn við útivist og áreynslu
i landi, þar sem lífið byggist á
ræktun jarðar og að draga fisk
úr sjó. Enda vafalaust ekki ætl-
un íslenzkra lærifeðra að vígja
þennan æskulýð til ævarandi stofu
lífs með tilheyrandi dáðleysi og

um hríð undir liaudarjr.ðri sömu
bamaskói-
eða héraðs-
Hér hafa kennarar senni
kennara og í sama skóla en skipta j
um. Of snemmt sé að planta þess-
um ungu græðlingum
ans út í gagnfræða'
skólana. Hér hafa ktaiwuai *“■“)
lega rétt íyrir sér.
Mætti þá hugsa sér framtíðar-
skipulag skólanna í Fyjafirði a
þá leið, að í sveitunur,. störfuðu
allstórir og myndarlegir barna-
skólar með unglingadeild, þar sem
sameinuð væru tvö til þrjú skóla-
hverfi um hvem skóla. Þessi þró-
un er þegar nokkuð á veg kom-
in í sumum hlutum sýslunnar, en
annars staðar — einkum i fram-!
hluta hennar — er enn langt i
land að því marki.
Síðan tæki við héraðsskóli, vel j
staðsettur, e? veitti f.æðslu til
gagnfræða- og landsprófs.
X þeim umræðum, sem pegar
hafa farið fram um væntanlega
j . *j

'' . /
iwiíirií'. ÍÆv.tó, 9 ■ i **• <"”H»;>Jv>-* "»<- < l‘
Norðurlandsborinn að verki á Uaugalandi i Hörgárdal, en sá staSur er hugsanlegur sem héraðsskólasetur.
■ drusilmennsku. Þá er það. stór-
kostlegt fjárhagsatriði, að hús-
grannar séu hentugir og geti ver-
ið tiltölulega ódýrir. Það er kunn-
ara en frá þurfi að segja, að það
er hægt að sökkva ógrynni fjár
að óþörfu í klaufalega valda
grunna.
Um þriðja atriðið þarf raunar
ekki að fjölyrða. Að vísu gerir
sú furðulega skoðun vart við sig,
að ekkert sé ódýrara að reka
skóla á heitum stað en kölduin,
en þó að samanburðarreikningar
fyrir slíku liggi ekki á glám-
bekk, em þó ýmsar tölur til, sem
sýna á því gífurlegan mun, og
hvernig mundi t.d. ganga að hita
upp sundlaug fyrir ekkert?
Ýmisir staðir hafa verið nefndir
sem álitlegir skólastaðir. Svo er
forsjóninni að þakka, að Eyja-
fjörður er næsta ríkur af glæsi-
legum stöðum fyrir skólasetur.
Sumir vilja einblína á svokallaða
sögustaði. En á tuttugustu öld er
það enginn sérstakur grandvöll-
ur fyrir byggingu héraðsskóla þó
á staðnum hafi áður fyrr búið
fyrirferðarmiklir höfðingjar,
menn verið vegnir í stórum stíl
eða brennur háðar.
Þá hefur sú skoðun komið fram,
að ekki mætti reisa slíkan skóla
í þéttbýli eða í nánd við þétt-
býli. Við, sem komnir erum af
barasaldri, munum hina smáu
skóla strjálbýlisins, og víst höfðu
þeir sína kosti. En við verðum
að horfast í augu við þá
staðfeynd, að þjóðin er nú hröð-
um skrefum að yfirgefa strjál-
býlið og gjörast þéttbýlisþjóð.
Borg og bæir vaxa, afskekktar
byggðir fara í eyði og byggjast
ekki aftur, nema með byggðahverf
um, einhvem tíma I framtíðinni.
En í þeim sveitum, sem enn
halda velli og munu halda velli,
þéttist byggðin með aukinni rækt
un. Við verðum því, nauðugir,
viljugir, að reyna heldur að kenna
fólkinu að lifa sómasamlega í þétt
býli.
Þeir staðir, sem einkum hafa
verið nefdnir sem væntanlegir
skólastaðir, eru: Möðruvellir í
Hörgárdal, fallegur staður með
mikla sögu að baki stjr, en kald-
ur. Var þar eitt sinn skóli, sem
frægur var, og urðu þó endalok
hans ógiftusamleg.
Laugaland á Þelamörk. Heitur
staður og er þar nú borað sem
ákaflegast eftir heitu vatni og
vona allir, að árangur verði góð-
I ur. En á Laugalandi sýnist næsta
lítið rúm fyrir fleiri og stærri
j skólamannvirki en þar eru þegai
Þá eru Melgerðismelar í Saur-
bæjarhreppi. Vissulega rúmgóöur
staður og hentugur fyrir bygging-
ar, en kaldur.
Hrafnagil hefur flesta þá kosti,
sem einn skólastað mega pryð».
þar eru eyrar, sléttar og harðar!
ákjósanlegustu hússtæði og grunn
ar þó auðunnir og geta orðið ódýr-
ir. Þar eru víðsýni mikil og fög-
ur, þar eru jarðhiti og nokkuð
af heitu vatni ónotað, sennilega
nóg til að hita upp allstóra bygg-
ingu og sterkar líkur til að meira
vatn fengist með litlum tilkostn-
aði.
En þar sem ríkisvaldið verður
að vera sterkasti aðilirm í fram-
kvæmd málsins, mundi það, eða
fulltrúar þess, fá það hlutverk að
ákveða endanlega skólastaðinn.
Það er dýrt að bvggja skóla,
og víst þurfa þeir að skila miki-
um árangri og góðum, ef þjóð-
félagið á að fá það allt aftur I
einhverri mynd, sem það leggur
til þeirra. Enda er sem hrollur
fari urn ýmsa. er þeir heyra
| nefndar allar þær milljónir, sem
héraðsskóli kostar En inilljonm
er ekki stór. ‘talin i íslenzkum
kronuni. og áhugi ei t; rii maln.u
í héraðinu, það sanna ITl.ci ici.Jl
11 þykktir og áskoranir. sem «vvu
félög og ungmennafélög hafa gert
® | og sent sveitastjórnum og öði um
Framhaid á bis. 13.
r
1